5
5:1-6:2 Ambo Wayema Kinie Tapu Yema Kinie Kongono Kendemande We Tendeli Yemboma Kinie Timoti Yu Kinie Enone Teko Molonge Mele Ungu Mare Pollone Timoti Mane Sirimu Ungume
5:1-2 Pollone Timotindu “Yemboma Kanokolie ‘Nanga Pulu Lemo Yembo Kandime.’ Ningu Kanou.” Nirimu Ungumu
1 ⸤Kinié Kirasinge yembo talapena molemelema kinie teni mele niembo:⸥
Ye anda te iri naa tani. ⸤Tepa kenjimbe kinie kanokolie⸥ ‘Yu nanga lapamo.’ ningu taka liku mane sieni. Nunge angenali nokolena mele aku siku kango-yema nokani. 2 Ambo yume ‘Nanga anupilime.’ ningu, kango-amboma kinie ambo wenepoma kinie ‘Nanga kemulupili.’ ningu aku sikula nokani. Nalo kango-amboma kinie ambo wenepoma kinie nokonindu ‘Na kinie eno kinie umbune te wendo naa opili.’ ningu paa mimi siku kanoko nokou.* ungu pulu te inie yakondo 4:12*.
5:3-16 Pollone “Namelene Ambo Wayema Nokongeye?” Nirimu Ungu Te† Jemisi 1:27.
3 Ambo wayema yembo marene eno liku naa tapondonge kanume paa liku tapondoko nokani. 4 Nalo ambo waye te yunge ambolangoma molo yunge bamupilime molongi liemo kanu yembomane ‘Pulu Yemonga ungumu pilipu teamili.’ ningulie ou kumbi leko enonga yembo pulu lemoma nokoko, kanu yemboma eno ambolangoma moloringi kinie anupilini eno nokoringimunge enone kinié aku siku pundu toko kanu ambo wayema liku tapondoko nokangi. Aku siku telemele ulume Pulu Yemone kanopa peanga kanolemomonga aku siku teangi. 5 Ambo waye te yu yembo tene nokomba yembo te naa molemomonga yu paa sike ambo waye penge-akoli molemo ambo akumu ‘Pulu Yemone na sike lipe tapondopa nokomba.’ nimbe pilipelie, ipulueli tangoli kepe Pulu Yemo kinie ungu nimbe ‘Liku tapondou.’ nimbe mawa tepa molemo. ⸤Kanu sili ambo wayema liku tapondoko nokoni kinie papu.⸥ 6 Ambo waye te yu yuyu konopuni pilipe wapora topa ulume telemo ambo kanumu yu sike we molemo nalo ambomo yembo kololimu mele molemo. 7 Kanu ambo wayema kinie enonga yemboma kinie ‘Yembomane kanoko keri kanonge ulume naa teangi.’ ningu eno aku siku mane sieni. 8 Yembo tene yunge anumu lapaselo kinie kemulupili angenupili melte molo tolemo molo umbune te pelemo kinie naa lipe tapondopa nokopa, yunge pulu lemo yembo wema kinie naa nokomu liemo aku telemo yembomo aku sipe telemomonga yu ⸤‘Kirasi sike.’ nimbe⸥ tondolo mundupe pilimo mele mundupe siye kolopa bulu sipe, paa tepa kenjilimo. Kirasinge yembo naa molko ulsu molemele yembomane teko kenjilimele mele maniendopa, kanu yembomone tepa kenjilimo mele olandopa.
9 ‘Kirasinge yembo talapena molemele ambo wayemanga imbime tamili.’ ningulie, ambo waye mare, sike ambou leko, walsikele mindi ye pulime mindi‡ Lipe Mundorumu Yema 6:1. ‘Lipu tapondopo nokamili.’ ningu imbime toringi. ‘ambo wayema’ ningu imbi tangi.§ “walsikele mindi ye pulime” akumunge pulumu kerepale nilimele. Yembo awisilini pilkulie ‘Walsikele mindi ye purumu. Pe yemo kolorumu kinie kamu ambo waye molorumu.’ ningu pilimele. Yembo marene pilkulie ‘Ye telu mindi walse pulimo. Ambo marenga ye kolemele kinie altoko ye telu mindi pulimele.’ ningu pilimele. Yembo marene pilkulie ‘Ambo mare ye ou pulime we molangi munduku siye kolko ye lupema naa puringi ambo wayemando nirimu.’ ningu pilimele. 10 Kanu ambo wayema enone ou teringi mele piliengi! Ou enonga ambolangoma langi siku nokoko kondoko, yembo ponengema “Ulkena wangi.” ningu nokoko kondoko, Kirasinge yembomanga kongono kendemande tendeko,* Giriki ungune “Kirasinge yembomanga kimbume kulumiye tondoko” molemo nalo akumunge ungu pulumu ya torumulu molemo. LLuku 7:44, Jono 13:4-5,12-17, Mateyu 20:25-28 kanani. umbune pelemo yemboma liku tapondoko, aku siku ulu peangama tondolo munduku teko moloringi mele ningu singe pilinge ambo wayemanga imbime mindi tangi.
11-12 Nalo ambo-waye kango-amboma ‘Ambo-wayema.’ ningu imbi naa tangi. Eno Kirasi konopu mondoko pilimele mele ye te lupe konopu mondoko pilinge ulumuni topa manie mundumbe kinie ou kokele ambo wayema molkolie “Kirasinge kongonomo manjipu tendepo molomolo.” ningu, ningu panjeringi mele munduku siye kolonge kinie ⸤Pulu Yemone⸥ eno ‘Teko kenjeringi.’ nimbé kene enonga imbime ambo wayemanga imbime kinie tere leko naa tangi. 13 Ulu te i siku telemelela: Eno ‘yemboma kinie we ungume nimbu tapu topo molamili.’ ningu yembomanga ulkemanga andokolie kongono naa teko siye kololi ulumu mindi pilku liku telemele. Aku mindi molola. Yembomane ulu te telemele mele naa kanoko yembomanga anjo anjo we nindiku temane toko siliku andoko, yembo mare ulu teko ungu nilimelema ‘paa piliemili!’ ningu andoko walsiku pilku komu tendeko molemele. Yemboma ungu kiyengo ningu nilimelema wa pilku anjo puku ningu silimele.† Ou-Tesallonaika 3:11, Ou-Pita 4:15. Aku siku telemele mele olio kanopo keri kanolemolo ulume eno andoko telemele. 14 Aku siku telemelemonga nane ambo-waye kango-amboma tenge mele isipu nikiru: Eno altoko ye puku, ambolango mengo, enonga yema kinie ambolangoma kinie nokangi. Aku tenge kinie olionga opa puluemanga tene‡ Yembo marene ‘opa-pulue’ yu kurumenga nomi Setene konopu lemele. Nalo marene pilkulie ‘Pollone ‘Ulsukundu molemele yemboma olionga opa-puluema.’ nimbe pilipe aku sipe pep torumu.’ ningu pilimele. enone teko molonge ulu te kanokolie olio Kirasinge yembomanga bulkundu ungu keri te nindinge aulke te naa lemba. 15 Mare ou moloringi mele koronga munduku siye kolko bulu siku ⸤kurumenga nomi⸥ Setene§ bokumunge alsena anjokondo “42. Seten”. lombili pulimele kene* Aku ungumunge pulumu kerepale nilimele. ⸤‘Wema aku siku konopu alowa teko naa teangi.’ ningu ya nikiru mele teangi.⸥
16 Ambo te Kirasi ‘Sike.’ nimbe tondolo mundupe pilimo ambo te yunge pulu lemo ambo mare ambo wayema molemelema aku ambomo yuni eno lipe tapondopa nokopili. Kirasinge yembo talapemone† bokumunge alsena anjokondo “43. sios”. kanu ambo wayema nokongendo umbune te naa tepili. ‘Kirasinge yembo talapemone ambo waye sike penge akolime mindi nokangi. Wema nokonge kongonomone penge akolime nokonge aulkemo pipi simbe.’ ningu aku siku teangi.
5:17-20 ‘Kirasinge Yembomane Enonga Tapu Yemane Kongono Teko Kondolemelema Nokoko Kondangi.’ Nirimu Ungu Te
17 Kirasinge yembo talapemo kinie, talapemonga melema kinie, paa nokoko kondolemele tapu yema‡ bokumunge alsena anjokondo “16. hetman”. we yembomane olandopa kapi ningu mele olandopa kalonge kinie papu. Pulu Yemonga ungumu ningu siku, yemboma mane silimele tapu yema kepe paa sike aku siku mele kalonge kinie papu. 18 Pulu Yemonga bokune aku tengemonga ungu te nimbe molemo kene aku siku teangi. Aku ungumuni nimbendo:
“ ‘Rasi-witi mongoma wendo pupili.’ ningu
kongi kaoma witi unjoma
andoko kambilinge kinie
‘Eno witi mare naa nangi.’ ningu
kerema pipi singe kinie
kapola naa temba kene
pipi naa siengi.
⸤Kongi kaoma witi nonge tenge kinie
‘Enonga mele kalolimu papu nokomele.’
ningu siye kolangi.⸥”§ Ungu Manema 25:4, Ou-Korini 9:9.
aku sipe ungu te molemo. Ungu te molemola, akumuni nimbendo:
“Kongono tendelemele yemboma
papu mele kalolime linge.”* Mateyu 10:10, Ou-Korini 9:14.
nimbe molemola.
19 Yembo tene nimbendo: “Tapu ye tene isipe tepa kenjemu.” nimbé kinie naa pilieni! Yembo talo molo yepokone “Sike aku sipe temu. Olio mongone kanomulu.” molo “Komuni piliemulu.” ninge kinie mindi ‘Sike aku sipe temu lepamo.’ ningu pilieni!† Ungu Manema 17:6, 19:15, Pe-Korini 13:1. 20 Tapu ye marene ulu pulu keri mare ⸤sike⸥ tengi liemo we yemboma‡ Yembo marene pilkulie “Tapu ye wema pilku molangi.’ nimbe nirimu.’ ningu pilimele nalo yembo awisilini “Yu Kirasinge yemboma pali pilku molangi.’ nimbe nirimu.’ ningu pilimele. pilku molangi eno mane siku iri tani. ‘Eno mane siku iri toni kinie we tapu yema pilkulie pipili kolko ‘Olio aku sipu naa teamili.’ niengi.’ ningu yemboma pilku molangi eno mane siku iri tani.
5:21-25 ‘Timoti Yu Yuyu Kongono Telemoma Nokopa Kondopili.’ Nirimu Ungu Te
21 Nane nundu nimbo mele Pulu Yemo kinie Kirasi Yesusi kinie§ bokumunge alsena anjokondo “13. God”, “23. Krais”. Pulu Yemonga angelloma kinie akumene ‘Papu nikinu.’ ningu molangi. Nane nundu tondolo mundupu nimbondo: “Nuni “Tei.” nikiru mele paa aku siku sumbi siku tei.” nikiru. “Yemboma nokoko ‘Teangi.’ ninindu eno kinie pali telu siku nokani. ⸤Yembo mare konopu mondoni yemboma molo nunge pulu lemo yemboma manjiku taka liku nokoko, wema tondolo munduku nokoko, naa teani⸥.” nikiru.
22 Nuni ye te liku ‘Pulu Yemonga tapu ye te molopili.’ ningu yu kini ambolko lkisiku mako naa tou. Yema mimi siku kanoko apurukulie mako toyo. Mako toni ye marene pe ulu pulu keri tenge kinie nu eno kinie umbunema menge akumunge mimi siku kanoko tapu yema mako tani. Ulu peangama manjiku teko, Pulu Yemone ‘Ulu kake telime.’ nimbe kanolemo ulume teko, konopu kimbu siku moloyo.* ungu pulu te inie yakondo 4:12*.
23 (⸤Nalo ‘Sumbi sipu molambo.’ ningu⸥ umbu-no manjiku noleno mele pe aku siku naa teani. Nu kuru taki-teki topa nunge olona manda naa telemo kene ‘Kuru pora nimbe kangi tondolo pupili.’ ningu no-waene kolte nani.)† Timotini molopa yemboma tapu tepa nokomba mele Pollone ungu awisili yu mane sirimu nalo ya 5:23 pala ( ) akune Timoti yuyundu ‘Piliepili.’ nimbe nirimu. 5:22 molemo mele pilkulie ya pala ⸤ ⸥ akune molemo mele nimbe nirimunje ningu pilimele, nalo Pollo Timotiselo moloringili kinie maratene awisili naa lierimumunge kuru torumu kinie no-waene noringila. Umbu-no kapola naa molorumu kinie ‘Kuru naa topili.’ ningu waene kinie waka-maka noringi akumunge Pollone aku sipe nirimunje ningu pilimele. ‘Umbu-no keri manjipe norumumunge taki-teki yu kuru torumunje.’ ningu pilimele.
24 ⸤Tapu⸥ ye marene ulu pulu keri telemelema sumbi sipe para lemo akumunge kotena‡ Kote nambolka kotemondo nirimunje, naa pilimolo. Pulu Yemone kotemo pilimbendo nirimunje, molo mana Pulu Yemonga yembo talapena sukundu kote pilimelemondo nirimunje. ou naa pangi kote pilimo yemone ou teko kenjilimele mele sumbi sipe pilimo; ye marene ulu pulu keri lopi teko telemelema ou sumbi sipe para naa lemba nalo pe kotena mona lemba. 25 Aku sipela, yembo marene ulu peangama telemelema sumbi sipe mona lemo; marene telemelema lopi tepa pelemo, nalo pe lopi tepa naa pemba. Pe akume pali mona lemba.
*5:2: ungu pulu te inie yakondo 4:12*.
‡5:9: Lipe Mundorumu Yema 6:1. ‘Lipu tapondopo nokamili.’ ningu imbime toringi.
§5:9: “walsikele mindi ye pulime” akumunge pulumu kerepale nilimele. Yembo awisilini pilkulie ‘Walsikele mindi ye purumu. Pe yemo kolorumu kinie kamu ambo waye molorumu.’ ningu pilimele. Yembo marene pilkulie ‘Ye telu mindi walse pulimo. Ambo marenga ye kolemele kinie altoko ye telu mindi pulimele.’ ningu pilimele. Yembo marene pilkulie ‘Ambo mare ye ou pulime we molangi munduku siye kolko ye lupema naa puringi ambo wayemando nirimu.’ ningu pilimele.
*5:10: Giriki ungune “Kirasinge yembomanga kimbume kulumiye tondoko” molemo nalo akumunge ungu pulumu ya torumulu molemo. LLuku 7:44, Jono 13:4-5,12-17, Mateyu 20:25-28 kanani.
†5:13: Ou-Tesallonaika 3:11, Ou-Pita 4:15.
‡5:14: Yembo marene ‘opa-pulue’ yu kurumenga nomi Setene konopu lemele. Nalo marene pilkulie ‘Pollone ‘Ulsukundu molemele yemboma olionga opa-puluema.’ nimbe pilipe aku sipe pep torumu.’ ningu pilimele.
§5:15: bokumunge alsena anjokondo “42. Seten”.
*5:15: Aku ungumunge pulumu kerepale nilimele.
†5:16: bokumunge alsena anjokondo “43. sios”.
‡5:17: bokumunge alsena anjokondo “16. hetman”.
§5:18: Ungu Manema 25:4, Ou-Korini 9:9.
*5:18: Mateyu 10:10, Ou-Korini 9:14.
†5:19: Ungu Manema 17:6, 19:15, Pe-Korini 13:1.
‡5:20: Yembo marene pilkulie “Tapu ye wema pilku molangi.’ nimbe nirimu.’ ningu pilimele nalo yembo awisilini “Yu Kirasinge yemboma pali pilku molangi.’ nimbe nirimu.’ ningu pilimele.
§5:21: bokumunge alsena anjokondo “13. God”, “23. Krais”.
*5:22: ungu pulu te inie yakondo 4:12*.
†5:23: Timotini molopa yemboma tapu tepa nokomba mele Pollone ungu awisili yu mane sirimu nalo ya 5:23 pala ( ) akune Timoti yuyundu ‘Piliepili.’ nimbe nirimu. 5:22 molemo mele pilkulie ya pala ⸤ ⸥ akune molemo mele nimbe nirimunje ningu pilimele, nalo Pollo Timotiselo moloringili kinie maratene awisili naa lierimumunge kuru torumu kinie no-waene noringila. Umbu-no kapola naa molorumu kinie ‘Kuru naa topili.’ ningu waene kinie waka-maka noringi akumunge Pollone aku sipe nirimunje ningu pilimele. ‘Umbu-no keri manjipe norumumunge taki-teki yu kuru torumunje.’ ningu pilimele.
‡5:24: Kote nambolka kotemondo nirimunje, naa pilimolo. Pulu Yemone kotemo pilimbendo nirimunje, molo mana Pulu Yemonga yembo talapena sukundu kote pilimelemondo nirimunje.