A kum Pinapaam anu ra kum
Aapostolo
A pirpir kaapa muga
A buk mi, Lukaa i timui. I kakanaawa ungaai ma ra nuna mugaana buk baa i timui, a Koina Wewapua un Iesu Kaarisito. U ra buk Aapostolo daat baboi baa a Takado na Nion i wadekdek a kum naat na wawer kupi diat a warawaai ma ra Koina Wewapua un Iesu.
A buk mi i wewapua u ra lotu anun Kaarisito, baa i turpaai irong u ra papaar Iudaia ma namur i waan weraan u ra kum wanua raap u ra rakrakaan buaal. A kum mugaana te Kaarisito diat ko ra taara Iudaia ku. Diat nuki naa a lotu anun Kaarisito anundiat ku, naa wakir anu ra taara ingen kaai. Iaku namur God i waiaai naa anuna lotu anu ra taara raap (Aap 10). A kum te Kaarisito ko ra taara Iudaia diat nemi naa a kum te Kaarisito baa wakir a taara Iudaia, diat kaai diat a murmur a kum naagagon anu ra lotu Iudaia. A poko kikil ia raa naagagon baa diat nemi naa a taara ingen kaai diat a murmuri. Iaku baa diat ki ungaai un raa ngaala na kiwung diat naagagon paai naa raa kum naagagon ku a kum te Kaarisito baa wakir a taara Iudaia diat a murmuri (Aap 15).
Raa ngaala na utnaa baa a buk mi i pirpir uni, a pinapaam anu ra Takado na Nion, a nion God. A Takado na Nion i waan paat muga karom a taara na wawer anun Iesu u ra bung na Pentikos. A Takado na Nion ut i muga a nuknukindiat ma i taar a dekdek taan diat.
A winawaan i ra buk Aapostolo:
A tintinip na pirpir anun Iesu karom a kum naat na wawer (1:1-26)
A kum naat na wawer diat warawaai inaanga Ierusalem (2:1–8:3)
A kum naat na wawer diat warawaai irong Iudaia ma Samaaria (8:4–12:25)
A mugaana winawaan anun Paaulo (13:1–14:28)
A kiwung anu ra kum aapostolo inaanga Ierusalem (15:1-35)
A weru winawaan anun Paaulo (15:36–18:22)
A wetula winawaan anun Paaulo (18:23–21:16)
Di wakarabus Paaulo inaanga Ierusalem (21:17–23:22)
Paaulo i ki irong Kaaisaaria (23:23–26:52)
Paaulo i waan urong Rom (27:1–28:30)
1
1-3 Karom Tiopilo,
U ra nung mugaana buk iaau timu a kum utnaa raap baa Iesu ia paam taai ma ia wer taa a taara uni u ra turpaai ra nuna pinapaam, tuk u ra bung baa God i lo paai unaanga u ra maawa. Namur taa ra nuna minaat, i waanwaan paat balet karom anuna kum aapostolo, ma a kum utnaa baa i paami i walingtatuna mului naa ia lalaaun balet ko ra minaat. 40 bung i ki paai balet min napia ma i waanwaan paat karom diat, ma i pirpir u ra mataanitu anun God. Ia wer taa anuna kum aapostolo ma ra dekdek i ra Takado na Nion, a kum aapostolo baa i pilak pa diat. 4 Un raa bung ko ra kum bungbung maa baa ia tur balet ko ra minaat diat ki ungaai u ra winangaan ma i turbaat diat naa, “Koku muaat waan kon Ierusalem, muaat a ki walaanga paa a Takado na Nion baa Tamaang i weweliman taau uni, baa iaau aa wapua ta muaat uni. 5 Ioaanes i baapitaaiso ma ra palaa, ma mi pa i welwelik ma a bung, baa din baapitaaiso muaat ma ra Takado na Nion.”
Iesu i waan tato unaanga u ra maawa
6 Baa a kum aapostolo diat ki ungaai ma Iesu, diat tiri lenbi, “Tadaaru, lelawaai, mi un taar taa balet a mataanitu karom miaat a taara Israael kupi miaat a ki laangalaanga ko ra mataanitu Rom?”* U ra kum kilaala maa a taara Israael diat ki natudaangi ra mataanitu Rom. Diat nuki naa Iesu in uwia paa Rom ma diat a laangalaanga. 7 I baalu diat naa, “Wakir a utnaa anumuaat kupi muaat a nunura a pakaana bung ma ra kilaala baa Tamaang ia naagagon taai kupi in taari uni. 8 Baa a Takado na Nion in ki un muaat, muaat a paam akoto a dekdek, ma a utnaa baa muaat baboi un iaau muaat a wewapua uni inaanga Ierusalem, ma u ra kum taamtaamaan raap irong u ra ru papaar Iudaia ma Samaaria, ma u ra rakrakaan buaal raap.”
9 Baa i raap anuna pirpir, God i lo tato paai unaanga u ra maawa. Baa diat bababoi, a baakut i pulu baat paai ko ra mataandiat.
10 Baa diat tatataada utbaai unaanga u ra baakut baa Iesu i waan kon diat, io, raa ru muaana baa diaar mong ma ra kum kabaang na maalu diaar tur paat kakaian naan diat. 11 Ma diaar piri naa, “Muaat a kum te Gaalilaia, kup aawa maa muaat turtur ma muaat tatataada unaanga u ra baakut? Iesu manaanga baa di aa lo paai kon muaat unaanga u ra maawa, in waan paat balet urin, lenutmi muaat babo wai i waan unaanga nate.”
Maatiaas i kiaana wa Iudaas Iskaariot
12 Io, a kum aapostolo diat waan talili balet unaanga Ierusalem ko ra taangaai di waatungi naa a Taangaai na Oliwa. I marawaai ku Ierusalem, welaar ma raa kilomita. 13 Baa diat waan paat inaanga Ierusalem, diat ruk u ra ruma ma diat ki u ra kukur ra ruma inaanga nate, baa diat ininep ma diat kiki uni. Bari diat maa diat ki ungaai matira: Petero, Ioaanes, Iaakobo, Aanderiaas, Pilipo, Tomaas, Baatolomaaio, Maataio, Iaakobo natun Aalipaaio, Simon raa ko ra kikil Silot, ma Iudaas, natun raa Iaakobo ingen. 14 Diat ungaai ma Maaria naan Iesu, ma ra kum tatein Iesu, ma raa kum tabuan kaai. Diat raap pa diat ngo ma ra niaaring u ra kum bungbung.
15 Un raa bung naliwan taa ra kum bungbung maa, a kum tena nurnur diat ki u ra kiwung, diat raap diat welaar ma 120 diat. Petero i tur ma i piri naa, 16 “A kum tateng liklik, a pirpir anu ra Takado na Nion, baa Dewid i pirpir taau mai namuga utbaai u ra Buk Taabu, mi di aa paam ot paai. I pirpir un Iudaas ia baa i muga diat baa diat aal paa Iesu. 17 Ia raa kon miaat, ma i lo a tiniba ungaai ma miaat u ra pinapaam mi.”
18 Iudaas i kul paa a pakaana pia ma ra maani ko ra nuna aakaina pinapaam baa i paami. Matira u ra nuna pia i puka pari, ma in balaana i tapuek naliwan, ma ra winwinaai na balaana i kalaa paat unataamaan. 19 Diat raap baa diat ki Ierusalem, diat walangoroi, ma diat waatung a pia maa u ra nundiat pirpir ma Aakeldaamaa, a kukuraaina, a pia na gaap.
20 Petero i piri balet naa, “Di aa timtimu taai u ra Kum Kelekele anun Dewid naa,
‘Anuna ruma in kapkapaana,
ma koku te i ki uni.’ Kele 69:25
Ma di timui kaai lenbi,
‘Te in kiaana wai u ra nuna pinapaam.’ Kele 109:8
21-22 Io, i koina baa daat a pilak paa ta muaana kupi ia kaai a tena wewapua kaapa ungaai ma daat un Iesu naa i tur balet ko ra minaat. I koina baa a muaana maa, te ut ko ra nundaat kikil, baa daat kiki ungaai ma Iesu. A muaana baa i ki ungaai ma daat turpaai baa Ioaanes i baapitaaiso tuk u ra bung baa di lo paa Iesu kon daat unaanga u ra maawa.”
23 Ma diat waatung paat paa rudi: Iosep, di waatungi Baasaabaa, ma raa iaana kaai Iusto, diaar ma Maatiaas. 24 Ma diat aaraaring naa, “Tadaaru, u nunura a balaa ra taara raap, un waiaa miaat, woi mulu kon diaar mi u aa pilak paai, 25 kupi in lo a pinapaam na aapostolo, baa Iudaas ia maat paa koni ma ia waan kup a taamaan baa i welaar ma ra nuna aakaina mangamangaan.” 26 Ma diat paam a pinapaam na pipilak ma ra ruina waat, io, ina waat anun Maatiaas i waan paat. Ma diat luk ungaai paa Maatiaas karom a 11 a kum aapostolo.
*1:6: U ra kum kilaala maa a taara Israael diat ki natudaangi ra mataanitu Rom. Diat nuki naa Iesu in uwia paa Rom ma diat a laangalaanga.