Mbuli yedi iwandikwe ni
Yohana
Ulongoelo
Mbuli Yedi iwandikwe ni Yohana ni kitabu kimwenga mwe vitabu vine ve Ndagano Im'pya vikulonga wikazi wa Yesu Kilisito. Vitabu ivo ivine nivo vikwitangwa Injili, nuko kugamba Mbuli Yedi, vawandikagwa ni Matayo na Maliko na Luka na Yohana, aho Yesu eze ande kabanika. Mbuli Yedi iwandikwe ni Yohana vadahika neiwandikwa ni Yohana uyo andaga mwigala Ulosi, hamwenga na kugamba kitabu iki hakikulonga ivo, mna Mbuli Yedi ino iwandikwa mwo mwaka wa milongo kenda kulawa aho Yesu eze elekwe. Miwandikile ya ikitabu iki, yaliganisa ne miwandikile ye baluwa ya nk'hongo na ya kaidi ne baluwa ya katatu awandike Yohana. Wawandishi wakale wamwenga wamwiika Yohana kugamba umwo Mbuli Yedi ino yandaga ikawandikwa, yehe Yohana andaga akekala mwo mzi wa Efeso, ivo yadahika kugamba kitabu iki chawandikwa mo mzi wa Efeso.
Yohana atambalisa kugamba aunga kitabu iki kiwambize want'hu wahuwile kugamba Yesu niye Kilisito, naho niye Mwana Mnungu. 20:31. Kwa kuhuwila ivi, chanda na ugima kwa zina dyakwe. Kitabu iki wawandikilwa want'hu wose, Wayahudi na want'hu hi Wayahudi. Mbuli Yedi iwandikwe ni Yohana indilisa vituhu na ziya Mbuli Zedi zint'huhu. Yehe akaulisaga mwe vihungi adamanyaga Yesu na hawandikise mwe mbuli ye miliganyizo. Naho hawandike mbuli nk'hulu zilaile enga viya kubatizwa kwa Yesu na magezo yakwe uko kwe nyika.
Yemndani
Yohana aikonga Mbuli Yedi. 1:1-18.
Akajika awandika vihungi mfungate ivo Yesu adamanye. 1:19-12:50.
Vikatimila na kutambalisa mbuli nyingi zilaile mwo wikazi wa Yesu zimwigale kubula kwe file yakwe na kuuyuka kwake. 13:1-20:31.
Yohana abindiliza Mbuli Yedi mo 21 akatambalisa yalailaga zuwa dimwenga hadya Yesu awalailaga want'hu aho eze auyuke, niyo naho Yohana kitalo chakwe mwo kuandika kitabu iki.
1
Ulosi ukukink'ha ugima
1 Aho nk'hongo handaga na Ulosi, naho uyo Ulosi andaga hamwenga na Mnungu, naho uyo Ulosi andaga Mnungu. 2 Kukongela nk'hongo Ulosi andaga hamwenga na Mnungu. 3 Yehe niye alekaga vose vikalaila, andile hiyo yehe, hakwalaile kint'hu chochose. 4 Yehe andaga chotoko cho ugima. Naho udya ugima wandaga ung'azi wa want'hu. 5 Ung'azi wang'ala mwe diziza, naho diziza hadikuudaha. 6 Halailaga mnt'hu asiigilwe ni Mnungu, etangagwa Yohana. 7 Uyo ezaga vileke alonge uwona wo ung'azi, vileke want'hu wose wahuwile kwombokela kwa uwo. 8 Mna yehe andaga hiyo udya ung'azi mna ezaga vileke alonge uwona wo ung'azi. 9 Uno wandaga ung'azi we kindedi, ung'azi ukwiza kwe isi no kuwang'azila want'hu wose. 10 Andaga mwe Isi naho kwombokela yehe, Mnungu aumbaga isi, mna want'hu we isi waswesa kumkombaganya. 11 Ezaga mwe isi yakwe mwenye mna want'hu we isi yakwe hawamhokele. 12 Mna wadya wamhokele na kudihuwila dizina dyakwe, awenk'haga udahi kunda wana Mnungu. 13 Hawelekwe kimnt'humnt'hu kunda wanda Mnungu hegu kwa miungile ya mnt'hu, mna ni kwa kuunga kwakwe Mnungu.
14 Yudya Ulosi niyo anda mnt'hu no kwikala kwetu, naswe nekiuona uwedi wakwe utendese, uwedi utendese enga wa Mwana haheina mtuhu enga yehe alaile kwa Tate, kamema uwedi ne ikindedi.
15 Yohana naakawagambila want'hu ikindedi che zimbuli za yudya Ulosi kwa kubongeela akagamba, “Uyo niye nalongaga zimbuli zakwe, ‘Eyuko akwiza kunyuma kwangu mna nakanilongoela kwaviya andaga uuko, umwo miye nandaga hinati kunda uuko.’ ”
16 Kulawa mo uwingi we wedi wakwe Mnungu choseni kihokela uvikilwa, akakink'ha suwe uvikilwa ubindile wingi. 17 Kwaviya Mnungu nakenk'hiza miko kombokela kwa Musa, uwedi ne kindedi neviletwa ni Yesu Kilisito. 18 Hahali mnt'hu amuonaga Mnungu lupisi lwolwose, ila Mwana haheina mtuhu enga yehe eli Mnungu, andile hagihi na Mnungu Tate, niye akigambile mbuli za Mnungu.
Ulosi wa Yohana Mbatizi
Matayo 3:1-12; Maliko 1:1-8; Luka 3:1-18
19 uno nuwo uwona ulavigwe ni Yohana mwo Wayahudi wawasigiilaga walava nt'hambiko hamwenga na Walawi kulawa Yelusalemu waite kwa Yohana wakamuuze, “Weye ni weye ani?” 20 Yohana halemele kuwahitula, awagambilaga haheina kifiso akawagamba, “Miye hiyo Kilisito.” 21 Niyo wamuuza, “Haluse weye ni weye ani? Weye niweye Eliya.” Niyo awahitula, “Miye hiyo Eliya.” Niyo wamuuza vituhu, “Haluse ni weye yudya mlotezi?” Niyo awagamba, “Hiyo miye.” 22 Naho niyo wamuuza, “Haluse weye ni weye ani? Uleke kikawagambile wadya wakisigiile. Weye mwenye wakegamba ni weye ani?” 23 Yohana niyo awahitula kugamba, “Miye ni yudya alongaga Mlotezi ywa Mnungu Isaya zimbuli zangu kugamba,
‘Izwi dya mnt'hu akubongeela kwe nyika.
Ichululeni sila ya Zumbe.’ ” 24 Na wadya wasigiilwe nawatumigwa ni Mafalisayo. 25 Niyo wamuuza kugamba, “Nii wabatiza want'hu uneva weye hiyo Kilisito, naho hiyo Eliya hegu yudya mlotezi?” 26 Yohana niyo awahitula, “Miye nabatiza kwa mazi mna mgati mwenyu eyaho akimale uyo nyuwe hemwimmanyize. 27 Yehe eza kunyuma kwangu mna miye hiwagilwe mbwitu kuhambula luzigi lwe vilatu vakwe.” 28 Mbuli izi zalailaga Besania ng'ambu yo mto Yolodani, kudya andagaga Yohana akabatiza.
Yesu niye ngoto ywa Mnungu
29 Zuwa ditimile Yohana niyo amuona Yesu eza kwakwe, niyo agamba, “Kauleni, Mwanangoto ywa Mnungu ikuusa wavu we ino isi. 30 Uyu ni yudya nandaga halonga izimbuli zakwe, ‘Eyuko akwiza kunyuma kwangu mna ni mkulu kujink'ha miye Kwaviya na kanda uuko kukongela miye hinati nelekwe.’ 31 Naho miye hyammanyize, mna ni kwa kuunga Izilaeli wammanye, nivo valekile heza kubatiza want'hu kwa mazi.” 32 Naho Yohana nakalonga uwona kugamba, “Nehimuona Muye ywa Mnungu akaseela kulawa kwe mbingu enga suwa, no kukima mwa Yesu. 33 Naho miye hyammanyize, mna yudya aniletile miye nibatize want'hu kwa mazi nie anigambile, ‘Yudya ukuunga unamuwone Muye akaseela na kumkima hamwenga na kwikala mwakwe, uyo niye akubatiza kwa Muye ywa Mnungu.’ ” 34 Yohana na kagamba, “Miye mwenye hiona naho nalonga uwona kugamba uyu niye Mwana Mnungu.”
Wana mp'hina wa nk'hongo wa Yesu
35 Zuwa ditimile Yohana andaga kakimala naho hamwenga na wanamp'hina wakwe waidi. 36 Yohana naakamkaula Yesu umwo andile akagenda niyo agamba, “Kaula uyu nuyo Mwanangoto ywa Mnungu.” 37 Wadya wanamp'hina wakwe waidi weze weve ivo alongile, niyo wamtimila Yesu. 38 Yesu niyo ahituka no kuwaona wamtimila, niyo awagamba, “Mwaungai?” Niyo wamgamba, “Labi, nuko kugamba mhinizi wekalahi?” 39 Niyo awahitula, “Soni mkaule.” Niyo waita, nokuhaona hadya akwikala niyo wasindanya naye msi wose, naho neinda yabula saa mlongo nekisingi. 40 Anduleya nduguye dya Simoni Petulo andaga yumwenga ywa wadya waidi wamwivile Yohana niyo wamtimila Yesu. 41 Bosi, niyo Anduleya amzungula mkuluwe Simoni niyo amgamba, “Kimuona Masiha.” Uyo niye Kilisito Mlokozi. 42 Niyo amwigala kwa Yesu. Yesu niyo amkaula no kummgamba, “Weye niwe Simoni Mwana Yohana. Weye nowitangwe Kefa.” Nuko kugamba kwa Kigiliki, Petulo hegu “iwe”.
Yesu awetanga Filipo hamwenga na Natanaeli
43 Zuwa ditimile Yesu aonaga vedi aite Galilaya, kudya ambwiilaga Filipo niyo amgamba, “Nitimile.” 44 Filipo andaga mkaya ywa Betisaida, mzi ukwo wakwikala Anduleya hamwenga na Petulo. 45 Filipo niyo ambwiila Natanaeli niyo amgamba, “Kimuona yudya Musa alongaga zimbuli zakwe mwe miko naho walotezi nao nawawandika zimbuli zakwe, Yesu Mwana Yusufu mnt'hu wa Nazaleti.” 46 Natanaeli niyo auza, “Kint'hu chedi chadahika ivivihi kulawa Nazaleti?”
Filipo naye niyo amgamba, “Soo ukaule,”
47 Yesu eze amuone Natanaeli eza kwakwe amgambaga, “Kauleni Muizilaeli we kindedi heina nyambi yoyose.” 48 Natanaeli niyo amuuza Yesu, “Weye kunimanya vivihi?” Yesu niyo amhitula, “Nehikuona hasi yo mtini umwo Filipo andile akei kukwitanga.” 49 Natanaeli niyo amhitula, “Mhinizi, weye Mwana Mnungu, Seuta ywa Izilaeli.” 50 Yesu niyo amgamba, “Kwaviya nehikugamba hikuona hasi ho mtini, nivo vilekile ukahuwila? Nouone mbuli nk'hulu zikujink'ha izi.” 51 Niyo amgamba, “nawagambilani ikindedi, namuwone ulanga ugubuke, watumigwa wa kwe mbingu wa Mnungu wakakwela na kuseela mwo Mwana Mnt'hu.”