En Maganda a Bareta ayun kánni
MARCOS
Paliwanag Tungkul ten Libru
En Maganda a Bareta a ayun kánni Marcos ay nagsapul ten pahayag a, “Iyád en Maganda a Bareta tungkul kánni Jesu-Cristo en Anak nen Diyos.” Paniwalaan nen kakpalan a iyád a libru en kadipalonguwan a nesulat tungkul ten biyag ni Jesu-Cristo, sakay iyád en pinakaaperet peru putat bi ti biyag a kasaysayan. En pirmi a págpaliwanag ten upos hidi a Aramaico sakay ten kaugaliyan ni Judio ay mángpakapospos a iyád a libru ay insulat para ten Hentil hidi oni ten Cristiano a bakán a Judio.
Ti Jesus ay impeta ti iyád a libru a bilang essa a tolay a tehud a kakaiba a kapangyariyan. Ketan iyád ten págtoldu na, kapangyariyan kontra ten dimonyo hidi sakay págpatawad ti kasalanan. Impahayag na bi a siya en Anak nen Tolay a ummangay háddi para máng-alay ten biyag na para ten kaligtasan nen makasalanan hidi.
Ten págsaysay ni Marcos ay mas inátdenan na ti diin en ginamet hidi ni Jesus nan ten intoldu na. Káttapos nen sabadit a bahagi tungkul kánni Juan a Mágbinyag sakay tungkul ten págbinyag sakay págtoksu kánni Jesus, ay insaysay a pagdaka ni Marcos en págtoldu sakay págpapiyya a ginamet ni Jesus. Mentras a magalay, ay lalu a luminaw en pákkatenggi nen tagasunud hidi ni Jesus dikona. Peru ten kabaliktadan na ay lalu bi a tumindi en iyamut nen kadima di hidi dikona. Ten katapusan hidi a kapitulu ay insaysay ni Marcos en pangyayari hidi ten katapusan hidi a aldew ni Jesus ti lutaiday, en pághirap na, en kákkatay na sakay kákkabiyag na a ruway.
Awan malinaw a nabanggit ni deya i nángsulatid ti iyád a libru peru maari a tama en namulatan a pánniwala a ti Juan Marcos i nángsulatid ti iyád. (Gamet 12:12; 15:37). Nakagi a insulat na iyád ti Roma bagu a binumagsak en Jerusalem ten A.D. 70. Ten iba a mas mágkatanda a kasulatan, iyád a libru ay nagtapos ten kapitulu 18 bersikulu 8. Ten iba a kasulatan ay tehud a aperet a págtapos, ten iba bi ay atakdug a págtapos. Gapu ti iyád, en atakdug (9-20) sakay en aperet a págtapos (9-10) ay parehu a kaguman ti iyád a libru peru ked ten disalad nen kona háddi a tanda ( ) tánni ipakapospos a tehud a katanungan ti iyád a bahagi.
Lasán nen Libru
En sapul nen Maganda a Bareta 1:1-13
En págserbi ni Jesus ti Galilea 1:14-9:50
Sapul ti Galilea hanggan ti Jerusalem 10:1-52
En katapusan hidi a aldew nen pághirap sakay kákkatay ni Jesus 11:1-15:47
En kákkabiyag a ruway ni Jesus 16:1-8
En káppeta ni Jesus ten kákkabiyag na a ruway sakay en kássoli na dilanget 16:9-20
1
En Pángngaral ni Juan a Mágbinyag
(Mt. 3:1-12; Lu. 3:1-18; Jn. 1:19-28)
1 Iddi en Maganda a Bareta tungkul kánni Jesu-Cristo a Anak nen Diyos. 2 Nagsapul iyád dikona matupad en insulat ni propeta Isaias a,
“Tehudák a paangayán a mágdipalongu dikomu.
Siya i mánghandaid ten paglakadan mu.’
3 Siya en magpákraw ten kaparangan ti kona háddi,
‘Maghanda kamon ten káddemát nen Panginoon,
husayán moy dán en paglakadan na!’ ”
4 Nadid, dummemát ngani ti Juan ten kaparangan, a nagbinyag sakay nangaral. Kinagi na ten tolay hidi, “Adággan moy dán sakay pagsisiyan en kasalanan moy hidi, sakay magpabinyag kam tánni patawadán kam nen Diyos.” 5 Ngari-ngari a atanan nen tolay hidi a taga-prubinsiya a Judea sakay siyudad a Jerusalem ay ummangay kánni Juan ten dinom ti Jordan a mágsanig ten pángngaral na. Intapat di en kasalanan di hidi sakay bininyagan na hidi.
6 En badu ni Juan ay gamet ti dutdut ni kamelyo sakay en sinturon na ay koblet ni hayup. Raksa a dudun en kákkanán na sakay pulut ni pitukan. 7 Ipáppangaral na ten tolay hidi a, “Tehud a dumemát a mas makapangyariyan nan sikán, maski mangokbis ten igut nen sandalyas na ay awanák karapatdapat. 8 Bininyagan takam ti dinom peru siya en mangbinyag dikomoy ti Banal a Ispiritu.”
Bininyagan ni Juan ti Jesus
(Mt. 3:13-4:11; Lu. 3:2-22, 4:1-13)
9 Awan nagnalay ti panahunid a iyud ay dummemát ti Jesus. Gubwat siya ti Nazaret a sakup ni Galilea. Sakay bininyagan ni Juan ten dinom ti Jordan. 10 Káawas ni Jesus ten dinom ay netan na a bummukas dilanget sakay dummibábbi dikona en Ispiritu a kumán a kalapati. 11 Tulos a tehud a nagupos dilanget a kinagi na, “Siko en mahal ku a Anak sakay kasayaan ku a tarud.”
12 Káttapos ay pagdaka a inggiyya nen Ispiritu ti Jesus ten kaparangan. 13 Áppat a pulu a aldew siya a nágyan haud sakay tináttoksu siya ni Satanas. Tehud a mágkatapang a hayup haud peru pinagserbiyan siya nen anghel hidi.
Dinulaw ni Jesus en Áppat a Mángngikan
(Mt. 4:12-22; Lu. 4:14-15; 5:1-11)
14 Dikona a nepiresu dán ti Juan ay ummangay ti Jesus ten prubinsiya a Galilea. Impangaral na haud en Maganda a Bareta a gubwat ten Diyos. 15 Kinagi na, “Dummemát dán en odas. Adeni dán a maghari en Diyos. Kaya magsisi kamon sakay adággan moy dán en kasalanan moy hidi sakay maniwala kam ten Maganda a Bareta!”
16 Dikona a naglakad ti Jesus ten gilid nen Minalnu ti Galilea ay netan na en matkaka a mángngikan, de Simon ay ti Andres a mamanti. 17 Kinagi ni Jesus dikodi, “Mákkuyug kam dikoku ta gamitán takam a mángngikan ti tolay.” 18 Pákkasanig di ten kinagi ni Jesus ay pagdaka di a inwarak en panti di sakay nákkuyug hidi dikona.
19 Naglakad pa ti Jesus, awan palla siya nakaadeyu ay netan na bi en matkaka a de Santiago ay ti Juan a anak ni Zebedeo. Ked hidi ten abeng di a magayuma ten panti di. 20 Kaya ten pákketa na dikodi ay dinulawan na hidi sakay nákkuyug hidi dikona. Linakadan di en ama di a ti Zebedeo ten abeng kaguman na en tarabahador di hidi.
En Lállaki a Sináddáp ni Madukás a Ispiritu
(Lu. 4:31-37)
21 Nadid ay ummangay ti Jesus sakay en disepulus na hidi ti Capernaum. Ten Aldew nen Káimang nen Judio hidi ay summáddáp ti Jesus ten sinagoga sakay nagtoldu siya ten tolay hidi. 22 Nagtaka en tolay hidi gapu makapangyariyan en págtoldu na, awan kona ten tagapagtoldu hidi nen Kautusan.
23 Tehud a essa a lállaki a sináddáp ni madukás a ispiritu, bigla siya a summáddáp ten sinagoga. Káttapos ay pummákraw siya, 24 “Jesus a taga-Nazaret, ánya i gustu muwid a mangyari dikomi? Bunuwán mu kami beman? Tukoy taka! Siko en Banal a gubwat ten Diyos.” 25 Peru sinaway ni Jesus en madukás a ispiritu, kinagi na, “Tumahimik ka! Lumuwas ka ti lállakiyen!”
26 Pinagpirágpirág nen madukás a ispiritu en lállaki sakay magpákraw a lummakad dikona. 27 Nagtaka en atanan a tolay kánni Jesus sakay namágguronan di, “Ánya iyád? Bigu a toldu? Makapangyariyan siya a tarud, maski en madukás a ispiritu ay sumunud ten utus na.” 28 Kaya gapu ti iyud ay pagdaka a nabareta ten atanan a lugar ten prubinsiya a Galilea en tungkul kánni Jesus.
Pinagpiyya ni Jesus en Tolay hidi
(Mt. 8:14-17; Lu. 4:38-41)
29 Nadid, kálluwas de Jesus ten sinagoga ay nagtulos hidi ten bilay nen matkaka a Simon ay ti Andres, kaguman na de Santiago ay ti Juan. 30 Dinemáttan di en katugngan ni Simon a mágkatdug a tehud a saket. Pagdaka a tehud a nángkagi kánni Jesus a maladu siya. 31 Kaya inadeniyan ni Jesus en bábbi, tinawidan na en lima na sakay inyekat na. Pagdaka siya a nawasan sakay tulos na dán a sinerbiyan de Jesus.
32 Dikona sumarám en aldew ten gibi dán, ay inyangay di kánni Jesus en atanan nen tehud hidi a saket sakay en sináddáp hidi ni dimonyo. 33 Ngari-ngari a atanan nen tolay ti banuwanid a iyud ay napisan hidi ten atubengán nen bilay. 34 Pinagpiyya na en makpal hidi a tehud a saket ten ányaman a bábbatiyán di, sakay pinalakad na bi en dimonyo hidi ten tolay hidi. Awan pinabayan ni Jesus a magupos en dimonyo hidi, gapu tukoy di ni deya siya.
Nangaral ti Jesus ti Galilea
(Lu. 4:42-44)
35 Kaldiwan palla ay ummikat dán ti Jesus sakay ummangay ten tahimik a lugar a nagdasal. 36 Káikat de Simon ay inaryok di ti Jesus ni hádya inangayan naid. 37 Pákketa di kánni Jesus ay kinagi di, “Aryokán ka nen katolayan.” 38 Peru kinagi ni Jesus dikodi, “Kailangan a angay kitam ti agumen hidi a banuwan tánni makapagtolduwák bi haud. Iyád en dahilan ni bakin ummangayák háddi.”
39 Kaya linebut na en prubinsiya a Galilea a nangaral ten sinagoga hidi, sakay nagpalayas siya ti dimonyo ten tolay hidi.
Pinagpiyya ni Jesus en Kinetong
(Mt. 8:1-4; Lu. 5:12-16)
40 Tehud a tolay a ummadeni kánni Jesus a kinetong, lummuhud siya sakay nákkekagbi a kinagi na, “Ni gustuwán mu ay mapagpiyyaák mu.”
41 Kinagbiyan siya ni Jesus, tinawidan na sakay kinagi na, “Gustu ku! Nadid ay nagpiyya ka dán.” 42 Ti odas biyid a iyud ay pagdaka a nagpiyya en ketong na, sakay nagin malinis siya. 43 Pinalakad siya ni Jesus a pagdaka peru mahigpit na a imbilin dikona a, 44 “Dyan mu ikagi maski kándeya en págpapiyya ku dikomu. Nan magtulos ka ten padi sakay paileng ka dikona, káttapos ay magalay ka ten Diyos a kona ten inyutus ni Moises. En pággalay mu i mangpatunayid ten tolay hidi a nagpiyya ka dán.” 45 Peru ten kállakad nen lállaki ay imbábbareta na ten atanan a tolay en págpiyya na, kaya awan dán hayagan en kássáddáp ni Jesus ten banuwan. Nanatili dálla siya ten adeyu a lugar ten luwas nen banuwan peru maski adeyu en páppágyanan na ay makpal padi a tolay en ummangay dikona a gubwat ti iba-iba a lugar.