14
Rà mudàra ba na rà tétàmwereê
Mataio 26.1–5; Luka 22.1–2; Ioane 11.45–53
1 Dàra ârailu tòotù, â o coo [ê du *tòotù maina kà tèpa Juif]—tòotù *Paséka jèpwi, bau tòotù maina kâra ‘pi-ija poloa na ticè nyaa kêe’.
 nüma wà tèpa caa kà tèpa pwa *ârapwaailò, ma wà tèpa *dotée goro ê Naèà, na rà tétàmwara wà Iésu.  rà imudàra cè pai pwa wèe, ma rà tü tûâ têe ma tâjùrué pwàniri. 2 Ba rà pi-ina tàra pâ: «O po càcaa wâdé na jè tâjùrué pàpari, na pàara na pwa i pi-ija maina wâna. Ba péa rà tà putàmu naa goojè ê pâ âboro, ma gùmagù napô.»
Wicèpwiri jawé ûrea naa gò Iésu
Mataio 26.6–13; Ioane 12.1–8
3 Luka 7.37–38[Na pwi pàara bèepwiri, âna] é tâa Bétani wà Iésu, wâna pwârawâ kà Simona, pwi a pwa maga. Â, na rà gére ija, â é tèepaa me ê tô jè ilàri, bau ê wâra jawé atü, na wâbé goro ê jawé ûrea* Jawé ûrea—Nee nard.—pwi jawé na dau maina ê wâri wèe. Â é tébiti i wâra jawé, â é wicèpwiri i jawé ûrea naa gòro pûru Iésu.
4 Ûna rà côoê wà pàra tàpé na rà gére tâa wê, â po dau càcaa wâdé tàra. Â rà pi-ina tàra pâ: «Kaa! Cina é po dau pwatari i jawé ûrea bèepwiri? 5 Ba ê wâri wèe, âna pâ miliô† Pâ miliô—Grec: 300 mwani pwaa (deniers). Wâri pwi caapwi âboro naa na caapwi naja.! Gorodà na càcaa icuri, ma o naa ê wâri wèe, tà tàpé na ticè kàra?» Â rà gére dau putàmu naa gooé.
6 Â é ina tàra wà Iésu pâ: «Guwà naaê! Gona cina guwà nama é tòina? Ê pwina é pwa wà tôoni, âna muru na po dau wâdé. 7 Deutéronome 15.11Ba rà o nye tà ciburà wâjaawà wà tàpé na ticè kàra, â o nye pâri ma guwà pwa tàra cè pwina wâdé wiàna âji nümawà. Â napwa wâgo, âna o câgo caa tà ciburà tâa jaawà. 8 Ioane 19.40Â wà tôoni, âna é jèe pwa kaa ê muru na pâri ma é pwa. Ba ûna é wicèpwiri naa gò-o i jawé ûrea, âna é jèe pwabwàti cawi béaa ê pai o boo kôo naa napwêe. 9 Pwa na go ina tàwà ê âjupâra pâ: Na diri pâ ére, na o mwa inapàpari ê *Picémara Wâdé naawê—naa na gòropuu diri—â o piwiâ mwara ê jèkutâ goo ê pwina é pwa wà tô ilàri bèeni. Â o nye tà ciburà niimiriê.»
É icuri Iésu wà Judas
Mataio 26.14–16; Luka 22.3–6
10 Wà Judas Iscariote—wà pwi ârapàara tèpa 12 *apostolo—âna é pâ nau côo tèpa caa kà tèpa pwa ârapwaailò. Â é ina tàra pâ, na ée mwa panuâ Iésu tàra. 11 Â rà nye dau ipwàdée kaa, â rà ina pâ na rà o mwa naa cè mwani têe. Â tapoo na pàara bèepwiri, â é imudàra cè naigé, ma é icuri wà Iésu tàra.
Pi-ija kà Pwi Ukai
Mataio 26.17–35; Luka 22.7–34; Ioane 13.21–38
12 Exode 12.6É jèe tèepaa ê bétapoo tòotù kâra ‘pi-ija poloa na ticè nyaa kêe’—tòotù na rà mu taa ê nari mutô târa Paséka. Â rà ina tà Iésu wà tèpa *câmu kêe pâ: «Bà o pâ nau pwabwàti ê utimuru târa Paséka. Â wâpà na nümagà na jè pi-ija wê?»
13  é panuâ tupédu ârailu gée goorà, â é ina tàru pâ: «Gàu pâra naa na ville, â o ipitiwà ma pwi âboro, na é popa ê wâra jawé.  gàu pâra wiâê. 14 Â, na é tò naa na jè pwârawâ, â gàu ina tà pwi apooro wê pâ: “É tawèeri me wà pwi a pwa pupûra kâbà, pâ, o wâpà ê naditàrawâ, na bà‡ Bà—Grec: Wâgo (Iésu) ma wà tèpa câmu kôo. o ija naima ê utimuru târa Paséka?”
15 «Â ée paari tàu ê jè naditàra-wâ na wâdòiti—pwi naditàrawâ maina na jèe ipwabwàti. Â gàu pwabwàti i uti kâjè naawê.»
16 Â ru pâra naa na ville, â ru pâmari, wàra na é ina tàru wà Iésu. Â ru pwabwàti ê utimuru târa Paséka.
O ipwa tûâ tôo
17 Na bàrane, âna rà tèepaa naawê wà Iésu ma i tèpa 12 apostolo kêe. 18 Psaume 41.10Â rà tâaboo, â rà ija.
 é ina tàra wà Iésu pâ: «Go ina tàwà ê âjupâra pâ: Wà pwi jè ârapàarawà, âna ée mwa ipwa tûâ tôo—pwina jè gére ija naima ma wàé.»
19 Â rà pikîri wà tèpa câmu kêe, â rà jèpa pitawèerié pâ: «Gona pwiri càcaa wâgo?»
20  é ina tàra pâ: «Akaé, o wà pwi jè ârapàarawà, wâguwà tèpa 12 apostolo—wà pwina bu capai tuboo naa na i na ngapò ma wàé§ Wâjaa tèpa Juif, âna wà tèpa âji bée, âna rà nye po tuboo goro îrà naa na i na ngapò na caapwi.. 21 Wâgo *Pwina naîri âboro, âna go o pâra nau bà, wàra na é jèe inapàpari ê *Tii Pwicîri.  napwa naa goo wà pwi âboro na é pi-icurio, âna po dau pwaée kêe. Au! Wârico! Ba wà pwiibà, âna pwiri nye gére wâdé ba kêe wiàna càcaa gére pitèpaé!»
I poloa ma i dipâa
22 1 Korénito 11.23–25Ûna rà pi-ija naima, â é popa ê poloa wà Iésu. Â é pwaolé tà Pwiduée. Â é tubiti, â é naa jècaari tà tèpa câmu kêe, â é ina tàra pâ: «Guwà ija, ba êni, âna naiio.»
23 Â gée na càùé, â é popa ê wârado dipâa. Â é pwaolé tà Pwiduée, â é naa tàra. Â rà cau wâdo diri. 24 Exode 24.8; Jérémie 31.31–34; Zakarie 9.11; 1 Korénito 10.16; Hébéru 9.20Â é ina tàra pâ: «Êni, âna domii kôo, na o jèe joro ba kà tèpa âboro; domii na é pacoo ê *auipwataâboro na é pwa wà Pwiduée, [bétòpò pinaanapô naa nabibiu kàwà ma wàé]. 25 Â go ina tàwà ê âjupâra pâ: O câgo mwa caa wâdo cè dipâa [naani gòropuu]. Go o mwa wâdo ê dipâa na bwaa âmuê, naa na ê *Mwaciri kà Pwiduée.»
Gà mwa pitütôowâriô, co Pétéru
26 Rà nyabiri ê pâ *salamo târa ê pwi tòotù maina-bà, â géewê, â rà too naa gòrojaa Élaio.
27 Â é ina wà Iésu tà tèpa câmu kêe pâ: «Guwà o mwa po capai panuâô diri. Ba jèe wii naa na Tii Pwicîri pâ:
O mwa pòtàmwara
pwi a wéaari mutô.
O tadidiri pâ mutô.
Zakarie 13.7
28 Mataio 28.16; Maréko 16.7«Êco na, wiàna go o mwa wâro côwâ gée na aubà, â go o mwa pâbéaa kàwà naa Galilée.»
29 Â é ina têe wà Pétéru pâ: «Wà tàpéeni âna rà o panuâgà, â o càcaa wâgo!»
30 Â é tòpi têe wà Iésu pâ: «Go ina tâgà ê âjupâra pâ: Naa na ne nabà, béaa kâra ê pai wailu to kâra ê ja, âna wâgà, âna gà o wacié pitütôowâri pâ, câgà caa tâmogòorio.»
31 Ioane 11.16Â é nye ciburà gòo wà Pétéru nau ina pâ: «Èkâ! Wiàna ina pâ tétàmwaraju naima ma wâgà, â câgo caa pitütôowârigà!»
 wàilà diri, âna nye caapwi ê pwina rà ina têe.
É pwapwicîri na Gethsémané
Mataio 26.36–40; Luka 22.39–46
32 Ioane 18.1Géewê, â rà pâra wà Iésu ma wà tèpa câmu kêe naa na jè ére [na câmi goro upwâra] na ina goo wê pâ Gethsémané. Â é ina tàra pâ: «Guwà tâaboo naani, ba go bwaa pâra nau pwapwicîri.»
33 Â é popa wiâê wà Pétéru, ma Jacques, ma Ioane. Â é tapoo po dau pidumapiê ma wâgotêe. 34 Ioane 12.27Â é ina tàra pâ: «Po dau tòina ma pikîri ê pwâranümoo. Â guwà tàpo tâa ni, â guwà tà tàcî! Guwà cibwaa puu!»
35 Â é tàpo paé jiirà, â é tùu jùrué. Â é ilari jii Pwiduée pâ na é patâjii jiié ê tòina kâra pwi pàara bèepwiri, wiàna pâri. 36 Maréko 10.38; Ioane 6.38Â é ina pâ: «Abba* Abba—Pai ina wèe pâ, caa kôo naa na araméen, pwâratùra kà Iésu., Caa, pârigà diri ê muru. Gà patâjii jiio ê pâ aré ma tòina bèeni! Êco na gà cibwaa pwa ê pwina nümoo goo, â gà nye pwa câbawâdé'gà.»
Rà puu tèpa câmu kêe
37 É wâjué me côwâ dari tèpa âracié a câmu kêe, â é côo pâ rà tà puu. Â é ina tà Simona Pétéru pâ: «Simona, wànau, gà tà puu? Càcaa pâri ma gà tàpo tàcî, naa na ji caapwi ineretòotù? 38 Guwà tà tàcî, â guwà pwapwicîri ba na o pwa cè nii ma gòo kàwà, wiàna tacaiwà. Ba nümawà na guwà pwa na wâdé, êco na ticè nii kàwà.»
39 É jèu pâra côwâ wà Iésu jiirà, â é jèu pwapwicîri, â é jèu ina mwara ê pwina é jèe ina. 40 Ûna é wâjué me côwâ darirà, â é pâmarirà mwara na rà gére puu. Ba nye po dau pwacoé tàra, ma rà tà tàcî. Â càra caa tâmogòori, cè otòpi kàra têe.
41 Â jèe béwacié mwara ê pai pâra kêe jiirà, â é wâjué côwâ. Â é ina tàra pâ: «Gona guwà bwaa gére nao ma puu? Pâri! Ba o jèe panuâô ni tà tèpa pwa na èpà, wâgo Pwina naîri âboro. [Ba rà tàgére mee ni, ba na rà tâjùruo.] 42 Guwà cimadò! Ma jè pâra! Ba wà pwina é ipa popai gooò† Ipa popai gooò—Me trahir. Icurio., âna jèe tà wàéni!»
Rà tâjùru Iésu
Mataio 26.47–56; Luka 22.47–53; Ioane 18.3–12
43 Ûna é bwaa gére ina pwiri wà Iésu, â é po tèepaa me wà Judas, wà i pwi jè ârapàara tèpa 12 apostolo kêe. Â rà tèepaa me wiâê pâ âboro na wâru, na rà pa ê pâ tàuwa, ma gò upwâra. Ba rà panuârà me wà tèpa caa kà tèpa pwa ârapwaailò, ma wà tèpa dotée goro ê Naèà, ma wà tèpa pitûâ. 44 Â wà Judas, wà pwina é pi-icuri Iésu, âna é jèe inapàpari tàra ê pwina ée pwa: «Wà pwi âboro na go bwénüuê, âna nye wàé kaa. Guwà tâjùrué, â guwà popaé pâ, â guwà wéaarié bwàti.»
45 Â rà tèepaa me, â é nye pâra dà Iésu kaa wà Judas, â é ina têe pâ: «Bwàcu'gà co Pwi a pwa pupûra!» Â é bwénüuê. 46 Â rà pò ma tâjùru Iésu. 47 Â wà pwi âboro na é tâa jaa Iésu, âna é pò ma càù ê tàuwa kêe, â é nye tüboo kaa naa gòro pûru pwi âboro kîri kà pwi *ukai kà tèpa pwa ârapwaailò. [Êco na] é tépàgà co i doronyüru.
Gona go pwi a tétàmwara âboro?
48 É ina wà Iésu tà tàpéeni pâ: «Wànau? Guwà me nau popao, goro ê pâ tàuwa, ma ê bàra upwâra, pwacèwii na go pwi a pòtàmwara âboro! 49 Luka 19.47, 21.37; Ioane 18.20Diri pâ tòotù, âna go tâa nabibiu kàwà. Â go pacâmuri tèpa âboro, naa na *Wâra pwapwicîri. Êco na câguwà caa tâjùruo! Bwa, wâdé na wàrapwiri. Ba nabàni, âna gére pacoo ê pâ muru na jèe inapàpari, naa na Tii Pwicîri.»
50 Â wà diri tèpa câmu kêe, âna rà panuâê, â rà uru.
É uru na é cicàpé pwi âboro èpo
51 Êco na pwa pwi jè âboro èpo‡ Pwi jè âboro èpo—Munaa wà Maréko na é wii tii bèeni., âna é pâra wiâê. Â é pòpiié goo ê jè ciità. Ûna rà pwa na rà tâjùrué wà pàra tàpé, 52 â rà tà cipa awé i ciità kêe, â é uru na é cicàpé.
Wâra pitèimuru kà tèpa Juif
Mataio 26.57–68; Luka 22.54–71; Ioane 18.19–24
53 Rà popa pâ Iésu naa jaa pwi ukai kà tèpa pwa ârapwaailò. Ba rà ipitiri naa jaaé wà tèpa caa kà tèpa pwa ârapwaailò, ma wà tèpa pitûâ, ma wà tèpa dotée goro ê Naèà. 54 Napwa wà Pétéru, âna é picâwiâê gée iti, â é tò naa jaa pwi ukai kà tèpa pwa ârapwaailò. Â é tâaboo naa na pé gòroigé, naa jaa tèpa âboro kîri, tèpa wéaa, â é pwacârau.
55 Wà tèpa caa kà tèpa pwa ârapwaailò, ma diri ê pé wâra pitèimuru kà tèpa Juif, âna rà mudàra cè âboro, târa na rà pitòti Iésu. Ba nümarà na rà o pwa wârimuru têe ma é bà. Êco na càra caa pâmari. 56 Ba wâru tèpa pitòtié na rà pwâ, êco na càra caa pitêrerà.
57 Â nabwé, â rà cimadò pàra tàpé gée goorà, â rà ina pâ: 58 Ioane 2.19–21«Bà jèe nye têreê na é ina pâ: “Go o tédidiri ê Wâra pwapwicîri bèeni na ia rà bari wà tèpa âboro. Â naa na âracié tòotù, âna go bari côwâ ê jè Wâra pwapwicîri na càcaa bari goro na-araraîri âboro.”»
59 Êco na wà tèpa pitòtié bèepwiri, âna càra caa pitêrerà mwara.
Pai tòpi kà Iésu
60 É cimadò na ara diri tèpa pitûâ wà pwi ukai kà tèpa pwa ârapwaailò, â é tawèeri Iésu pâ: «Gona nye ticè bétòpi'gà? Wànau? Câgà caa têre ê pâ pwina rà gére pitòtigà goo?»
61 Êco na é nye tàpo tâa wà Iésu, â câé caa tòpi. Â é jèu tawèerié mwara wà pwi ukai kà tèpa pwa ârapwaailò, pâ: «Gona nye âjupâra pâ wâgà, âna gà pwi *Mesia, *Pwina naî Pwiduée—wà Pwiduée na jè papwicîriê?»
62 Psaume 110.1; Daniel 7.13Â é tòpi têe wà Iésu pâ: «Üu, âjupâra ê pwina gà ina. Â guwà mwa côo wà Pwina naîri âboro, wiàna é tâa gòro étò kà Pwiduée na dau pwa pàtàmee, [â ée mwa pitûâ]. Â guwà mwa côoê, wiàna é me na pâ nee, gée napwéretòotù.»
63 [Â po dau dàpàgà tà pwi ukai kà tèpa pwa ârapwaailò, â é po dau putàmu.] Â é nye tidàpa kaa ê ârabwée kêe§ Tidàpa…ârabwée kêe—Câmu kâra pai po dau dàpàgà têe, é, pwâra putàmu kêe., â é ina tà tèpa pitèimuru bée pâ: «Jèe pâri! Naaco cè tèpa pitòtié, [ba é jèe ipitòtié côwâ]! 64 Lévitique 24.16; Ioane 19.7Ba guwà jèe têreê, na é ina ba èpà Pwiduée [ba é nama ipaiwàilu ma wàé]. Â dà cèna guwà niimiri naa gooé?»
 rà cau tòpi diri pâ: «Wâdé na é bà!»
65 Â wà pàra tàpé, âna rà èdurié, â rà târamiri ê naporomee, â rà tòbitié goro îrà. Â rà ina têe pâ: «Wàilàapà na èigà? Gà pinadàra cai, [wiàna gà pwi *péroféta na gà tâmogòori diri ê muru]!»
 rà popaé wà tèpa wéaa, â rà pitagégéri pûruê.
É pitütôowâri Iésu wà Pétéru
Mataio 26.69–75; Luka 22.56–65; Ioane 18.16–27
66 Napwa wà Pétéru, âna é nye tà tâa niboo gòroigé.
 é tèepaa me tô jè âboro kîri kà pwi ukai kà tèpa pwa ârapwaailò. 67  é côo Pétéru na é gére pwacârau.  é ucâriê, â é ina têe pâ: «Ée, wâgà kaa, âna gà pwi bée Iésu gée Nazareth!»
68 Â é tòpi têe pâ: «Bwa! Câgo caa tâmogòorié, â câgo caa tâmogòori ê pwina nümagà na gà ina.»
 géewê, â é pâra dàra ê goropwârawâ goro i gòroigé. {Â, na wàrapwiri, â é to i ja.} 69  wà tôoni, âna é ucâri mwara wà Pétéru, â é jèu ina mwara târa pâ âboro na rà tâa wê, pâ: «Akaé! Wà pwini, âna pwi jè ârapàara tèpa câmu kà Iésu!»
70 Â é ina mwara wà Pétéru pâ: «Bwa, bwa! Câgo caa tâmogòorié!»
 gée na càùé, â wà tèpa tâa wê, âna rà ina mwara têe pâ: «Akaé! Âjupâra pâ gà pwi jè a câmu kêe! Ba wâgà mwara, âna gà pwi a me gée Galilée* Pàra Tii Pwicîri naa na grec, âna rà naagée pâ popai bèeni: Ba bà têre naa na wéegére pwâratùra'gà.!»
71 Â é nye pigòo kaa wà Pétéru ma ina pâ: «Kaa! Guwà têre, go *ipwataâboro tàwà pâ câgo caa tâmogòori wà pwiibà! Wâdé na é pwa wârimuru tôo wà Pwiduée, wiàna go pwâ!»
72 Ûna é bwaa gére ina pwiri, â é wailu to i ja. Â é mwa niimiri i pwi ia é ina têe wà Iésu pâ: «Béaa kâra ê pai wailu to kâra i ja, âna gà o wacié pitütôowâri pâ, câgà caa tâmogòorio.»
 é i wà Pétéru.
14:3 Luka 7.37–38
*14:3 Jawé ûrea—Nee nard.
†14:5 Pâ miliô—Grec: 300 mwani pwaa (deniers). Wâri pwi caapwi âboro naa na caapwi naja.
14:7 Deutéronome 15.11
14:8 Ioane 19.40
14:12 Exode 12.6
‡14:14 Bà—Grec: Wâgo (Iésu) ma wà tèpa câmu kôo.
14:18 Psaume 41.10
§14:20 Wâjaa tèpa Juif, âna wà tèpa âji bée, âna rà nye po tuboo goro îrà naa na i na ngapò na caapwi.
14:22 1 Korénito 11.23–25
14:24 Exode 24.8; Jérémie 31.31–34; Zakarie 9.11; 1 Korénito 10.16; Hébéru 9.20
14:28 Mataio 28.16; Maréko 16.7
14:31 Ioane 11.16
14:32 Ioane 18.1
14:34 Ioane 12.27
14:36 Maréko 10.38; Ioane 6.38
*14:36 Abba—Pai ina wèe pâ, caa kôo naa na araméen, pwâratùra kà Iésu.
†14:42 Ipa popai gooò—Me trahir. Icurio.
14:49 Luka 19.47, 21.37; Ioane 18.20
‡14:51 Pwi jè âboro èpo—Munaa wà Maréko na é wii tii bèeni.
14:58 Ioane 2.19–21
14:62 Psaume 110.1; Daniel 7.13
§14:63 Tidàpa…ârabwée kêe—Câmu kâra pai po dau dàpàgà têe, é, pwâra putàmu kêe.
14:64 Lévitique 24.16; Ioane 19.7
*14:70 Pàra Tii Pwicîri naa na grec, âna rà naagée pâ popai bèeni: Ba bà têre naa na wéegére pwâratùra'gà.