5
Bamaŋ yunni‑i dɔlaa
(Like 6.20-23)
1 Yesuŋ daa nuɔmbaŋ kũɔlãa ba-naa ta ba nyaanu-yuɔ dumaaŋo-na, wuɔ kã ka nyugũŋ tãnuŋgu naŋgu-na tĩɛna. U *hãalãbieŋ baa jo ji cĩilã-yuɔ. 2 Wuɔ doŋ tuɔ piiye baa-ba wuɔ:
3 «Bamaŋ kaalaaŋ baa Diiloŋo‑i, ba yunni dɔlaa;
*Diiloŋ-nelle‑i bafamba diele‑i.
4 Bamaŋ dii kaaluŋgu-na, ba yunni dɔlaa;
Diiloŋo ka hur ba nyinyɔlma‑i.
5 Hɔhĩnantaamba yunni dɔlaa;
hĩɛma ka ce ba maama.
6 Bamaŋ kuuyeŋ kuuviiŋgu cemma‑i, ba yunni dɔlaa;
ma ka dɔl-ba.
7 Hujarreŋ yeŋ bamaŋ nuɔ‑i, ba yunni dɔlaa;
Diiloŋo ka bi ce hujarre bɛi.
8 Bamaŋ hɔmmu‑i kuɔŋ, ba yunni dɔlaa;
ba ka da Diiloŋo‑i.
9 Bamaŋ fĩɛŋ ba muntĩɛnammu‑i, ba yunni dɔlaa;
Diiloŋo ka tuɔ bĩ ba yaa u bisãlmba‑i.
10 Baŋ ceŋ bamaŋ kpãncɔ̃lgũɔ ba viisĩnni maama-na, ba yunni dɔlaa;
Diiloŋ-nelle‑i bafamba diele‑i.
11 «Da ba ta ba tuora-nɛi, aa ta ba ce-na sũlma, aa haa balaaŋgu sĩnni‑i hiere nɛi mɛi maama-na, na yunni dɔlaa. 12 Taa na gbu na nyɛ aa na fɛ̃ na hɔmmu‑i; Diiloŋo ka pã-na bɔi dɔrɔ‑i-na. Na saa da, *Diilopɔpuɔrbiemba maŋ siire namaa yaaŋga-na, ba ciɛ-ba sũlma dumɛi.»
Namɛi dãmma, namɛi cecerma
(Marke 9.50; Marke 4.21; Like 14.34-35)
13 «Namɛi dii dãmma‑i hĩɛma-na. Ŋga dãŋ da ma ji saara, ma gbãa tiraa ce niɛ ce kpɛ̃nnɛ? Ma siɛ gbãa fa wɛima; ba biɛ ka kũnna fuoreŋ.
14 «Namɛi fitĩmbaa namaa hĩɛma-na. Na saa da, nelle maŋ da di waa tãnuŋ dɔrɔ, di sa fuo. 15 Na suyaa wuɔ ba sa celieŋ fitĩnuɔ‑i aa biɛ bĩŋkũŋgu cure-yuɔ. Ba haa-yo dɔrɔ terieŋgu ce hiere da gbaa. 16 Fitĩnuɔŋ ceŋ gbagbaama‑i dumaa, namaa na saaya na ta na ce gbagbaama‑i dumɛi nuɔmba hɔlma-na; ku yaa ba ka da na maacenfafamma‑i aa ta ba kaal na To‑i dɔrɔ‑i-na.»
Yesu saa jo baa u deŋ hũmelle
17 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ cira: «Baa na da niɛ sĩ *Moisi‑i baa *Diilopɔpuɔrbiembaŋ nyɛgãaŋ mamaŋ hã-na wuɔ na ta na ce, mi juɔ da mi ji gbuonu ma yaa‑i, ma'i sĩ. Mi juɔ da mi ji pigãaŋ-na nelma famma belle yaa‑i. 18 Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo‑i baa-na: Dɔrɔ‑i baa hĩɛma‑i da ni gbãŋ waa tĩ, nelma diei siɛ gbãa gbuo nel daama-na. Halle cɛkũɔ, ma siɛ gbãa gbuo, fuɔ miwaaŋo tĩmma. 19 Terieŋgu faŋgu-na, halle nelma maŋ yuraanu yaŋ nel daama-na, umaŋ duɔ saa wuɔ ma hũmelle‑i, aa tiraa ce banamba ce fuɔ temma‑i, u yaa ka waa huoŋgu-na *Diiloŋ-nelle-na. Ŋga umaŋ duɔ wuɔ ma hũmelle‑i, aa ce banamba ce fuɔ temma‑i, kutieŋo ka ce nelbuɔ Diiloŋ-nelle-na. 20 Mi tũnu-nɛi: Da na saa vii yaŋ *ãnjĩnamma pigãataamba‑i baa *Farisĩɛbaa-ba‑i, na cɛraa na suur Diiloŋ-nelle-na.»
Yesuŋ waaŋ mamaŋ a kã hɔdulle-na
(Marke 11.25; Like 12.57-59)
21 «Naŋ siire, na nuɔ wuɔ ma waaŋ baa i bĩncuɔmba‑i wuɔ molo saa saaya u ko u nanolŋo.* Helmaŋ-sɛbɛ (Exode) 20.13; Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 5.17 Da ŋ ko ŋ nanolŋo‑i ba saaya ba bĩ-ni fãamaaŋ ba terieŋ-nu. 22 Ŋga ma miŋ ka waŋ mamaŋ baa-na ma yaa daama: Nuɔni maŋ da ŋ nyɔ ŋ nuoŋgu baa ŋ nanolŋo‑i, ba saaya ba bĩ-ni fãamaaŋ ba terieŋ-nu. Umaŋ duɔ tuora u nanolŋo‑i wuɔ mimilãŋo, ba ka bĩ kutieŋo‑i fãamaaŋ ba terieŋ-nu. Umaŋ duɔ bi gbɛ̃ u nanolŋo‑i wuɔ nelsɔsɔiŋo, ba ka caa kutieŋo‑i. 23 A ce dumaaŋo-na, da ŋ fiɛ kã baa bĩŋkũŋgu da ŋ ka pã-ku hã Diiloŋo‑i, aa ka ne da wɛima dii nuɔ baa moloŋ hɔlma-na, 24 yaŋ ku bĩŋkũŋgu‑i dii mumbuolmuŋ-terieŋgu caaŋgu-na aa ŋ jo na ji nunu na-naa baa kutieŋo‑i igɛ̃na aa ŋ suɔ ŋ kã ŋ ka pã-ku ŋ hã Diiloŋo‑i.
25 «Moloŋ cɛ̃mɛl da di waa-niɛ aa wuɔ u ka bĩ-ni, gbãŋ baa-yo; baa yaŋ ãndaaŋgu hi fãamaambaa-ba‑i. Da ku hi-ba, ba ka hã fɔ̃ŋgɔ̃taamba‑i baa-ni, fɔ̃ŋgɔ̃taamba bel-ni ka dii-ni kaso. 26 Mi waŋ ninsoŋo‑i baa-ni: Da ba dii-ni kaso‑i-na, da ŋ saa ji pã ŋ cɛ̃mɛlle tĩ hiere, ŋ cɛraa ŋ da muŋhelmu.»
Yesuŋ waaŋ mamaŋ a kã cakũŋgu-na
(Matie 18.8-9; Marke 9.43,47-48)
27 «Naŋ siire, na nuɔ ba ciɛra wuɔ ŋ saa saaya ŋ ce *fuocesĩnni.† Helmaŋ-sɛbɛ (Exode) 20.14; Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 5.18. 28 Ŋga ma miŋ ka waŋ mamaŋ baa-na ma yaa daama: Nuɔni maŋ da ŋ ne moloŋ ciɛŋo‑i baa yufelle nande, kuu dii ŋaa ŋ gaala baa-yo tĩ ŋ huɔŋga-na. 29 Terieŋgu faŋgu-na, da ŋ da ŋ nadieyufelle dii-ni kuubabalaaŋgu cemma-na, hiel-de ŋ fara ŋ nanna dii daalɛi. Da ŋ suur yufeduɔla nuɔ Diiloŋ-nelle-na, ku bɔyaa ba da ba ka caa-ni baa ŋ yufieŋa‑i a hãi‑i-na. 30 Da ŋ da ŋ nadienaŋga dii-ni kuubabalaaŋgu cemma-na, kar-ka ŋ fara ŋ nanna dii daalɛi. Da ŋ suur nagãduɔla nuɔ Diiloŋ-nelle-na, ku bɔyaa ba da ba ka caa-ni baa ŋ nammu‑i mu hãi‑i-na.»
Yesuŋ waaŋ mamaŋ a kã ãnsorre bɔrɔmma-na
(Matie 19.7-9; Marke 10.11-12; Like 16.18)
31 «Naŋ siire, na nuɔ ba ciɛra wuɔ: ‹Umaŋ duɔ nanna u ciɛŋo‑i, u saaya u nyɛgɛ̃ŋ sɛbɛ hã-yo. Sɛbɛ maŋ pigãaŋ wuɔ ba ãnsorre buɔra.›‡ Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 24.1 32 Ŋga ma miŋ ka waŋ mamaŋ baa-na ma yaa daama: Ciɛŋo maŋ duɔ u sa wuɔra u ce bɛmba, aa u bɔlɔ nanna-yuɔ, kuu dii ŋaa u diyaa-yo *fuocesĩnni-na. Aa da ba bi nanna ciɛŋo maŋ aa ŋ biɛ-yo, ŋ saa wuɔ Diiloŋ-hũmelle; ŋ ciɛ fuocesĩnni‑i dumaaŋo-na.»
Yesuŋ waaŋ mamaŋ a kã Diiloŋ-yerre bĩmma-na
33 «Naŋ siire, na nuɔ wuɔ ma waaŋ baa na bĩncuɔmba‑i wuɔ: ‹Da ŋ pã nuŋgu aa bĩ Diiloŋo yerre‑i wuɔ ŋ ka ce mamaŋ, ce-ma; baa yaŋ-ma.›§ Niɛŋ Buolmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Lévitique) 19.12; Kãmmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Nombres) 30.3; Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Deutéronome) 23.22-24. 34 Ŋga ma miŋ ka waŋ mamaŋ baa-na ma yaa daama: Molo baa tiraa u ce wɛima aa u bĩ Diiloŋo yerre‑i u nuŋgu-na gbula. Molo baa hiel u niele dɔrɔ‑i-na; Diiloŋ-muntĩɛnammu. 35 Molo baa bi hiel u niele hĩɛma-na; Diiloŋ gbeiniŋ-munjĩnammu. Molo baa bi cira fuɔ baa *Yerusalɛmu; Itieŋo nelle yaa difande‑i. 36 Molo siɛ gbãa ce halle kuɔsĩŋgu diei pusũŋ u yuŋgu-na, u siɛ bi gbãa ce ku biil; terieŋgu faŋgu-na, molo baa bi cira fuɔ baa u yuŋgu. 37 Da ba yuu-na mamaŋ, da kuɔ ma yaa‑i, na cira: ‹Ũu, ma yaa‑i.› Da kuɔ ma'i sĩ, na cira: ‹E'e, ma'i sĩ.› Baa na cira: ‹Muɔ baa Diiloŋo mi saa ce daama‑i!› *Sitãni-nelma‑i mafamma‑i.»
Yesuŋ waaŋ mamaŋ a kã sɔlaaŋgu maama-na
(Like 6.29-30)
38 «Naŋ siire, na nuɔ ba ciɛra umaŋ duɔ muonu u nanolŋ yufelle, ba bi muonu kutieŋo diele‑i ku sɔlaaŋgu. Umaŋ duɔ ka u nanolŋ nyilãaŋgu, ba bi ka u kũŋgu‑i ku sɔlaaŋgu.* Niɛŋ Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 21.23-25; Buolmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Lévitique) 24.19-20; Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Deutéronome) 19.21. 39 Ŋga ma miŋ ka waŋ mamaŋ baa-na, ma yaa daama: Unaŋ nuɔ ŋ baa ji ce ŋ nanolŋo‑i kuubabalaaŋgu wuɔ ŋ suu sɔlaaŋgu. Umaŋ duɔ caa ŋ nadietũŋgu‑i, bir daaku‑i ŋ hã-yo. 40 Umaŋ duɔ u ka bĩ-ni fɔ̃ŋgɔ̃taaŋ-terieŋ-nu a hũu ŋ joŋgoryelle‑i, hã-yo baa-yo baa ŋ joŋgorbuɔ‑i hiere. 41 Fɔ̃ŋgɔ̃tieŋo maŋ duɔ haa coŋgoruoŋgu hã-ni wuɔ ŋ tũu saaŋ-yo cɛllɛ, saaŋ-yo ŋ maa baa-yo. 42 Umaŋ duɔ cãrã ŋ wulaa, hã-yo. Umaŋ duɔ jo wuɔ ŋ hor-o, baa balaŋ-yo.»
Taa na dɔl baa na bigãarãamba‑i
(Like 6.27-28,32-36)
43 «Naŋ siire, na nuɔ ba ciɛra wuɔ: ‹Ŋ saaya ŋ ta ŋ dɔl baa ŋ nanuɔmba‑i† Buolmaŋ-sɛbɛ (Lévitique) 19.18 aa bigãaŋ ŋ bigãarãamba‑i.› 44 Ŋga ma miŋ ka waŋ mamaŋ baa-na, ma yaa daama: Taa na dɔl baa na bigãarãamba‑i, taa na cãrã Diiloŋo‑i na hã bamaŋ ciɛŋ-naŋ kpãncɔ̃lgũɔ‑i, 45 ku yaa na ka waa na To‑i dɔrɔ‑i-na u bɛŋ namaa kelkel. U yaa hielaaŋ bãaŋgu‑i u hã nelbabalaamba‑i baa nelfafaamba‑i hiere aa bi tuɔ dãa u hã nelfafaamba‑i baa nelbabalaamba‑i hiere. 46 Da na ta na dɔl na dɔdɔltaamba yoŋ, yuŋ haku‑i dii-kuɔ? Halle nelbabalaamba‡ Nelbabalaamba: Ma nyɛgãaŋ girɛkimma-na wuɔ: «Halle *nampohũutaamba gbã ba dɔl baa ba dɔdɔltaamba‑i.» Bafamba taa ba kãŋ nampohũutaamba‑i nelbabalaamba. Niɛŋ ãnfirnumma-na. gbã ba dɔl ba dɔdɔltaamba‑i. 47 Da na ta na fiɛlnu na jaal na sɔsuɔtaamba yoŋ, hai moloŋo‑i siɛ gbãa ce kufaŋgu‑i? Bamaŋ sa suyaaŋ Diiloŋo‑i ba sa ce-ku dii wɛi, aa ji da baa namaa? 48 Yaaŋ aa na ta na ce kumaŋ faa, ŋaa na To maŋ dɔrɔ‑i-na uŋ ceŋ dumaa.»
*5:21 Helmaŋ-sɛbɛ (Exode) 20.13; Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 5.17
†5:27 Helmaŋ-sɛbɛ (Exode) 20.14; Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 5.18.
‡5:31 Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ (Deutéronome) 24.1
§5:33 Niɛŋ Buolmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Lévitique) 19.12; Kãmmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Nombres) 30.3; Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Deutéronome) 23.22-24.
*5:38 Niɛŋ Helmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Exode) 21.23-25; Buolmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Lévitique) 24.19-20; Ãnjĩnamma tiyemmaŋ-sɛbɛ‑i-na (Deutéronome) 19.21.
†5:43 Buolmaŋ-sɛbɛ (Lévitique) 19.18
‡5:46 Nelbabalaamba: Ma nyɛgãaŋ girɛkimma-na wuɔ: «Halle *nampohũutaamba gbã ba dɔl baa ba dɔdɔltaamba‑i.» Bafamba taa ba kãŋ nampohũutaamba‑i nelbabalaamba. Niɛŋ ãnfirnumma-na.