Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Luⱪa 2

Əysaning dunyaƣa kelixi

Mat. 1:18-25

1 Əmdi xu künlǝrdǝ, Rim imperatori Ⱪǝysǝr Awƣustustin barliⱪ hǝlⱪtin baj elix üqün ularning royheti tizimlansun dǝp pǝrman qüxti.□ 2 Tunji ⱪetimliⱪ bu nopus tizimlax Kiriniyus Suriyǝ ɵlkisini idarǝ ⱪilip turƣan waⱪtida elip berilƣanidi.□ 3 Xuning bilǝn ⱨǝmmǝ adǝm nopusⱪa tizimlinix üqün ɵz yurtliriƣa ⱪaytix kerǝk boldi.

4 Yüsüpmu Dawut padixaⱨning jǝmǝtidin bolƣaqⱪa, xundaⱪla uning biwasitǝ ǝwladi bolƣaqⱪa, Galiliyǝ ɵlkisidiki Nasarǝt xǝⱨiridin ayrilip, Yǝⱨudiyǝ ɵlkisidiki, Dawutning yurti Bǝyt-Lǝⱨǝm degǝn xǝⱨǝrgǝ kǝtti.□ ■ 5 Nopusⱪa tizimlinix üqün layiⱪi, bolƣusi ayali Mǝryǝmmu billǝ bardi. Mǝryǝm ⱨamilidar bolup, ⱪorsiⱪi helila yoƣinap ⱪalƣanidi. 6 Wǝ xundaⱪ boldiki, ular Bǝyt-Lǝⱨǝmdǝ turƣan waⱪtida Mǝryǝmning tuƣutining ay-küni toxup ⱪaldi. 7 Biraⱪ sarayda ularƣa orun bolmiƣaqⱪa, Mǝryǝm xu yǝrdǝ tunji oƣlini tuƣⱪanda uni zakilap, eƣildiki oⱪurƣa yatⱪuzdi.□ ■

Pǝrixtilǝrning padiqilarƣa kɵrünüxi

8 Xu yǝrning ǝtrapidiki bǝzi padiqilar dalada turatti; ular keqiqǝ tünǝp, padisiƣa ⱪaraytti. 9 Wǝ mana, Pǝrwǝrdigarning bir pǝrixtisi ularning aldida turatti; Pǝrwǝrdigarning parlaⱪ xǝripi ularning ǝtrapini yorutuwǝtti. Ular intayin bǝk ⱪorⱪup kǝtti. 10 Biraⱪ pǝrixtǝ ularƣa:

— Ⱪorⱪmanglar! Qünki mana, pütün hǝlⱪⱪǝ huxalliⱪ bolidiƣan bir hux hǝwǝrni silǝrgǝ elan ⱪilimǝn. 11 Qünki bügün Dawutning xǝⱨiridǝ silǝr üqün bir Ⱪutⱪuzƣuqi tuƣuldi. U — Rǝb Mǝsiⱨdur! 12 Uni tepixinglar üqün xu alamǝt boliduki, bowaⱪni zakilanƣan ⱨalda bir oⱪurda yatⱪan petidǝ tapisilǝr, — dedi.□

13 Birdinla, pǝrixtining ǝtrapida zor bir top samawi ⱪoxundikilǝr pǝyda bolup, Hudani mǝdⱨiyilǝp:□ ■

14 «Ərxiǝlada Hudaƣa xan-xǝrǝplǝr bolƣay!

Yǝr yüzidǝ bolsa u sɵyünidiƣan bǝndilirigǝ aram-hatirjǝmlik bolsun!» deyixti.□ ■

15 Pǝrixtilǝr ulardin ayrilip asmanƣa qiⱪip ketiwidi, padiqilar bir-birigǝ:

— Bǝyt-Lǝⱨǝmgǝ yol elip, Pǝrwǝrdigar bizgǝ uⱪturƣan, ǝmǝlgǝ axurƣan bu ixni kɵrüp kelǝyli, — deyixti.

16 Xuning bilǝn ular aldirap xǝⱨǝrgǝ berip, Mǝryǝm bilǝn Yüsüpni wǝ oⱪurda yatⱪan bowaⱪni izdǝp tapti. 17 Padiqilar bowaⱪni kɵrgǝndin keyin, ɵzlirigǝ uning ⱨǝⱪⱪidǝ eytilƣan sɵzlǝrni kǝng tarⱪitiwǝtti. 18 Buni angliƣanlarning ⱨǝmmisi padiqilarning degǝnlirigǝ intayin ⱨǝyran ⱪelixti. 19 Mǝryǝm bolsa bu ixlarning ⱨǝmmisini kɵngligǝ püküp, qongⱪur oylinip yürǝtti. 20 Padiqilar kɵrgǝn wǝ angliƣanlirining ⱨǝmmisi üqün Hudani uluƣlap, mǝdⱨiyǝ oⱪuxⱪan peti ⱪaytixti; barliⱪ ixlar dǝl ularƣa hǝwǝrlǝndürülgǝndǝk bolup qiⱪⱪanidi.

Yüsüp wǝ Mǝryǝmning Əysani Hudaƣa atixi

21 Bowaⱪni hǝtnǝ ⱪilix waⱪti, yǝni sǝkkizinqi küni toxⱪanda, uningƣa Əysa dǝp isim ⱪoyuldi. Pǝrixtǝ bu isimni u tehi anisining baliyatⱪusida apiridǝ bolmayla ⱪoyƣanidi.■

22 Əmdi Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ Yüsüp bilǝn Mǝryǝmning paklinix waⱪti toxⱪanda ular balini Pǝrwǝrdigarƣa atap tapxurux üqün Yerusalemƣa elip bardi □ ■ 23 (Pǝrwǝrdigarning Tǝwrat ⱪanunida: «Barliⱪ tunji oƣul Pǝrwǝrdigarƣa muⱪǝddǝs mǝnsup atilixi kerǝk» dǝp yezilƣinidǝk) □ ■ 24 wǝ xundaⱪla Pǝrwǝrdigarning Tǝwrat ⱪanunida deyilgini boyiqǝ, bir jüp pahtǝk yaki ikki kǝptǝr baqkisini ⱪurbanliⱪⱪa sunux kerǝk idi.□ ■

25 Wǝ mana xu qaƣlarda, Yerusalemda Simeon isimlik bir kixi turatti. U ⱨǝm ⱨǝⱪⱪaniy wǝ ihlasmǝn adǝm bolup, «Israilƣa Tǝsǝlli Bǝrgüqi»ni intizarliⱪ bilǝn kütkǝnidi. Muⱪǝddǝs Roⱨ uning wujudiƣa yar idi. □ 26 U Muⱪǝddǝs Roⱨtin kǝlgǝn wǝⱨiydin ɵzining Pǝrwǝrdigarning Mǝsiⱨini kɵrmigüqǝ ɵlüm kɵrmǝydiƣanliⱪini bilgǝnidi. 27 U Muⱪǝddǝs Roⱨning baxlixi bilǝn ibadǝthanining ⱨoyliliriƣa kirdi; ata-anisi Tǝwratta bekitilgǝn adǝtni bejirix üqün bowaⱪ Əysani kɵtürüp kirgǝndǝ, 28 Simeon bowaⱪni ⱪuqiⱪiƣa elip, Hudaƣa tǝxǝkkür-mǝdⱨiyǝ oⱪup mundaⱪ dedi: —

29 «Əmdi, i Igǝm, ⱨazir sɵzüng boyiqǝ ⱪulungning bu alǝmdin hatirjǝmlik bilǝn ketixigǝ yol ⱪoyƣaysǝn;□ ■

30 Qünki ɵz kɵzüm Sening nijatingni kɵrdi,■

31 Uni barliⱪ hǝlⱪlǝr aldida ⱨazirliƣansǝn;□ ■

32 U ǝllǝrgǝ wǝⱨiy bolidiƣan nur,

Wǝ hǝlⱪing Israilning xan-xǝripidur!»□ ■

33 Balining ata-anisi bala ⱨǝⱪⱪidǝ eytilƣanliriƣa intayin ⱨǝyran ⱪelixti. 34 Simeon ularƣa bǝht tilǝp, apisi Mǝryǝmgǝ mundaⱪ dedi:

— Mana! Bu bala Israildiki nurƣun kixilǝrning yiⱪilixi wǝ nurƣun kixilǝrning kɵtürülüxi üqün tǝyinlǝndi, xundaⱪla kixilǝr ⱪarxi qiⱪip ⱨaⱪarǝtlǝydiƣan, Hudaning bexarǝtlik alamiti bolidu. ■ 35 Xuning bilǝn nurƣun kixilǝrning kɵnglidiki ƣǝrǝzliri axkarilinidu — wǝ bir ⱪiliqmu sening kɵnglünggǝ sanjilidu!□

36 Xu yǝrdǝ Axir ⱪǝbilisidin bolƣan Fanuilning ⱪizi Anna isimlik heli yaxanƣan bir ayal pǝyƣǝmbǝrmu bar idi. U ⱪiz waⱪtida ǝrgǝ tǝgkǝndin keyin uning bilǝn yǝttǝ yil billǝ yaxap, □ 37 andin sǝksǝn tɵt yil tul turƣan idi. U ibadǝthana ⱨoyliliridin qiⱪmay, keqǝ-kündüz roza tutuxlar wǝ dualar bilǝn Hudaƣa ibadǝt ⱪilatti. □ ■ 38 U dǝl xu pǝyttǝ yetip kelip Pǝrwǝrdigarƣa tǝxǝkkür eytti, ⱨǝmdǝ Yerusalemda nijat-ⱨɵrlükni kütüwatⱪan barliⱪ halayiⱪⱪa bala toƣrisida sɵz ⱪildi.□

39 Yüsüp bilǝn Mǝryǝm Tǝwratta bekitilgǝn barliⱪ ixlarni ada ⱪilƣandin keyin, Galiliyǝgǝ, ɵz xǝⱨiri Nasarǝtkǝ ⱪaytti. 40 Bala bolsa ɵsüp, dana-aⱪilanilik bilǝn tolup, roⱨta küqlǝndürüldi, Hudaning meⱨir-xǝpⱪitimu uning üstidǝ idi.□ ■

Yax Əysa ibadǝthanida

41 Uning ata-anisi ⱨǝr yili «ɵtüp ketix ⱨeyti»da Yerusalemƣa baratti. ■ 42 Əysa on ikki yaxⱪa kirgǝn yili, ular uni elip, ⱨeytning aditi boyiqǝ yǝnǝ qiⱪip bardi. 43 Ⱨeyt künlirini ɵtküzgǝndin keyin, ular ɵyigǝ ⱪarap ketiwatⱪanda, bala Əysa Yerusalemda ⱪaldi. Ata-anisining bu ixtin hǝwiri yoⱪ idi, 44 bǝlki uni sǝpǝrdax-ⱨǝmraⱨliri bilǝn billǝ keliwatidu, dǝp oylap, bir kün yol yürdi. Andin ular uni uruⱪ-tuƣⱪanlari wǝ dost-buradǝrliri arisidin izdǝxkǝ baxlidi; 45 izdǝp tapalmay, ular kǝynigǝ yenip Yerusalemƣa berip yǝnǝ izdidi.

46 Wǝ xundaⱪ boldiki, üqinqi küni ular uni ibadǝthana ⱨoylisida Tǝwrat ustazlirining arisida olturup, ularning tǝlimlirini anglawatⱪan ⱨǝm ulardin soal sorawatⱪanning üstidǝ tapti. □ 47 Uning sɵzlirini angliƣanlarning ⱨǝmmisi uning qüxǝnqisigǝ wǝ bǝrgǝn jawabliriƣa intayin ⱨǝyran ⱪelixti. ■ 48 Ata-anisi uni kɵrüp naⱨayiti ⱨǝyranuⱨǝs boluxti, uning anisi uningƣa:

— Way balam! Nemixⱪa bizgǝ xundaⱪ muamilǝ ⱪilding? Atang ikkimiz parakǝndǝ bolup seni izdǝp kǝlduⱪ! — dedi.

49 U ularƣa: — Nemixⱪa meni izdidinglar? Əjǝba, mening Atamning ixlirida boluxum kerǝklikimni bilmǝmtinglar? — dedi. □ 50 Lekin ular uning ularƣa eytⱪinini qüxǝnmidi.■

51 Andin u ular bilǝn Nasarǝtkǝ ⱪaytti wǝ ularning gepigǝ izqil boysunatti. Lekin anisi bu ixlarning ⱨǝmmisini kɵngligǝ püküp ⱪoydi. 52 Xundaⱪ ⱪilip, Əysa aⱪilanilik-danaliⱪta wǝ ⱪamǝttǝ yetilip, Huda wǝ kixilǝr aldida barƣanseri sɵyülmǝktǝ idi.■

Luⱪa
<
2
>

□2:1 «Ⱪǝysǝr Awƣustus» — «Ⱪǝysǝr» Rim imperatorlirining omumiy unwani. «Ⱪǝysǝr Awƣustus» bolsa Rim imperiyǝsi üstidin miladiyǝdin ilgiriki 27-yilidin miladiyǝ 14-yiliƣiqǝ sǝltǝnǝt ⱪildi.

□2:2 «Tunji ⱪetimliⱪ bu nopus tizimlax Kiriniyus Suriyǝ ɵlkisini idarǝ ⱪilip turƣan waⱪtida elip berilƣanidi» — baxⱪa birhil tǝrjimisi «Bu royhǝt Kiriniyusning Suriyǝ ɵlkisigǝ ⱨɵkümranliⱪ ⱪilip turƣan waⱪtidiki tunji ⱪetimliⱪ nopus tizimlax idi».

□2:4 «Dawut padixaⱨning jǝmǝtidin bolƣaqⱪa, xundaⱪla uning biwasitǝ ǝwladi bolƣaqⱪa...» — demǝk, Yüsüpning Dawutning tǝhtigǝ warisliⱪ ⱪilƣudǝk ǝwladliridin ikǝnlikini kɵrsǝtsǝ kerǝk. «Dawutning yurti Bǝyt-Lǝⱨǝm degǝn xǝⱨǝr» — «xǝⱨǝr» deyilgini bilǝn Bǝyt-Lǝⱨǝm intayin kiqik bir yurt idi; u Yerusalemdin on ikki kilometr yiraⱪliⱪta.

■2:4 1Sam. 16; Mik. 5:1; Mat. 1:1; Yⱨ. 7:42.

□2:7 «Mǝryǝm xu yǝrdǝ tunji oƣlini tuƣⱪanda ...» — Əysa Mǝsiⱨ ⱪaqan tuƣuldi? «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ bu ix toƣruluⱪ tohtilimiz.

■2:7 Mat. 1:25.

□2:12 «bowaⱪni zakilanƣan ⱨalda bir oⱪurda yatⱪan petidǝ tapisilǝr» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «bir oⱪurda yatⱪan, zakilanƣan bir bowaⱪni tapisilǝr».

□2:13 «samawi ⱪoxundikilǝr» — pǝrixtilǝr.

■2:13 Dan. 7:10; Wǝⱨ. 5:11.

□2:14 «Yǝr yüzidǝ bolsa u sɵyünidiƣan bǝndilirigǝ aram-hatirjǝmlik bolsun!» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Yǝr yüzidǝ insanlarƣa amanliⱪ, xapaǝt bolsun!»

■2:14 Yǝx. 57:19; Əf. 2:17.

■2:21 Yar. 17:12; Law. 12:3; Mat. 1:21; Luⱪa 1:31; Yⱨ. 7:22.

□2:22 «Yüsüp bilǝn Mǝryǝmning paklinix waⱪti toxⱪanda...» — grek tilida «ularning paklinix waⱪti toxⱪanda...». Mǝryǝmning ⱪiriⱪi toxⱪanda, ɵzi wǝ mǝlum ǝⱨwalda Yüsüp ikkisi Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ «paklinix»i kerǝk bolatti («Law.» 12:2-4, «Mis.» 13:2ni kɵrüng.

■2:22 Law. 12:6.

□2:23 «Barliⱪ tunji oƣul» — grek tilida «barliⱪ baliyatⱪuni (tunji) aqⱪan bala». ««Barliⱪ tunji oƣul Pǝrwǝrdigarƣa muⱪǝddǝs mǝnsup atilixi kerǝk» dǝp yezilƣinidǝk...» — bu muⱪǝddǝs ⱪanundiki ǝmrlǝr «Mis.» 22:29, 34:19, «Law.» 12:1-8, «Qɵl.» 3:44-47ni kɵrüng.

■2:23 Mis. 13:2,12; Qɵl. 3:13; 8:16,17.

□2:24 «Pǝrwǝrdigarning Tǝwrat ⱪanunida deyilgini boyiqǝ, bir jüp pahtǝk yaki ikki kǝptǝr baqkisini ⱪurbanliⱪⱪa sunux kerǝk» — Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ, ayalning tuƣuttin keyin tazilinixi üqün (namrat bolsa) muxundaⱪ kǝptǝr ⱪurbanliⱪini (Yerusalemdiki) ibadǝthaniƣa apirip, soyup sunux üqün mǝs’ul kaⱨinƣa tapxuruxi kerǝk idi.

■2:24 Law. 12:8.

□2:25 «Israilƣa Tǝsǝlli Bǝrgüqi» — Mǝsiⱨni kɵrsitidu.

□2:29 «Əmdi, i Igǝm, ⱨazir sɵzüng boyiqǝ ⱪulungning bu alǝmdin hatirjǝmlik bilǝn ketixigǝ yol ⱪoyƣaysǝn..» — Simeon ɵzining ɵmürwayǝt tǝⱪǝzza bolƣinini (yǝni Huda Ɵz sɵzidǝ turup, ǝwǝtkǝn Mǝsiⱨini) kɵrgǝndin keyin dunyadin ketixkǝ razi bolidu.

■2:29 Yar. 46:30.

■2:30 Zǝb. 98:2-3; Yǝx. 52:10.

□2:31 «Uni barliⱪ hǝlⱪlǝr aldida ⱨazirliƣansǝn...» — «U» — Hudaning nijati, yǝni Mǝsiⱨ.

■2:31 Ros. 28:28.

□2:32 «yat ǝllǝr» — muxu yǝrdǝ Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrni kɵrsitidu. Xu qaƣda yat ǝllǝrning ⱨǝmmisi degüdǝk ⱨǝⱪiⱪiy Hudani tonumay, butlarƣa qoⱪunƣan, ǝlwǝttǝ.

■2:32 Yǝx. 42:6; 49:6; Ros. 13:47.

■2:34 Yǝx. 8:14; Rim. 9:32; 1Pet. 2:8.

□2:35 «... wǝ bir ⱪiliqmu sening kɵnglünggǝ sanjilidu!» — grek tilida «ⱪiliq» muxu yǝrdǝ yoƣan, ikki bisliⱪ birhil ⱪiliqni kɵrsitidu. Mǝryǝmning kɵngligǝ sanjiƣan ixlar oƣlining Israil tǝripidin rǝt ⱪilinip, azab-oⱪubǝt tartⱪuzulup ɵltürülginidin bolƣan dǝrd-ǝlǝmni kɵrsitidu.

□2:36 «Axir ⱪǝbilisidin bolƣan Fanuilning ⱪizi Anna isimlik heli yaxanƣan bir ayal pǝyƣǝmbǝr...» — grek tilida «Anna» ibraniy tilida «Ⱨannaⱨ» deyilgǝn.

□2:37 «andin sǝksǝn tɵt yil tul turƣan idi...» — yaki «u tul ⱪalƣanidi. U sǝksǝn tɵt yaxⱪa kirgǝn bolup,...».

■2:37 1Sam. 1:22.

□2:38 «nijat-ⱨɵrlükni kütüwatⱪan barliⱪ halayiⱪ» — muxu yǝrdǝ «nijat-ⱨɵrlük» Hudaning bǝdǝl tɵlǝp, gunaⱨlardin halas ⱪilƣan roⱨiy azadliⱪini kɵrsitidu.

□2:40 «bala bolsa ɵsüp, dana-aⱪilanilik bilǝn tolup, roⱨta küqlǝndürüldi» — «roⱨ» muxu yǝrdǝ Əysaning ɵz (insaniy) roⱨini kɵrsitidu.

■2:40 Luⱪa 1:80.

■2:41 Mis. 23:15,17; Law. 23:5; Ⱪan. 16:1.

□2:46 «üqinqi küni ular uni ibadǝthana ⱨoylisida Tǝwrat ustazlirining arisida .. tapti» — «üqinqi küni» grek tilida «üq kündin keyin». Buning mǝnisi bǝlkim Yerusalemdin ayrilip ɵygǝ ⱪarap mengixⱪa bir kün, Yerusalemƣa ⱪaytixⱪa bir kün, andin Yerusalemda turup izdǝxkǝ bir kün kǝtkǝnidi, degǝndǝk boluxi mumkin.

■2:47 Mat. 7:28; Mar. 1:22; Luⱪa 4:22,32; Yⱨ. 7:15.

□2:49 «Əjǝba, mening Atamning ixlirida boluxum kerǝklikimni bilmǝmtinglar?» — Yǝⱨudiylarning ǝn’ǝnisi wǝ kɵzⱪarixi boyiqǝ, bala on ikki yaxⱪa kirgǝndǝ: (1) toluⱪ Tǝwrat ⱪanuniƣa ǝmǝl ⱪilixⱪa mǝs’uliyiti bolidu; (2) atisining ix-hizmitigǝ xerik bolidu. Muxu yǝrdǝ baxⱪa birhil tǝrjimisi «Atamning ɵyidǝ boluxum kerǝklikim...».

■2:50 Luⱪa 9:45; 18:34.

■2:52 1Sam. 2:26; Luⱪa 1:80.