«Towa qilish» grék tilida «uni» bilen ipadilinidu. Bezi terjimanlar bu «uni» dégenni «gunahidin towa qilish»ni körsitidu, dep qaraydu. Lékin «Yar.» 27:1-40ke qarighanda, uning izdigini eslidiki telwilikidin towa qilish emes, belki peqet pushayman bilen atisining xeyrlik duasila idi. Shuning üchün mushu yerde «towa qilish»ning menisi: — (1) atisining qararini, yaki (2) Xudaning iradisini özgertishni bildüridu (oqurmenlerge ayanki, «towa qilish»ning eslidiki menisi «közqarashni özgertish» «pozitsiyeni özgertish» dégenlik). ■ Yar. 27:36.
□12:1-2 «Emdi etirapimizda guwahchilar shunche chong buluttek bizni oruwalghachqa,... » — «guwahchilar» ikki tereptiki söz bolushi mumkin: (1) Yuqiriqi 11-babta tilgha élin’ghan kishiler bizge étiqad bilen yashashning néme ikenlikini körsitip «guwahliq bergenliki»ni hem (2) «étiqadning beygisi»de yügürginimizde bularning ershtin bizge guwahchilardek qarap turuwatqanliqini körsitidu. «Bulut» qiziq gep — «Dan.» 7:13, «Mat.» 24:30, 26:46, «1Tés.» 4:17, «Weh.» 1:7ni körüng.
■12:1-2 Rim. 6:4; 12:12; 1Kor. 9:24; Ef. 4:22; Kol. 3:8; Ibr. 10:36; 1Pét. 2:1, 2; Luqa 24:26; Fil. 2:8-11; Ibr. 1:3; 8:1; 1Pét. 1:11.
■12:5 Ayup 5:17; Pend. 3:11-12; Weh. 3:19.
□12:6 «I oghlum, Perwerdigarning terbiyisige sel qarima, eyiblen’giningde könglüng sowup ketmisun, chünki Perwerdigar söyginige terbiye béridu, Méning oghlum dep qobul qilghanlarning hemmisini derrileydu» — «Pend.» 3:11-12 .
□12:12 «... «Télip sanggilighan qolunglarni, zeipliship ketken tizinglarni ruslanglar»» — yaki «...«télip sanggilighan qolunglarni, zeipliship ketken tizinglarni kücheytinglar»» («Yesh.» 35:3din neqil keltürülgen).
□12:13 «... «aqsaq»larning pükülüp qalmay, belki shipa tépishi üchün pütliringlarni tüz yollarda mangdurunglar» — «aqsaq»lar belkim étiqadi ajizlarni körsitidu.
■12:14 Rim. 12:18; 2Tim. 2:22.
■12:15 Qan. 29:17; Ros. 17:13; 2Kor. 6:1; Gal. 5:12.
□12:16 «...Özining tunji oghulluq hoquqini bir wax tamaqqa sétiwetken Esawdek ixlassiz kishi bolmisun» — «Yar.» 25:29-34.
■12:16 Yar. 25:33; Ef. 5:3; Kol. 3:5; 1Tés. 4:3.
□12:17 «...u (Esaw) bu ishlarni ornigha keltüridighan towa qilish yolini tapalmay...» — bashqa birxil terjimisi «u (Esaw) öz gunahidin towa qilish yolini tapalmay...». «Towa qilish» grék tilida «uni» bilen ipadilinidu. Bezi terjimanlar bu «uni» dégenni «gunahidin towa qilish»ni körsitidu, dep qaraydu. Lékin «Yar.» 27:1-40ke qarighanda, uning izdigini eslidiki telwilikidin towa qilish emes, belki peqet pushayman bilen atisining xeyrlik duasila idi. Shuning üchün mushu yerde «towa qilish»ning menisi: — (1) atisining qararini, yaki (2) Xudaning iradisini özgertishni bildüridu (oqurmenlerge ayanki, «towa qilish»ning eslidiki menisi «közqarashni özgertish» «pozitsiyeni özgertish» dégenlik).
□12:18 «yalqunlap ot yénip turuwatqan hemde sürlük bulut, qarangghuluq we qara quyun qaplighan ashu taghqa kelmidinglar...» — «ashu tagh» bolsa Yehudiy xelqi Musa peyghemberning wasitisi bilen Tewrat qanunini qobul qilghan Sinay téghini körsitidu («Mis.» 19-babni körüng).
■12:18 Mis. 19:10,16; 20:21; Qan. 5:22.
□12:19 «u jayda kanay sadasi bilen sözligen awaz yetküzülgende, bularni anglighanlar: «Bizge yene söz qilinmisun!» dep Xudagha yalwurushti» — «Qan.» 15:23ni körüng.
■12:19 Mis. 20:19; Qan. 5:25; 18:16.
□12:20 «chünki ular qilin’ghan emrni kötürelmidi. Eger bu taghqa hetta birer haywanning ayighi tegsimu, chalma-kések qilip öltürülsun» dep tapilan’ghanidi...» — bashqa birxil terjimisi: «chünki ulargha tapilan’ghan: «Eger bu taghqa hetta birer haywanning ayaghliri tegken bolsimu, chalma-kések qilip öltürülsun» dégen emrni kötürelmidi».
□12:21 «u körünüsh shundaq qorqunchluq idiki, Musamu: «Bek qattiq qorqup ghal-ghal titrep kettim» dégenidi» — «Qan.» 9:19.
■12:22 Gal. 4:26; Weh. 3:12; 21:10-27.
□12:23 «isimliri ershte pütülgen tunji tughulghanlarning... jamaitige...» — «tunji tughulghanlar» dégen söz bu yerde Eysa Mesihge étiqad qilip, «qaytidin tughulghan» Xudaning perzenti dep hésablan’ghanlarni körsitidu. «ershtiki Yérusalémgha, tümenligen perishtilerge, isimliri ershte pütülgen tunji tughulghanlarning héyt-merike xushalliqida jem qilin’ghan jamaitige,...» — (22-23-ayet) bashqa birxil terjimisi: «héyt-merike xushalliqigha jem bolidighan tümenligen perishitilerge, isimliri ershte yézilghan tunji tughulghanlarning jamaitige...». Israillarning isimlirining hemmisi yer yüzide «royxet»te pütülüshi buyrulghanidi («Chöl.» 1:1-18). Lékin jamaettikilerning isimliri yer yüzide emes, belki ershte pütüklüktur.
□12:24 «we yéngi ehdining wasitichisi Eysagha, shundaqla hem Uning sépilgen qénigha keldinglar. Bu qan Habilningkidin ewzel söz qilidu» — Eysa Mesihning sépilgen qéni insanning gunahlirini tilep ularni pak qilidu. Habilning qéni bolsa intiqam dep hörkirep yighlaytti («Yar.» 4:10).
■12:24 Yar. 4:10; Ibr. 10:22; 11:4; 1Pét. 1:2.
□12:25 «...yer yüzide özlirige wehiy yetküzüp agahlandurghuchi» — mushu yerde Xudaning Musa peyghember arqiliq sözliginini körsitidu.
□12:26 «Emdi shu chaghda Xudaning awazi zéminni tewritiwetkenidi...» — «shu chaghda» — Xuda Sinay téghidin sözliginide. «lékin emdi U: «Özüm yene bir qétim zéminnila emes, asmannimu tewritimen» dep wede qildi» — «Hag.» 2:6ni körüng.
□12:28 «tewretkili bolmaydighan bir padishahliqqa muyesser bolup, méhir-shepqetni ching tutup,...» — bashqa birxil terjimisi: «tewretkili bolmaydighan bir padishahliqqa muyesser bolghinimizdin minnetdar bolup,...».
□12:29 «Chünki Xudayimiz hemmini yewetküchi bir ottur» — bu sözler «Qan.» 4:24, 9:3dimu tépilidu.