CHILONGU CHA NYANYI CHIYANDIKIWILI NA
YOHANI
ULONGULELU
Chitabu achi cha Chilongu cha Nyanyi yichiyandikiwili na Yohani ndi chimu gati ya fila fitabu mchechi fya Lilaghanu lya Shonu yifihimulila ngalilu ya Yesu Kilistu. Kila chitabu chimu chikukemiwa “Injili,” mana yaki “Chilongu cha Nyanyi.”
Fitabu afi mchechi fyayandikiwili chipindi Yesu pasovili kala fyayandikiwili na Mateyi na Maliku na Lukasi na Yohani. Chitabu cha Chilongu cha Nyanyi achi pamongapa chayandikiwili na ndundami Yohani kucha mwaka milongu tisa naha kupita kukandila Yesu pawonikili. Hataleki chitabu chalangushili ha kucha Yohani ndi yayandikili, ila ndambu ya nyandikilu yaki yiifwana na baluwa ya 1 na 2 pamu na ya 3 ya Yohani. Vayandika vamu va dahili vadeta Yohani chipindi chila ayikaleyi mumbwani ya Ifesu, topi yikuweshikana kucha chitabu achi chiyandikiwa muifesu.
Ndundami Yohani akuhimulila lipala hela kucha chitabu chiyilata kuvatanga vandu vajumili kucha Yesu ndi Kilistu, Mwana wa Chapanga yayikala sula ya 20:31. Kwa kujumila nahawu datupati unofu mu litawa lya mweni. Chitabu achi chayandikiwili ili vandu vonda vasomi, Vayawudi na vangajila kuva vayawudi. Chitabu achi cha Yohani kwa ndambu yiutunga chiva kafwawuti na fila fitabu fimonga fitatu fya Chilongu cha Nyanyi. Akuvilishili munu kuyandika mihilu yagolili Yesu, mweni ayandikili munu ha kwilata filangushilu fya Yesu. Wuwula wula milandu yingi mikomi yiyandikiwa ha muchitabu achi kucha wula ubatishu wa Yesu na nyeshiwu kucheja.
Yifivelili amu kwa chikata:
Yohani akukanda Chilongu cha Nyanyi musula ya1:1-18.
Kandi mweni akuyandika kwilata mihilu yimonga yagolili Yesu sula ya 1:19-12:50.
Pambeli mweni akuhimulila findu yififumbukili mungalilu ya Yesu fimuyeghili munjifwa na kushukuka sula ya 13:1-20:31.
Yohani amalilili chilongu mu sula ya 21 pahimulila chila chipindi Yesu pavafumbukilili vandu chipindi pashukukili, pambeli akuhimulila natilu yaki ya kuyandika chitabu achi.
1
Chilongu aveli mundu
1 Kufumila pakwandi kwaveli na Chilongu. Chilongu ayu aveli na Chapanga na mweni aveli Chapanga. 2 Kufumila pakwandi, Chilongu aveli na Chapanga. 3 Chapanga alumbili findu fyosi kupitila mweni na kwahela chindu chilumbiliwi pangajila mweni. 4 Chilongu ayu aveli chikandilu cha unofu na awu unofu wuva lwengi kwa vandu. 5 Lwengi lula lukung'alika mulwisa, wala lwisa luweshi ha kululimba.
6 Kwaveli mundu yumu yalayishiwili na Chapanga, litawa lyaki Yohani mbatisha. 7 Yohani mbatisha ayisili kuvatovilela vandu milandu ya lwengi, ili vandu vosi vapikanili chilongu na kujumila. 8 Mweni aveli lwengi ha, ila ayisili kuvatovilela vandu milandu ya lwengi. 9 Alu lwaveli lwengi lwa nakaka, lwengi lukwisa mumlima kuvang'alishila vandu vosi.
10 Chilongu aveli mumu mumlima na ingava Chapanga alumbili mlima kupitila mweni, lakini vandu va mlima awu vamumanyili ha. 11 Ayisili pakayaki mweni, lakini vandu vaki vamuyangili ha. 12 Lakini vandu vosi vamyangili na kumjumila mweni avapili uwesu wa kuva vana va Chapanga. 13 Vana vawonikili kwa mvili ha wala kwa utami wa mundu ha, ila kwa uwesu wa Chapanga.
14 Yula yakemiwili Chilongu kava mundu, mweni kayikala pagati ya yufwi. Na yufwi tuwuwona ukomi waki, ukomi wa Mwana wa paweka yafumili kwa Tati, kamema usangi na nakaka.
15 Yohani mbatisha atovilelili milandu ya mundu ayu. Kalandula, “Ayu ndi ying'ombaya milandu yaki, kucha, ‘Ayu dayisi kumbeli ya nenga ndi mkomi kupita nenga, kwanongwa mweni avelili chipindi nenga ngalihela kuwoneka.’ ”
16 Kufuma muusangi yimemili, twavosi yufwi tunemiliwa usangi na usangi munu. 17 Chapanga atugayilili Malawu kupitila Musa, lakini usangi na nakaka fyayisili kupitila Yesu Kilistu. 18 Kwahela mundu yamuwonili Chapanga chipindi chochosi. Ila Mwana wa paweka yaveli Chapanga nakaka na yayikala pamu na Tati. Mweni ndi yagolili Chapanga amanyiki.
Milandu ya Yohani Yabatisha
Mateyi 3:1-12, Maliku 1:1-8, Lukasi 3:1-18
19 Awu waveli utovileli wa Yohani mbatisha kwa vakomi va Vayawudi va Yelusalemu vavalayisha vatambika vamu pamu na Valawi vayendi kwa Yohani mbatisha vakamdashi mweni kava ghani.
20 Yohani alemili ha, ila kavayangula lipala hela padeta, “Nenga Kilistu ha, yalayishiwili na Chapanga”
21 Pambeli vamdasha, “Ponopa yuwi ghani? Yuwi kuva Eliya?”
Yohani kavayangula, “Nenga mweni ha.”
Vamdasha kandi, “Yuwi kuva yula mbuyi yulayishiwili na Chapanga yula yitumulembilela?”
Kavayangula, “Ng'odu!”
22 Pambeli vamudasha, “Topi yuwi kuva ghani? Mweni ukuyiwombela liki umweni? Tuwombeli ili tukavawombeli vala vatulayishili.”
23 Yohani kavayangula padeta fila fyawombili Isaya yaveli mbuyi wa Chapanga,
“Nenga lishu lya mundu likukema kucheja,
‘Muhololi deha ya Bambu!’ ”
24 Vandu vala valayishiwili na Mafwalisayu 25 vamudasha Yohani, “Leki yuwi kuva Kilistu ng'odu, wala Eliya, wala yula Mbuyi, nongwa liki ukubatisha?”
26 Yohani mbatisha kavayangula, “Nenga ngubatisha kwa machi, lakini gati ya yumwi kawoloka mweni mungajila kumumanya. 27 Mweni ndi yayisa kumbeli ya nenga. Nenga ngujakwa ha hata kuwopola ng'oyi sha mikobasi yaki.”
28 Milandu yosi ayi yabwitukili aku Betaniya, kumwambu ya lweni Yoludani, pahala paghaveyi akubatisha Yohani mbatisha.
Yesu, Mwana fungami wa Chapanga
29 Chilawu yaki, Yohani kamuwona Yesu akumwisila, kadeta, “Loli! Mwana fungami wa Chapanga yawusha sambi sha mlimawu! 30 Ayu ndi yideteyi milandu yaki padetili, ‘Mundu yayisa kumbeli ya nenga ndi mkomi kupita nenga, kwanongwa mweni avelili chipindi nenga ngalihela kuwoneka!’ 31 Ndimweni baha ngamumanyili ng'odu, ila nyisa kubatisha kwa machi ili vandu va Isilaeli vamumanyi.”
32 Pambeli Yohani mbatisha kadeta utovileli awu, “Ndimuwona Mfuki Mng'alili pasunuka kufuma kumbindi kwa Chapanga kucha njiva na kayikala kumbindi yaki. 33 Nenga ndamumanyili ha kucha mweni ghani, ila yula yandumili kubatisha kwa machi ang'ombilili, ‘Dawumuwoni Mfuki Mng'alili akusunuka kufuma kumbindi na kutula pambindi ya mundu. Mundoyu ndi mweni yabatisha kwa Mfuki Mng'alili!’ 34 Ng'ona chindu achi,” Yohani kadeta, “na nenga nguvatovilela nakaka, kucha ayu ndi Mwana wa Chapanga.”
Yesu akuvashawula vandundami vaki va kwandi
35 Chilawu yaki, Yohani mbatisha aveli bahala kandi pamu na vandundami vaki vavili. 36 Pamuwonili Yesu papita, kadeta, “Loli! Mwana fungami wa Chapanga!”
37 Vala vandundami vavili pavapikanishili filongu fila, vamukovikela Yesu. 38 Yesu kaghalambuka, kavawona vala vandumindumi vakumkovikela, kavadasha, “Chimusaka liki?”
Veni vamuyangula, “Labi, kwikala koo?” Labi mana yaki Muwula.
39 Yesu kavawombela, “Mwisi mupaloli.” Topi vala vandumindumi vayenda, vapawona mahali payikala Yesu. Yaveli lijuva samba lihonga. Veni vayikala pamu na mweni lijuva lila.
40 Andeleya, mlongu mundu Simoni Petili aveli yumu wa vala vandu vavili yivapikanishili filongu fya Yohani mbatisha na kumukovekela Yesu. 41 Bahala pala Andeleya amuwonili tanila Simoni, mlongu mundu. Kamuwombela, “Tumuwona Mkombola yula yashawuliwili na Chapanga!” Mana yaki ndi Yesu Kilistu. 42 Pambeli Andeleya kamuyegha Simoni kwa Yesu.
Yesu kamulola Simoni, kadeta, “Yuwi ndi Simoni, mwana wa Yohani, lakini ponopa davakukemi Kefa.” Kefa mana yaki Petili na Petili mana yaki “Ligonguveli.”
Yesu akuvakema Filipu na Natanieli
43 Chilawu yaki, Yesu akadayileyi kuyenda Galilaya. Kamuwona Filipu, kamuwombela, “Ungovikeli.”
44 Filipu aveli mwenikaya wa Betisayida, mbwani yivaikalagha Andeleya pamu na Petili. 45 Filipu kamuwona Natanieli, kamuwombela, “Tumuwona mundu yula Musa yayandikili filongu fyaki Muchitabu cha Malawu. Vambuyi wuwula wula vayandikili milandu yaki. Ndi Yesu wa Nasaleti, mwana wa Yosefu.”
46 Natanieli kamdasha Filipu, “Nahawu yikuweshikana chindu chinofu chifumi Nasaleti?”
Filipu kamuwombela, “Wisi loli.”
47 Yesu pamuwonili Natanieli akumyisila, kadeta, “Loli! Ayu ndi Muyisilaeli nakaka, kwahela ujangi mugati yaki hata padokwa!”
48 Natanieli kamudasha, “Kumanya wuliwuli?”
Yesu kamuyangula, “Filipu aveli akalihela kukukema, nenga ngakuwonili pawuveyi pasi ya likuyu.”
49 Natanieli kayangula, “Muwula, yuwi Mwana wa Chapanga! Yuwi Mutwa wa Isilaeli!”
50 Yesu kamuwombela, “Ukujumila kwanongwa ngakuwombilili kucha ngakuwonili pasi ya libiki lya likuyu? Dawufiwoni findu fikomi kupita afi!” 51 Pambeli Yesu kayendelela kuvawombela, “Nakaka nguvawombela, damuwoni kululanga kufuwuka, Makungu va Chapanga pavakwela na kusunuka pambindi ya Mwana wa Mundu!”