6
Padixaⱨ Dariusning ilgiriki padixaⱨning yarliⱪini tepixi
Andin padixaⱨ Darius Babildiki dɵlǝt-bayliⱪlar saⱪlanƣan «Arhiplar ɵyi»ni tǝkxürüp qiⱪixⱪa yarliⱪlarni qüxürdi. «Arhiplar ɵyi» — aramiy tilida «Oram arhiplar ɵyi». Media ɵlkisidiki Ahmeta ⱪǝl’ǝsidin bir oram ⱪǝƣǝz tepildi, uningda mundaⱪ bir hatirǝ pütülgǝn: «Ahmeta» — tarihta bu ⱪǝl’ǝ adǝttǝ «Əkbatana» degǝn nami bilǝn tonulƣan. «Padixaⱨ Ⱪorǝxning birinqi yili, padixaⱨ Ⱪorǝx Yerusalemdiki Hudaning ɵyigǝ dair mundaⱪ bir yarliⱪ qüxüridu: — «Ⱪurbanliⱪ sunulidiƣan orun bolux üqün bu ɵy yengiwaxtin selinsun; uli puhta selinsun, ɵyning igizliki atmix gǝz, kǝngliki atmix gǝz bolsun. «Ɵyning igizliki atmix gǝz, kǝngliki atmix gǝz...» — Muⱪǝddǝs Kitabta ixlitilgǝn «gǝz» ⱪolning jǝynǝktin barmaⱪning uqiƣiqǝ bolƣan ariliⱪi (tǝhminǝn 45 santimetr) idi. Üq ⱪǝwǝt yoƣan tax, bir ⱪǝwǝt yengi yaƣaq bilǝn selinsun, barliⱪ hirajǝt padixaⱨliⱪ hǝzinisidin qiⱪim ⱪilinsun. Əslidǝ Neboⱪadnǝsar Yerusalemdiki ibadǝthanidin elip Babilƣa apirip ⱪoyƣan, Hudaning ɵyidiki altun-kümüx ⱪaqa-ⱪuqilarning ⱨǝmmisi ⱪayturup kelinip, Yerusalemdiki ibadǝthaniƣa ⱪaytidin yǝtküzülüp, ⱨǝrbiri ɵz jayiƣa ⱪoyulsun; ular Hudaning ɵyigǝ ⱪuyulsun!».
 
Padixaⱨning muⱪǝddǝs ɵyni dawamliⱪ yengiwaxtin selixⱪa buyruⱪ qüxürüxi
Dariustin yarliⱪ qüxürülüp: «— Xunga, i dǝryaning xu tǝripining bax waliysi Tattinay wǝ Xetar-Boznay ⱨǝm silǝrning ⱨǝmraⱨliringlar, yǝni Dǝryaning xu tǝripidiki afarsaⱪliⱪlar, ǝmdi silǝr u yǝrdin neri ketinglar! «Dǝryaning xu tǝripi» — Əfrat dǝryasining ƣǝrb tǝripini kɵrsitidu. Hudaning ɵyining ⱪuruluxi bilǝn karinglar bolmisun; Yǝⱨudiylarning bax waliysi bilǝn Yǝⱨudiylarning aⱪsaⱪallirining Hudaning bu ɵyini ǝslidiki orniƣa selixiƣa yol ⱪoyunglar.
Xuningdǝk mǝn Hudaning bu ɵyining selinixi üqün Yǝⱨudalarning aⱪsaⱪalliri toƣruluⱪ silǝrgǝ buyruⱪ qüxürdumki: — Dǝryaning ƣǝrb tǝripidin, padixaⱨliⱪ hǝzinisigǝ tapxurulƣan baj kirimidin silǝr keqiktürmǝy xu adǝmlǝrgǝ toluⱪ hirajǝt ajritip beringlar, ⱪurulux ⱨeq tohtap ⱪalmisun. «keqiktürmǝy...» — yaki «ǝstayidilliⱪ bilǝn...». Ularƣa nemǝ kerǝk bolsa, jümlidin asmandiki Hudaƣa kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ sunuxⱪa, mǝyli ǝrkǝk torpaⱪ bolsun, ⱪoqⱪar yaki ⱪozilar bolsimu, xular berilsun; yǝnǝ Yerusalemdiki kaⱨinlarning bǝlgiligini boyiqǝ buƣday, tuz, xarab yaki zǝytun maylar bolsun xularning birimu kǝm ⱪilinmay, ⱨǝr küni tǝmin etip turulsun. 10 Xuning bilǝn ular asmandiki Hudaƣa huxbuy ⱪurbanliⱪlarni kǝltürüp, padixaⱨⱪa wǝ padixaⱨning ǝwladliriƣa uzun ɵmür tilisun. «padixaⱨning ǝwladliriƣa uzun ɵmür tilisun» — aramiy tilida «padixaⱨ wǝ uning oƣullirining ⱨayatini tilisun». 11 Mǝn yǝnǝ buyruymǝnki, kimki bu yarliⱪni ɵzgǝrtsǝ, xu kixining ɵyining bir tal limi suƣuruwelinip tiklǝngǝndin keyin, xu kixi uningƣa esip mihlap ⱪoyulsun, ɵyi ǝhlǝthaniƣa aylanduruwetilsun! «ǝhlǝthaniƣa aylanduruwetilsun!» — yaki «ⱨajǝthaniƣa aylanduruwetilsun!». 12 Wǝ Ɵzining namini xu yǝrdǝ ⱪaldurƣan Huda muxu Yerusalemdiki ɵyini ɵzgǝrtixkǝ yaki buzuxⱪa ⱪol uzartⱪan ⱨǝrⱪandaⱪ padixaⱨ yaki hǝlⱪni ⱨalak ⱪilsun! Mǝn Darius muxu yarliⱪni qüxürdum, ǝstayidilliⱪ bilǝn bǝja kǝltürülsun!» deyildi.
 
Ibadǝthanining pütküzülüxi
13 Andin Dǝryaning ƣǝrb tǝripining bax waliysi Tattinay, Xetar-Boznay wǝ ularning ⱨǝmraⱨliri padixaⱨ Dariusning ǝwǝtkǝn yolyoruⱪi boyiqǝ ǝstayidilliⱪ bilǝn xu ixni bǝja kǝltürdi. 14 Yǝⱨudiylarning aⱪsaⱪalliri ⱪuruluxni dawamlaxturup, Ⱨagay pǝyƣǝmbǝr wǝ Iddoning oƣli Zǝkǝriyaning bexarǝt berixliri bilǝn xu ixta ronaⱪ tapti. Ular Israilning Hudasining ǝmri boyiqǝ, xundaⱪla Ⱪorǝx, Darius wǝ Artahxaxta ⱪatarliⱪ Pars padixaⱨlirining ǝmri boyiqǝ ixlǝp, ɵyni yengiwaxtin ⱪurup qiⱪix ixini püttürdi. 15 Bu ɵy Darius padixaⱨi sǝltǝnitining altinqi yili, Adar eyining üqinqi küni pütküzüldi.
 
Ɵyning Hudaƣa atilixi
16 Israillar — kaⱨinlar, Lawiylar wǝ ⱪalƣan sürgünlüktin ⱪaytip kǝlgǝn hǝlⱪlǝrning ⱨǝmmisi Hudaning bu ɵyini uningƣa atax murasimini huxal-huramliⱪ bilǝn ɵtküzdi. 17 Ɵyni Hudaning Ɵzigǝ atax murasimida ular yüz torpaⱪ, ikki yüz ⱪoqⱪar wǝ tɵt yüz ⱪoza sundi ⱨǝm Israil ⱪǝbililirining sani boyiqǝ barliⱪ Israil üqün gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ on ikki tekini sundi. 18 Ular yǝnǝ Yerusalemdiki Hudaning ibadǝt-hizmitini ɵtǝxkǝ, Musaning kitabida yezilƣini boyiqǝ, kaⱨinlarni ɵz nɵwiti boyiqǝ, Lawiylarni guruppiliri boyiqǝ turƣuzdi. «Musaning kitabi» — bǝlkim Tǝwratning 1-, 2-, 3-, 4- wǝ 5-ⱪisimlirini kɵrsitidu.   Qɵl. 3:6, 32; 8:11; 1Tar. 24:1
 
Ɵtüp ketix ⱨeytining ɵtküzülüxi
19 Birinqi ayning on tɵtinqi küni sürgünlüktin ⱪaytip kǝlgǝnlǝr «ɵtüp ketix ⱨeyti»ni ɵtküzdi. Mis. 12:1-28; Law. 23:5; Qɵl. 28:16; Ⱪan. 16:2 20 Qünki kaⱨinlar wǝ Lawiylar bir niyǝt bilǝn birliktǝ paklinix rǝsimlirini ɵtküzüp, ⱨǝmmisi paklandi; andin ular barliⱪ sürgünlüktin ⱪaytip kǝlgǝnlǝr wǝ ularning ⱪerindixi bolƣan kaⱨinlar wǝ ⱨǝm ɵzliri üqün ɵtüp ketix ⱨeytiƣa atiƣan ⱪozilirini soydi. 21 Sürgünlüktin yengila ⱪaytip kǝlgǝn Israillar wǝ xuningdǝk Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigarni izdǝp, ɵzlirini zemindiki yat ǝlliklǝrning bulƣaxliridin ayrip qiⱪⱪan barliⱪ kixilǝr ⱪoza gɵxlirini birliktǝ yeyixti. 22 Ular petir nan ⱨeytini huxal-huramliⱪ iqidǝ yǝttǝ kün ɵtküzdi; qünki Pǝrwǝrdigar ularni huxalliⱪⱪa qɵmdürdi ⱨǝm Asuriyǝ padixaⱨining kɵnglini ularƣa mayil ⱪilip, Ɵzining ɵyini — Israilning Hudasining ɵyini ⱪuruxⱪa ularning ⱪolini mustǝⱨkǝmlidi. «Asuriyǝ padixaⱨining kɵngli» — Pars imperatorini «Asuriyǝ padixaⱨi» dǝp atax ⱪiziⱪ ix. Xübⱨisizki, Pars imperatori «Babil padixaⱨi», xundaⱪla «Asuriyǝ padixaⱨi» degǝn unwanlarƣa warisliⱪ ⱪilƣan.
 
 

6:1 «Arhiplar ɵyi» — aramiy tilida «Oram arhiplar ɵyi».

6:2 «Ahmeta» — tarihta bu ⱪǝl’ǝ adǝttǝ «Əkbatana» degǝn nami bilǝn tonulƣan.

6:3 «Ɵyning igizliki atmix gǝz, kǝngliki atmix gǝz...» — Muⱪǝddǝs Kitabta ixlitilgǝn «gǝz» ⱪolning jǝynǝktin barmaⱪning uqiƣiqǝ bolƣan ariliⱪi (tǝhminǝn 45 santimetr) idi.

6:6 «Dǝryaning xu tǝripi» — Əfrat dǝryasining ƣǝrb tǝripini kɵrsitidu.

6:8 «keqiktürmǝy...» — yaki «ǝstayidilliⱪ bilǝn...».

6:10 «padixaⱨning ǝwladliriƣa uzun ɵmür tilisun» — aramiy tilida «padixaⱨ wǝ uning oƣullirining ⱨayatini tilisun».

6:11 «ǝhlǝthaniƣa aylanduruwetilsun!» — yaki «ⱨajǝthaniƣa aylanduruwetilsun!».

6:18 «Musaning kitabi» — bǝlkim Tǝwratning 1-, 2-, 3-, 4- wǝ 5-ⱪisimlirini kɵrsitidu.

6:18 Qɵl. 3:6, 32; 8:11; 1Tar. 24:1

6:19 Mis. 12:1-28; Law. 23:5; Qɵl. 28:16; Ⱪan. 16:2

6:22 «Asuriyǝ padixaⱨining kɵngli» — Pars imperatorini «Asuriyǝ padixaⱨi» dǝp atax ⱪiziⱪ ix. Xübⱨisizki, Pars imperatori «Babil padixaⱨi», xundaⱪla «Asuriyǝ padixaⱨi» degǝn unwanlarƣa warisliⱪ ⱪilƣan.