Lii Lole
nèti dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus
1
Ama Lamatua moa paꞌadhu mai Roh Mola-Mèci Na
1-3 Ama Teofilus* Ngara Teofilus ètu dꞌara Lii Yunani, sasoa na, ‘dhèu dhu sue Ama Lamatua’. Neꞌe ne, buku ka dua dhu Lukas suri hia Teofilus. Ladhe kahèi Lukas 1:1-4. dhu beꞌa. Lii mahoꞌo nèti jaꞌa, Lukas.
Ètu dꞌara sasuri jaꞌa dhu uru èèna, jaꞌa suri aaꞌi mèu-mèu lula-nèti mamuri Lamatua Yesus. Nuka, ngaa dhu Na tao, dènge ngaa dhu Na ajꞌa-nori, karèi nèti uru tèka. Na hagꞌe nare dhèu pajuu-paleha Na. Masi ka dhèu pajꞌèra Ne, aa ra pamadhe Ne, te ngaa Ama Lamatua pamamuri hari Ne. Ropa Na kèdꞌi nèti mamadhe, Na padꞌelo iisi mi dhèu pajuu-paleha Na. Ra rèdhi Ne padhutu-dhutu toke dꞌai èpa nguru lodꞌo, ka ra reꞌa, Na mamuri hari tareꞌa. Nèngu peka dènge rèngu, na, Ama Lamatua sama sèmi Dhèu Aae dhu nèdꞌu paredha. Ka Na pua rèngu kahèi pake koasa nèti Roh Ama Lamatua dhu Mola-Mèci. Lii dhu jaꞌa suri ne, lole ngaa-ngaa dhu Na tao nèti uru, toke dꞌai Na caꞌe hari asa sorga.
Seꞌe se ka dhu jaꞌa suri kèdhi le.
4-5 Ca lodꞌo hari, ropa Yesus paꞌèci dènge dhèu pajuu-paleha Na ètu dedha Ledhe Saitun, Na hia si paredha peka na,
“Sanèdꞌe! Uru èèna, Yohanis sarani dhèu pake dhoka èi di, te ngaa ladhe miu mate hari pèri-pèri lodꞌo, èèna na Lamatua tao ngaa dhu kapai risi eele hia miu. Lula Na hia miu Roh Na dhu Mola-Mèci. De baku tèke eele kota Yerusalem kahèi. Te ngaa miu mate mi neꞌe, toke dꞌai Ama Ku papuru Roh Na mi dedha miu, sèmi dhu Na moa le uru èèna. Aa miu tadèngi le nèti Jaꞌa kahèi.”✡ Lukas 24:49, Mateos 3:11, Markus 1:8, Lukas 3:16, Yohanis 1:33
Lamatua Yesus caꞌe asa sorga
6 Ropa Yesus pakaboko dènge dhèu pajuu-paleha Na era, ra karèi Ne, aku rèngu na, “Ama! Jiꞌi neo karèi: Ama sanèdꞌe era, sina ma, dhu uru èèna, kabarai èdhi Israꞌel paredha unu na? De Ama neo patabuli èdhi nèti dhèu leo deo neꞌe, do, mate hari lodꞌo leo?”
7 Hèia Yesus dhaa, peka na, “Miu pakarèi ia ka lodꞌo èèna! Dhoka Ama ku di, dhu pamaꞌète jꞌajꞌajꞌi lodꞌo èèna na. 8 Te ngaa ladhe Roh Lamatua dhu Mola-Mèci mai maso asa dꞌara miu, heka miu abhu koasa kèna. Hèia miu hudꞌi lami palolo dènge dhèu aaꞌi-aaꞌi ra lula-nèti Jaꞌa. Miu peka dènge dhèu ètu kota Yerusalem, ètu rae aaꞌi-aaꞌi ètu propensi Yudea dènge propensi Samaria, taruu toke dꞌai suu-suu rai-haha ne.”✡ Mateos 28:19, Markus 16:15, Lukas 24:47-48 9 Ropa Na padhai lii nare sèmi èèna, Ama Lamatua pacaꞌe Yesus asa dedha-liru laꞌe ètu katanga madha rèngu. Ra ladhe taruu, toke dꞌai raꞌi-liru hutu nare Ne, ka rèngu rèdhi heka.✡ Markus 16:19, Lukas 24:50-51
10 Ropa rèngu ladhe asa dedha-liru era, cagꞌagꞌa laa, dhèu dua titu ètu karasa rèngu, dhu pake mèdha-papake pudhi lao-lao. 11 Dhèu dua sèra peka dènge rèngu, na, “Wee! Miu dhèu Galilea! Nga tao ka miu tangare taruu asa dedha-liru? Deo na miu mèdhi le Yesus caꞌe toke dꞌai raꞌi-liru hutu nare Ne. Miu mèdhi unu mi dènge musi madha miu, Na caꞌe laꞌe deo na. Sèmi mia dhu miu ladhe mèdhi Na caꞌe laꞌe èèna, sèmi èèna kahèi èèna na Nèngu mai hari.”
Ra tenge dhèu leo ho gati Yudas
12 Èle èèna ka, dhèu pajuu-paleha Yesus sèra puru nèti ledhe Saitun lèpa lasi asa kota Yerusalem. Ledhe Saitun èèna, ele boe kajꞌèu nèngu dꞌai ca kilo di nèti dꞌara kota.† Lodꞌo èèna, mese agama Yahudi sèra tao atora, peka na, ètu lodꞌo aꞌoro sasabꞌa, dhèu Yahudi bisa boe kako kajꞌèu. Ra ator ho dhèu baku kako risi nèti dua kilo (lasi-mai). Sasuri lii Yunani dhu uru tèka, peka na, kajꞌèu ledhe ne nèti Yerusalem, sama dènge “bagi dua jꞌara nèti kakako lodꞌo aꞌoro sasabꞌa”. De èdhi teꞌa, kajꞌèu ledhe èèna nèti kota, ca kilo di.
13 Dꞌai nèi, ka ra lasi asa dꞌara èmu dhu rèngu pea. Ka ra caꞌe asa kama èci ètu èmu dedha. Ngara dhèu pajuu-paleha sèra, nuka:
Petrus,
Yohanis,
Yakobis,
Anderias,
Pelipus,
Tomas,
Bertolomeos,
Mateos,
Yakobis (ana Alpius),
Simon (dhu madhutu partei Selot),‡ Partei ‘Selot’ dènge ngara na èci hari, ‘Patriot’. Simon ne maso anggota partei politik dhu neo cabꞌubꞌu eele dhèu paredha Roma ngèti kabarai Israꞌel rèngu.
dènge Yudas (ana Yakobis).✡ Mateos 10:2-4, Markus 3:16-19, Lukas 6:14-16
14 Rèngu aaꞌi-aaꞌi ra dhu tema pakaboko ho manèngi-mangajꞌi dènge dꞌara èci. Maria, ina Yesus, aa dhèu bhèni-dhèu bhèni leo, dènge aꞌari Yesus sèra pakaboko dènge rèngu kahèi.
15 Ca tèka hari, rèngu pakaboko, ele boe dhèu dꞌai cangasu dua nguru dhèu sa. Ka Petrus kèdꞌi titu, ka na padhai lii, aku nèngu na, 16 “Ina-ama, aꞌari aaꞌi-aaꞌi ti! Èle boe miu sanèdꞌe Yudas era, dhu uru èèna nèti anga na canau, ho lasi kèpe Yesus. Ngaa dhu Yudas tao, mema hudꞌi jꞌajꞌi sèmi èèna ku. Te nèti uru ka, Roh Ama Lamatua peka le, dènge dhèu aae Daud, ho suri tatao Yudas. 17 Te Yudas èèna, dhèu èdhi dhu sabꞌa paꞌèci dènge èdhi.”
18 (Te ngaa ropa Yudas pahie eele Yesus, ka rare doi papana èèna, lasi hèli rare rai cue. Rai èèna ka dhu jꞌajꞌi era mamadhe nèngu. Na bèbhe sagèbꞌa ètu era èèna, ka masèke eele kabake na, hèia tanèi na talala. 19 Ka dhèu palolo lème, toke dꞌai isi kabarai kota Yerusalem reꞌa aaꞌi mèu-mèu mamadhe Yudas èèna. Nèti èèna ka, ra pangare rai èèna madhutu lii Aram, ngara na ‘Akeldama’, sasoa na, ‘rai raa’.)✡ Mateos 27:3-8
20 Petrus tuhu hari lii padhai na, peka na, “Uru-uru sèra, dhèu aae Daud suri tèke le ètu dꞌara sasuri Lii Sodꞌa Koa-kio, peka na,
‘Hudꞌi sène era pea nèngu, jꞌajꞌi mi era dhu paꞌela eele;
bisa heka dhèu èci sa pea ètu èèna.’
Aa na suri kahèi, aku nèngu na,
‘Hudꞌi sène, sasabꞌa nèngu ra hia asa dhèu leo laꞌe.’✡ Lii Sodꞌa Koa-Kio 69:25, 109:8
21-22 De èdhi hudꞌi tenge dhèu èci ho gati Yudas. Èdhi tenge dhèu dhu bera-bera dènge èdhi nèti uru ka mai. Dhèu èèna, hudꞌi dhèu dhu nèbhu le madhutu Yesus laꞌe-mai, mulai nèti Yohanis sarani Yesus. Aa nèngu èèna, hudꞌi dhèu dhu nèdhi dènge musi madha, na, Yesus kèdꞌi hari nèti mamadhe Na, toke dꞌai lodꞌo Yesus caꞌe hari asa dedha-liru ètu talora èdhi.”✡ Mateos 3:16, Markus 1:9, 16:19, Lukas 3:21, 24:51
23 Ropa Petrus peka nare sèmi èèna, ka dhèu dhu pakaboko sèra, pamaso ngara dhèu dua. Èci ngara na Matias, aa èci hari ngara na Yusuf (dhu tema le ra paroa na Barsabas; ngara na leo èci hari, na, Yustus). 24-25 Hèia ra sabajꞌa, aku rèngu na, “Ama ètu dedha-liru! Ama dhu meꞌa iie dꞌara dhèu aaꞌi-aaꞌi. Yudas madhe le, tèke eele sasabꞌa na. De Ama pajꞌujꞌu hia jiꞌi dhèu èci nèti rèngu dua se, mia dhu Ama dꞌèi, ho jiꞌi dedꞌe ne jꞌajꞌi mi dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus.” 26 Ka ra ère lot, pake ngara dhèu dua sèra. Hèia dhu lèke ka Matias. Ka ra dedꞌe ne jꞌajꞌi dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus, ho na paꞌèci dènge rèngu dhèu canguru èci sèra.
*1:1-3 Ngara Teofilus ètu dꞌara Lii Yunani, sasoa na, ‘dhèu dhu sue Ama Lamatua’. Neꞌe ne, buku ka dua dhu Lukas suri hia Teofilus. Ladhe kahèi Lukas 1:1-4.
✡1:4-5 Lukas 24:49, Mateos 3:11, Markus 1:8, Lukas 3:16, Yohanis 1:33
✡1:8 Mateos 28:19, Markus 16:15, Lukas 24:47-48
✡1:9 Markus 16:19, Lukas 24:50-51
†1:12 Lodꞌo èèna, mese agama Yahudi sèra tao atora, peka na, ètu lodꞌo aꞌoro sasabꞌa, dhèu Yahudi bisa boe kako kajꞌèu. Ra ator ho dhèu baku kako risi nèti dua kilo (lasi-mai). Sasuri lii Yunani dhu uru tèka, peka na, kajꞌèu ledhe ne nèti Yerusalem, sama dènge “bagi dua jꞌara nèti kakako lodꞌo aꞌoro sasabꞌa”. De èdhi teꞌa, kajꞌèu ledhe èèna nèti kota, ca kilo di.
‡1:13 Partei ‘Selot’ dènge ngara na èci hari, ‘Patriot’. Simon ne maso anggota partei politik dhu neo cabꞌubꞌu eele dhèu paredha Roma ngèti kabarai Israꞌel rèngu.
✡1:13 Mateos 10:2-4, Markus 3:16-19, Lukas 6:14-16
✡1:20 Lii Sodꞌa Koa-Kio 69:25, 109:8
✡1:21-22 Mateos 3:16, Markus 1:9, 16:19, Lukas 3:21, 24:51