■5:1 Yesh. 32:17; Yuh. 16:33; Ef. 2:13.
■5:2 Yuh. 10:9; 14:6; 1Kor. 15:1; Ef. 2:18; 3:12; Ibr. 3:6; 10:19.
□5:3-4 «müshkül ehwallar ichide shadlinimiz...» — yaki «müshkül ehwallardin tentene qilimiz».
□5:5 «We bu ümid bizni yerge qaritip qoymaydu, chünki bizge ata qilin’ghan Muqeddes Roh arqiliq Xudaning méhir-muhebbiti alliburun qelbimizge quyulup éship tashti» — insanning Xudagha baghlighan herqandaq ümidi, uning bizge bolghan muhebbitining bar-yoq ikenlikige zich baghlinidu, elwette. Eger biz «Xuda bizni söyidu» dep bilsek hemde Xudaning muhebbiti öz wujudimizda peyda bolghan bolsa, herqandaq zor ümidlermu bolidu.
□5:6 «Chünki biz peqet amalsiz qalghinimizda...» — «amalsiz» — özimizni gunahtin qutuldurushqa amalsiz.
■5:6 Ef. 2:1; Kol. 2:13; Ibr. 9:15; 1Pét. 3:18.
□5:9 «emdi U arqiliq kélidighan ghezeptin qutulushimiz téximu jezmendur» — «kélidighan ghezep» Xudaning gunahlarning üstige chüshidighan ghezipi.
□5:10 «Chünki burun Xudagha düshmen bolghan bolsaqmu, Oghlining ölümi arqiliq bizni Uning bilen inaqlashturghan yerde, Uning bilen inaqlashturulghandin kéyin, emdi Oghlining hayati arqiliq biz téximu qutuldurulmamduq?!» — Xudaning nijatida «qutulush» peqet dozaxtin qutulush emes, gunahning barliq asaretliridin azad bolup yéngi ehmiyetlik hayattin behrimen bolushtin ibarettur.
□5:11 «U arqiliqmu Xudaning Özidin shadlinimiz» — «Xudaning Özidin shadlinimiz» dégenning bashqa birxil menisi barki, «Xudani qattiq danglaymiz».
□5:12 «Shuningdek, gunahning dunyagha kirishi birla adem arqiliq boldi» — «birla adem arqiliq» bolsa, Adem’atimiz arqiliq, elwette.
■5:12 Yar. 2:17; 3:6; 1Kor. 15:21.
□5:14 «... Shundaqtimu, ölüm Adem’ata waqtidin Musa peyghember waqtighiche insanlarghimu höküm sürdi; ular gerche Adem’atining sadir qilghan itaetsizlikidek gunah sadir qilmighan bolsimu, bu insanlarmu ölüm hökümidin xaliy bolmidi)» — rosulning gépi boyiche, gunah peqet öz-özidin melum bolghandila andin gunah hésablinidu. Bu melum bolush ikki yol bilen bolidu: — (1) Xudaning insan’gha biwasite éytqan sözliri, qanuni arqiliq; (2) insaning wijdani arqiliq. Adem’atimiz Xudaning biwasite buyruqini anglighan we uninggha itaetsizlik qildi. Adem’atimiz waqtidin Musa peyghember waqtighiche, yeni Tewrat qanuni bérilgüche, insanlar Xudadin biwasite kelgen birer qanunni körmigen. Halbuki, shu dewrlerdiki ademlerning hemmisi öldi. Ularda Xudaning ochuq körsetken qanuni bolmisimu, Pawlus yuqirida éytqandek, Xudaning qanunidiki exlaqiy telepler öz qelb-wijdanlirida mewjut idi. Shuning bilen shu dewrlerdikiler «Adem’atimizning itaetsizliki» (yeni Xudaning biwasite bir emrige xilapliq qilghan itaetsizliki)dek gunah qilmighan bolsimu, ular gunah sadir qilghinida wijdani arqiliq uni éniq bilip yetken we gunah sewebidin ölüp kétiwatqanidi. «Adem’atining özi — kéyin kélidighan Mesihning bir bésharetlik ülgsidur» — Adem’atimizning birla qétimliq gunahi pütkül insan’gha yaman tesir yetküzgendek, Mesihning shu bir qétimliq itaet qilghini (qurbanliqi qilghini) pütkül ishen’gen insan’gha del uning eksini yetküzidu.
□5:17 «shu Eysa Mesih arqiliq hayatta shunche ghalibane hökümranliq qilghuchilar bolmamdu!» — «hökümranliq qilghuchilar» dégen ibare: — bu dunyada gunah üstidin, ölüm üstidin, Sheytan qatarliqlar üstidin ghelibe qilip hökümran bolushni körsetse kérek. Kelgüside, Xudaning padishahliqi kelgende shu hökümranliqning bashqa tereplirimu bolidu.
□5:19 «Bir ademning bir qétimliq itaetsizliki arqiliq nurghun kishiler derweqe gunahkar qilinip békitilgendek, bir ademning bir qétimliq itaetmenliki bilenmu nurghun kishiler heqqaniy qilinip békitilidu» — bu intayin muhim ayet, Adem’ata «öz ichige alghan» barliq insanlargha gunahliq tebiitini yetküzgendek, oxshashla Mesih Eysamu étiqad arqiliq «Öz ichige alghan» barliq insanlargha yéngi heqqaniy tebiitini yetküzidu. Adem’ata gunahkar insan ailisining béshi bolghan; Mesih Eysa yéngi birxil insan ailisining béshi we uning tunji ezasi hem wekili boldi.
■5:20 Luqa 7:47; Yuh. 15:22; Rim. 4:15; 7:8; Gal. 3:19