36
Yǝⱨoaⱨaz sǝltǝnǝt ⱪilidu
2Pad. 23:31-35
1 Yǝⱨuda zeminidiki hǝlⱪ Yosiyaning oƣli Yǝⱨoaⱨazni tallap, Yerusalemda atisining orniƣa padixaⱨ ⱪilip tiklidi. 2 Yǝⱨoaⱨaz tǝhtkǝ qiⱪⱪan qeƣida yigirmǝ üq yaxta idi; u Yerusalemda üq ay sǝltǝnǝt ⱪildi. 3 Misir padixaⱨi uni Yerusalemda padixaⱨliⱪtin bikar ⱪildi wǝ Yǝⱨuda zeminiƣa bir yüz talant kümüx, bir talant altun jǝrimanǝ ⱪoydi. □ «bir yüz talant kümüx» — 100 talant kümüx bǝlkim 3400 kilogram, bir talant altun 34 kilogram boluxi mumkin. 4 Andin Misir padixaⱨi Yǝⱨoaⱨazning orniƣa uning inisi Eliakimni Yǝⱨuda bilǝn Yerusalem üstigǝ padixaⱨ ⱪilip, uning ismini Yǝⱨoakimƣa ɵzgǝrtti; andin Nǝⱪo inisi Yǝⱨoaⱨazni Misirƣa elip kǝtti.
Yǝⱨoakim sǝltǝnǝt ⱪilidu
2Pad. 23:36-37; 24:1-7
5 Yǝⱨoakim tǝhtkǝ qiⱪⱪan qeƣida yigirmǝ bǝx yaxta bolup, u Yerusalemda on bir yil sǝltǝnǝt ⱪildi; u Pǝrwǝrdigar Hudasining nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪildi. 6 Babil padixaⱨi Neboⱪadnǝsar uningƣa ⱨujum ⱪilƣili qiⱪip, uni mis zǝnjir bilǝn baƣlap Babilƣa elip kǝtti. 7 Nebuⱪadnǝsar yǝnǝ Pǝrwǝrdigar ɵyidiki bir ⱪisim ǝswab-buyumlarni Babilƣa apirip, ɵzining Babildiki buthanisiƣa ⱪoydi. 8 Yǝⱨoakimning ⱪalƣan ixliri, uning yirginqlik ixliri, uningdiki ǝyiblǝr bolsa mana, «Israil wǝ Yǝⱨuda padixaⱨlirining tarih-tǝzkiriliri» degǝn kitabta pütülgǝndur. Uning oƣli Yǝⱨoakin uning orniƣa padixaⱨ boldi.
Yǝⱨoakin sǝltǝnǝt ⱪilidu
2Pad. 24:8-17
9 Yǝⱨoakin tǝhtkǝ qiⱪⱪan qeƣida on sǝkkiz yaxta bolup, u Yerusalemda üq ay on kün sǝltǝnǝt ⱪildi; u Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪildi. □ «on sǝkkiz yaxta» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ «sǝkkiz yaxta» deyilidu. 10 Yengi yil ɵtkǝndǝ, Neboⱪadnǝsar adǝm ǝwǝtip Yǝⱨoakinni Pǝrwǝrdigar ɵyidiki esil buyumlar bilǝn birliktǝ Babilƣa ǝkǝldürüp, Yǝⱨoakinning taƣisi Zǝdǝkiyani Yǝⱨuda wǝ Yerusalem üstigǝ padixaⱨ ⱪilip tiklidi.□ «Yǝⱨoakinning taƣisi» — ibraniy tilida «Yǝⱨoakinning ⱪerindixi».
Zǝdǝkiya sǝltǝnǝt ⱪilidu
2Pad. 24:18-20; 25:1-12; Yǝr. 52:1-30
11 Zǝdǝkiya tǝhtkǝ qiⱪⱪan qeƣida yigirmǝ bir yaxta bolup, Yerusalemda on bir yil sǝltǝnǝt ⱪildi; 12 u Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪildi; Yǝrǝmiya pǝyƣǝmbǝr uningƣa Pǝrwǝrdigarning sɵzlirini yǝtküzgǝn bolsimu, u Yǝrǝmiyaning aldida ɵzini tɵwǝn ⱪilmidi; 13 u ɵzini Hudaning namida beⱪinix ⱪǝsimini iqküzgǝn Neboⱪadnǝsardin yüz ɵridi; boynini ⱪattiⱪ ⱪilip, Israilning Hudasi Pǝrwǝrdigarƣa towa ⱪilip yenixⱪa kɵnglini jaⱨil ⱪildi. 14 Uning üstigǝ, kaⱨinlarning barliⱪ baxliri bilǝn hǝlⱪning ⱨǝmmisi yat ǝlliklǝrning ⱨǝmmǝ yirginqlik ixlirini dorap, asiyliⱪlirini axurdi; ular Pǝrwǝrdigar Yerusalemda Ɵzigǝ atap muⱪǝddǝs ⱪilƣan ɵyni bulƣiwǝtti.
15 Ularning ata-bowilirining Hudasi bolƣan Pǝrwǝrdigar Ɵz hǝlⱪigǝ wǝ turalƣusiƣa iqini aƣritⱪaqⱪa, tang sǝⱨǝrdǝ ornidin turup ǝlqilirini ǝwǝtip ularni izqil agaⱨlandurup turdi. □ «Pǝrwǝrdigar .... tang sǝⱨǝrdǝ ornidin turup... ǝwǝtip...» — Hudaning ularni baldur wǝ kɵp ⱪetim agaⱨlandurƣanliⱪini bildüridu. 16 Biraⱪ ular Hudaning ǝlqilirini mazaⱪ ⱪilip, sɵz-kalamlirini mǝnsitmǝytti, pǝyƣǝmbǝrlirini zangliⱪ ⱪilatti; ahir berip Pǝrwǝrdigarning ⱪǝⱨri ɵrlǝp, ⱪutⱪuzƣili bolmaydiƣan dǝrijidǝ hǝlⱪining üstigǝ qüxti.□ «ⱪutⱪuzƣili bolmaydiƣan dǝrijidǝ» — ibraniy tilida «dawaliƣusiz dǝrijidǝ».
Babillar Yerusalemni wǝyran ⱪilidu
17 Pǝrwǝrdigar xuning bilǝn kaldiylǝrning padixaⱨini ularƣa ⱨujumƣa seliwidi, padixaⱨ ularning muⱪǝddǝs ɵyidǝ yaxlirini ⱪiliqlidi; ⱪiz-yigitlǝr, ⱪerilar, bexi aⱪarƣanlarƣa ⱨeq iq aƣritip olturmay, ⱨǝmmini ɵltürüwǝtti; Huda bularning ⱨǝmmisini Kaldiyǝ padixaⱨining ⱪoliƣa tapxurdi. 18 Kaldiyǝ padixaⱨi Hudaning ɵyidiki qong-kiqik demǝy, barliⱪ ⱪaqa-buyumlarni, xundaⱪla Pǝrwǝrdigar ɵyidiki hǝzinilǝrni, xuningdǝk padixaⱨning wǝ ǝmǝldarlirining hǝzinilirini ⱪoymay, Babilƣa elip kǝtti. 19 Kaldiylǝr Hudaning ɵyini kɵydürüwǝtti, Yerusalemning sepilini qeⱪiwǝtti, xǝⱨǝrdiki ⱨǝmmǝ orda-ⱪorƣanlarƣa ot ⱪoyup kɵydürüp, Yerusalemdiki barliⱪ ⱪimmǝtlik ⱪaqa-buyumlarni qeⱪip kukum-talⱪan ⱪildi. 20 Ⱪiliqtin aman ⱪalƣanlarning ⱨǝmmisini Kaldiyǝ padixaⱨi Babilƣa tutⱪun ⱪilip ǝkǝtti; ular taki Pars padixaⱨliⱪining sǝltǝnitikiqǝ Babil padixaⱨi wǝ ǝwladlirining ⱪulluⱪida bolup turdi. 21 Bularning ⱨǝmmisi Pǝrwǝrdigarning Yǝrǝmiyaning wastisi bilǝn aldin eytⱪan agaⱨ sɵzi ixⱪa axurulux üqün boldi. Xuning bilǝn zemin ɵzigǝ tegixlik xabat künlirigǝ muyǝssǝr boldi; qünki zemin yǝtmix yil toxⱪuqǝ harabiliktǝ turup «xabat tutup» dǝm elip raⱨǝtlǝndi.□ «Pǝrwǝrdigarning Yǝrǝmiyaning wastisi bilǝn eytⱪan sɵzi..» — kɵrsitilgǝn bu sɵz «Yǝr.» 25:11, 29:10 ⱪatarliⱪ ayǝtlǝrdǝ tepilidu. «zemin «xabat tutup» dǝm aldi» — intayin ⱨǝjwiy gǝptur. Əslidǝ Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ tapxurulƣan Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ («Law.» 25:4) zemin ⱨǝr yǝttinqi yilida bir yil («xabat yili»da) dǝm elixi kerǝk idi — demǝk, uningda ⱨeq teriⱪqiliⱪ ⱪilixⱪa bolmaytti. Əmǝliyǝttǝ Israillar zeminni igiligǝndin tartip Yǝrǝmiya pǝƣǝmbǝrning dǝwrigiqǝ bolƣan 490 yilda zemin ⱨeq «dǝm alƣan» ǝmǝs idi. Xunga zeminning hǝlⱪtin alidiƣan 70 yilliⱪ aramliⱪ ⱪǝrzi bar idi; hǝlⱪ Babilda 70 yil sürgün bolƣanda zemin ulardin, xundaⱪla ularning rǝzillikidin «dǝm aldi».
Bu temida yǝnǝ «Yǝrǝmiya»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. ■ Əzra 1:1-3; Yǝr. 25:12; 29:10; Dan. 9:2
Bu temida yǝnǝ «Yǝrǝmiya»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. ■ Əzra 1:1-3; Yǝr. 25:12; 29:10; Dan. 9:2
Əzra 1:1-3; Yǝr. 25:12; 29:10; Dan. 9:2 22 Pars padixaⱨi Ⱪurǝxning birinqi yili, Pǝrwǝrdigarning Yǝrǝmiyaning aƣzi arⱪiliⱪ eytⱪan sɵzi ǝmǝlgǝ axurulup, Pǝrwǝrdigarning Pars padixaⱨi Ⱪurǝxning roⱨini ⱪozƣixi bilǝn pütün padixaⱨliⱪi tǝwǝsidǝ u mundaⱪ bir jakarnamǝ qiⱪardi, xundaⱪla uni yazma ⱪilip püküp: — 23 «Pars padixaⱨi Ⱪorǝx mundaⱪ dǝydu: — Asmanlarning Hudasi bolƣan Pǝrwǝrdigar yǝr yüzidiki barliⱪ padixaⱨliⱪlarning igidarqiliⱪini manga bǝrdi; U xundaⱪla meni Yǝⱨuda zeminiƣa jaylaxⱪan Yerusalemda Ɵzigǝ bir ɵy selixⱪa buyrudi. Xuning üqün aranglarda Hudaning hǝlⱪi bolƣan ⱨǝrⱪaysinglarƣa bolsa, uning Hudasi Pǝrwǝrdigar uning bilǝn billǝ bolƣay, u xu yǝrgǝ qiⱪsun!» dedi.
□36:3 «bir yüz talant kümüx» — 100 talant kümüx bǝlkim 3400 kilogram, bir talant altun 34 kilogram boluxi mumkin.
□36:9 «on sǝkkiz yaxta» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ «sǝkkiz yaxta» deyilidu.
□36:10 «Yǝⱨoakinning taƣisi» — ibraniy tilida «Yǝⱨoakinning ⱪerindixi».
□36:15 «Pǝrwǝrdigar .... tang sǝⱨǝrdǝ ornidin turup... ǝwǝtip...» — Hudaning ularni baldur wǝ kɵp ⱪetim agaⱨlandurƣanliⱪini bildüridu.
□36:16 «ⱪutⱪuzƣili bolmaydiƣan dǝrijidǝ» — ibraniy tilida «dawaliƣusiz dǝrijidǝ».
□36:21 «Pǝrwǝrdigarning Yǝrǝmiyaning wastisi bilǝn eytⱪan sɵzi..» — kɵrsitilgǝn bu sɵz «Yǝr.» 25:11, 29:10 ⱪatarliⱪ ayǝtlǝrdǝ tepilidu. «zemin «xabat tutup» dǝm aldi» — intayin ⱨǝjwiy gǝptur. Əslidǝ Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ tapxurulƣan Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ («Law.» 25:4) zemin ⱨǝr yǝttinqi yilida bir yil («xabat yili»da) dǝm elixi kerǝk idi — demǝk, uningda ⱨeq teriⱪqiliⱪ ⱪilixⱪa bolmaytti. Əmǝliyǝttǝ Israillar zeminni igiligǝndin tartip Yǝrǝmiya pǝƣǝmbǝrning dǝwrigiqǝ bolƣan 490 yilda zemin ⱨeq «dǝm alƣan» ǝmǝs idi. Xunga zeminning hǝlⱪtin alidiƣan 70 yilliⱪ aramliⱪ ⱪǝrzi bar idi; hǝlⱪ Babilda 70 yil sürgün bolƣanda zemin ulardin, xundaⱪla ularning rǝzillikidin «dǝm aldi». Bu temida yǝnǝ «Yǝrǝmiya»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.
■36:21 Əzra 1:1-3; Yǝr. 25:12; 29:10; Dan. 9:2