32
Hay Nangipali'uban nan Alid Assyria hi ad Jerusalem
(II Ki. 18:17-35; 19:35-37; Isa. 36:1—37:38)
Mu ta"on hi un nahamad di nangun'unudan Hezekiah hinan Diosna mu immuy da Sennacherib an alid Assyria ta hinakupda nongkay ad Judah.* Na'at hidin 701 B.C. hinan miyapulu ta opat di tawon hi nun'alian Hezekiah (II Ki. 18:13; Isa. 36:11). At minandalna nan tindaluna ta li'ubonda an amin nan abablubabluy an nun'a'allup hi atata'nang ti hay punnomnomna ya hakupona nongkay dida. Ya unat goh tinnig Hezekiah an immuy da Sennacherib an mangubat ad Jerusalem at impa'ayagna din a'ap'apu ya nan titindaluna ta numpabadang ay dida ta nan danum an malpuh nan obob ya ipawadah bunol di lutan umuy hinan babluy. At do'ol di linala'in immuy an nangipawah nan danum hi bunol di lutan malpuh an amin hidin obob ya hidin giginginnaw an umayuh hinan babluy. Ti alyonday, “Hene ta mi'id di ah'upan nan alid Assyria ya nan titindalunah danum.” At impihamadnan nun'ipiyamma nan nun'apa"in allup hinan babluy, ya nun'ipiyammana goh di atata'nang an abung an pun'adugan, ya impiyammana goh di miyadwah allup ta nigottap, ya nun'ipipaphodna goh din tapeng ad Millo hidih nan Babluy David ad Jerusalem. Ya impiyammana goh di do'ol ahan an gayang ya hapiaw.
Ya pento'nay titindalun mangipapto' hinan tatagu. Ya impa'ayagna didan amin ta ma'amungdah nan wadanah nan gettaw an neheggon hinan pantaw di allup nan babluy, ya inalinan diday, “Tumulid ayu, ya pabi'ahonyuy punnomnomanyu, ya adi ayu tuma'ot unu madismayah nan alid Assyria unu nan do'ol an tindaluna ti ditu'uy nidugah di abalinana ya un dida! Ti hay abalinanda ya un hay nalpuh nan abalinan di tatagu, mu hay wadan ditu'u ya hi Apo Dios an Dios an dayawon tu'u, at Hiyay bumadang hinan pi'gubatan tu'u!” At munlenot din tataguh nangngolandah din inalin han alid Judah an hi Hezekiah.
Ya heden nunli'uban nan alid Assyria ad Lachish ya wadaday hennagnah umuy ad Jerusalem an mangipa'innilah nan ibaganan da Hezekiah an alid Judah ya an amin nan tataguh di. 10 An inalinay:
“Hay mangidat hi anatulidyu an mihinah nad Jerusalem an ten lini'ub di tindalu? 11 Henen inalin Hezekiah an baliwan da'yun Apo Dios an Diosyuh nan abalinan di alid Assyria ya un da'yu balbaliyan! Ti hay pohdona ya mun'atoy ayuh hinaangyu ya inuwawyu! 12 Undan bo'on hi Hezekiah di numpama"ih din pundayawan hinan nabagtun lugal ya nan pun'onngan? Ya inalinah nan tatagud Judah di un oha ya anggay di pundayawanda, ya un oha goh di pun'onngan hi pange'nongan hinan Onong an Moghob?
13 Unyu dan agguy inilay inat'u ya nan ina'inat din o'ommodmih an amin hinan tataguh nan udumnan babluy? Ya undan way bululyuh namaliw hinan tataguh din ina'inatmi? 14 Ya undan way bulul hinan do'ol an babluy an pina"in din o'ommodmin namaliw hinan tataguh nan abalinanmi? At undan udot way abalinan nan Diosyuh nan abalinanmi? 15 At ihamadyu ta adi ayu mabalbaliyan ay Hezekiah hinan panaphapitna! Ya adiyu goh ahan hiya kulugon ti mi'id ahan di bulul hinan malgom an babluy unu pumpapto'an an namaliw hinan tataguh nan abalina' unu nan abalinan din o'ommod'u! Ya alyonyu udot di un nan Diosyu ya abalinanan mamaliw ay da'yuh nan abalina'?”
16 Ya inyal'allan din nahnag an namahipahiw ay Apo Dios ya hi Hezekiah an baalna. 17 Ya wa'adyaan nuntudo' nan Alin hi Sennacherib hi pamahiwnan Apo Dios an Dios nan holag Israel an inalinay, “Agguy binaliwan nan bulul di tataguh nan udumnan babluy nan tatagunah nan abalina', at umat goh hinan Dios Hezekiah an mi'id di abalinanan mamaliw hinan tatagunah nan abalina'!”
18 Ya danen nahnag ya nan hapit di Hebrew di nanapitdah din imbahadan tudo', ya hiya goh di nanapitdah din nan'u'andah din tatagud Jerusalem an wah nan neheggon hinan allup ta ta'ta'tonda dida ta way atondan manakup hinan babluy. 19 Ya inalida an nan aat di Dios ad Jerusalem ya nipaddung hinan aat nan bulul di tataguh tun lutan hay taguy nangiyamma.
20 Ya dumalat heten na'at ya da Hezekiah an ali ya nan propetan hi Isaiah Hay amataguna ya hidin 740-681 B.C. an hina' Amoz ya nunluwaludan Apo Dios ta badangana dida. 21 At hennag Apo Dios han Anghelna Do'ol di mangali an hiyah teh Jesu Kristun nipattig hinan Old Testament. ta numpatoynan amin din nun'atulid an linala'in mi'gubat, ya din a'ap'apu, ya din u'upihyal hinan way nungkampuan nan alid Assyria.§ Hay bilang nan nun'a'atoy ya 185,000 (II Ki. 19:35). At nidugah di bain nan alin numbangngad hinan babluydad Assyria. Ya palpaliwan ya immuy hinan timplun nan diosna, ya nan udum an linala'in imbabaluyna* Hay ngadandan duwa ya da Adrammelek ay Sharezer (II Ki. 19:37). ya pinagitda hiya ta natoy. Natoy hi Sennacherib hidin 681 B.C., ya nan nangubatanad Jerusalem ya na'at hidin 701 B.C. At mattig an naluh di duwampuluy tawon ya un matoy.
22 Hiyah ne inat Apo Dios an nangibaliw ay da Hezekiah ya nan tatagud Jerusalem hinan abalinan da Sennacherib an alid Assyria ya an amin nan udumnan buhulda. At binaliwana dida ta malenggopdan nunhituh di. 23 Ya do'ol di tatagun nangiyuy ad Jerusalem hi e'nongdan Apo Dios ya nan nun'anginan gina'uh ipa'dawdan Hezekiah an alid Judah. Ya mete"an de ya hi Hezekiah di e'gonan an amin nan Hentil an wah nan abablubabluy.
Hay Nundoghan Hezekiah
(II Ki. 20:1-11; Isa. 38:1-22)
24 Heden gutud ya nundogoh hi Hezekiah, ya hi'itangan an matoy. Ya nunluwalun Apo Dios, at dengngolna nan inalin Hezekiah, at wada han umipanoh'an inatna ta panginnilaana an umadaog. II Ki. 20:9-11; Isa. 38:7-8. 25 Mu numpahiyah Hezekiah an agguy nunyaman ay Apo Dios hi immadaogana, at hiyah ne dimmalat ya nunholtapon Apo Dios hiya, ya nan iJudah, ya nan tatagud Jerusalem an kapitulyuda. 26 Mu intutuyun Hezekiah din inatna, at numpa'ampa, ya umat goh hinan tatagud Jerusalem. At agguy nunholtapon Apo Dios dida eden gutud di numpapto'an Hezekiah.
Hay Inadangyan ya nan A'e'gonan Hezekiah
(II Ki. 20:12-19; Isa. 39:1-8)
27 Nidugah di immadangyanan Hezekiah, ya me'gonan goh hiya. Ya impiyammanay o"ongol an abung ta pangitalepnanah nan balitu', ya silver, ya nan nun'anginan batu, ya bangbanglun lana, ya hapiaw, ya an amin nan udumnan numbino'ob'on an nun'anginan gina'u. 28 Ya impiyammana goh di o"ongol an alang hi ihinan nan paguy, ya bayah, ya nan lanan olibo, ya impiyammana goh di a'ab'abbung ta ihi'ugan nan numbino'ob'on an a'animalna an baka ya kalniluna. 29 Ya binabluyana goh nan ahigihigib ta ihinan nan do'ol an bakana ya kalniluna ti indat Apo Dios nongkay di nidugah hi inadangyana.
30 Nan Alin hi Hezekiah di nangipiyammah din owon di danum hinan obob an numpa'uy ad Gihon ta enewelnah appit di alimuhan di algaw an mipluy hinan Babluy David an ad Jerusalem. At an amin din inatna ya maphod di numbalinana. 31 Mu unat goh nidatongda din baal an hennag nan ap'apud Babylon ta ibagadan hiya nan aat nen umipanoh'an na'at hinan babluyna ya agguy bimmadang hi Apo Dios ay hiya ta tapngana ta innilaonan amin di wah nomnomna.
Hay Napogpogan di Numpapto'an Hezekiah
(II Ki. 20:20-21)
32 Nan udumnan ina'inat Hezekiah hidin numpapto'ana ya nan anahamad di inatna ya nitudo' hinan nitud'an nan nipa'innilah nan propetan hi Isaiah an hina' Amoz hinan Liblun Na'ulgudan nan A'alid Judah ya ad Israel. 33 Ya hidin natayana§ Natoy hidin 686 B.C. ya nilubu' hinan duntug an neheggon hinan nun'ilubu'an din i'ibbanan a'alin holag David, ya an amin din tatagud Judah ya ad Jerusalem an kapitulyuda ya impattigday nange'gonandan hiya. At hi Manasseh an imbaluynay nihukat hi nun'ali.

*32:1 Na'at hidin 701 B.C. hinan miyapulu ta opat di tawon hi nun'alian Hezekiah (II Ki. 18:13; Isa. 36:11).

32:20 Hay amataguna ya hidin 740-681 B.C.

32:21 Do'ol di mangali an hiyah teh Jesu Kristun nipattig hinan Old Testament.

§32:21 Hay bilang nan nun'a'atoy ya 185,000 (II Ki. 19:35).

*32:21 Hay ngadandan duwa ya da Adrammelek ay Sharezer (II Ki. 19:37).

32:21 Natoy hi Sennacherib hidin 681 B.C., ya nan nangubatanad Jerusalem ya na'at hidin 701 B.C. At mattig an naluh di duwampuluy tawon ya un matoy.

32:24 II Ki. 20:9-11; Isa. 38:7-8.

§32:33 Natoy hidin 686 B.C.