Nahum
1
Xudaning Ninewening halakiti toghruluq permani
Ninewe shehiri toghrisida yüklen’gen wehiy — Elkoshluq Nahum körgen alamet körünüsh xatirilen’gen kitab. «Yüklen’gen wehiy» — ibraniy tilida «Massa» (asasiy menisi «yük») dégen bir söz bilenla ipadilinip hem «wehiy» hem «peyghemberning zimmisige yüklen’gen bir wezipe» dégen ikki menini öz ichige alidu.
 
Perwerdigar otluq muhebbetlik, intiqam alghuchi bir Xudadur;
Berheq, Perwerdigar bir intiqam alghuchi,
Derghezep Igisidur;
Perwerdigar yawliridin intiqam alidu,
Düshmenliri üchün adawet saqlaydu. Mis. 20:5
Perwerdigar asanliqche achchiqlanmaydu,
Küch-qudrette ulughdur,
Gunahi barni héch aqlimaydu;
Perwerdigar — Uning yoli qara quyunda we borandidur,
Bulutlar Uning ayaghliri purqiratqan chang-tozangdur.
U déngizgha tenbih bérip uni quruq qilidu,
Barliq deryalarni qurutiwétidu;
Bashan qaghjirap kétidu,
Karmelmu hem shundaq bolidu;
Liwandiki gül-giyahmu qaghjiraydu. «Barliq deryalarni qurutiwétidu; Bashan qaghjirap kétidu, Karmelmu hem shundaq bolidu; Liwandiki gül-giyahmu qaghjiraydu» — Bashan we Liwanda höl-yéghin köp, bek mol bolidu; ularning otlaqliri intayin munbet idi. Karmel bolsa Israilda höl-yéghin eng köp bolidighan jay; u «qaghjirap ketken» bolsa, bashqa jaylar téximu shundaq bolatti.
Taghlar uning aldida titrep kétidu,
Döngler érip kétidu,
Yer yüzi Uning huzuri aldigha kötürülidu,
Jahan hem uningda barliq yashawatqanlarmu shundaq bolidu. Mis. 19:18; Zeb. 18:7-9; 29:4-6; 97:4, 5; 114:4.
Kim Uning ghezipi aldida tik turalisun?
Kim Uning achchiqining dehshitide qeddini kérip turalisun?
Uning derghezipi ottek tökülidu,
Uning aldida tashlar yérilidu.
Perwerdigar méhribandur, külpetlik künde bashpanahdur;
Özige tayan’ghanlarni U bilidu. Yo. 3:16
Biraq éship tashqan kelkün bilen shu yerni pütünley tügeshtüridu,
Qarangghuluq uning düshmenlirini qoghlaydu. «Biraq éship tashqan kelkün bilen shu yerni pütünley tügeshtüridu» — «éship tashqan kelkün» peyghemberlerning yazmilirida adette köchme menide qollinilip «tajawuz qilghuchi qorqunchluq qoshun»ni körsitidu. Biraq «Nahum» dégen ushbu qismida, u hem esli meniside (kelkün) bilen qollinilghan hem «tajawuzchi qoshun» dégen köchme menidimu qollinilghan. Ninewe shehiri Tigris deryasining éship téshishi hem Babil qoshuni teripidin yer bilen teng qilin’ghan.
«Shu yer» belkim Ninewe shehirini körsitidu.
Siler Perwerdigar bilen qarshiliship néme oylawatisiler?
U ishliringlarni pütünley tügeshtüridu;
Yamanliq silerdin ikkinchi qétim chiqmaydu. «U ishliringlarni pütünley tügeshtüridu» — yaki «U Özi qilmaqchi bolghinini beribir ada qilidu». «Yamanliq silerdin ikkinchi qétim chiqmaydu» — kona zamanlardiki nurghun «weyran qilin’ghan» sheherler kéyin qayta qurulghan. Mesilen, Yérusalém shehiri az dégende besh qétim qaytidin qurulghan. Biraq Ninewe shehiri ghulitiwétilgendin kéyin pütünley yoqap ketti.
10 Ular qamghaqtek bir-birige chirmishiwalghan bolsimu,
Öz haraqliridin süzme bolup ketken bolsimu,
Ular quruq paxaldek pütünley yep kétilidu. «Öz haraqliridin süzme bolup ketken bolsimu,...» — peyghember mushu yerde, Ninewe shehiridiki hemme puqra mest bolghan waqtida weyran qilinidu, dep puritidu. «Ular quruq paxaldek pütünley yep kétilidu» — menisi belkim «köydürülidu». Bashqa birnechche xil terjimiler uchrishi mumkin.
11 Sendin Perwerdigargha rezillik oylighuchi chiqqanidi,
U Iblisning bir nesihetchisidur. «U Iblisning bir nesihetchisidur» — «Iblis» mushu yerde ibraniy tilida «Bélial» déyilidu. Bu söz Tewratta adette Sheytanning özini k
örsitishi mumkin. Bashqa terjimilerde «rezil», «erzimes» dégen menilerde kélidu.
Mumkinchiliki barki, bu «Iblisning nesihetchisi» Sennaxéribni körsitidu (Sennaxérib miladiyedin ilgiriki 702-yili Yehudagha qattiq hujum qilghan. Uning meghlubiyiti hem ölümi Tewratta, «Yeshaya» 36-38 bablarda xatirilen’gen). Undaq bolghanda, Nahum peyghember özining bu bésharitini mezkur kitabni resmiy toplap pütküzüshtin 50 yil burun, yeni yash waqtida xatiriligen bolidu.
12 Perwerdigar mundaq deydu: —
«Ularning teyyarliqliri toluq, sani zor köp bolsimu,
Ular oxshashla üzüp tashlinidu,
Shundaqla kelmeske kétidu;
Men sanga azar qilghinim bilen, i xelqim,
Qaytidin sanga azar qilmaymen. «Ularning teyyarliqliri toluq, sani zor köp bolsimu,... » — «teyyarliqliri toluq, sani zor köp» — bu Asuriyeliklerning özlirini teswirleshke daim ishlitidighan ibare. «Ular oxshashla üzüp tashlinidu, shundaqla kelmeske kétidu» — ibaraniy tilida «kelmeske kétidu» dégen bu söz bezide «tamchilap-tamchilap yoqap kétidu» dégenni bildüridu.
13 Hazir Men uning boyunturuqini boynungdin sundurup éliwatimen,
We asaretliringni bösüp tashlaymen.
14 Perwerdigar sen toghruluq perman chüshürgenki,
Séning naming qaytidin térilmeydu;
Butungning öyidin Men oyma heykel, quyma heykelni yoqitimen;
Men qebrengni teyyarlawatimen,
Chünki sen pesendidursen. «Perwerdigar sen toghruluq perman chüshürgenki, séning naming qaytidin térilmeydu; ...» — Xuda mushu yerde qaytidin Asuriye padishahigha söz qilidu.
«Séning naming .. térilmeydu» — bu belkim ikki bisliq söz. Birinchidin Asuriye padishahining héch nesli qalmaydu; ikkinchidin, uni eslitidighan héch abidiler, xatire tashlar qalmaydu (Asuriye padishahliri eslide chong-chong abide tashlirigha nahayiti amraq idi). «Men qebrengni teyyarlawatimen» — bashqa birxil terjimisi «Men uni (yeni padishahning butxanisini) qebreng qilip békitimen».
15 Mana taghlar üstide, xush xewerni élip kelgüchining ayaghlirigha,
Aram-xatirjemlikni jakarlighuchining ayaghlirigha qara!
Héytliringni tebrikle, i Yehuda, ichken qesemliringni ada qil;
Chünki u rezil bolghuchi zéminingdin ikkinchi ötmeydu;
U pütünley üzüp tashlan’ghan bolidu. «Mana taghlar üstide, xush xewerni élip kelgüchining ayaghlirigha, aram-xatirjemlikni jakarlighuchining ayaghlirigha qara!» — mushu xush xewerning mezmuni belkim Ninewe shehiri weyran bolup, Xudaning xelqige xatirjem künler keldi, dégenlik.   Yesh. 52:7; Rim. 10:15
 
 

1:1 «Yüklen’gen wehiy» — ibraniy tilida «Massa» (asasiy menisi «yük») dégen bir söz bilenla ipadilinip hem «wehiy» hem «peyghemberning zimmisige yüklen’gen bir wezipe» dégen ikki menini öz ichige alidu.

1:2 Mis. 20:5

1:4 «Barliq deryalarni qurutiwétidu; Bashan qaghjirap kétidu, Karmelmu hem shundaq bolidu; Liwandiki gül-giyahmu qaghjiraydu» — Bashan we Liwanda höl-yéghin köp, bek mol bolidu; ularning otlaqliri intayin munbet idi. Karmel bolsa Israilda höl-yéghin eng köp bolidighan jay; u «qaghjirap ketken» bolsa, bashqa jaylar téximu shundaq bolatti.

1:5 Mis. 19:18; Zeb. 18:7-9; 29:4-6; 97:4, 5; 114:4.

1:7 Yo. 3:16

1:8 «Biraq éship tashqan kelkün bilen shu yerni pütünley tügeshtüridu» — «éship tashqan kelkün» peyghemberlerning yazmilirida adette köchme menide qollinilip «tajawuz qilghuchi qorqunchluq qoshun»ni körsitidu. Biraq «Nahum» dégen ushbu qismida, u hem esli meniside (kelkün) bilen qollinilghan hem «tajawuzchi qoshun» dégen köchme menidimu qollinilghan. Ninewe shehiri Tigris deryasining éship téshishi hem Babil qoshuni teripidin yer bilen teng qilin’ghan. «Shu yer» belkim Ninewe shehirini körsitidu.

1:9 «U ishliringlarni pütünley tügeshtüridu» — yaki «U Özi qilmaqchi bolghinini beribir ada qilidu». «Yamanliq silerdin ikkinchi qétim chiqmaydu» — kona zamanlardiki nurghun «weyran qilin’ghan» sheherler kéyin qayta qurulghan. Mesilen, Yérusalém shehiri az dégende besh qétim qaytidin qurulghan. Biraq Ninewe shehiri ghulitiwétilgendin kéyin pütünley yoqap ketti.

1:10 «Öz haraqliridin süzme bolup ketken bolsimu,...» — peyghember mushu yerde, Ninewe shehiridiki hemme puqra mest bolghan waqtida weyran qilinidu, dep puritidu. «Ular quruq paxaldek pütünley yep kétilidu» — menisi belkim «köydürülidu». Bashqa birnechche xil terjimiler uchrishi mumkin.

1:11 «U Iblisning bir nesihetchisidur» — «Iblis» mushu yerde ibraniy tilida «Bélial» déyilidu. Bu söz Tewratta adette Sheytanning özini k örsitishi mumkin. Bashqa terjimilerde «rezil», «erzimes» dégen menilerde kélidu. Mumkinchiliki barki, bu «Iblisning nesihetchisi» Sennaxéribni körsitidu (Sennaxérib miladiyedin ilgiriki 702-yili Yehudagha qattiq hujum qilghan. Uning meghlubiyiti hem ölümi Tewratta, «Yeshaya» 36-38 bablarda xatirilen’gen). Undaq bolghanda, Nahum peyghember özining bu bésharitini mezkur kitabni resmiy toplap pütküzüshtin 50 yil burun, yeni yash waqtida xatiriligen bolidu.

1:12 «Ularning teyyarliqliri toluq, sani zor köp bolsimu,... » — «teyyarliqliri toluq, sani zor köp» — bu Asuriyeliklerning özlirini teswirleshke daim ishlitidighan ibare. «Ular oxshashla üzüp tashlinidu, shundaqla kelmeske kétidu» — ibaraniy tilida «kelmeske kétidu» dégen bu söz bezide «tamchilap-tamchilap yoqap kétidu» dégenni bildüridu.

1:14 «Perwerdigar sen toghruluq perman chüshürgenki, séning naming qaytidin térilmeydu; ...» — Xuda mushu yerde qaytidin Asuriye padishahigha söz qilidu. «Séning naming .. térilmeydu» — bu belkim ikki bisliq söz. Birinchidin Asuriye padishahining héch nesli qalmaydu; ikkinchidin, uni eslitidighan héch abidiler, xatire tashlar qalmaydu (Asuriye padishahliri eslide chong-chong abide tashlirigha nahayiti amraq idi). «Men qebrengni teyyarlawatimen» — bashqa birxil terjimisi «Men uni (yeni padishahning butxanisini) qebreng qilip békitimen».

1:15 «Mana taghlar üstide, xush xewerni élip kelgüchining ayaghlirigha, aram-xatirjemlikni jakarlighuchining ayaghlirigha qara!» — mushu xush xewerning mezmuni belkim Ninewe shehiri weyran bolup, Xudaning xelqige xatirjem künler keldi, dégenlik.

1:15 Yesh. 52:7; Rim. 10:15