46
Babildiki butlarning aⱪiwiti — ulaƣlar ularni kɵtürüp ketidu •••• Huda bolsa Ɵz hǝlⱪini kɵtüridu!
Bǝl bolsa tiz pükti, Nebo engixiwatidu;
Ularning mǝbudliri ulaƣlarning zemmisigǝ, kalilarning zimmisigǝ qüxti;
Silǝr kɵtürgǝn nǝrsiliringlar ǝmdi ulaƣlarƣa artilƣan bolup,
Ⱨalsiz ulaƣlarƣa eƣir yük bolidu! «Bǝl» — Babilning «bax but»i, «Nebo» uning «oƣli» idi. Muxu bexarǝttǝ Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr Babil xǝⱨiri düxmǝnning ⱪoliƣa qüxkǝndǝ, hǝⱪlǝr butlirini saⱪlap ⱪelix üqün baxⱪa bir yurtⱪa yɵtkimǝkqi bolƣanliⱪini aldin ala kɵridu. Xu jǝryanda butlarni yǝrgǝ ⱪoyux kerǝk bolƣaqⱪa, pǝyƣǝmbǝr «Bǝlning tiz pükkǝnlikini, Neboning engixiwatⱪanliⱪi»ni kɵrüp mazaⱪ ⱪilidu. «Ularning mǝbudliri ulaƣlarning zemmisigǝ, kalilarning zimmisigǝ qüxti...» — butlar ulaƣning baxⱪuruxiƣa ɵtkǝndǝk ⱪilidu. «Silǝr kɵtürgǝn nǝrsiliringlar» — Babildiki diniy murasimlarda, puⱪralarning butlarni kɵtürüp koqilarni aylanduruxi kerǝk idi. Biraⱪ ǝslidǝ Babilliⱪlar ⱨɵrmǝt bilǝn «kɵtürgǝn nǝrsilǝr» ⱨazir addiy boƣqilardǝk ulaƣlarƣa artildi.
Ular engixidu, birliktǝ tiz pükixidu;
Ular muxu yükni ⱪutⱪuzalmaydu,
Bǝlki ɵzliri ǝsirgǝ qüxidu. «Ular , yǝni Babilliⱪlar yaki ularning ulaƣliri engixidu, birliktǝ tiz pükixidu; ular muxu yükni ⱪutⱪuzalmaydu,...» — demǝk, butlar adǝm yaki ulaƣlarƣa yük bolƣan ɵzlirini ⱪutⱪuzalmayla ⱪalmay, bǝlki ulaƣlarnimu ⱨalsizlanduridu.
I Yaⱪupning jǝmǝti,
Xundaⱪla Israil jǝmǝtining ⱪaldisi,
Ananglarning ⱪorsiⱪidiki qaƣdin tartip üstümgǝ artilƣanlar,
Baliyatⱪudiki qaƣdin tartip kɵtürülüp kǝlgǝnlǝr,
— Manga ⱪulaⱪ selinglar! «I Yaⱪupning jǝmǝti, ... ananglarning ⱪorsiⱪidiki qaƣdin tartip üstümgǝ artilƣanlar, baliyatⱪudiki qaƣdin tartip kɵtürülüp kǝlgǝnlǝr...» — ⱨǝⱪiⱪiy Huda adǝmning kɵtürüxigǝ moⱨtaj ǝmǝs, bǝlki Ɵzi Ɵz hǝlⱪigǝ ƣǝmhorluⱪ ⱪilip ularni kɵtüridu.
Silǝr ⱪeriƣuqimu Mǝn yǝnila xundaⱪturmǝn,
Qeqinglar aⱪarƣuqimu Mǝn silǝrni yüdüp yürimǝn;
Silǝrni yasiƣan Mǝndurmǝn, silǝrni kɵtürimǝn;
Silǝrni yüdüp ⱪutⱪuzimǝn.
Əmdi Meni kimgǝ ohxatmaⱪqi,
Yaki kimni Manga tǝng ⱪilmaⱪqisilǝr?
Uni Manga ohxax dǝp,
Silǝr kimni Mǝn bilǝn selixturmaⱪqisilǝr? Yǝx. 40:18, 25
Ular bolsa ⱨǝmyanidin altunni qeqip berip,
Kümüxnimu taraziƣa salidu,
Bir zǝrgǝrni yalliwalidu,
U bir mǝbudni yasap beridu;
Ular yiⱪilidu, dǝrwǝⱪǝ qoⱪunidu!
Ular uni mürisigǝ artidu,
Uni kɵtürüp, ɵz orniƣa ⱪoyidu;
Andin u axu yǝrdǝ ɵrǝ turidu;
U ornidin ⱪozƣilalmaydu;
Birsi uningƣa yelinip tilǝydu,
Lekin u jawab bǝrmǝydu;
U kixini awariqilikidin ⱪutⱪuzmaydu. Yǝx. 45:20
Muxu ixlarni esinglarda tutunglar;
Xundaⱪla ɵzünglarni ⱨǝⱪiⱪiy ǝrkǝklǝrdǝk kɵrsitinglar;
I, itaǝtsizlǝr,
Buni esinglarƣa kǝltürünglar;
Ilgiriki ixlarni, yǝni ⱪǝdimdin bolƣan ixlarni esinglarƣa kǝltürünglar;
Qünki Mǝn Tǝngridurmǝn, baxⱪa biri yoⱪtur;
Mǝn Hudadurmǝn, Manga ohxaxlar yoⱪtur; Yǝx. 45:5, 14, 18, 21, 22; 48:12
10 Mǝn: «Mening bekitkinim orunlinidu,
Kɵnglümgǝ barliⱪ pükkǝnlǝrni ǝmǝlgǝ axurmay ⱪoymaymǝn» dǝp,
Ixning nǝtijisini baxtila,
Aldin’ala tehi ⱪilinmiƣan ixlarni ayan ⱪilip eytⱪuqidurmǝn; Zǝb. 33:11; Pǝnd. 19:21; 21:30; Ibr. 6:17
11 Künqiⱪixtin yirtⱪuq bir ⱪuxni,
Yǝni kɵnglümgǝ pükkinimni ada ⱪilƣuqi bir adǝmni yiraⱪ yurttin qaⱪirƣuqidurmǝn.
Bǝrⱨǝⱪ, Mǝn sɵz ⱪilƣan,
Bǝrⱨǝⱪ, Mǝn uni qoⱪum ǝmǝlgǝ axurimǝn;
Buni niyǝt ⱪilƣanmǝn,
Bǝrⱨǝⱪ, Mǝn uni wujudⱪa qiⱪirimǝn. «Künqiⱪixtin yirtⱪuq bir ⱪuxni ...yiraⱪ yurttin qaⱪirƣuqidurmǝn...» — «yirtⱪuq bir ⱪux» Ⱪorǝxni kɵrsitidu. Uning bir tǝripining ǝxǝddiylikini Huda Israildin yoxurmaydu.
12 I ⱨǝⱪⱪaniyliⱪtin yiraⱪ kǝtkǝn jaⱨillar,
Manga ⱪulaⱪ selinglar: — «ⱨǝⱪⱪaniyliⱪtin yiraⱪ kǝtkǝn jaⱨillar» — Huda yuⱪirida Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ 41:2-3, 25-, 44:24-45:11dǝ Israillarni Babildin kǝlgüsidiki «Ⱪorǝx» degǝn bir padixaⱨ arⱪiliⱪ ⱪutⱪuzimǝn, dǝp jakarliⱪan. «Jaⱨillar» bolsa Hudaning bu «Ⱪorǝx pilan»ini yaⱪturmaydiƣan Israillarni kɵrsǝtsǝ kerǝk; ularning yaⱪturmaydiƣanliⱪi bolsa Ⱪorǝx Yǝⱨudiy ǝmǝs, bǝlki Pars bolƣanliⱪi üqün bolidu.
13 Mǝn ⱨǝⱪⱪaniyliⱪimni yeⱪin ⱪilimǝn,
U yiraⱪlaxmaydu;
Xuningdǝk Mening nijatim ⱨǝm keqikmǝydu;
Mǝn Zionƣa nijat yǝtküzüp,
Israilƣa julaliⱪ-güzǝllikimni tiklǝp berimǝn». «Mǝn ⱨǝⱪⱪaniyliⱪimni yeⱪin ⱪilimǝn, u yiraⱪlaxmaydu; xuningdǝk Mening nijatim ⱨǝm keqikmǝydu; Mǝn Zionƣa nijat yǝtküzüp... berimǝn» — Huda yǝnila meⱨir-xǝpⱪitini kɵrsitip, ⱨǝtta «jaⱨillar»ƣimu Ⱪorǝxning ixliri arⱪiliⱪ nijatⱪa erixixtiki pursǝtni kǝltürimǝn, dǝydu.
 
 

46:1 «Bǝl» — Babilning «bax but»i, «Nebo» uning «oƣli» idi. Muxu bexarǝttǝ Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr Babil xǝⱨiri düxmǝnning ⱪoliƣa qüxkǝndǝ, hǝⱪlǝr butlirini saⱪlap ⱪelix üqün baxⱪa bir yurtⱪa yɵtkimǝkqi bolƣanliⱪini aldin ala kɵridu. Xu jǝryanda butlarni yǝrgǝ ⱪoyux kerǝk bolƣaqⱪa, pǝyƣǝmbǝr «Bǝlning tiz pükkǝnlikini, Neboning engixiwatⱪanliⱪi»ni kɵrüp mazaⱪ ⱪilidu. «Ularning mǝbudliri ulaƣlarning zemmisigǝ, kalilarning zimmisigǝ qüxti...» — butlar ulaƣning baxⱪuruxiƣa ɵtkǝndǝk ⱪilidu. «Silǝr kɵtürgǝn nǝrsiliringlar» — Babildiki diniy murasimlarda, puⱪralarning butlarni kɵtürüp koqilarni aylanduruxi kerǝk idi. Biraⱪ ǝslidǝ Babilliⱪlar ⱨɵrmǝt bilǝn «kɵtürgǝn nǝrsilǝr» ⱨazir addiy boƣqilardǝk ulaƣlarƣa artildi.

46:2 «Ular , yǝni Babilliⱪlar yaki ularning ulaƣliri engixidu, birliktǝ tiz pükixidu; ular muxu yükni ⱪutⱪuzalmaydu,...» — demǝk, butlar adǝm yaki ulaƣlarƣa yük bolƣan ɵzlirini ⱪutⱪuzalmayla ⱪalmay, bǝlki ulaƣlarnimu ⱨalsizlanduridu.

46:3 «I Yaⱪupning jǝmǝti, ... ananglarning ⱪorsiⱪidiki qaƣdin tartip üstümgǝ artilƣanlar, baliyatⱪudiki qaƣdin tartip kɵtürülüp kǝlgǝnlǝr...» — ⱨǝⱪiⱪiy Huda adǝmning kɵtürüxigǝ moⱨtaj ǝmǝs, bǝlki Ɵzi Ɵz hǝlⱪigǝ ƣǝmhorluⱪ ⱪilip ularni kɵtüridu.

46:5 Yǝx. 40:18, 25

46:7 Yǝx. 45:20

46:9 Yǝx. 45:5, 14, 18, 21, 22; 48:12

46:10 Zǝb. 33:11; Pǝnd. 19:21; 21:30; Ibr. 6:17

46:11 «Künqiⱪixtin yirtⱪuq bir ⱪuxni ...yiraⱪ yurttin qaⱪirƣuqidurmǝn...» — «yirtⱪuq bir ⱪux» Ⱪorǝxni kɵrsitidu. Uning bir tǝripining ǝxǝddiylikini Huda Israildin yoxurmaydu.

46:12 «ⱨǝⱪⱪaniyliⱪtin yiraⱪ kǝtkǝn jaⱨillar» — Huda yuⱪirida Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ 41:2-3, 25-, 44:24-45:11dǝ Israillarni Babildin kǝlgüsidiki «Ⱪorǝx» degǝn bir padixaⱨ arⱪiliⱪ ⱪutⱪuzimǝn, dǝp jakarliⱪan. «Jaⱨillar» bolsa Hudaning bu «Ⱪorǝx pilan»ini yaⱪturmaydiƣan Israillarni kɵrsǝtsǝ kerǝk; ularning yaⱪturmaydiƣanliⱪi bolsa Ⱪorǝx Yǝⱨudiy ǝmǝs, bǝlki Pars bolƣanliⱪi üqün bolidu.

46:13 «Mǝn ⱨǝⱪⱪaniyliⱪimni yeⱪin ⱪilimǝn, u yiraⱪlaxmaydu; xuningdǝk Mening nijatim ⱨǝm keqikmǝydu; Mǝn Zionƣa nijat yǝtküzüp... berimǝn» — Huda yǝnila meⱨir-xǝpⱪitini kɵrsitip, ⱨǝtta «jaⱨillar»ƣimu Ⱪorǝxning ixliri arⱪiliⱪ nijatⱪa erixixtiki pursǝtni kǝltürimǝn, dǝydu.