Proverbs
Hay mippanggep nah liblu an Proverbs
Hituwen liblu an Proverbs ya naamung an kinalin di nungkalaing ya nungkanomnoman mipanggep hi biyag ya hay maphod an pakihayyupan hi ibban tagu ya ke Apu Dios. Hanadan tatagun waday takut dat mangun-unud dan Apu Dios ya lumaing da ya manonmnoman da, mu nadan makudang di nomnom nan maid di lispitu dan hiya ya adida gamgaman an manomnoman ya lumaing. Hay ohan kibalinan di “Proverbs” an “mashal” hi kalin di Hebrew ya antikken kali mipanggep hi ine-en an maunud ta waday maphod an pangi-e.
Hay ustun umanhan an nakalkali ketuwen liblu an Proverbs ya mipanggep hi laing ya kanomnoman. Nipainilan tuwen libluy mipanggep hi laing, hay inilan di tagu ya hay kabaelan di tagun mumpilih maphod an atona mipuun nah inila nan maphod.
Hay nitudok ketuwen liblu:
1. Hay tugun ta manomnoman ya lumaing di ohan tagu ya ta adina iun-unud hi at-atton nadan makudang di nomnom na. (chapters 1-9)
2. Hay nunhinnatkonan di tagun nanomnoman ya nalaing ya tagun makudang di nomnom na. (chapters 10-15)
3. Hay kiphodan an maalan nadan mamilin mangat hi maphod ya hay ad-adin maalan bokon pangatan hi adi maphod di piliyon da. (chapters 16-31)
1
Hanadan tugun di nanomnoman
1 Datuwe nadan maphod an kali ya tugun din imbabalen David an hi Solomon an oha nadah numpatul ad Israel handi. 2 Datuwen tugun ya bumaddang hi tagu ta manomnoman ya madisiplinaan ya bumaddang hi tagun mun-awat hi naligat an tuttudu mipanggep nadah importanteh nitaguwan. 3 Hanan tagun mangngol ke datuwen tugun ya madisiplinaan nimpe ya pumhod di pangi-enat hay maphod, maandong ya limpiyuy atona. 4 Ya bumaddang nah tagun nalakan midngolan ta adi mahaul ta mawaday pun-awat na. Ya bumaddang nah manangpan makudang ni-an di inila nat manomnoman ya mawaday inilaona ta inila nan mumpilih maphod an atona. 5 Ya bumaddang nah tagun mangngol ke datuwe ta mad-uman di inilana ya nomnom na. Ya bumaddang nah waday pun-awat nat maadalan. 6 Ta damanan maawatana nadan naligat an maawatan an kibalinan nadan tugun, ab-abig ya kalin nan nalaing an nanomnoman.
7 Hay pangipaanhanan di tagun mangat nadah pinhod APU DIOS di kipuunan di lumaingan ya kanomnoman di tagu. Mu nada ken makudang di nomnom na ya kahingon day maphod an tugun ya disiplina.
Hay adi paki-ayan hi gaga-ihon ibba
8 He-an imbabalek, un-unudom di tugun da amam ke inam. 9 Hanadan itugun day mangipaphod hi pangi-em an mialig nah maphod an pongot weno banggol an mangipaphod hi ang-ang.
10 Deket awison dakah gaga-ihon tagun maki-at ka nah aton da ya adim un-unudon. 11 Adim hangudon dida hin kanan day “Maki-e kan dakamit etaku mumbotak hi tagu ta patayon taku takon di maid di bahul na. 12 Hanadan botakon taku ya makattagu da ya nal-ot da mu patayon taku didat kay da matagun nilubuk. 13 Ne pinnu takuy bale taku nadah nganneh diyen limmu da ya nadan nabalol an ngunut dan alan taku. 14 Makat etaku aton di athidit deket waday inala taku on nunggogodwaan taku.”
15 He-an imbabalek, adika maki-kieh athidin tatagu ta adim aton di at-atton da 16 te gagaid dan mangat hi gaga-iho ya pumate da. 17 Inila takun adi makna nadan hamuti hin pun-iha-ad taku nan lingon yaden ang-angon da. 18 Mu nadan gaga-ihon tatagu ya kay maid di nomnom da te makna dat mate da nah inha-ad dan kaknaan di udum an tatagu. 19 Athidi bon mate nan tagun naka-agum ya pumatet alanay limmun di ibbanan tagu.
Hay ayag di kanomnoman
20 Hay kanomnoman ya mialig nah babain mungkalih tatagu nadah kakalata ya nadah kaamungan di tatagu. 21 Muntugun hi tatagu takon di daanay kaamungan da, hi hoob di boble weno hi kalata.
22 Kananay “Dakayun makudang di nomnom na, kon athina kayu ta nangamung an adiyu usalon di nomnom yu? Kon punnanongon yun adiyu pinhod an mun-adal? Itikod yun manaltalangga nadah nalaing ya nanomnoman. 23 Mundongol kayu hin kalyan dakayu te tugunon dakayu ya ituttuduk di maphod an wadah nomnom kut inilaon yu.
24 Ayaayagan dakayu ta umali kayun ha-on ta baddangan dakayu mu adiyak hangudon. 25 Mu gapu te adiyu donglon di tugun ku ya adiyu pinhod an makalyan ya 26 katataw-an dakayun ha-on nah tiempon maligatan kayu. 27 Makulug an taltalanggaan dakayu ya adi dakayu baddangan hin umaliy ongal an ligat an kadadagan yun mialig hi nal-ot an puwok an dadagonay bale.
28 Deket mumpahpahmok kayun mumpabaddang ke ha-on ya adi dakayu hangudon ya takon di eyak hamakon ya adi kayu pakahamak. 29 Adiyu pinhod an mun-adal ya adiyu ipaanhan an aton di pinhod APU DIOS. 30 Adiyu bo pinhod an un-unudon di tugun ku ya adiyu pinhod an makalyan 31 ta kay yu intanom di gaga-iho ya kay yu apiton nan bungan diyen intanom yun hidiyey kadadagan yu. 32 Hanan tagun makudang di nomnom na an adina pagan-anuy maphod an pangi-e ya habadonay katayana. 33 Mu am-in nadan mundongol hi tugun ku ta un-unudon da ya luminggop dan maid di takutan dan maat ke didah ad-adi.”