47
Israilni sürgün qilghan Babil tügeshti!
«I Babilning pak qizi, kélip topa-changgha oltur;
I kaldiylerning qizi, textsiz bolup yerge oltur!
Chünki sen «latapetlik we nazuk» dep ikkinchi atalmaysen. Yesh. 26:5
«Tügmen téshini chörüp, un tart emdi,
Chümperdengni échip tashla,
Könglikingni séliwet,
Pachiqingni yalingachla,
Deryalardin su kéchip öt; «Tügmen téshini chörüp, un tart emdi, chümperdengni échip tashla, könglikingni séliwet, pachiqingni yalingachla, ...» — démisekmu, mushu ishlar esirge chüshüshtiki alametler. Hem Babilliqlar, hem Parslar öz esirlirige rehimsizlik qilip ularni yalingach méngishqa mejburlaytti.
Uyatliqing échilidu;
Berheq, nomusunggha tégilidu;
Men intiqam alimen,
Héchkimni ayap qoymaymen. Yesh. 3:17; Nah. 3:5
Bizning Hemjemet-Qutquzghuchimiz bolsa,
«Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar» Uning nami;
U Israildiki Muqeddes Bolghuchidur. «Hemjemet-Qutquzghuchi» — kona Israilda «hemjemet-qutquzghuchi» (goél)ning yene qilidighan bir ishi özining uwal bolghan jemetidikiler üchün adaletni yürgüzüsh idi. Uning uruq-tughqanliridin birsi qatilliq qestige uchrighan bolsa, «hemjemet-qutquzghuchi»ning qatilni öltürüsh hoquqi hem wezipisi bar idi.
I kaldiylerning qizi, süküt qélip jim oltur,
Qarangghuluqqa kirip ket;
Chünki buningdin kéyin ikkinchi «seltenetlerning xanishi» dep atalmaysen. «qarangghuluqqa kirip ket» — «qarangghuluq» belkim zindandiki qarangghuluqni bildüridu.
Men Öz xelqimdin ghezeplendim,
Shunga Özümning mirasimni bulghiwettim,
Shuning bilen ularni qolunggha tapshurup berdim;
Sen bolsang ulargha héchqandaq rehim körsetmiding;
Yashan’ghanlarning üstigimu boyunturuqlarni intayin éghir qilip salding; «Özümning mirasim» — Xuda Özining xelqini Özi üchün miras dep hésablaydu.
Shuning bilen sen: —
«Men menggüge xanish bolimen» dep,
Mushu ishlarni könglüngdin héch ötküzmiding;
Ularning aqiwitini héch oylap baqmidingsen. Weh. 18:7
Emdi hazir, i endishisiz yashap kelgüchi,
Öz-özige: «Menla bardurmen, mendin bashqa héchkim yoqtur,
Men hergiz tul ayalning japasini yaki balilardin mehrum bolushning japasini tartmaymen» — dégüchi,
I sen eysh-ishretke bérilgüchisen,
Shuni anglap qoy: — «Emdi hazir, i endishisiz yashap kelgüchi, öz-özige: «Menla bardurmen, mendin bashqa héchkim yoqtur.. dégüchi, ... Shuni anglap qoy: —» — Xuda Öz xelqige «terbiye jazasi»ni bermekchi bolup, ularni Babilning rehimsiz qoligha tapshurushi bilen, Babilliqlarmu öz rehimsizliki tüpeylidin jazagha uchrimay qalmaydu.
Babilning: «Menla bardurmen, mendin bashqa biri yoqtur» dégini, bashqilargha pütünley «perwayim pelek» dégenlik hem «Men alemde yekke-yégane» dégen tekebburluqtur.
«Del mushu ikki ish,
— Balilardin mehrum bolush we tulluq —
Bir deqiqide, bir kün ichidila béshinggha teng chüshidu;
Nurghunlighan jadugerlikliring tüpeylidin,
Bek köp epsunliring üchün ular toluq béshinggha kélidu. Yesh. 51:19
10 Chünki sen özüngning rezillikingge tayan’ghansen,
Sen «Héchkim méni körmeydu» — déding;
Séning danaliqing we biliming özüngni éziqturup,
Sen könglüngde: — «Menla bardurmen, mendin bashqa biri yoqtur» — déding. «Séning danaliqing we biliming özüngni éziqturup, sen könglüngde: — «Menla bardurmen, mendin bashqa biri yoqtur» — déding» — yuqiriqi (8-ayettiki) «Menla bardurmen, mendin bashqa biri yoqtur» dégen, bashqilargha «perwayim pelek» dégenlik. Mushu yerde bolsa «Xudaghimu perwayim pelek» dégenlik.
11 Biraq balayi’apet séni bésip kélidu;
Sen uning kélip chiqishini bilmeysen;
Halaket béshinggha chüshidu;
Sen héchqandaq «hamiy puli» bilen uni tosalmaysen;
Sen héch kütmigen weyranchiliq tuyuqsiz séni bésip chüshidu.
12 Emdi qéni, yashliqingdin tartip özüngni upritip kelgen epsunliringni,
Shundaqla nurghunlighan jadugerlikliringni hazir oqup turiwer;
Kim bilsun, sen ulardin payda körüp qalamsen?
Birer némini tewritip qoyalarsen herqachan?!
13 Sen alghan meslihetliring bilen halsizlinip ketting;
Emdi asmanlargha qarap tebir bergüchiler,
Yultuzlargha qarap palchiliq qilghuchilar,
Yéngi aylarni közitip munejjimlik qilip ishlarni «aldin’ala éytquchilar» ornidin teng turup béshinggha chüshidighanlardin séni qutquzsun!
14 Mana, ular paxaldek bolup kétidu;
Ot ularni köydüriwétidu;
Ular özlirini yalqunning qolidin qutquzalmaydu;
Biraq ularda ademni issitqudek héch kömür,
Yaki adem issin’ghudek héch gülxan yoqtur! «Mana, ular paxaldek bolup kétidu; ot ularni köydüriwétidu; ular özlirini yalqunning qolidin qutquzalmaydu; biraq ularda ademni issitqudek héch kömür... yoqtur!» — bu sözning menisi belkim, heqiqiy Xudaning ghezipi küchlük hem otluq; atalmish «butlarning ghezipi»ning bolsa, ademni issitqudekmu oti yoq; bashqa menisi bar déyilse: — Mushu palchilar héchnémige yarimayduki, hetta (Xudaning jazasi bilen) köydürülgen waqittimu ademni issitqudek harariti bolmaydu.
15 Séni aware qilghan,
Yashliqingdin tartip sende soda qilghanlar sanga mushundaq paydisiz bolidu;
Herbiri öz yolini izdep kétip qalidu;
Séni qutquzghudek héchkim yoqtur. «Séni aware qilghan, yashliqingdin tartip sende soda qilghanlar sanga mushundaq paydisiz bolidu; herbiri öz yolini izdep kétip qalidu...» — Babilda pal sélish, séhirgerlik qatarliq xurapiyliqlar belkim «eng chong soda» bolushi mumkin. Biraq bésharet boyiche palchilar xéridarliridin mehrum bolup bashqa yurtlargha yol almaqchi bolidu.
Arxéologlar kona Babil shehiridin qazghan asar’etiqiler ichidin nurghun «palnamiler» hem «remmalnamiler» tépildi. Biraq bulardin héchqaysisidin «Babil weyran bolidu» dégen bésharetni tapqili bolmaydu; hemmisi «kélechiking parlaq» dégendek sözlerdur (emeliyette barliq palchiliq shundaq emesmu?!).
   Weh. 17:16
 
 

47:1 Yesh. 26:5

47:2 «Tügmen téshini chörüp, un tart emdi, chümperdengni échip tashla, könglikingni séliwet, pachiqingni yalingachla, ...» — démisekmu, mushu ishlar esirge chüshüshtiki alametler. Hem Babilliqlar, hem Parslar öz esirlirige rehimsizlik qilip ularni yalingach méngishqa mejburlaytti.

47:3 Yesh. 3:17; Nah. 3:5

47:4 «Hemjemet-Qutquzghuchi» — kona Israilda «hemjemet-qutquzghuchi» (goél)ning yene qilidighan bir ishi özining uwal bolghan jemetidikiler üchün adaletni yürgüzüsh idi. Uning uruq-tughqanliridin birsi qatilliq qestige uchrighan bolsa, «hemjemet-qutquzghuchi»ning qatilni öltürüsh hoquqi hem wezipisi bar idi.

47:5 «qarangghuluqqa kirip ket» — «qarangghuluq» belkim zindandiki qarangghuluqni bildüridu.

47:6 «Özümning mirasim» — Xuda Özining xelqini Özi üchün miras dep hésablaydu.

47:7 Weh. 18:7

47:8 «Emdi hazir, i endishisiz yashap kelgüchi, öz-özige: «Menla bardurmen, mendin bashqa héchkim yoqtur.. dégüchi, ... Shuni anglap qoy: —» — Xuda Öz xelqige «terbiye jazasi»ni bermekchi bolup, ularni Babilning rehimsiz qoligha tapshurushi bilen, Babilliqlarmu öz rehimsizliki tüpeylidin jazagha uchrimay qalmaydu. Babilning: «Menla bardurmen, mendin bashqa biri yoqtur» dégini, bashqilargha pütünley «perwayim pelek» dégenlik hem «Men alemde yekke-yégane» dégen tekebburluqtur.

47:9 Yesh. 51:19

47:10 «Séning danaliqing we biliming özüngni éziqturup, sen könglüngde: — «Menla bardurmen, mendin bashqa biri yoqtur» — déding» — yuqiriqi (8-ayettiki) «Menla bardurmen, mendin bashqa biri yoqtur» dégen, bashqilargha «perwayim pelek» dégenlik. Mushu yerde bolsa «Xudaghimu perwayim pelek» dégenlik.

47:14 «Mana, ular paxaldek bolup kétidu; ot ularni köydüriwétidu; ular özlirini yalqunning qolidin qutquzalmaydu; biraq ularda ademni issitqudek héch kömür... yoqtur!» — bu sözning menisi belkim, heqiqiy Xudaning ghezipi küchlük hem otluq; atalmish «butlarning ghezipi»ning bolsa, ademni issitqudekmu oti yoq; bashqa menisi bar déyilse: — Mushu palchilar héchnémige yarimayduki, hetta (Xudaning jazasi bilen) köydürülgen waqittimu ademni issitqudek harariti bolmaydu.

47:15 «Séni aware qilghan, yashliqingdin tartip sende soda qilghanlar sanga mushundaq paydisiz bolidu; herbiri öz yolini izdep kétip qalidu...» — Babilda pal sélish, séhirgerlik qatarliq xurapiyliqlar belkim «eng chong soda» bolushi mumkin. Biraq bésharet boyiche palchilar xéridarliridin mehrum bolup bashqa yurtlargha yol almaqchi bolidu. Arxéologlar kona Babil shehiridin qazghan asar’etiqiler ichidin nurghun «palnamiler» hem «remmalnamiler» tépildi. Biraq bulardin héchqaysisidin «Babil weyran bolidu» dégen bésharetni tapqili bolmaydu; hemmisi «kélechiking parlaq» dégendek sözlerdur (emeliyette barliq palchiliq shundaq emesmu?!).

47:15 Weh. 17:16