1 Makə nee Yeesu ka daɓaala laŋə, wata ca ndərəgi aanə ɗaŋgəra, ca ndzaanə dasə. Lyawarənaakii a əntsahə aaɓiikii. 5.1–7.29 Luka 6.20-49. 5.1 4.8; 14.23; 15.29; 17.1; 28.16. 2 Ca 'watəgi dzəgunənə ka tii, əŋki ci,

13 “Ma una, makə zhatanə nuunə ka patənə ŋga ənji shiŋkinə. Amma, maɗa kə ləvəgi zhatanə saakii, pooshi ənji ka mbeenə ka ənətəginə njamə njamə ma'ə. Pooshi nafaakii ma'ə, maɗaamə pukəginə aa panə, ənjə a wiigi anəkii də səɗa. 5.13 Mar. 9.50.

14 “Ma una, unə nə ɓərənə ka *duuniya. Ma vəraatə ghənyi ənji anə ɗaŋgəra, pooshi ka umbənə shaŋə. 15 Pooshi əndə ca təzəvə gunə ka garəkuwa, ca umbətə də kəŋwa. Amma ka madzəgamə ha dzakəpaanəkii, hatə ca ɓərə taa dama patə asəkə ya. 5.15 Mar. 4.21; Luka 8.16. 16 Ha'ə makə ətsə əsə, wa ɓərənə goonə a ɓərə taa ka wu patə, kaa təya shii nee ka ŋunyi slənə goonə, təya dəla də Dəsənuunə ətə dadagyə. 5.16 Af. 5.8; Fil. 2.15; 1 Piita 2.12.

17 “Goona nəhə noonə makə ma shinaaki, ka uulagi bariya ŋga Muusa da dzəgunənə ŋga anabinyinə shi nyi. Aa'a, poosha. Mashimə nyi ka uulaginə. Ma shi nyi, ka mbu'utəginə də dzəgunənatii, kaa ca ndzaa tantanyinə. 5.17 3.15; 7.12; 22.40; Rooma 3.31. 18 Tantanyinə cii kya ba koonə: taa uushi pirihu gi'u, pooshi ka dzəginə agi bariya ca'ə ka saa'itə nə duuniya a uudə, see maɗa mbu'utəgi Əntaŋfə də aniyaakii patə. 5.18-19 Yak. 2.10. 19 Acii ha'ə, taa wu bwasee ka nə'u bariya taa ətə palee də uundzuundzuunə maa, ha'ə ca dzəgunə ka ənji kaa təya ɗa makə naakii əsə, moodəba'a ndzaanəkii agi ŋwaŋuunə ŋga dagyə. Amma taa wu patə nə'utə makə sətə bii bariya, ca dzəgunə ka ənji kaa təya nə'utə makə naakii, gawə ndzaanəkii agi ŋwaŋuunə ŋga dagyə. 20 Acii wanyinə ca ba koonə: ma slənə goonə ətə ci Əntaŋfə a moo ənjə a slənə, maɗa mapaleemə ka slənə ŋga maliminə da ka ŋga *Farisanyinə, pooshi unə ka upaa dəməgərənə aagi ŋwaŋuunə ŋga dagyə.”

21 “Kə fii unə ənjə a ba ka ənji daga ŋukə oo'i: ‘Ga ha ɓələ hiinə. Taa wu ɓəli əndə, ka kərənə nə ənji tə ci aakəŋwacii gəŋwanə.’ 5.21 Shig. 20.13; Leew. 24.17. 22 Amma, ma nya, wanyinə ca ba koonə: taa wu patə ɓəzhi səkə aashi əndə nə'unə makə ci, ka kərənə nə ənji tə ci aakəŋwacii gəŋwanə. Taa wu patə dzaanii tə əndə nə'unə makə ci, əŋki ci ka ci: maɗəəkə ənda, ka kərənə nə ənji tə ci aakəŋwacii madiigərə gayinə. Taa wu patə əsə dzaanii tə əndə nə'unə makə ci, əŋki ci ka ci: mazaɓə ənda nə hə! kə ɗii bahə kanə tə ci aagi gunə. 5.22 1 Yooh. 3.15. 23 Acii ha'ə, taa ka ha ŋga ɗa sataka nə hə ka vii satakaaku ka Əntaŋfə, maɗa kə buurətə hə oo'i, kə ɓəzee hə ka səkə ŋga ndzəkəŋu, 24 ma ɗanəkwa, bwasee ka satakaaku davə gatə, ha palə, ha dzə ka naranə da ndzəkəŋu zəku'i, taabu'u nii kwa ənə ka vii satakaaku ka Əntaŋfə. 5.24 6.14-15. 25 Maɗa kə wulii əndə tə hə akəŋwacii gəŋwanə, aluu haɗatəginə da ci pii pii taabu'u mbu'unuunə aakəŋwacii gəŋwanə. Acii maɗa kə mbu'yuunə aakəŋwacii gəŋwanə, ka viinə nə ci tə hə aacii əndə la gəŋwanə, əndə la gəŋwanəkii a vii tə hə aacii soojiinə, təya dzə ka pa'əginə tə hə a furəshina. 5.25-26 Luka 12.58-59. 26 Tantanyinə cii kya ba ka hə: davə ndzaanəku, paa hə ka gimaginə, see maɗa ki'igi hə patənə ŋga kwaɓatə lii ənji ka hə.” 5.26 18.34.

27 “Kə fii unə ənjə a ba ‘Ga ha aləhiinə’. 5.27 Shig. 20.14. 28 Amma, ma nya, wanyinə ca ba koonə: taa wu ca tsaamə minə ətə əntaa naakii ŋga mwamwa'inə, kə baa ci də ki ətsə asəkə ədzəməkii. 5.28 Ayb. 31.1; 2 Piita 2.14. 29 Acii ha'ə, maɗa ginəku ŋga ciizəmanə ca kavə tə hə ka ɗa 'waslyakəənə, hurə'yagi, ha kagi. Gəɗə əndə'i purəŋanə ŋga shishinəku ətee hə, acii kagərənə tə patənəkii aagi gunə. 5.29-30 18.8-9; Mar. 9.43-47. 30 Maɗa ciizəmaku ca kavə tə hə ka ɗa 'waslyakəənə, lagi, ha kagi. Gəɗə əndə'i purəŋanə ŋga shishinəku ətee hə, acii kagərənə tə patənəkii aagi gunə.”

31 “Agi banə nə ənji daga ŋukə, ‘Taa wu lakəgi minaakii, wa ca vii ka ki manaahə ləkaləkatə ŋga kaginə də ki.’ 5.31 Dzək. 24.1; Mat. 19.7; Mar. 10.3-4. 32 Amma, ma nyi, wanyinə ka banə koonə: taɗa wu lakəgi minaakii, maɗa əntaa agyanə aləhiinə, kə kavə ci tə ki ka aləhiinə ətsa, maɗa kə ŋgirə ki əndə'i ŋgura. Ma ŋgurətə ŋgirə tə ki əsə, kə ali ci hiinə ətsa.” 5.32 19.9; Mar. 10.11-12; 1 Koor. 7.10-11.

33 “Kə fii unə əsə ənjə a ba ka ənji daga ŋukə oo'i, ‘Ga ha əɓipaa aləkawalaaku. Amma ɗawə sətə ɗii hə aləkawalə akəŋwacii Slandanəku ŋga ɗanə’. 5.33-37 23.16-22; Yak. 5.12. 5.33 Leew. 19.12; Ɓaan. 30.3. 34 Amma, ma nyi, wanyinə ca ba koonə, goona 'wa ləmə ŋga Slandanə shaŋə, una ɗa aləkawala. Goona jiɗə də dadagyə, acii ci nə dəgələ *ŋwaŋuunə ŋga Əntaŋfə. 5.34-35 Isaa. 66.1; Slənə 7.49. 35 Taɗa də hanyinə əsə, goona jiɗə, acii ci nə ha ŋga əji səɗəkii. Taɗa də Urusaliima əsə, goona jiɗə, acii vəranə ŋga Əntaŋfə ətsa. Ci nə maɗuunə Ŋwaŋwa. 5.35 Jab. 48.3. 36 Goona jiɗə taa də nuunə əsə, acii pooshi unə ka mbee ka dəvətə taɗa shiŋkinə rəŋwə ŋga ənduuɗa taa əndə dəŋwa. 37 Ma ɗanuuna, bamə ‘awa’ taa ‘aa'aa'ə’ tanə. Taɗa mi shigi da moonə ma'ə, dacii *Seetanə shigi.” 5.37 2 Koor. 1.17-19.

38 “Kə fii unə ənjə a ba ka ənji oo'i, ‘Maɗa kə jikwagi əndə'i əndə ginə ŋga əndə'i ənda, ginəkii jikwaginə ənji naakii əsə. Maɗa kə kuriŋagi əndə'i əndə linyinə ŋga əndə'i ənda, linyinəkii kuriŋaginə ənji naakii əsə’. 5.38 Shig. 21.24. 39 Amma, ma nyi, wanyinə ka banə koonə: maɗa kə ɓəzee əndə'i əndə ka səkəku, ga ha ki'i naaku. Maɗa kə tsagi əndə ka hə meeciinə ka hwahwaaməku ŋga ciizəmanə, zhi'wee ka ci ka hwahwaamə ŋga madzəna əsə. 5.39 Rooma 12.17. 40 Maɗa kə kirə əndə tə hə aakəŋwacii gəŋwanə, kaa ca shii ləwutə də kəjeerənaaku, bwasee ka ci, ca ŋgərə baləwaaku əsə. 5.40 1 Koor. 6.7; Ibər. 10.34. 41 Maɗa kə kavə əndə'i əndə tə hə tyasə ka kərə ka ci əndə'i uushi ŋga kiloomeeta rəŋwə, kərəwə ka ci ŋga kiloomeeta bəra'i. 42 Maɗa kə kədii əndə uushi aciiku, vii ka ci səkii. Maɗa kə shi əndə aaɓiiku ka ndzəma, ndzəmuu ka ci.”

43 “Kə fii unə ənjə a ba ka ənji oo'i, ‘Uuɗuu tə əndətə aɓiiku, ha kaaree ka ənji daawaanaaku’. 5.43 Leew. 19.18; Mat. 22.39; Mar. 12.31; Luka 10.27. 44 Amma, ma nyi, wanyinə ka banə koonə: uuɗəmə tə ənjitə ca ka koonə daawaanə, una ɗa də'wa ka ənjitə ca ciɓə duunə. * 5.44 Shig. 23.4-5; Rooma 12.20; 1 Piita 2.20-23; də'wa: Luka 6.28; 23.34; Slənə 7.60; Rooma 12.14; 1 Koor. 4.12; 1 Piita 3.9. 45 Maɗa kə ɗii unə ha'ə, ka ndzaanə nuunə ka manjeevənə ŋga Dəsənuunə dadagyə. Acii ma ɗatə ci uusəraakii, kaa ca ɓərə ka bwaya ənji da ŋunyi ənji patə ka ciinə rəŋwə. Ca ndzəmə vənə ka ənjitə ca slənə bwaya sləna da ənjitə ca slənə ŋunyi slənə patə. 5.45 Af. 5.1. 46 Maɗa wata tə ənjitə ca uuɗə tuunə cuuna uuɗə tanə, pooshi unə ka upaa shikwa dadagyə. Taa ənji luu tsəkə maa, agi ɗanə nə tii ha'ə makə ətsa. 47 Maɗa wata ka guviinuunə cuuna waɓə, pooshi unə slənyi uushi palee ka ŋga hara ənji, acii taa ənjitə mashiimə tə Əntaŋfə maa, agi ɗanə nə tii ha'ə makə ətsa. 48 See a ndzaa unə ka ənjitə yadə idəpaa uushi ashitii, makə sətə ɗii Dəsənuunə ətə dadagyə yadə idəpaa uushi ashikii.” 5.48 Leew. 19.2.