13
B. Pábulduki Duwe Jesú shalda guashi kasak nene
(13.1–14.28)
Belnabé, Sauldu na Jatetshi jiba atshál axaxane
1 Guatshake exa Antiukiaxaga, Duwe Jesú ipanane izhajuizhaldekakuega na, ezuakueki Jatetshi Aldunajañga ají múldigaba nukshanamak kágubakuek kakbeñshixakue, ezuakueki Duwe shalda shizhixakue. Aikuega na ezuañki Belnabé, ezuañki Simehóñ, ega na “maksagatse” axaldeka, ezuañki Aldusiu eñki Sildene zalda, ezuañki Manahéñ eñki sáñkalda Eldode* 13.1 Ai Eldodeki Eldode Antipa, Galdildeya baxe aksaneka. na guildegatonane, ezuañki Sauldu na ashekualdá. 2 Aikuega na, asáaki aldoshi Saldiñga netshi Sáñkalda akldé akzamakga agazukui ajuizhaldeshi ashekualgueñki Jatetshi Aldunaja ekí kakbeyá: “Nasga na Belnabé, Sauldu nañki jiba naxajanashaldixa kezhgakuxanugamak naxajanashaldiamak maiñ kezhgakuxa, kakaxa miñgualdí.”
3 Ekí kakbeñguake amak asáaki, Jate axazakuaxalga aldogueni na, ai mozhua nekue káuxalda iyapá Jatek agabeñgueniki axaxá.
Duwe Jesú shalda Tshípaldexa akuaklde
4 Ekí axagatshakna Jatetshi Aldunajañga Belnabé, Sauldu na mani neyakue kaksaneshi na, Seldusiaxa axatanguenik exa zhinik balkuk ezua kagi nóñgutse níbunixa izhuka Tshípalde axezhogeñka aldé. 5 Exaga na, balkukue axaldabigeñka Saldaminaxa aldeyatshak, juldiúkuegaba juwí izhajuizhaldeka nogauxa abizhiji na, Jatetshi múldigaba Duwe shalda akuák. Ekí aldeyatogatshake Juañ Malku kagauneshi kagapañga na neyatoxá.
6 Ekí kagi nóñgutsek agatsauxa abizhijiñga na, kuíbuldu Papuxa aldé. Exaki ezua sigí Baljesú axezhuka kakldabí. Eñki juldiú sanága naldatshak jiaga, awaldintik atshixa, naldagálde nuxa Jatetshi múldigaba naldiñga zʉxaitshixa neka. 7 Naldé na, eñki alde kagitshi sáñkalda Seldiu Pauldu neyauxa agapa neñka. Guatshak sáñkaldaki muldetua jika jañguxa naldi Jatetshi múldigaba nukandana akzeguakna, Belnabé, Sauldu na akuldagakue guak. 8 Amak akualdagatshak ai awaldintik atshixa Baljesú, galdieguke Eldima axezhukajañki sakígaba sáñkaldaja Duwe namak jañguazháldiamak kama ilshá. 9 Guakna Saulduga, Pábuldu† 13.9 Sauldu za guaka nane kaiga zhiniki Pábuldu akuaxaldixa. akuakajañki Jatetshi Aldunaja muldetua auxaga aksaneshiñga na, ai awaldintik atshixa tuaté noshi ekí axaldék:
10 “Mañki jisék za axazauwi mizhogakna saldiñga janshizhe, jian ne itamakui za mizhuka. Mañki kágubakue naldagálde ne jian kajañgushi, saldiñga sha kakuí mual mizhuka. ¿Mitsá Saldiñga netshi Sáñkalda shalda namaklde ne mañki kutám mayushaldiamak kama ilshiji za mizhoxaldixa ne? 11 Akna kaigaga Saldiñga netshi Sáñkaldaja guiyaba matuñshaldixa nakldá. Ai zhinik na, anuñka ldiuwi stuabálde, niuwitshi muñshí zalda jiaga tuabálde mizhoxaldixa nzha.”
Ekí axaldegatshaga na, muldetua tuañ akzegatshake namak giemi stuaksá. Guakna akpana uldeyaka kaukpa, kaukpa niyaldá na gua. 12 Ekí zegaté sáñkaldajañki tuatshakna, “Duwe Jesú namakga tiuwi” jañguá. Ekíga na, nauwijí Sáñkalda Duwe shalda shaxaldiyane “¡sakí ekí janshagatsaldi guaká!” na jañguá.
Pisidia baxe, Antiukia Duwe Jesú shalda akuaklde
13 Guñgueni Pábulduki agapa neyatoguekue nañga Papuxa zhinik balkuk kuíbuldu Pelje, Panpildia baxe aldé. Exaki Juañ Malkujañki kabashiñgueni Jeldusaldéñ mokue ne. 14 Guake Pábuldu, Belnabé nañki exa zhinik Pisidia baxe kuíbuldu Antiukia saldi aldé. Eñkaga na, asanákue izhgasekué ldiuwañki juwí izhajuizhaldegeñka ajulduni jeñ iyaté. 15 Guñgueni ezuajañki kauwibama Mueséja guiyaba kalta gauwanane, Jatetshi múldigaba naldiñga zʉxaitshixakueja kalta gauwanane jiaga azakuakshá. Ekí auxa azakuakshiñguake ai juwítshi sáñkaldakueja Pábuldu, Belnabé na ekí kagabeyal akuák: “Gajakuañ, jai juizhaldexañkaldukakuek jigaba aldunaldi zʉnakuiyakshakaga zʉñmeyakue miñkaldañga nake, kaigaga zʉñmeyá guwíñ.”
16 Ekí kagabeñguake Pábulduki izhgaldaguenik káuxaldakga sʉnjá nogakue katuñshi ekí kakbeyaldá: “Maiñ nasaná Isayélkuañ, axautshi saná Jate za akldé akzamakga miyakzukuxakuañ, naldukaté minoxaldí. 17 Saldiñga netshi Jatega Isayélkuañ e za akldé akzamakga kakzukuxaja na nauwibamakue ajíkue naldaldiamak kezhgakuxanane. Aikuega na, san kagi Ejiptuxa ashekualdatoguéñ Jateja matshuwi keltekshanane. Guñgueni ají kama guagasá nek exa zhinik kakzʉxaitshá.✡ 13.17 Ex 1.7; 12.51 18 Ekí kakzʉxaitshiñguenik zʉk zaldi 40 kagi kauldeyatoguéñ, nauwibamakueki Jatek akldunasʉ́ñ axajanashiji ashekualdatogatshak jiaga, aldéñki abeti, numañ katualga none.✡ 13.18 Nm 14.34; Dt 1.31 19 Guatshak kagi Kanáñ ají izhgakuxanekuek bieni kagexaldixa nalguakna, exa kauldeyatshake kugua saná zhekualguekue nuk agubishá.✡ 13.19 Dt 7.1; Jos 14.1 20 Akze, nauwibamakue san kagi Ejiptuxa ashekualdapangueni aldiweki kauwijí kagi giemi iyapaná guatogatshake anuñka 450 kagi na zexá.‡ 13.20 Juldiú saná san kagi Ejiptuxagaba anuñka 400 kagi (Gn 15.13) nashi ashekualguenik, exa zhinik kauwijí kagixa giemi aldeyaldiamak 40 kagi zʉk zeñka aldeyatone (Dt 2.7).
”Guñgueni nauwibamakue exa ashekualguéñ na, Jatejañga kaksanexaldiamak sáñkaldakue kakizhashiñga na, aldiwek ají múldigaba naldiñga zʉxaitshixa Samuélka✡ 13.20 Jue 2.16; 1S 3.20 yo kagitenane. 21 Guñgueni nauwibamakueja ezua me sáñkalda akzé kaksanexaldixa kakizhagakue Jatek axashishá. Guakna Jatejañga Sahúl axezhuka Kistshi asukuá kauwijí sáñkalda akzé kagité. Eñki Benjamín ldaxega naldé na 40 kagi na kaksanexá.✡ 13.21 1S 8.4-5,19; 10.20-21 22 Guñgueni na, Jatejañga Sahúl sáñkalda akjieñguñguenik, nauwibama Dabí niñkauwañki sáñkalda akzé ité. Aldéñga e shalda ekí guak: ‘Dabí, Isahí§ 13.22 Isahíga Jesé jiaga akuaka. tsukuaki, nasga sakí izhogakue, naldakue jañgugamak izhuka ni tuñkú. Akna sakí naxatshakue jañgugamakgaba naxatshaldixa nakldá.’✡ 13.22 1S 13.14; 16.12; Sal 89.20
23 ”Akze, ai nauwibamatshi atukuak zhinikga na, Duwe Jesú, Saldiñga netshi Jateja Isayélkuek ezua zʉnekualdal gaxaldixa zʉñmenamakga✡ 13.23 2S 7.12-16; 22.51; Sal 132.11-13 zʉñgakaxane nakldá. 24 Duwe Jesú Jatetshi jiba atshagá nogueñgaki, Juañja Isayélkuek ekí kakbeyá: ‘Maiñ sha miyatshixa majiñga maja xaldeki Jatek agakualdinakue miñgatsé. Amak atshamine miyatuñshaldiamak nik ajaugakue miñgatsaldaldixa nzha.’✡ 13.24 Mlk 1.4; Lk 3.3; Ajsh 19.4 25 Juañki Jatejañga jiba agene aksaldinapanatshake kágubakuek ekí kakbenane: ‘Saigabaki nas na Jateja ezua zʉnekualdal gaxaldixa guakldane, ai naugé minajañguatshak jiaga, aiki naldazhúge nakldá. Akze, ai giemiki nalduxañ nagatukaki nazhakaldak akzé nak, naski ni atabal nakzaldagálde nzha.’✡ 13.25 Jñ 1.20,27; Mt 3.11; Mlk 1.7; Lk 3.16
26 ”Gajakue, nauwibama Abaldahám shtukuakuañ, axautshi saná Jate akldé akzamakga miyakzukuxakuañ na, Jateja Asukuá Duwe Jesúk zhinik zʉnekualdaka zʉnaldukshane. 27 Naldatshak Jeldusaldéñka ashekuekue, kauwijí sáñkaldakue juizhi Jateja ezua zʉnekualdal gaxaldixa guaklde, ‘aiki Duwe Jesúga shakldá’ kakldegazhá. Naldiñki kizhiksekué ldiuwañ zegauxa ajuizhaldegatshak, Jatetshi múldigaba naldiñga zʉxaitshixakueja kalta gauwane azakuakshamakga e shalda azakuakshaté aldukatshak jiaga, kagajienazháldi na, axauwanamak Duwe Jesú shuigakue agatsé axeyaté. 28 Ekí ajanashiji na, Duwe guaxa gundanañki ji sha atshane agatsé kakzaldazháka naldatshak jiaga, sáñkalda Pildatuk guaxa guakue axashishá.✡ 13.28 Mt 27.22-23; Mlk 15.13-14; Lk 23.20-23; Jñ 19.15
29 ”Guñgueni sakí Duwe Jesú akualdixa axauwanauxa ajanashiñgueni, kaldixa axaldiya akuagueni ají abuáki exa zhinik axajieñguñgueniki, shuanekue abexaldieñka abexá.✡ 13.29 Mt 27.57-61; Mlk 15.42-47; Lk 23.50-56; Jñ 19.38-42 30 Ekí shuane nalgué jiaga, Saldiñga netshi Jatejañki mokue izhgaldakshá. 31 Ekí izhgaldaguenik na, agapa neñkakue Galdildeya baxe zhinik Jeldusaldéñka axapa nakldekuek anuuñka ldiuwi kakizhañkaji na izhoxá.✡ 13.31 Ajsh 1.3 Kaigaki ekueja na Duwe Jesú sakí atshaté atunamak nauwisanákuek kakbeyatók.
32 ”Akna nasʉñ ekí janshagatsaldi miñmeyañkaldók: Saldiñga netshi Jateja nauwibamakuek sakí zʉñkatshaldixa kakbenane ne, 33 kaiga atukuakuañ zʉnake amak zʉñkatshá guane. Aiki Asukuá Duwe Jesú shuiguenik mokue izhgaldakshá. Ai shaldaga na, zubeyakue xaltek mozhua zeñ Jatejañga Asukuák akbeyatshak ekí sezheklde:
‘Mañki Nasukuá giemi maldé,
naski kaigaga Mijate nalkugé saldiñgak awatuñshanuge nzha.’✡ 13.33 Sal 2.7
34 Saldiñga netshi Jateja Asukuá zʉnekualdal gaxane shuane nalgué izhgaldakshiñguenikga ni mitsák mokue shuigazhíta shalda guashiñga na, ají múldigabak nauwibamakuek ekí kakbenane:
‘Naski mimibama Dabík najíkuañki zeñ mimajañgualdikue akbenugamakga zeñ mimajañgualdikue nakldá.’✡ 13.34 Is 55.3
35 Akna nauwibama Dabíja ezua zʉnekualdal naxaldixa shalda ekí jiaga gauwane:
‘Naski mijí za izhoshi, amak za mixatshikuge nakna,
shuixaldatshak nají abuáki galduñgua guabaldáldixa nzha.’✡ 13.35 Sal 16.10
36 ”Guatshak nauwibama Dabíki be noguéñ, Jateja axazauwakue jañguanalguamak amak axatshiñgueniki shuizhá. Guñguake abamakue abexaneñkaga abeguenik ají abuáki galdú. 37 Akna aldéñ shalda ekí gauwagába, Duwe Jesú shuane nalgué Jateja mokue izhgaldakshanéñ zhinik na ají abuáki galdunazháne guashi gauwane naldashá.
38 ”Akna gajakue, ekí miñkualdakue: Duwe Jesú zʉnekuanéñ zhinik na Ajatejañki sha miyatshixa miñkabetaka miñmeyañkaldók. 39 Jateja Asukuák zhinik na mieldejañki e namak jañgualdiake, sha atshanauxa axabeti na, sha atshagálde jana, janshizhe tualdixa. Ne nauwibama Mueséja guiyaba zʉñkabashane amak miyatshaldiamak kama ilshiji mizhogatshak jiaga, aiga sha atshamine miñkabetazháka.✡ 13.38-39 Ajsh 10.43; Alm 4.24-25 40 Akna Jatetshi múldigaba naldiñga zʉxaitshixakueja guakldamak miñgatseshi guakuak numañ miyatualdí. Ekí Jateja guagatshak sezheklde:
41 ‘Maiñ minejokldekakuañ, sakí atshikuge mituatshakna,
“¡sakí ekí atshixá!” miñneshi mishuixaldixa nakldá.
Akze, be minoxaldieñga na ezua miñkatshaldikue.
Ezuajañki ekí miñkatshanaka miñgabeyatshak jiaga, namak jañguabináldixa nakldá.’* 13.41 Hab 1.5. Ekí kakbeyatshake aldukatoxekuek ekíga kagatseshi guakuak na Duwe namak jañguakue na kakbeyá.”
42 Ekí Pábulduja kakbeyatogueniki Belnabé na juwí izhajuizhaldegéñ zhinik agazaxaitapanatshake, kágubakueja mokue izhgasekué ldiuwañ zegatshak akldé ai shaldaga kakbeyakue kagabeyá. 43 Guakna auxa izhajuizhaldegueni aldeyapanatshake, matshuwi nekueki Pábuldu, Belnabé axapa aldé. Aikuega na, anuñkaki juldiúkue, anuñkaki juldiú naldagáldekue naldatshak, ai sanája Jate ajañguamakga ajañgualdixa izhgakuxanekue. Akna Pábuldu, Belnabé na aldaldi kaxazguagatoshiñga na, Jateja éegaba guañ zʉnajañguxak kama guxalga nogakue kagakuañnék.
44 Guñguenik mokue izhgasekué ldiuwañ zegatshake, naki saldiñga ai kuíbulduk zaldakueja nauwijí Sáñkalda Duwe Jesú shalda akuagatuka aldukal ajuizhaldék. 45 Ekí matshuuwi ajuizhaldegaté atuatshakna, juldiú aksanekakueki mauldí kakzeshi na, Pábuldu sha axaldeshi, aldéñ guaká nalda axagakuák.
46 Guñguakna Pábuldu, Belnabé na kakzék naldakí ekí ayó: “Axáñ misha maiñ juldiú sanákuañ Jatetshi múldigaba Asukuá Duwe Jesú shalda miñmeyakue zʉñgatsé. Ne ai ipanasʉ́ñ miñzekldéñ zhinik na, aldéñ nugeñka izhoshiñga izhogakue miñgatsaldazháka ne awatuñshamine. Akna mimabasha xaldeki axautshi sanákue niñkauwañki Duwe shalda kakbeyal neyakualdixa nakldá. 47 Akze, Saldiñga netshi Sáñkaldaja ají múldigabakga ekí axatshakualdixa zʉñmene:
‘Nasga na, juldiú saná naldagáldekuek nashaldá miyakbeyaldiamak mimakaxanuge.
Aiki ezua muñshí zalda tuañ zaldi stuamak jana miyatshixa.
Akze, naski saldiñga kagi agatsauxa, saná nahauxa ezua kekualdal gaxanuge miyakbeyaldiamak mimezhgakuxanuge nakldá.’✡ 13.47 Is 42.6; 49.6”
48 Ekí guagaté aldukatshakna, juldiú naldagáldekueki zeñ kakldeshiñgaba na, akldé akldeñga múldigaba nauwijí Sáñkalda Duwe Jesú shaldaki zʉxaita janshagatsegaba akuaxaldá. Aikuega na, mieldekueki Duwe namak ajañguanéñ na Jatejañki izhoshiñga kezhokshaldixa kezhgakuxane namak ajañguá.
49 Atshak zhinik na, nauwijí Sáñkalda zʉnekuane shalda múldigaba akuashiñga eñgui baxe nahauxa akuaxaldá. 50 Guatshak juldiú sanekakuejañki axautshi saná munzhi akzé Jate jañguxakue, sigí kuíbulduk zalda akzekue na Pábuldu, Belnabé nusá axajanshá. Gueni aikuejañki kauwijí kuíbuldu zaldakuek Pábuldu, Belnabé sha kakuakue jian kakzukui na, amak kakuí émaxe zhinik kaldeñshá. 51 Guake amak aldeyapankáki Jateja kepanazháldi guiyaba katuñshaldixa katuñshaldiamak na, kaksibuldi kasak zhinik zhigatiñguá.✡ 13.51 Mt 10.14; Mlk 6.11; Lk 9.5; 10.11 Gueniki kuíbuldu Ikoniuxa saldi aldé. 52 Guatshake Duwe ipananekueki atemajañ zeñ kakldeshi, Jatetshi Alduna muldetua kagatsauxa kaxaldaldi, kaksanexalga na noxá.
*13:1 13.1 Ai Eldodeki Eldode Antipa, Galdildeya baxe aksaneka.
†13:9 13.9 Sauldu za guaka nane kaiga zhiniki Pábuldu akuaxaldixa.
✡13:17 13.17 Ex 1.7; 12.51
✡13:18 13.18 Nm 14.34; Dt 1.31
✡13:19 13.19 Dt 7.1; Jos 14.1
‡13:20 13.20 Juldiú saná san kagi Ejiptuxagaba anuñka 400 kagi (Gn 15.13) nashi ashekualguenik, exa zhinik kauwijí kagixa giemi aldeyaldiamak 40 kagi zʉk zeñka aldeyatone (Dt 2.7).
✡13:20 13.20 Jue 2.16; 1S 3.20
✡13:21 13.21 1S 8.4-5,19; 10.20-21
§13:22 13.22 Isahíga Jesé jiaga akuaka.
✡13:22 13.22 1S 13.14; 16.12; Sal 89.20
✡13:23 13.23 2S 7.12-16; 22.51; Sal 132.11-13
✡13:24 13.24 Mlk 1.4; Lk 3.3; Ajsh 19.4
✡13:25 13.25 Jñ 1.20,27; Mt 3.11; Mlk 1.7; Lk 3.16
✡13:28 13.28 Mt 27.22-23; Mlk 15.13-14; Lk 23.20-23; Jñ 19.15
✡13:29 13.29 Mt 27.57-61; Mlk 15.42-47; Lk 23.50-56; Jñ 19.38-42
✡13:31 13.31 Ajsh 1.3
✡13:33 13.33 Sal 2.7
✡13:34 13.34 Is 55.3
✡13:35 13.35 Sal 16.10
✡13:39 13.38-39 Ajsh 10.43; Alm 4.24-25
*13:41 13.41 Hab 1.5. Ekí kakbeyatshake aldukatoxekuek ekíga kagatseshi guakuak na Duwe namak jañguakue na kakbeyá.
✡13:47 13.47 Is 42.6; 49.6
✡13:51 13.51 Mt 10.14; Mlk 6.11; Lk 9.5; 10.11