37
Yakob lèpa hari asa rai Kanaꞌan
1-2a Neꞌe ne, lii lole nèti Yakob si. Ca tèka ka, Yakob laꞌe pea hari asa rai Kanaꞌan. Èèna, era pea ama na Isak nèti uru ka.
Yusuf dènge aꞌa na si
2b Tèu èèna, ana Yakob èci, nèti dhèu èmu na Rahel, ngara na Yusuf. Yusuf neꞌe, ropa umur na dꞌai 17 (canguru pidhu) tèu, nèngu dènge aꞌa na si, tema le jꞌaga kahibꞌi-kalèbho rèngu. Aꞌa na sèra, ana nèti ina leo hari, ngara na Bilha dènge Silpa. Te ngaa Yusuf neꞌe tuka tenge lii mi dedha aꞌa na si, ho laꞌe panaꞌe ama na.
3 Lodꞌo dhu rara iisi Yusuf na, ama na dhu heka le. Nèti èèna ka, na sue Yusuf ne risi eele nèti ana-ana na leo sèra. Ca lodꞌo ka, Yakob jꞌau kodho madhera èci dhu saraga bia* Madhutu lii Ibrani, sasoa na bisa ‘kodho madhera dhu rupa-rupa warna’, aa bisa kahèi ‘kodho madhera dhu saraga’ nuka kodho madhera dènge kaꞌae madhera. hia Yusuf. 4 Ropa aꞌa na si ladhe-ladhe laꞌa na ama na sue risi Yusuf, hèia ra mulai tèka dꞌara dènge ne, roꞌo boe padhai lii dènge ne.
5-7 Mèda ca lodꞌo ka Yusuf nii. Kèdꞌi nèti bhèjꞌi ka, na lolo dènge aꞌa na si lii nii deo na, aku nèngu na, “We! Mi nanene ku la! Jaꞌa nii, na èdhi aaꞌi-aaꞌi ti, èki are ètu dꞌara oka. Kabèdhi laa, are dhu jaꞌa èki titu dhoo-dhoo. Te ngaa are miu, oke mere are jaꞌa deo na, ka pacudꞌu mi unu jaꞌa.” Ra nanene rare sèmi èèna, hèia aꞌa na seꞌe tabha nasa hari dènge ne.
8 Hèia ra jèke ne, aku rèngu na, “We! Èu ngee na, èu neo jꞌajꞌi dhèu kapai kèna, ho neo paredha jiꞌi, do?” Taga na lolo lii nii neꞌe, hèia asa ra nasa dènge ne.
9 Nèbhu boe, Yusuf nii hari ca tèka. Na lolo hari dènge aꞌa na si, aku nèngu na, “We! Jaꞌa nii hari, sèmi neꞌe ka. Jaꞌa kèdhi madha lodꞌo, hèru, dènge hua-hètu canguru èci. Aaꞌi-aaꞌi sèra, pahaha iisi mi jaꞌa.” 10 Hèia Yusuf lolo hari lii nii deo na dènge ama na, aa dènge aꞌa na sèra.
Ka ama na jèke ne, aku nèngu na, “Lii nii ngaa, kèna! Èu ngee na, jaꞌa dènge ina mu, dènge aꞌari èu sèra, mai uu kabajꞌèla èu, do? Èu nia ae le èèna, nga!” 11 Nèti èèna ka, aꞌa na sèra tèka dꞌara bia dènge ne. Te ngaa ama na pangee taruu lii nii èèna ètu dꞌara na.
Ra pahie Yusuf asa Masir, ka na jꞌajꞌi ènu
12 Ca tèka ka, aꞌa Yusuf sèra rèti kahibꞌi-kalèbho ama na, asa era jꞌuꞌu dètu dènge rae Sikem. 13 Nèbhu boe ka, ama na peka dènge Yusuf, aku nèngu na, “Aꞌa mu si jꞌaga kahibꞌi-kalèbho dètu dènge Sikem. De èu paꞌèra, ho lamu ladhe ku si la.”
Ka Yusuf dhaa, aku nèngu na, “Jaꞌa laku, ama.”
14 Hèia ama na peka hari, aku nèngu na, “Èu lamu ladhe aꞌa mu si, dènge kahibꞌi-kalèbho èdhi. Ladhe ra samia na, mai peka dènge jaꞌa.”
Ka Yusuf pakèdꞌi ka nèti dꞌara padꞌa Hebron, laꞌe taruu dꞌai Sikem. 15 Dꞌai nèi, na tenge aꞌa na si, palème dꞌara padꞌa èèna. Na paraga dènge dhèu mone èci, ka dhèu èèna karèi ne, aku nèngu na, “Èu tenge ngaa?”
16 Yusuf dhaa, aku nèngu na, “Jaꞌa tenge aꞌa jaꞌa. Rèngu eo kahibꞌi-kalèbho dètu ètu era neꞌe. De ama, èu paraga dènge si, do aadꞌo?”
17 Hèia, dhèu deo na peka, aku nèngu na, “Ra aadꞌo heka ètu neꞌe. Te jaꞌa tadèngi, ra peka na lasi padètu dènge rae Dotan.”
Hèia Yusuf laꞌe taruu, ka paraga dènge si ètu rae Dotan. 18 Ropa ladhe rèdhi Yusuf nèti kajꞌèu, ra padhue rare lii èci neo pamadhe ne. 19 Èci peka dènge èci, aku rèngu na, “Miu ladhe ku la! Mone eele tuka nii na, nuka mai nèi! 20 De mai ho ti pamadhe ne. Ho èèna na, ti core eele ne asa dꞌara madha èi madhe èèna. Ladhe dꞌai èmu na, ti peka dènge ama peka na, badha hui raꞌe ne. Ho èèna na, ti ladhe sèku, lii nii na sèra sa mia!”
21 Ropa nanene èèna, hèia aꞌa na Ruben tenge jꞌara ho patabuli eele Yusuf. Hèia na kai ari na si, aku nèngu na, “We! Èdhi baku pamadhe ne! 22 Beꞌa risi èdhi kèpe ne, ti tao asa dꞌara madha èi madhe nèi. Ètu èèna, era dhu dhèu aadꞌo, de èci sa rèdhi boe ne. Sadꞌi baku pasuti raa na.” Na peka sèmi èèna, lula na tenge jꞌara ho patalale Yusuf, ho hia na lèpa hari èmu.
23 Ropa Yusuf dꞌai madha aꞌa na si, ra kèpe ne, ka ra rèbhi eele kodho dhu saraga aae ètu ua na. 24 Ka ra nuni paꞌoro ne, hèia ra tule ne asa dꞌara madha èi madhe èèna.
25 Èle èèna ka, ra lèpa, lasi raꞌa-rinu. Ètu talora raꞌa-rinu, kabèdhi la ra ladhe rèdhi dhèu canau mai re èèna. Dhèu sèra kako rèti dènge badha onta ra, hue dènge mèdha dꞌaga, sèmi raa ajꞌu hèu mèngi, bubhu-bubhu dènge èi naꞌi rupa-rupa. Dhèu sèra sa, dhèu Ismael, dhu mai nèti rae Gilead neo lasi kajꞌèu dꞌai Masir.
26 Èle èèna hèia, Yahuda peka dènge aꞌari na sèra, aku nèngu na, “Ee! Beꞌa risi sèmi neꞌe. Èdhi baku pamadhe ne. Aꞌoto na ngaa? Tasa mera mia èèna ka, èdhi bisa boe pahuni raa na. 27 Beꞌa risi èdhi pahie ne dènge dhèu Ismael sèi. Èdhi tao ne samia èèna ka oo, nèngu neꞌe ari dꞌèlu èdhi. Nèti èèna ka, baku èdhi pamadhe ne!” Aaꞌi-aaꞌi ra dꞌèi kahèi dènge lii Yahuda èèna.
28 Ropa dhèu dꞌaga sèra† a: Sasuri lii Ibrani ae ka dhu peka, na, ‘dhèu nèti rai Midian’. Abhu dhèu dꞌèlu-mèu cahagꞌe peka na dhèu Midian sèra dènge dhèu Ismael sèra, dua ngara, te ngaa ca suku. Rèngu sèra jꞌajꞌi ana-èpu Ismael, aa rèngu pea ètu rai Midian. (Ladhe ètu Tuka Pamaꞌète Lii 8:22-24). Abhu dhèu dꞌèlu-mèu cahagꞌe hari dhu peka na, dhèu Midian dènge dhèu Ismael sèra jꞌajꞌi nèti dua suku, te ngaa rèngu sama-sama dhèu dꞌaga. dꞌai era èèna, hèia aꞌa Yusuf sèra lasi ère rare ne, nèti dꞌara madha èi madhe deo na. Ka ra pahie ne mi dhèu Ismael sèra dènge kabꞌua 20 (dua nguru) bua doi pudhi.‡ b: Dhèu dꞌèlu-mèu sèra peka na, taa èèna, ra biasa pahia ènu dhu ngèru era, dènge kabꞌua dua nguru doi pudhi. Sasuri lii Ibrani peka na doi pudhi èèna sikel. Ka dhèu Ismael sèra rèti Yusuf asa rai Masir.
29 Lodꞌo ra pahie Yusuf ne, Ruben neꞌa boe. Ropa na laꞌe patigi sa dꞌara madha èi madhe na, capa na kabèdhi, ladhe laꞌa na Yusuf aadꞌo heka ètu dꞌara. Nèti èèna ka, na ciu pamae kodho ètu ngiꞌu na, lula dꞌara na pèdꞌa ae titu kèna. 30 Hèia na laꞌe sa ari na si, ka na peka, aku nèngu na, “Ira ii! Ari èdhi aadꞌo heka ètu era èèna! Jaꞌa tao samia hari?”
31 Hèia ra roro kahibꞌi ciꞌu, ka rare kodho Yusuf dhu saraga aae èèna, cèbꞌu sa dꞌara raa kahibꞌi deo na. 32 Hèia ra lèpa ka rèti dènge kodho deo na, padꞌelo dènge ama na, ka ra peka, aku rèngu na, “Ama! Jiꞌi pili ngare kodho neꞌe. Ama ku ladhe sèku la. Tao-tao neꞌe kodho ari jiꞌi Yusuf.”
33 Ropa nèdhi kodho deo na, Yakob tadhe dènge. Hèia na peka, aku nèngu na, “Ira ii! Neꞌe kodho ana jaꞌa. Èle boe badha hui raꞌe ana jaꞌa. Ira iiii! Ana jaꞌa madhe le!”
34 Nèti èèna ka, Yakob ciu pamae kodho ètu ngiꞌu na, ka na pake karo, taga nèti dꞌara na susa titu kèna.§ Yakob ciu kodho ètu ngiꞌu na, ka na pake karo, sama sèmi dhèu Yahudi biasa pake ètu dꞌara mamadhe. Na tangi lii ooi-ooi sène nare lodꞌo nèbhu aae. 35 Ana na, ana mone dènge ana bhèni sèra aaꞌi-aaꞌi ra, mai padhai lii pakarejꞌe dꞌara ama ra, te ngaa tao rare boe ne. Aku nèngu na, “Aadꞌo! Sasusa jaꞌa ne bisa dꞌai madhe kèti. Te jaꞌa bisa boe bhèlu ana èci neꞌe.” Mema dꞌara Yakob jꞌèra taruu, lula na ngee nèdhi ana na Yusuf dhu madhe èèna.
36 Lodꞌo-lodꞌo dhu Yakob ètu dꞌara susa era, dhèu dꞌaga sèra* Alkitab madhutu lii Ibrani peka ètu ayat neꞌe, na, dhèu dꞌaga sèra, ‘dhèu Midian’. dꞌai le Masir. Dꞌai nèi, ka lasi pahie eele Yusuf dènge dhèu kapai èci ètu nèi, ngara na Potifar. Dhèu neꞌe komedhaa jꞌaga nèti dhèu aae Masir.
*37:3 Madhutu lii Ibrani, sasoa na bisa ‘kodho madhera dhu rupa-rupa warna’, aa bisa kahèi ‘kodho madhera dhu saraga’ nuka kodho madhera dènge kaꞌae madhera.
†37:28 a: Sasuri lii Ibrani ae ka dhu peka, na, ‘dhèu nèti rai Midian’. Abhu dhèu dꞌèlu-mèu cahagꞌe peka na dhèu Midian sèra dènge dhèu Ismael sèra, dua ngara, te ngaa ca suku. Rèngu sèra jꞌajꞌi ana-èpu Ismael, aa rèngu pea ètu rai Midian. (Ladhe ètu Tuka Pamaꞌète Lii 8:22-24). Abhu dhèu dꞌèlu-mèu cahagꞌe hari dhu peka na, dhèu Midian dènge dhèu Ismael sèra jꞌajꞌi nèti dua suku, te ngaa rèngu sama-sama dhèu dꞌaga.
‡37:28 b: Dhèu dꞌèlu-mèu sèra peka na, taa èèna, ra biasa pahia ènu dhu ngèru era, dènge kabꞌua dua nguru doi pudhi. Sasuri lii Ibrani peka na doi pudhi èèna sikel.
§37:34 Yakob ciu kodho ètu ngiꞌu na, ka na pake karo, sama sèmi dhèu Yahudi biasa pake ètu dꞌara mamadhe.
*37:36 Alkitab madhutu lii Ibrani peka ètu ayat neꞌe, na, dhèu dꞌaga sèra, ‘dhèu Midian’.