Bu ayǝtni ikki hil qüxinix mumkin: — (1) Hudaning bǝlgilimisi boyiqǝ bir kixi üqün dǝl bir omǝr miⱪdarda yemǝklik tǝⱪdim ⱪilinatti. Xuning bilǝn ⱨǝmmǝylǝn yiƣⱪandin keyin, omǝr miⱪdari bilǝn ɵlqiginidǝ, ozuⱪ-tülük («manna»)ni artuⱪ yiƣiwalƣan kixi az yiƣⱪan kixigǝ kǝm bolƣanni toldurup berǝtti. Ahir ⱨǝmmǝ kixigǝ kerǝk bolƣan yemǝklik tǝng tǝmin etilǝtti. Bu mɵjizǝ ǝmǝs, tǝbiiy ix idi.
(2) hǝlⱪ mǝyli kɵp manna yiƣⱪan bolsun, yaki azraⱪ yiƣⱪan bolsun, Hudaning karamiti bilǝn yiƣiwalƣini dǝl ɵz ailisining eⱨtiyajiƣa mas boldi. Bu ixning ɵzi mɵjizǝ idi, ǝlwǝttǝ. «manna»ning ⱨǝr küni asmandin qüxüxi mɵjizǝ bolupla ⱪalmay, mannaning miⱪdarimu dǝl ⱨǝmmǝylǝngǝ kerǝk bolƣanƣa barawǝr idi.
Bizningqǝ, «2Kor.» 8:15 boyiqǝ, birinqi qüxǝnqǝ toƣra bolsa kerǝk; qünki xu ayǝttǝ rosul Pawlus «manna yiƣix» degǝn ixni misal ⱪilip, Hudaning bǝndilirini bir-birigǝ berixkǝ riƣbǝtlǝndüridu. ■ 2Kor. 8:15 19 Musa ularƣa: — Ⱨeqⱪandaⱪ adǝm bulardin ⱨeqnemini ǝtigǝ ⱪaldurmisun, dedi.
□16:3 «Pǝrwǝrdigarning ⱪoli bizni Misir yurtidila ɵltürüwǝtkǝn bolsa bolmasmidi!...» — ularning ⱪaⱪxaxliri tolimu orunsiz idi, ǝlwǝttǝ. Qünki birinqidin, Israillarning Misirdin elip kǝlgǝn qarwa malliri az ǝmǝs idi (12:38ni kɵrüng). Ikkinqidin, ular Misirda ⱪulluⱪta bolƣan qaƣliridimu ular erixidiƣan yemǝkliklǝr anqǝ kɵp bolƣan ǝmǝs idi («Ⱪan.» 3:7, 8:1-3ni kɵrüng).
□16:5 «altinqi kün» — bu jümǝ künidur. Xu küni Yǝⱨudiylar yiƣⱪan «manna»din ikki künlük tamaⱪni tǝyyarliwelixi kerǝk idi. Qünki ǝtisi, yǝni yǝttinqi küni xabat küni («dǝm elix küni») idi.
□16:12 «gugum» — ibraniy tilida «ikki kǝq ariliⱪida» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. 12:6 wǝ izaⱨatni kɵrüng.
■16:12 Yⱨ. 6:49,58
■16:13 Qɵl. 11:31; Zǝb. 105:40
■16:14 Qɵl. 11:7; Nǝⱨ. 9:15; Zǝb. 78:24; 105:40
■16:15 Yⱨ. 6:31; 1Kor. 10:3
□16:16 «bir omǝr» — «ǝfaⱨ»ning ondin bir ⱪismi, yǝni ikki litrqǝ idi.
□16:18 «ⱨǝrbir kixi ɵz yǝydiƣiniƣa ⱪarap yiƣⱪanidi» —yǝnǝ bir tǝrjimisi: «ⱨǝmmǝylǝnning yiƣiwalƣini ɵz eⱨtiyajiƣa dǝlmudǝl idi». Bu ayǝtni ikki hil qüxinix mumkin: — (1) Hudaning bǝlgilimisi boyiqǝ bir kixi üqün dǝl bir omǝr miⱪdarda yemǝklik tǝⱪdim ⱪilinatti. Xuning bilǝn ⱨǝmmǝylǝn yiƣⱪandin keyin, omǝr miⱪdari bilǝn ɵlqiginidǝ, ozuⱪ-tülük («manna»)ni artuⱪ yiƣiwalƣan kixi az yiƣⱪan kixigǝ kǝm bolƣanni toldurup berǝtti. Ahir ⱨǝmmǝ kixigǝ kerǝk bolƣan yemǝklik tǝng tǝmin etilǝtti. Bu mɵjizǝ ǝmǝs, tǝbiiy ix idi. (2) hǝlⱪ mǝyli kɵp manna yiƣⱪan bolsun, yaki azraⱪ yiƣⱪan bolsun, Hudaning karamiti bilǝn yiƣiwalƣini dǝl ɵz ailisining eⱨtiyajiƣa mas boldi. Bu ixning ɵzi mɵjizǝ idi, ǝlwǝttǝ. «manna»ning ⱨǝr küni asmandin qüxüxi mɵjizǝ bolupla ⱪalmay, mannaning miⱪdarimu dǝl ⱨǝmmǝylǝngǝ kerǝk bolƣanƣa barawǝr idi. Bizningqǝ, «2Kor.» 8:15 boyiqǝ, birinqi qüxǝnqǝ toƣra bolsa kerǝk; qünki xu ayǝttǝ rosul Pawlus «manna yiƣix» degǝn ixni misal ⱪilip, Hudaning bǝndilirini bir-birigǝ berixkǝ riƣbǝtlǝndüridu.
□16:31 «manna» — «nemǝ bu?» degǝn mǝnidǝ (15-ayǝtni kɵrüng).
□16:34 «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ» — muxu yǝrdǝ «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ» Hudaning Israilƣa bǝrmǝkqi bolƣan tüp ǝmrlirini, xundaⱪla uning Israil bilǝn bolidiƣan ǝⱨdisini kɵrsitidu (20-babni kɵrüng). Hudaning muⱪǝddǝs maⱨiyiti wǝ Harakteri xu ǝmrlǝrdǝ ayan ⱪilinƣaqⱪa, «ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ» dǝpmu atilidu. Xu ǝmrlǝr «ǝⱨdǝ sanduⱪi» iqidǝ saⱪlaⱪliⱪ tax tahtaylar üstigǝ pütülgǝn (40:20ni kɵrüng). «... Uni ⱨɵküm-guwaⱨliⱪ sanduⱪining aldida ⱪoyup ⱪoydi» — ǝⱨdǝ sanduⱪining tǝswirini bilix üqün 25-bab, 10-22-ayǝtlǝrgǝ ⱪaralsun. «Ibr.» 9:4tin ⱪariƣanda, «manna» komziki keyinki waⱪitta ǝⱨdǝ sanduⱪi iqigǝ, muⱪǝddǝs ⱪanun taxliri aldiƣa ⱪoyulƣan.