17
Gid Tesalonika tiuangga tirau Paulus ga Sailas
1 Paulus masin tibulou tuanga Ampipolis ga Apolonia ta tila tiuot ngan tuanga Tesalonika. Toa eoa luma raring aea ede togid Iuda ienono. 2 Ta lalaede mambe somisomi ikakado, Paulus ila idudunga ngan luma raring aea ta ipasolan gid ngan Deo ele laulau aea posanga ipu madongan. Ngan Ado Earainga aea tol ikakado toa bedaoa. 3 Ei ipapaola posanga ga ipasolan mambe Kristus manta ibada ieieinga ga imate, ga kus ta idae mulian ngan ele matenga. Ta ikeo ga, “Iesus toa napaola posanga ngan ei pagimi ne, ei Kristus* Gera palongonga ngan posanga idil Kristus ngan Mt 1.16..” 4 Ta edengada ngan gid tipul lolod ta tila tilup toman ngan Paulus ga Sailas. Be gid panua alu padengada ad toa tilolon ngan Deo, gid busa tipul lolod pade toman ngan taine busa toa edad kapeipei.
5 Be gid Iuda lolod paeamao ta tibada panua papaeamao edengada ngan tibur oalo aea ta tipamasmasi gid ipom lolod ta tikado paraunga tuanga iloleai. Tota tila ngan luma ton Ieson ngansa tiuangga tibada Paulus ga Sailas ta tiuot ga tila pagid ipom. 6 Be tiloilo gisirua ga mao, ta tidada Ieson toman ngan oaeoaed padengada ngan iaoa kelede ton Kristus. Tibada gid ga tila pagid madidnga be tingangar ta tikeo, “Panua ga gid ne tipamasmasi panua busa lolod ngan tibur toa ngada ne tanoeai, be labone ta tinam toa eko! 7 * Lu 23.2, Ins 19.12Be Ieson ibada gid ga tila ele lumaeai. Gid panua toa ne tipul murid ngan Kaisa ele apu ta tikeo ga maron kapei ede pade idae imadid, ieda Iesus.” 8 Io, tilongo bedaoa ga kus ta gid ipom asingada ad madidnga lolod bake ta aoad sara kapei. 9 Tota tikeo ga Ieson toman ngan iuaeoae padengada tibada pat kapei ila pagid, ngan tikikisi bua.† Ieson masin tibada pat kapei ga ila pagid madidnga tuangai ad ngan tikikisi bua. Ta gid madidnga tikeo ga Paulus ga Sailas tirangrang ngan tiluagid mulian Tesalonika mao. Oangga tilongo kemi gid madidnga led posanga ngan idil toaine, eine Ieson masin ga tibada mulian led pat. Be gid tibada pat toa oa ga ila pagid ga kus ta tilongean gid ga tila.
Paulus masin tila ngan tuanga Beria
10 Tibur bong ta manmanae gid oaeoaed tisula Paulus ga Sailas ga tila ngan tuanga Beria. Idio ta tiuot toa eoa ta tidudunga ngan luma raring aea togid Iuda. 11 Be gid panua Beria ad, lolod ikim tau ngan badanga oatainga kemi, ta led kadonga toa ne iasal kadonga togid Tesalonika. Gid tikim tau ngan longonga Deo ele posanga, ta ado ga ado tigal nanan Deo ele laulau aea posanga ngansa tikim tiuatai, Paulus ele posanga itutui, mao madongan. 12 Tota gid Iuda busa lolod matua ngan Iesus toa eoa. Be ngan gid panua alu padengada ad toa edad kapeipei, arangaranga ga taine busa lolod matua pade.
13 Be gid Iuda ngan tuanga Tesalonika tilongo mambe Paulus ipapaola Deo ele posanga ngan tuanga Beria pade, ta tila toa eoa ta tipamasmasi gid ipom lolod ta tiuangga tikado paraunga. 14 Tota manmanae gid oaeoaed tisula Paulus ta isulug ga ila labiai, be Sailas ga Timoti tidio tuangai Beria. 15 Gid tital Paulus ga ila irangrang ngan tuanga Atens. Ta ei isula gid ga tiluagid mulian, be irenren pagid ngan tikeo pan Sailas ga Timoti ngan gisirua tinam manmanae pan.
Paulus ipaola posanga ngan tuanga Atens
16 Paulus isangasanga gid ngan tuanga Atens, be ilolo ede ga ede tau ngansa igera mambe tuanga toa oa iuon ngan gid deo pakakanga ad namer. 17 * PA 18.19Tota ila ngan luma raring aea ta iposaposa toman ngan gid Iuda ga gid Grik pade toa tilolon ngan Deo. Be ado ga ado ila ngan tibur oalo aea ta iposaposa toman ngan sapadua timamado. 18 Toa eoa panua busa tikim tau ngan nasinga oatainga togid panua mugaeai ad. Iaoa ede ngan gid eine gid Epikurian ga iaoa ede pade eine gid Stoik. Gid aoad isokangai toman ngan Paulus ta tiposa pol ngan gid bedane, “Eaba oaine posanga aea tau, be iuangga ikado posanga madongan?” Be panua padengada tikeo ga, “Ei idada gid panua ngan nasinga gid deo ngan tibur padengada.” Tikeo toa bedaoa ngansa Paulus ipaola ato kemi ngan Iesus ga ele daenga mulian. 19 Tota tibada ei ga ila ngan led tibur posanga aea tiuato Areopagus. Ta tikeo pan bedane, “Gai aoangga aoatai kemi ngan paoatainga pau toa eao posaposa ngan ne. 20 Ngansa lem posanga edengada toa alongolongo ne ikado ga gai akakrik ta akim aoatai ngan ipu.” 21 Somisomi gid panua Atens ad toman ngan gid panua patpatnga ad toa eoa lolod ikim tau kadonga kelede mon. Eine ngan kadonga posanga ga longonga saoa paoatainga papau iuotot.
22 Ta Paulus idae imadid rabu ngan led tibur posanga aea toa oa ta ikeo, “Gimi panua Atens ami, gau nagera danga imata ede ga ede ipasolan gau mambe gimi amatua tau ngan kadonga raring.
Paulus ipaola posanga ngan tuanga Atens. 23 Ngansa oadla ga inam, gau nalalala alele lemi tuangai be matag igera kemi lemi danga sisid raring aea. Danga ede naot ngan eine popou tenainga aea ede toa tibode posanga ngan ga bedane, ‘Popou tenainga aea toa ne, eine ton deo ede gai aoatai ngan mao.’ Be Deo toa gimi araring ngan ne ga aoatai ngan ei mao, eine ga napaola aea posanga ga ila pagimi.
Paulus ipaola posanga ngan tuanga Atens.
24 * 1Kin 8.27, PA 7.48“Deo toa mugaeai ikado tano ga iuot toman ngan danga toa ngada ne ienono ngan, ei Maron ngan bubur ga tano. Be ei imamado ngan gid luma raring aea toa panua tikakado ngan baged ne mao. 25 * Sng 50.12Ga pade, ei ipapauis ngan danga eta mao ta irangrang ngan eaba eta ilua ei ngan danga eta mao pade. Ngansa ei ikado ga panua toa ngada ne matad bibita ga timosomoso. 26 Ei ikado eaba kelede ga iuot mugaeai, ta eaba toa oa iman alu toa ngada ne tanoeai tibud. Ta Deo irau posanga ngan eaba kelede kelede ele madonga tanoeai ngan rai pida. Ga isio gid kelede kelede ad tano ta idol aea but, ta tila timado ngan. 27 * Sng 145.18, Jer 23.23Ei ikado bedane ngansa iuangga gid panua tiloilo ei ga tiuatai kemi ngan ei, be tautaunga ei imamado aluai ngan gita kelede kelede ne mao. 28 Eine mambe panua mugaeai ad tikeo, ‘Ei kekelen ikado ga matada bibita ga tamamado ga talalala alele.’ Be gimi lemi panua oatainga ad pade tibode baunga ta tikeo, ‘Gita pade taot ei ele gergeu.’
29 * Ais 40.18-20, 44.10-17, PA 19.26“Io, gita Deo ele gergeu, tota irangrang ngan takeo ga ei mambe gol ga silva ga pat ga namer eta gita eababa takado ngan bageda ne mao. 30 Mugaeai Deo imata nanan tau gid panua led kadonga buobuonga toa ne mao. Be labone iposa matua pagid panua ngan tibur toa ngada ne ta ikeo ga gid manta tipul lolod. 31 * Sng 96.13Ngansa ei idol ado imata ede ngan pamadidnga panua toa ngada ne tanoeai ngan posanga. Be isio eaba ede ngan nasinga edap kemi ngan patutuinga posanga toa oa. Ei ipei eaba toa oa mulian ngan ele matenga. Ta ngan kadonga toa ne, ipasolan mambe ei isio eaba toa oa.”
32 Io, tilongo Paulus ikeo ngan daenga mulian ngan matenga, ta edengada ngan gid tigalinge ngan ele posanga, be padengada tikeo ga, “Gai akim alongo eao posa pade ngan danga toa ne.” 33 Io, tota Paulus itnan gid ga ila. 34 Be panua edengada lolod matua ngan ele posanga ta tinasi ei. Ede ngan gid ieda Dionisius. Ei ede ngan gid panua patutuinga posanga ad ngan bereo Areopagus. Be ede pade eine taine ede ieda Damaris, ga panua padengada lolod matua pade.
*17:3: Gera palongonga ngan posanga idil Kristus ngan Mt 1.16.
†17:9: Ieson masin tibada pat kapei ga ila pagid madidnga tuangai ad ngan tikikisi bua. Ta gid madidnga tikeo ga Paulus ga Sailas tirangrang ngan tiluagid mulian Tesalonika mao. Oangga tilongo kemi gid madidnga led posanga ngan idil toaine, eine Ieson masin ga tibada mulian led pat.
*17:25: Sng 50.12
*17:27: Sng 145.18, Jer 23.23
*17:29: Ais 40.18-20, 44.10-17, PA 19.26
*17:31: Sng 96.13