17
Əysaning julaliⱪta kɵrünüxi
Mar. 9:2-13; Luⱪa 9:28-36
Wǝ altǝ kündin keyin, Əysa Petrus, Yaⱪup wǝ Yaⱪupning inisi Yuⱨannani ayrip elip, egiz bir taƣⱪa qiⱪti. Mar. 9:2; Luⱪa 9:28; 2Pet. 1:17. U yǝrdǝ uning siyaⱪi ularning kɵz aldidila ɵzgirip, yüzi ⱪuyaxtǝk parlidi, kiyimliri nurdǝk ap’aⱪ bolup qaⱪnidi. Wǝ mana, muhlislarƣa Musa wǝ Ilyas pǝyƣǝmbǝrlǝr uning bilǝn sɵzlixiwatⱪan ⱨalda kɵründi. Xuning bilǝn Petrus Əysaƣa:
— I Rǝb, bu yǝrdǝ bolƣinimiz nemidegǝn yahxi! Halisang, birini sanga, birini Musaƣa, yǝnǝ birini Ilyasⱪa atap bu yǝrgǝ üq kǝpǝ yasayli! — dedi. «Halisang, ... bu yǝrgǝ üq kǝpǝ yasayli!» — yaki «halisang, ... bu yǝrgǝ üq kǝpǝ yasay!». Bu sɵz wǝ pütün wǝⱪǝ toƣruluⱪ yǝnǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.
Uning gepi tügimǝyla, mana nurluⱪ bir bulut ularni ⱪapliwaldi. Mana, buluttin: «Bu Mening sɵyümlük Oƣlumdur, Mǝn uningdin hursǝnmǝn. Uningƣa ⱪulaⱪ selinglar!» degǝn awaz anglandi. Ⱪan. 18:19; Yǝx. 42:1; Mat. 3:17; Mar. 1:11; 9:7; Luⱪa 3:22; 9:35; Ros. 3:22; Kol. 1:13; 2Pet. 1:17.
Muhlislar buni anglap ɵzlirini yǝrgǝ taxlap düm yetip wǝⱨimigǝ qüxti. Biraⱪ Əysa kelip, ularƣa ⱪolini tǝgküzüp:
Ⱪopunglar, ⱪorⱪmanglar, — dedi. Ular bexini kɵtürüp ⱪariwidi, Əysadin baxⱪa ⱨeqkimni kɵrmidi.
Taƣdin qüxüwetip, Əysa ularƣa:
— Insan’oƣli ɵlümdin tirildürülmigüqǝ, bu alamǝt kɵrünüxni ⱨeqkimgǝ eytmanglar, — dǝp tapilidi. Mar. 9:9; Luⱪa 9:36.
10 Andin muhlisliri uningdin:
— Tǝwrat ustazliri nemǝ üqün: «Ilyas pǝyƣǝmbǝr Mǝsiⱨ kelixtin awwal ⱪaytip kelixi kerǝk» deyixidu? — dǝp soraxti. Mal. 3:23; Mat. 11:14; Mar. 9:11.
11 U ularƣa jawabǝn:
— Ilyas pǝyƣǝmbǝr dǝrwǝⱪǝ Mǝsiⱨtin awwal kelidu, ⱨǝmmǝ ixni orniƣa kǝltüridu. «Ilyas pǝyƣǝmbǝr dǝrwǝⱪǝ Mǝsiⱨtin awwal kelidu, ⱨǝmmǝ ixni orniƣa kǝltüridu» — «Ilyasning awwal kelixi» wǝ uning «ⱨǝmmini orniƣa kǝltürüxi»ni kɵrsǝtkǝn bexarǝt wǝ baxⱪa tǝpsilatliri Tǝwrat, «Mal.» 4:5-6dǝ hatirilinidu. 12 Əmma mǝn silǝrgǝ xuni eytip ⱪoyayki, ilyas alliⱪaqan kǝldi, lekin kixilǝr uni tonumidi, bǝlki uningƣa haliƣanqǝ muamilǝ ⱪildi. Xuningƣa ohxax, Insan’oƣlimu ularning ⱪollirida azab qekix aldida turidu, — dedi. 13 Xu qaƣda muhlislar uning qɵmüldürgüqi Yǝⱨya toƣrisida sɵzlǝwatⱪanliⱪini qüxǝndi.
 
Jin qaplaxⱪan balining azad ⱪilinixi
Mar. 9:14-29; Luⱪa 9:37-43
14 Ular halayiⱪning yeniƣa barƣinida, bir kixi uning aldiƣa kelip, tizlinip: Mar. 9:16; Luⱪa 9:37.
15 Rǝb, oƣlumƣa iqingni aƣritⱪaysǝn! Qünki uning tutⱪaⱪliⱪ kesili bar bolƣaqⱪa, zor azab qekiwatidu; qünki u daim otning yaki suning iqigǝ qüxüp ketidu. «tutⱪaⱪliⱪ kesili» — grek tilida «ay (xari) tǝripidin urulƣan» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. 16 Uni muhlisliringƣa elip kǝlgǝnidim, saⱪaytalmidi, — dedi.
17 Əysa jawabǝn: — Əy etiⱪadsiz wǝ tǝtür dǝwr, silǝr bilǝn ⱪaqanƣiqǝ turay?! Mǝn silǝrgǝ yǝnǝ ⱪaqanƣiqǝ sǝwr ⱪilay? — Balini aldimƣa elip kelinglar — dedi.
18 Xuning bilǝn Əysa jinƣa tǝnbiⱨ beriwidi, jin balidin qiⱪip kǝtti, balimu xuan saⱪaydi.
19 Keyin, Əysa ayrim ⱪalƣanda, muhlislar uning yeniƣa kelip:
— Biz nemǝ üqün jinni ⱪoƣliwetǝlmiduⱪ? — dǝp soraxti. Mar. 9:28.
20 U ularƣa: — Ixǝnqinglar bolmiƣanliⱪi üqün. Mǝn silǝrgǝ xuni bǝrⱨǝⱪ eytip ⱪoyayki, silǝrdǝ ⱪiqa uruⱪidǝk zǝrriqǝ ixǝnq bolsila, silǝr awu taƣⱪa: «Bu yǝrdin u yǝrgǝ kɵq» desǝnglar, kɵqidu; xundaⱪla silǝrgǝ mumkin bolmaydiƣan ⱨeq ix bolmaydu. Mat. 21:21; Luⱪa 17:6. 21 Biraⱪ, bundaⱪ jinlarni dua ⱪilix wǝ roza tutux bilǝn bolmisa ⱨǝydigili bolmaydu — dedi. «Biraⱪ, bundaⱪ jinlarni dua ⱪilix wǝ roza tutux bilǝn bolmisa ⱨǝydigili bolmaydu» — bu ayǝt bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ tepilmaydu.
 
Əysaning yǝnǝ ɵlüxi wǝ tirilixi toƣruluⱪ eytixi
Mar. 9:30-32; Luⱪa 9:43-45
22 Ular Galiliyǝ ɵlkisidǝ aylinip yürginidǝ, Əysa ularƣa:
— Insan’oƣli satⱪunluⱪtin insanlarning ⱪoliƣa tapxurulidu; Mat. 16:21; 20:18; Mar. 8:31; 9:31; 10:33; Luⱪa 9:22,44; 18:31. 23 ular uni ɵltüridu, lekin üqinqi küni u tirilidu, — dedi. Buni anglap muhlislar eƣir ƣǝm-ⱪayƣuƣa qɵmüp kǝtti.
 
Ibadǝthana beji tapxurux mǝsilisi
24 Andin ular Kǝpǝrnaⱨum xǝⱨirigǝ kǝlginidǝ, ibadǝthana «ikki draⱪma» bejini yiƣⱪuqilar Petrusning yeniƣa kelip:
— Ustazinglar «ikki draⱪma»ni tɵlǝmdu? — dǝp soridi. «... ibadǝthana «ikki draⱪma» bejini yiƣⱪuqilar Petrusning yeniƣa kelip...» — «ibadǝthana beji» muxu yǝrdǝ grek tilida «didraⱪma» (ikki «draⱪma» pul) deyilidu. «Didraⱪma» ǝsli birhil tǝnggǝ bolup, Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ Israildiki ⱨǝr ǝr kixi ⱨǝr yilda ibadǝthanining ixliri üqün «yerim xǝkǝl» (bir didraⱪma) tapxurux kerǝk idi. «Mis.» 30:13-16ni kɵrüng.
25 Tɵlǝydu, — dedi Petrus.
Lekin u ɵygǝ kirgixigila, tehi bir nemǝ demǝstila Əysa uningdin:
— Simon, seningqǝ bu dunyadiki padixaⱨlar kimlǝrdin baj alidu? Ɵz pǝrzǝntliridinmu, yaki yatlardinmu, — dǝp soridi. Mat. 22:21; Rim. 13:7.
26 Petrus uningƣa:
Yatlardin, — dewidi, Əysa uningƣa:
— Undaⱪta, pǝrzǝntlǝr bajdin haliy bolidu. 27 Biraⱪ baj yiƣⱪuqilarƣa putlikaxang bolmasliⱪimiz üqün, dengizƣa berip ⱪarmaⱪni taxla. Tutⱪan birinqi beliⱪni elip, aƣzini aqsang, tɵt draⱪmiliⱪ bir tǝnggǝ pul qiⱪidu. Uni elip mǝn wǝ sǝn ikkimizning beji üqün ularƣa bǝr, — dedi. «Biraⱪ baj yiƣⱪuqilarƣa putlikaxang bolmasliⱪimiz üqün...» — Əysa wǝ Petrus ikkisi «padixaⱨning pǝrzǝnti» bolup, Hudaning ibadǝthanisiƣa baj tɵlǝxtin haliy idi. Lekin baj yiƣⱪuqilar buni qüxǝnmigǝqkǝ, ular tɵlimisǝ, bǝlkim «Bu Əysa tǝⱪwadar ǝmǝs ikǝn, Mǝsiⱨ bolalmaydu» dǝp ⱪelixi, xundaⱪla ular Əysaƣa etiⱪad baƣlap, nijatⱪa erixix pursitidin mǝⱨrum boluxi mumkin. «tɵt draⱪmiliⱪ bir tǝnggǝ pul qiⱪidu» — «tɵt draⱪma tǝnggǝ» (grek tilida «stater») — 24-ayǝttiki izaⱨat oⱪurmǝnlǝrning yadida bolsa kɵrǝlǝyduki, bu pul Əysa wǝ Petrusning bajni tɵlixi üqün dǝl kerǝklik pul idi.
 
 

17:1 Mar. 9:2; Luⱪa 9:28; 2Pet. 1:17.

17:4 «Halisang, ... bu yǝrgǝ üq kǝpǝ yasayli!» — yaki «halisang, ... bu yǝrgǝ üq kǝpǝ yasay!». Bu sɵz wǝ pütün wǝⱪǝ toƣruluⱪ yǝnǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

17:5 Ⱪan. 18:19; Yǝx. 42:1; Mat. 3:17; Mar. 1:11; 9:7; Luⱪa 3:22; 9:35; Ros. 3:22; Kol. 1:13; 2Pet. 1:17.

17:9 Mar. 9:9; Luⱪa 9:36.

17:10 Mal. 3:23; Mat. 11:14; Mar. 9:11.

17:11 «Ilyas pǝyƣǝmbǝr dǝrwǝⱪǝ Mǝsiⱨtin awwal kelidu, ⱨǝmmǝ ixni orniƣa kǝltüridu» — «Ilyasning awwal kelixi» wǝ uning «ⱨǝmmini orniƣa kǝltürüxi»ni kɵrsǝtkǝn bexarǝt wǝ baxⱪa tǝpsilatliri Tǝwrat, «Mal.» 4:5-6dǝ hatirilinidu.

17:14 Mar. 9:16; Luⱪa 9:37.

17:15 «tutⱪaⱪliⱪ kesili» — grek tilida «ay (xari) tǝripidin urulƣan» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu.

17:19 Mar. 9:28.

17:20 Mat. 21:21; Luⱪa 17:6.

17:21 «Biraⱪ, bundaⱪ jinlarni dua ⱪilix wǝ roza tutux bilǝn bolmisa ⱨǝydigili bolmaydu» — bu ayǝt bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ tepilmaydu.

17:22 Mat. 16:21; 20:18; Mar. 8:31; 9:31; 10:33; Luⱪa 9:22,44; 18:31.

17:24 «... ibadǝthana «ikki draⱪma» bejini yiƣⱪuqilar Petrusning yeniƣa kelip...» — «ibadǝthana beji» muxu yǝrdǝ grek tilida «didraⱪma» (ikki «draⱪma» pul) deyilidu. «Didraⱪma» ǝsli birhil tǝnggǝ bolup, Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ Israildiki ⱨǝr ǝr kixi ⱨǝr yilda ibadǝthanining ixliri üqün «yerim xǝkǝl» (bir didraⱪma) tapxurux kerǝk idi. «Mis.» 30:13-16ni kɵrüng.

17:25 Mat. 22:21; Rim. 13:7.

17:27 «Biraⱪ baj yiƣⱪuqilarƣa putlikaxang bolmasliⱪimiz üqün...» — Əysa wǝ Petrus ikkisi «padixaⱨning pǝrzǝnti» bolup, Hudaning ibadǝthanisiƣa baj tɵlǝxtin haliy idi. Lekin baj yiƣⱪuqilar buni qüxǝnmigǝqkǝ, ular tɵlimisǝ, bǝlkim «Bu Əysa tǝⱪwadar ǝmǝs ikǝn, Mǝsiⱨ bolalmaydu» dǝp ⱪelixi, xundaⱪla ular Əysaƣa etiⱪad baƣlap, nijatⱪa erixix pursitidin mǝⱨrum boluxi mumkin. «tɵt draⱪmiliⱪ bir tǝnggǝ pul qiⱪidu» — «tɵt draⱪma tǝnggǝ» (grek tilida «stater») — 24-ayǝttiki izaⱨat oⱪurmǝnlǝrning yadida bolsa kɵrǝlǝyduki, bu pul Əysa wǝ Petrusning bajni tɵlixi üqün dǝl kerǝklik pul idi.