2 Kəni Stipɨn təməni məmə, “Piak mɨn mɨne tatə mɨn. Otətəlɨg-to lak. Uhgɨn u iətəm in ilɨs ilɨs pɨk, təmietɨgəm=pa o tɨpɨtah Epraham nian in təmətatɨg əpəha Mesopotemiə, məsuvən əhanəhiən əpəha Haran. 3 Uhgɨn təməni=pən kəm in məmə, ‘Əpəh rəham mɨn, mɨne ikɨn nətatɨg ikɨn muvən e ikɨn kəti iətəm iəu o iəkəgətun lam.’ Jen 11:31; 12:1

4 “Kəni Epraham təmiet əha Kaltiə muvən mətatɨg əpəha Haran. Nian təmətatɨg ikɨnu kəni rəhan tatə tɨmɨs, kəni Uhgɨn təmos muva u e nɨftəni u itəmah nəutatɨg lan rəueiu. Jen 11:31–12:5 5 Mətəu təməsəfən əhanəhiən nɨftəni əkəku agɨn nəuvetɨn kəm in məmə rəhan əhruahru. Mətəu Uhgɨn təməni əskasɨk kəm in məmə otəpanəfən rəfin nɨtəni əha kəm in mɨne namipɨn mɨn. Kəni nɨtəni u otuva imalah agɨn ikɨn, nati əpnapɨn e nian əha Epraham təməsələsiən nətɨn kəti. Jen 12:7; 15:18; 17:8 6 Nəghatiən u Uhgɨn təməni kəm in tol lanəha, in təməni məmə, ‘O nian kəti, nəuanɨləuɨs mɨn rəham okəhuvən motatɨg e nɨftəni pɨsɨn kəti rəha nətəmimi pɨsɨn, kəni ilah okəhuva iapɨspɨs mɨn, kəni nətəm ikɨn okotol ilah okotəhuva slef mɨn, kəni mautol mɨrə kəm lah kətəuarus nu fo-hanrɨt. 7 Mətəu iəkol nalpɨniən kəm nətəmimi mɨn əha kəutarmənɨg e lah. Kəni uərisɨg, rəham mɨn nətəmimi okohiet e nɨtəni əha məhuva motəfaki kəm iəu e nɨtəni u.’ Jen 15:13-14; Eks 12:40 Eks 3:12

8 “Kəni Uhgɨn təməni əskasɨk məmə in oteh vivi Epraham mɨne nəuanɨləuɨs mɨn rəhan. Kəni məni=pən kəm in məmə in otəhgi=pən nəsualkələh məmə in nəmtətiən kəti məmə ilah nətəmimi mɨn rəha Uhgɨn. Kəni nian Epraham təmələs Aisək, kəni matɨg məhgi=pən nian təmos nian eit.* Noliən rəha nətəm Isrel tol lanu, nian suakəku iərman tair, e nian eit, kətəhgi=pən. Kəni nian Aisək təmələs Jekəp, kəni matɨg məhgi=pən mɨn. Kəni nian Jekəp təməmki nenətɨn mɨn ilah tueləf, kəni məhgi=pən mɨn ilah. Ilah tueləf əha, nəukətɨ nɨratah.” Jen 17:9-14; 21:4

9 Kəni Stipɨn təməni=pən mɨn kəm lah məmə, “Kəni nəukətɨ nɨrə mɨn u rəhatah kəmautetet notəhalah u Josɨp, kəni motətuati=pən lan kəm nətəm Ijɨp, məmə otuva slef rəhalah. Mətəu ilau Uhgɨn e nian rəfin, Jen 37:11,28; 39:2,21-23 10 kəni Uhgɨn tos rəkɨs in e nərahiən rəfin rəhan. Nian təməhtul e nəhmtɨ kig rəha nətəm Ijɨp, kəni Uhgɨn təməfən nəhruniən kəm in, kəni matɨg mol mɨn məmə kig otolkeikei in, kəni mol in tarmənɨg e nɨtəni Ijɨp mɨne nətəmimi mɨne natimnati rəfin rəhan. Jen 41:37-44

11 “Kəni əmeiko nəumɨs təman e nɨtəni əpəha Ijɨp mɨne Kenan mol nauəniən tɨkə, kəni nəumɨs natus nətəmimi, kəni tɨpɨtah mɨn nɨglah nauəniən təmɨkə. Jen 41:54; 42:1-2 12 Nian Jekəp tɨnətəu məmə nauəniən əpəha Ijɨp, təmahli=pən nenətɨn mɨn u tɨpɨtah mɨn əha kəhuvən, kəni inu nətuəuiniən ilah kəməhuvən Ijɨp. 13 Kəni uərisɨg, ilah kəməhuvən mɨn, kəni in təməni pətɨgəm in kəm lah, mətəu ilah kəsotəhruniən məmə in Josɨp pialah. Kəni kig rəha Ijɨp təmətəu nəniən o Josɨp mɨne pian mɨn. Jen 45:1-4,16 14 Kəni Josɨp təmahli=pən nəghatiən kəm rəhan tatə Jekəp mɨne rəhan mɨn, məmə okəhuva motatɨg ilah min. E nətəmimi mɨn əha, ilah rəfin səpɨnte faif. Jen 45:9-11; 46:27

15 “Kəni Jekəp mɨne rəhan mɨn kəməhuvən Ijɨp, kəni kəməutatɨg məutatɨg, kəni Jekəp mɨne tɨpɨtah mɨn kəmohmɨs ikɨn. Jen 46:1-7; 49:33 16 Kəni kəməmki ilah kan əpəha Sekəm e nɨtəni u rəhatah, kəni kɨtənɨm ilah ikɨn e nɨpəg kəpiel kəti Epraham təmos rəkɨs nəhmtɨn o nətəm Hamor.” Jen 23:2-20; 33:19; Jos 24:32

17 Kəni Stipɨn təmətəkeikei mətəni=pən kəm lah məmə, “Tɨnatuva iuəkɨr məmə Uhgɨn otosmiəgəh rəhan mɨn nətəmimi u təməni rəkɨs kəm Epraham, kəni nəuanɨləuɨs mɨn rəhatah u kəmautatɨg Ijɨp, rəueiu əha tɨnepət. 18 Kəni kig kəti mɨn rəha Ijɨp təməhtul, in təsɨsiai agɨniən Josɨp. Eks 1:7-8 19 In təmosiahu tɨpɨtah mɨn e nətəlɨgiən tərah mɨn rəhan, matol nahməiən kəm lah. Kəni in təmol lou kəti məmə okotəmki pətɨgəm nenətɨlah mɨn iəpəou amrərə mɨn ihluə məmə okohmɨs. Eks 1:11-22

20 “Kəni e nian əha, Mosɨs təmair, kəni in suakəku təuvɨr kəti e nəhmtɨ Uhgɨn. Rəhan mamə mɨne tatə kəmuəhluaig oneuən lan əpəha imə muos məuɨg kɨsɨl. Eks 2:2 21 Nian kəmləfətɨgəm ihluə, nətɨ kig pətan təmeruh, kəni tələs məmə oteh vivi rəhan. Eks 2:3-10 22 Kəmotəgətun in e neinatɨgiən rəfin rəha nətəm Ijɨp, kəni nian in təmepət, in təsanən e nəghatiən mɨne noliən nati.

23 “Nian tɨnos nu fote, nɨkin təhti məmə otuvən-to meruh-to nətəmiman mɨn, nətəm Isrel, 24 kəni mafu kəti iətəm Ijɨp kəti tatoh. Kəni in təmuvən məmə otasiru e in kəti əmeiko mohamu iətəm Ijɨp əpəha. Eks 2:11-15 25 Kəni Mosɨs nɨkin təməhti məmə məta in mɨn, nətəm Isrel, okotəhrun məmə Uhgɨn təmahli=pən in məmə otuvən məmkirəkɨs ilah e nahməiən katol e lah. Mətəu ilah kotəruru. 26 Kəni lauɨg lan tafu mɨn iətəm Isrel mil keiu katuoh ilau mɨn, kəni tuvən mə təghati kəm lau məmə otos rəkɨs ilau, kəni məmə otol ilau kuol vi ilau mɨn. Kəni məni=pən kəm lau məmə, ‘Suah mil, itəlau əmə. ?Təhro natuoh itəlau mɨn?’

27 “Mətəu suah u təmaupən mol nəukətɨ norgəhuiən təmətgi=pən Mosɨs isəu, kəni məni=pən kəm in məmə, ‘?Pəh təməfəri ik məmə onəkarmənɨg kəni mətakil itɨmah? 28 !Iətəhrun məmə nəkolkeikei məmə onəkohamu mɨn iəu təhmen e iətəm Ijɨp u nəmoh nəniuv!’ Eks 2:14 29 Nian Mosɨs təmətəu nəghatiən əha, kəni təməgɨn kəni miet Ijɨp magɨm muvən əpəha isəu ikɨn Mitian mətatɨg ikɨn məhmen e iapɨspɨs kəti. Nian təmətatɨg mətatɨg mit pətan ikɨn kəti, kəni mələs nətɨn keiu iərman mil. Eks 2:21-22; 18:3-4

30 “Nian təmətatɨg Mitian mos nu fote, kəni nian kəti tuvən mətan iuəkɨr o nɨtəuət əha Sainai əpəha təpiə-məpiə ikɨn. Kəni agelo kəti təmiet=pən ohni e nɨgəm iətəm tatuəu e nɨgi əkəku kəti. 31 Nian təmeruh nɨgəm əha, narmɨn təmiuvɨg pɨk ohni, kəni muvən iuəkɨr məmə oteruh vivi, kəni mətəu Iərmənɨg Uhgɨn təməghati kəm in məmə, 32 ‘Iəu Uhgɨn rəha tɨpɨm mɨn, Uhgɨn rəha Epraham, mɨne Aisək, mɨne Jekəp.’ Kəni Mosɨs təməgɨn mɨnətərəmrumɨn mɨnatəgɨn e nəsal-pəniən əha nɨgəm ikɨn.

33 “Kəni Iərmənɨg Uhgɨn təməni=pən kəm in məmə, ‘Os rəkɨs rəham put e nəhlkəm mətəu-inu nɨftəni ko ik nətəhtul ikɨn in tasim agɨn, mətəu iəu əha ikɨn. 34 Imeruh nərahiən iətəm katol e rəhak nətəmimi əpəha Ijɨp, iəmətəu nasəkiən rəhalah, kəni mɨneiuaiu muva məmə iəkəmkirəkɨs ilah o nətəm Ijɨp. Va. Rəueiu əha iəkahli=pən ik nəkɨtəlɨg muvən mɨn Ijɨp.’ ” Eks 3:1-10

35 Kəni Stipɨn təmətəkeikei mətəni məmə, “Inu iətəm kətiəh əmə Mosɨs iətəm ilah kəmotəpəh nəuian nian ilah kəmotəni=pən məmə, ‘?Pəh təmləfəri ik məmə onəkarmənɨg kəni makil itɨmah?’ Mətəu Uhgɨn pɨsɨn əmə təmahli=pən suah kəha Mosɨs məmə otarmənɨg kəni mosmiəgəh ilah. Təmahli=pən nian agelo təmiet=pən ohni e nɨgəm iətəm tatuəu e nɨgi əkəku kəti. Eks 2:14 36 Kəni Mosɨs təmit ilah mohiet Ijɨp, kəni in təmol nati apɨspɨs mɨne nəmtətiən tepət, təmol əpəha Ijɨp, mɨne nian kəməutaliuək mautəhuvən=pən e nɨtəhi u kətəni məmə Nɨtəhi Ərarəuv, mɨne nu fote e ikɨn təpiə-məpiə ikɨn. Eks 7:3; 14:21; Nam 14:33

37 “Inu iətəm kətiəh əmə Mosɨs u təməni=pən kəm nətəm Isrel məmə, ‘Uhgɨn otləfəri iəni kəti mɨn e təmah təhmen lak.’ Dut 18:15

38 “Inu Mosɨs iətəm təmauɨn e tɨpɨtah mɨn məmə okotuhapumɨn ilah mɨn əpəha təpiə-məpiə ikɨn, kəni agelo təməghati kəm in e Nɨtəuət Sainai, kəni Mosɨs u təməfən nəghatiən mɨn u kəm tɨpɨtah mɨn. Kəni nəghatiən mɨn u, ilah nəghatiən keikei mɨn iətəm kəutəfən nəmiəgəhiən kəm nətəmimi, kəni Mosɨs təməhlman tuva kəm tah. Eks 19:3

39 “Mətəu nian in təmətatɨg əhanəh əpəha e Nɨtəuət Sainai, tɨpɨtah mɨn kəmotəhti nəuian, motəpəh nətəlɨgiən, mətəu nɨkilah təmɨtəlɨg=pən o nati Ijɨp. 40 Kəni kəmotəni=pən kəm Eron məmə, ‘Ol narmɨ nati nəuvein məmə okəhuva uhgɨn mɨn rəhatah mə okotit itah. Mətəu Mosɨs əha inəha, iətəm təməmki itah kohiet Ijɨp, kɨnotəruru məmə in tɨnəhruvən.’ Eks 32:1 41 Kəni e nian əha, ilah kəmotol narmɨ nati məmə in otuva uhgɨn rəhalah, kəni kəmautol sakrifais e nati miəgəh mɨn məmə okotəfaki kəm in. Kəni kəmautol lafet rəha narmɨ nətɨ kau iətəm ilah əmə kəmotol. Eks 32:2-6 42 Mətəu Uhgɨn təməuhlin=pən nəmtahn kəm lah, kəni megəhan=pən e lah məmə okotəfaki kəm mɨtɨgar mɨne məuɨg mɨne məhau mɨn e nəpuə. Kəni nati əha tətəgətun əsas əmə nəghatiən rəha Uhgɨn iətəm kəmətei e nauəuə rəha iəni mɨn rəha Uhgɨn. Tətəni məmə,

44 Stipɨn təmətəkeikei mətəni məmə, “Nian tɨpɨtah mɨn kəməutatɨg ikɨn təpiə-məpiə ikɨn aupən, ilah kəmotos rəhalah nati kəti, Nima Tapolɨn rəha Uhgɨn iətəm tətəgətun məmə Uhgɨn tətatɨg ilah min. Kəni Mosɨs təmol Nima Tapolɨn əha tətɨtəu=pən əmə nətəlɨgiən rəha Uhgɨn u təməni=pən rəkɨs kəm in. 45 Kəni nu tepət uərisɨg, Josuə təmit ilah məhuva məmə okotos rəkɨs nɨtəni əha o nətəm Kenan, nətəni u Uhgɨn təməhgirəkɨs nətəmimi ikɨn. Kəni ilah kəmotələs Nima Tapolɨn u məhuvən motatɨg ilah min motətəuarus=pa e nian rəha Tefɨt təmol kig lan. Jos 3:14-17 46 Uhgɨn təmol təuvɨr kəm Tefɨt, kəni Tefɨt təmətapuəh ohni məmə Uhgɨn otegəhan lan pəh tol nimə kəti iətəm Uhgɨn otatɨg ikɨn. 2Saml 7:1-16 47 Mətəu nimə əha, Kig Tefɨt təməsoliən, mətəu nətɨn Kig Solomən təmol. 1King 6:1-38

48 “Mətəu Uhgɨn iətəm ilɨs agɨn, təsatɨgiən e nimə iətəm iətəmimi əmə təmol. Təhmen e nəghatiən rəha Uhgɨn iətəm iəni rəhan təməni məmə,

51 Kəni Stipɨn təmətəkeikei mətəni məmə, “!Itəmah u! Rəhn-kapə təmah təskasɨk. Nɨkitəmah tapinəpu təhmen e rəha Nanihluə mɨn. Matəlgɨtəmah talu o nətəuiən nəuia Uhgɨn. !Itəmah nəkotəhmen əmə e tɨpɨtəmah mɨn nətəm kəməutəhti nəuia Narmɨn Rəha Uhgɨn! Aes 63:10 52 ?Iəni mɨn rəha Uhgɨn aupən, pəh tɨpɨtəmah mɨn kəməsotoliən nərahiən kəm in? !Tɨkə! Kəmotol nərahiən kəm lah rəfin. Kəmotohamu mɨn nətəmi mɨn u kəməutəni pətɨgəm nuvaiən rəha Iətəmi Əhruahru. Kəni itəmah nəmotegəhan=pən e Itəmi Əhruahru u e nəhlmɨ rəhan mɨn tɨkɨmɨr mɨn kəni kotuhamu. Mat 23:31 53 Itəmah nəmotos rəkɨs Lou rəha Uhgɨn u aupən nagelo mɨn kəmotos məhuva, mətəu itəmah nəməsotohtəu=pən agɨniən Lou əha.”

54 Nian kəməutətəu nəghatiən mɨn rəha Stipɨn, nəhmtɨlah təmapinəpu, nɨkilah təmahmə pɨk, kəni mautɨgət=pən nəhluvlah kəm in mətəu-inu nɨkilah nahmə agɨn. 55 Mətəu Narmɨn Rəha Uhgɨn təməriauəh e Stipɨn, kəni təsal pəri e Negəu e Neai mafu nəhagəhagiən iətəm təsanən pɨk təmiet ima Uhgɨn ikɨn, kəni meruh Iesu tətəhtul e nɨkalɨ Uhgɨn maru, ikɨn ima narmənɨgiən mɨne nəsanəniən. Sam 110:1 56 Kəni Stipɨn təməni=pən kəm lah məmə, “!Ei, nəman! Iətafu Negəu e Neai rəha Uhgɨn taterəh, kəni Nətɨ Iətəmimi tətəhtul e nɨkalɨ Uhgɨn maru, ikɨn ima narmənɨgiən mɨne nəsanəniən.” Kol 3:1

57 Nian nətəmi asoli rəha kaunsɨl kəmotətəu nəghatiən əha, kəmotəmkəsgɨn matəlgɨlah mɨn e nəuanəhlmɨlah, kəni motearəg e Stipɨn e nəuialah rəfin motauɨt motaiu məhuvən moteapən əhmen-əhmen əmə ohni, 58 moteikəpan kəni motəraki pətɨgəm lan e taun. Kəni nətəmimi u kəmotətəu nəghatiən rəha Stipɨn, ilah kəmotəpeg rəhalah sot asoli mɨn, motəlɨn=pən iuəkɨr e nəhlkɨ iətəm aluə kəti, nərgɨn u Sol. Kəni mɨnəutəhti Stipɨn e kəpiel apɨn.

59 Nian kəmautəhti, kəni Stipɨn təməfaki məmə, “Iərmənɨg Iesu, os narmək.” 60 Kəni təmeiuaiu mɨsin nəulɨn kəni masək əfəməh məmə, “Iərmənɨg, afəl noliən tərah iətəm ilah kautol lak.” Nian təmol naunun e rəhan nəfakiən, kəni rəhan nehagiən tiet. Luk 23:34