Me Himu
Ka Me Himu te me Apustulis ni Hisu Kristu
Igpewun-a
Ka me Himu te me Apustulis ni Hisu Kristu, sumpul ded te Meupiya ne Panugtulen Sumale ki Lukas. Ka amana ne impurtanti ne tuyu te seini ne baseen, ka pegpangguhud ke immenu te an-anayan ne me etew te peg-ikul ki Hisus dengan. Ka Panisingan te Magbebaye ka migbulig kandan te pegpanugtul te Meupiya ne Panugtulen meyitenged kandin “diye te Hirusalim, diye te intiru ne inged te Hudiya, wey diye te Samarya, wey te minsan hendei ne inged kayi te ampew te tane” (1:8). Seini ka guhuren te me himu te me Kristuwanen ne migbunsud diye te me Hudiyu ne migpabulus taman te neyimu e ne impalintutuuwan kayi te intiru ne kalibutan. Su ka pegpalintutuu ki Hisus, iyan katumanan te rilihiyun te me Hudiyu.
Ka seini ne baseen, nabaad te tatelu ne baad, ne seini egpekeiling te tatelu ne inged ne inwalian te Meupiya ne Panugtulen meyitenged ki Kristu: (1) Nabunsuran ka me himu te me Kristuwanen diye te Hirusalim te nabatun e si Hisus diye te langit; (2) Ne seini nekeempet man-e diye te Hudiya; wey (3) diye pad man-e te Miditiranyu taman te Ruma.
Kayi degma nasulat ka sika se himu te Panisingan te Manama ne migginguma te me Kristuwanen diye te Hirusalim te aldew te Pintikustis. Nakabulig sika wey nakabehey te kanekal te me etew wey te me pangulu te migmalintutuu dengan ne ingguhud te seini ne baseen.
Ka nasulat te seini ne baseen
Ka pegpangandam te pegpamalehet 1:1-26
a. Ka katammanan ne suhu ni Hisus wey ka saad din 1:1–14
b. Ka pegliwan ki Hudas 1:15-26
Ka pegpamalehet diye te Hirusalim 2:1–8:3
Ka pegpamalehet diye te Hudiya wey diye te Samarya 8:4–12:25
Ka neyimu ni Pablu 13:1–28:31
a. Ka an-anayan ne peggipanew ni Pablu 13:1–14:28
b. Ka kalibulungan diye te Hirusalim 15:1-35
c. Ka igkarangeb ne peggipanew ni Pablu 15:36–18:22
d. Ka igkatelu ne peggipanew ni Pablu 18:23–21:16
e. Naprisu si Pablu diye te Hirusalim, diye te Sisarya, wey diye te Ruma 21:17–28:31
1
1 Luk 1:1-4. Miggeyinawaan ku ne Tiyupilu, ka an-anayan ne baseen ne insulat ku, nahuhud kud e ka langun ne innimu ni Hisus wey ka impanulu din puun te pegbunsud te himu rin 2 taman te aldew ne imbatun e sikandin diye te langit. Te ware pad sikandin batuna, impanpanayan din panulua pinaahi te Panisingan te Manama seeye se in-alam din ne eggimuwen ne me apustulis. 3 Ne puun te pegpatey rin, kamasalig pad sikandin migpakita kandan seled te hep-at ne pulu (40) ne aldew eyew te pegpamalehet ne neuyag e man-e sikandin. Nakita ran pad sikandin wey migpakiglalag pad kandan meyitenged te Peghari te Manama. 4 Luk 24:49. Taheed te duma ran pad si Hisus, impanagtahaan din pad sikandan te miggenendue, “Kene kew pa awe kayi te Hirusalim su tahari niyu pa ka igdasag ne insaad te Amey ku sumale te ingkahi ku kaniyu. 5 Mat 3:11; Mar 1:8; Luk 3:16; Huw 1:33. Su si Huwan, migpamewutismu te weyig, piru pila naan de ne aldew puun kuntee ne egbewutismuwan kew e te Panisingan te Manama.”
Ka pegbatun ki Hisus diye te langit
6 Purisu, te nalibulung e sikandan, mig-insaan dan e si Hisus, “Magbebaye, egtuhut ke naa kuntee ne sikanami se me Hudiyu ka egmandu man-e kayi te nasud te Israil?”
7 Ne migtabak si Hisus kandan, “Ware kew tuhuti ne egpakataha meyitenged te me timpu wey me aldew ne tapey e itahahe te Amey ku, su kandin de sika ne katenged. 8 Mat 28:19; Mar 16:15; Luk 24:47-48. Piru egpakarawat kew te geem ke eglene due te kaniyu ka Panisingan te Manama. Ne sikaniyu ka talagpamalehet ku diye te Hirusalim, te intiru ne inged te Hudiya wey te Samarya, wey te minsan hendei kayi te ampew te tane.” 9 Mar 16:19; Luk 24:50-51. Te nekeimpus e sikandin ka miglalag, imbatun e sikandin diye te langit taheed te namipitew sikandan kandin. Nataman, ware dan e nakita sikandin su nabunbunan e te gapun.
10 Te sasangan pad sikandan ne egtetengteng diye te langit te pegbatun ki Hisus, sahuhune ne due daruwa ne etew ne migsasindeg diye te lenged dan ne maangkag se me kumbale. 11 Ne migkahi sikandan, “Matig-Galiliya, mania te egsesasindeg kew pad kayi ne egleng-ag diye te langit? Si Hisus se imbatun diye te langit, eglibed ded kayi te iling ded due ne paahi te pegbatun kandin.”
Ka pegliwan ki Hudas
12 Nataman, nanlibed e ka me apustulis diye te Hirusalim puun diye te Bubungan te Ulibu, me sabeka ne kilumitru ka kariyuan puun te siyudad te Hirusalim. 13 Mat 10:2-4; Mar 3:16-19; Luk 6:14-16. Peglibed dan e diye te Hirusalim, naneled e sikandan diye te sinabeng ne hirehaanan dan ne diye te dibabew. Sikandan ensi Pidru, si Huwan, si Santiyagu, si Andris, si Pilipi, si Tumas, si Bartulumi, si Matiyu, si Santiyagu ne anak ni Alpiyu, si Simun ne ribildi, wey si Hudas ne anak ni Santiyagu. 14 Layun sikandan miglibulung ka egsabeka eg-ampu duma te me malitan, wey ki Mariya ne iney ni Hisus wey te me suled ni Hisus ne me lukes.
15 Te seeye ne timpu, migsasindeg si Pidru diye te taliware dan, me sabeka ne gatus wey daruwa ne pulu (120) sikandan langun, wey migkahi sikandin, 16 “Me suled, keilangan ne egkatuman ka diye te Kasulatan ne ingkahi te Panisingan pinaahi ki Dabid. Meyitenged seini ki Hudas, ka migpanulu te me etew ne migdakep ki Hisus. 17 Sabeka sikandin ne sakup te punduk ta dengan su in-alam ma eyew egbulig te himu ta.”
18 Mat 27:3-8. (Ka seleppi ne imbayad te mareet ne himu rin, imbeli e te kamet ne neuluhan din ne nekewun-a se ulu, ne migbetu ka getek din, wey nabukayat e ka bituka rin. 19 Ka langun ne matig-Hirusalim nakanengneng kayi, purisu ingngaranan dan te Akildama te kandan ne linalahan ka seeye ne kamet ne ke sikanta pa, “Ka Tane ne Imbayaran te Langesa.”)
20 Sal 69:25; Sal 109:8. “Su nasulat diye te baseen ne Salmu ne miggenendue,
‘Eg-engkeran e perem ka ugpaan din, wey warad e perem eg-ugpe dutu.’
Nasulat ded man-e ne miggenendue,
‘Due perem igliwan te katungdanan din.’
21 “Purisu, keilangan ne eg-alam ki te me etew ne nakaruma-rume e kanta puun pad te duma te pad ka Magbebaye ne si Hisus. 22 Mat 3:16; Mar 1:9; Luk 3:21; Mar 16:19; Luk 24:51. Ka puun pad iya te pegpamewutismu ni Huwan taman te pegbatun e ki Hisus. Su keilangan ne egpakapamalehet sikandin duma kanta meyitenged te pegkeuyag ni Hisus.”
23 Ne nakaalam sikandan te daruwa ne me lukes: si Husi ne egngaranan ded ki Barsabas (ne egngaranan ded man-e ki Gustus), wey si Matiyas. 24 Nataman, mig-ampu e sikandan, kahi ran, “Magbebaye, nakanengneng ka te pusung te langun ne etew. Purisu Magbebaye, ipapitew nu ke hentew kayi te daruwa ka in-alam nu 25 ne egkeyimu ne apustulis liwan ki Hudas, su mig-engkeran din ka sika ne himu wey miggendiye te inged ne eleg kandin.” 26 Ne dutu, migpintut-pintut e sikandan, wey si Matiyas ka naalam dan ne igtimul kandan te apustulis ne sapulu wey sabeka (11).