25
Amaziya Yǝⱨuda üstigǝ ⱨɵküm süridu
2Pad. 14:1-22
1 Amaziya tǝhtkǝ qiⱪⱪan qeƣida yigirmǝ bǝx yaxta idi, u Yerusalemda yigirmǝ toⱪⱪuz yil sǝltǝnǝt ⱪildi. Uning anisining ismi Yǝⱨoaddan bolup, Yerusalemliⱪ idi. 2 Amaziya Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ toƣra bolƣan ixlarni ⱪildi, lekin pütün kɵngli bilǝn ⱪilmidi. 3 Wǝ xundaⱪ boldiki, u padixaⱨliⱪini mustǝⱨkǝmliwalƣandin keyin padixaⱨ atisini ɵltürgǝn hizmǝtkarlirini tutup ɵltürdi. 4 Lekin Musaƣa qüxürülgǝn ⱪanun kitabida Pǝrwǝrdigarning: «Nǝ atilarni oƣulliri üqün ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilixⱪa bolmaydu nǝ oƣullirini atiliri üqün ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilixⱪa bolmaydu, bǝlki ⱨǝrbiri ɵz gunaⱨi üqün ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilinsun» dǝp pütülgǝn ǝmri boyiqǝ, u ɵltürgiqilǝrning balilirini ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilmidi.
5 Amaziya Yǝⱨudalarni yiƣip, jǝmǝtlirigǝ ⱪarap pütün Yǝⱨudalarni wǝ Binyaminlarni mingbexi wǝ yüzbexilar astiƣa bekitti; u ulardin yigirmǝ yaxtin axⱪanlarning sanini eliwidi, jǝnggǝ qiⱪalaydiƣan, ⱪoliƣa nǝyzǝ wǝ ⱪalⱪan alalaydiƣan hil lǝxkǝrdin üq yüz ming adǝm qiⱪti. 6 U yǝnǝ bir yüz talant kümüx sǝrp ⱪilip Israildin yüz ming batur jǝngqi yalliwaldi.□ «bir yüz talant kümüx» — 100 talant kümüx bǝlkim 3400 kilogram kümüx boluxi mumkin.
7 Lekin Hudaning bir adimi uning aldiƣa kelip: — I padixaⱨim, Israil ⱪoxunini ɵzliri bilǝn billǝ barƣuzmiƣayla; qünki Pǝrwǝrdigar Israillar yaki Əfraimiylarning ⱨeqⱪaysisi bilǝn billǝ ǝmǝs. 8 Ⱨǝtta sili qoⱪum xundaⱪ ⱪilimǝn, baturanǝ kürǝx ⱪilimǝn desilimu, Huda ɵzlirini düxmǝn aldida yiⱪitidu, qünki Huda insanƣa yardǝm berixkimu ⱪadirdur, insanni yiⱪitixⱪimu ⱪadirdur, dedi.
9 Amaziya Hudaning adimigǝ: — Əmisǝ mǝn Israilning yallanma ⱪoxuniƣa bǝrgǝn yüz talant kümüxni ⱪandaⱪ ⱪilsam bolidu? — dǝp soriwidi, Hudaning adimi uningƣa: — Pǝrwǝrdigar ɵzlirigǝ buningdinmu ziyadǝ kɵp berixkǝ ⱪadirdur, dǝp jawab bǝrdi.
10 Xuning bilǝn Amaziya Əfraimdin ɵzigǝ kǝltürülgǝn yallanma ⱪoxunni ayrip qiⱪip, ɵylirigǝ ⱪayturuwǝtti; xu sǝwǝbtin ular Yǝⱨudalarƣa bǝk ƣǝzǝplinip, ⱪattiⱪ ⱪǝⱨr iqidǝ ɵylirigǝ ⱪaytip ketixti. 11 Amaziya jasaritini urƣutup, ɵzining hǝlⱪini baxlap «Xor wadisi»ƣa berip Seirlardin on ming adǝmni yoⱪatti. □ «Amaziya jasaritini urƣutup...» — yaki «Amaziya ɵzini küqǝytip,...». «Seir» — Edomning ikkinqi ismi. 12 Yǝⱨudalar yǝnǝ on ming adǝmni tirik tutuwelip, tik yarning lewiƣa apirip, yardin ittiriwidi, ularning ⱨǝmmisi parǝ-parǝ ⱪilinip taxlandi. 13 Ⱨalbuki, Amaziya ɵzi bilǝn billǝ jǝng ⱪilixⱪa ruhsǝt ⱪilmay ⱪayturuwǝtkǝn yallanma ǝskǝrlǝr Samariyǝdin Bǝyt-Ⱨorunƣiqǝ bolƣan Yǝⱨudaning ⱨǝrⱪaysi xǝⱨǝrlirigǝ ⱨujum ⱪilip kirip üq ming adǝmni ⱪirip taxlidi ⱨǝm nurƣun mal-mülükni bulap kǝtti.
14 Lekin xundaⱪ boldiki, Amaziya Edomiylarni mǝƣlup ⱪilip ⱪaytip kǝlgǝn qaƣda u Seirlarning butlirinimu elip kelip, ularni ɵzi üqün mǝbud ⱪilip, ularƣa bax urdi wǝ ularƣa huxbuy yaⱪti. □ «... ularƣa huxbuy yaⱪti» — yaki «... ularƣa ⱪurbanliⱪlarni kɵydürdi». 15 Xu sǝwǝbtin Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipi Amaziyaƣa ⱪozƣaldi, U uning aldiƣa bir pǝyƣǝmbǝrni ǝwǝtti. Pǝyƣǝmbǝr uningƣa: — Ɵz hǝlⱪini sening ⱪolungdin ⱪutⱪuzalmiƣan bu hǝlⱪning ilaⱨlirini zadi nemǝ dǝp izdǝysǝn? — dedi. 16 Wǝ xundaⱪ boldiki, u padixaⱨⱪa tehi sɵz ⱪiliwatⱪanda, padixaⱨ uningƣa: — Biz seni padixaⱨning mǝsliⱨǝtqisi ⱪilip tikligǝnmu? Ⱪoy, bu gepingni! Ɵlgüng kǝldimu nemǝ? — dedi. Xuning bilǝn pǝyƣǝmbǝr gǝptin tohtidi-dǝ, yǝnǝ: — Bu ixni ⱪilƣining ⱨǝm nǝsiⱨitimgǝ ⱪulaⱪ salmiƣining üqün Pǝrwǝrdigar seni yoⱪitixni ⱪarar ⱪildi, dǝp bilimǝn, — dedi.
17 Xuningdin keyin Amaziya mǝsliⱨǝtlixip, Israilning padixaⱨi Yǝⱨuning nǝwrisi, Yǝⱨoaⱨazning oƣli Yoaxning aldiƣa ǝlqilǝrni mangdurup: «Ⱪeni, jǝng mǝydanida yüz turanǝ kɵrüxǝyli» dedi.
18 Israilning padixaⱨi Yoax Yǝⱨudaning padixaⱨi Amaziyaƣa ǝlqi ǝwǝtip mundaⱪ sɵzlǝrni yǝtküzdi: «Liwandiki tikǝn Liwandiki kedir dǝrihigǝ sɵz ǝwǝtip: «Ɵz ⱪizingni oƣlumƣa hotunluⱪⱪa bǝrgin!» — dedi. Lekin Liwandiki bir yawayi ⱨaywan ɵtüp ketiwetip, tikǝnni dǝssiwǝtti.
19 Sǝn dǝrwǝⱪǝ Edomning üstidin ƣǝlibǝ ⱪilding; kɵnglüngdǝ ɵz-ɵzüngdin mǝƣrurlinip yayrap kǝtting. Əmdi ɵyüngdǝ ⱪalƣining yahxi; nemixⱪa bexingƣa külpǝt kǝltürüp, ɵzüngni wǝ ɵzüng bilǝn Yǝⱨudani balaƣa yiⱪitisǝn?».□ «Sǝn dǝrwǝⱪǝ ... yayrap kǝtting. ... nemixⱪa ... ɵzüngni wǝ ɵzüng bilǝn Yǝⱨudani balaƣa yiⱪitisǝn?» — Yǝⱨoax eytⱪan tǝmsilning omumiy mǝnisi: «Sǝn pǝⱪǝt bir tikǝndursǝn, ɵzüm kedirdǝk uluƣ adǝmmǝn, ɵzünggǝ unqiwala ixinip kǝtmǝ. Sening uluƣ pilaning ⱨǝrtürlük tasadipiyliⱪtin mǝƣlup boluxi mumkin» degǝndǝk. Gǝrqǝ Yǝⱨoax padixaⱨni «butpǝrǝs kapir» dǝp ⱨesabliƣili bolsimu, muxu yǝrdǝ uning nǝsiⱨǝti toƣra idi.
20 Əmma Amaziya ⱪulaⱪ salmidi. Bu ix Hudadin kǝldi; qünki ular Edomning ilaⱨlirini izdigǝnidi, Huda ularni Yoaxning ⱪoliƣa qüxsun dǝp ǝnǝ xundaⱪ orunlaxturƣanidi. 21 Xuning bilǝn Israil padixaⱨi Yoax jǝnggǝ atlinip qiⱪti; ikki tǝrǝp, yǝni u Yǝⱨuda padixaⱨi Amaziya bilǝn Bǝyt-Xǝmǝxtǝ, jǝng mǝydanida yüz turanǝ uqraxti. 22 Yǝⱨudaning adǝmliri Israilning adǝmliri tǝripidin tiripirǝn ⱪilinip, ⱨǝrbiri ɵz ɵyigǝ ⱪeqip kǝtti.
23 Israil padixaⱨi Yoax Bǝyt-Xǝmǝxtǝ Yǝⱨoaⱨazning nǝwrisi, Yoaxning oƣli Yǝⱨuda padixaⱨi Amaziyani ǝsir ⱪilip Yerusalemƣa elip bardi; wǝ u Yerusalemning sepilining Əfraim dǝrwazisidin tartip burjǝk dǝrwazisiƣiqǝ bolƣan tɵt yüz gǝzlik bir bɵlikini ɵrüwǝtti.□ «Yǝⱨoaⱨaz» — «Aⱨaziya»ning baxⱪiqǝ ipadilinixi. Bu Yǝⱨoaⱨaz (Aⱨaziya) Yǝⱨuda padixaⱨi, 25-ayǝttiki «Yǝⱨoaⱨaz» ǝmǝs. «tɵt yüz gǝzlik bir bɵliki..» — Tǝwratta «gǝz» (yaki «jǝynǝk») ⱪolning jǝynǝktin barmaⱪning uqiƣiqǝ bolƣan uzunluⱪi, yǝni 0.454 metr uzunluⱪ idi.
24 U Hudaning ɵyidǝ, Obǝd-Edom mǝs’ul bolup saⱪlawatⱪan wǝ padixaⱨning ordisidiki hǝzinidin tepilƣan barliⱪ altun-kümüx, ⱪaqa-ⱪuqilarni buliwaldi wǝ kepillik süpitidǝ birnǝqqǝ tutⱪunni elip Samariyǝgǝ yenip kǝtti. 25 Israil padixaⱨi Yǝⱨoaⱨazning oƣli Yoax ɵlgǝndin keyin, Yoaxning oƣli, Yǝⱨudaning padixaⱨi Amaziya on bǝx yil ɵmür kɵrdi.□ «Israil padixaⱨi Yǝⱨoaⱨazning oƣli Yoax ɵlgǝndin keyin, ... Amaziya on bǝx yil ɵmür kɵrdi» — 23-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.
26 Amaziyaning ⱪalƣan ǝmǝlliri bolsa, mana ularning ⱨǝmmisi baxtin ahiriƣiqǝ «Yǝⱨuda wǝ Israil padixaⱨlirining tarihnamisi»da pütülgǝn ǝmǝsmidi?□ «Yǝⱨuda wǝ Israil padixaⱨlirining tarihnamisi» — mumkinqiliki barki, bu kitab Tǝwrattiki «Padixaⱨlar»dur.
27 Amaziya Pǝrwǝrdigardin waz kǝqkǝndin baxlapla Yerusalemda bǝzilǝr uni ⱪǝstlǝxkǝ kirixkǝnidi; xuning bilǝn u Laⱪix xǝⱨirigǝ ⱪeqip kǝtti; lekin ⱪǝstligüqilǝr kǝynidin Laⱪixⱪa adǝm ǝwǝtip, u yǝrdǝ uni ɵltürdi.
28 Andin ular uni atlarƣa artip Yerusalemƣa elip bardi. U Yerusalemda ata-bowilirining arisida «Yǝⱨudaning xǝⱨiri»dǝ dǝpnǝ ⱪilindi. □ «Yǝⱨudaning xǝⱨiri» — bǝlkim «Dawutning xǝⱨiri»ni kɵrsitidu. «2Pad.» 14:20ni kɵrüng.
□25:6 «bir yüz talant kümüx» — 100 talant kümüx bǝlkim 3400 kilogram kümüx boluxi mumkin.
□25:11 «Amaziya jasaritini urƣutup...» — yaki «Amaziya ɵzini küqǝytip,...». «Seir» — Edomning ikkinqi ismi.
□25:14 «... ularƣa huxbuy yaⱪti» — yaki «... ularƣa ⱪurbanliⱪlarni kɵydürdi».
□25:19 «Sǝn dǝrwǝⱪǝ ... yayrap kǝtting. ... nemixⱪa ... ɵzüngni wǝ ɵzüng bilǝn Yǝⱨudani balaƣa yiⱪitisǝn?» — Yǝⱨoax eytⱪan tǝmsilning omumiy mǝnisi: «Sǝn pǝⱪǝt bir tikǝndursǝn, ɵzüm kedirdǝk uluƣ adǝmmǝn, ɵzünggǝ unqiwala ixinip kǝtmǝ. Sening uluƣ pilaning ⱨǝrtürlük tasadipiyliⱪtin mǝƣlup boluxi mumkin» degǝndǝk. Gǝrqǝ Yǝⱨoax padixaⱨni «butpǝrǝs kapir» dǝp ⱨesabliƣili bolsimu, muxu yǝrdǝ uning nǝsiⱨǝti toƣra idi.
□25:23 «Yǝⱨoaⱨaz» — «Aⱨaziya»ning baxⱪiqǝ ipadilinixi. Bu Yǝⱨoaⱨaz (Aⱨaziya) Yǝⱨuda padixaⱨi, 25-ayǝttiki «Yǝⱨoaⱨaz» ǝmǝs. «tɵt yüz gǝzlik bir bɵliki..» — Tǝwratta «gǝz» (yaki «jǝynǝk») ⱪolning jǝynǝktin barmaⱪning uqiƣiqǝ bolƣan uzunluⱪi, yǝni 0.454 metr uzunluⱪ idi.
□25:25 «Israil padixaⱨi Yǝⱨoaⱨazning oƣli Yoax ɵlgǝndin keyin, ... Amaziya on bǝx yil ɵmür kɵrdi» — 23-ayǝttiki izaⱨatni kɵrüng.
□25:26 «Yǝⱨuda wǝ Israil padixaⱨlirining tarihnamisi» — mumkinqiliki barki, bu kitab Tǝwrattiki «Padixaⱨlar»dur.
□25:28 «Yǝⱨudaning xǝⱨiri» — bǝlkim «Dawutning xǝⱨiri»ni kɵrsitidu. «2Pad.» 14:20ni kɵrüng.