LUKA
KA YESU TA KIBARO DIMAN MIN SƐBƐ
Kitabu faamucogo
Nin kitabu sɛbɛbaga kɛra Luka ye. Ale tun ye Gɛrɛki ye. Dɔkɔtɔrɔ tun lo, banaw flakɛri ta fan fɛ. A fana tun tugura Pɔli kɔ ka taga yɔrɔ caman na, ka taga Kibaro Diman* fɔ. Kitabu sɛbɛra ni mɔgɔ min tɔgɔ ye, o tun ye Tehofili ye.
A ka sɛgɛsɛgɛri caman kɛ Yesu ta ko ra fɔlɔ, sani a ye nin kitabu sɛbɛ; a ka Yesu ta ɲanamanya ko sɛgɛsɛgɛ, ani a sacogo, ani a kunuko. A k’a yira ko ka Yesu to a ta Alaya ra, a kɛra Adamaden ye, janko ka mɔgɔw dɛmɛ.
Matiyu ta kitabu ni Marika ta kitabu bɛ kuma minw fɔ, Luka ta kitabu bɛ o kuma kelenw le fɔ, nka Luka ka fɛn caman wɛrɛ fara a ta kan, minw tɛ o kitabu tɔw ra, i n’a fɔ Yesu ka muso min dencɛ kunu ka bɔ saya ra Nayini dugu kɔnɔ, ani Zake ta ko, ani karamɔgɔden minw tun bɛ tagara Emayusi. A bɛ talen caman fana fɔ, minw tɛ kitabu tɔw kɔnɔ, i n’a fɔ Samarikacɛ mɔgɔɲuman ta ko, ani dencɛ fla ta ko.
An k’a ye ko Matiyu b’a yira ko Yesu ye Kisibaga ye, Marika b’a yira ko Yesu ye Ala ta baaraden ye; nka Luka b’a yira an na ko Yesu ni a ta Alaya bɛɛ, a kɛra adamaden ye, janko ka kɛ mɔgɔw ta jurumun saraka ye (3.23-38).
Kitabu kɔnɔkow
Yesu ni Yuhana worocogo (1–2)
Yuhana Batizerikɛbaga ta baara (3)
Yesu ka baara ni waajuri min kɛ Galile (4–9)
Yesu ka baara minw kɛ k’a ta Galile ka taga se Zeruzalɛmu (9–19)
Yesu ka kuma min fɔ a sɔsɔbagaw ye Zeruzalɛmu (19–20)
Yesu ka min fɔ Zeruzalɛmu halakiko ra, ani ale nako (21)
Yesu ta saya ni a kunuko ni a yɛlɛnko ka taga sankolo kɔnɔ (22–24)
1
Luka ka kitabu sɛbɛkun fɔ
1 Ne tericɛɲuman Tehofili, ko minw kɛra an fɛ yan, ne bɛ o kow le sɛbɛra ka o ci i ma. Mɔgɔ caman fana k’a damina ka o kow kibarow sɛbɛ ka ban. 2 Mɔgɔ minw ka Yesu ta kow ye o ɲa ra kabini a damina ra, ani Ala ta Kuma waajuri baara karifara o ma, olugu ka o kow lakari an ye cogo min na, a sɛbɛbagaw ka a sɛbɛ ka kaɲa ni olugu ta kuma le ye fana. 3 O le kosɔn, Tehofili, ne fana ka ɲininkari kɛ o kow ra kabini a damina ra, ka o kow bɛɛ sɛgɛsɛgɛ, k’a ye ko a ka ɲi ne fana ye a sɛbɛ i ye k’a tugutugu ɲɔgɔn na; 4 ni o kɛra, i bɛna a lɔn, ka la a ra ko i karanna ko minw na Yesu ta ko ra, ko o ye can le ye jate.
Mɛlɛkɛ ka Yuhana Batizerikɛbaga woroko fɔ
5 A kow daminana wagati min na, o y’a sɔrɔ Herodi* le tun ye Zude masacɛ ye. Sarakalasebaga* dɔ tun tɔgɔ ye ko Jakariya; a tun bɛ Abiya ta sarakalasebagaw ta jɛnkuru le ra. A muso tun ye sarakalasebagaw kuntigiba Haruna ta duruja dɔ le ye; a tɔgɔ tun ye ko Elizabɛti. 6 O fla bɛɛ tun terennin lo Ala ɲa kɔrɔ; o tun bɛ Matigi Ala ta cifɔninw, ani a ta sariya sigininw bɛɛ sira tagama ka ɲa. 7 Nka den tun tɛ o fɛ, Elizabɛti tun ma se ka den woro. O mɔgɔ fla bɛɛ tun kɔrɔra fana.
8 Ayiwa, lon dɔ, Jakariya tun bɛ saraka lasera, sabu a da tun sera ale ni a ta jɛnkuru le ma. 9 Ka kaɲa ni sarakalasebagaw ta landa ye, o tun ka ale le ɲanawoloma ko a ye don Alabatosoba kɔnɔ ka wusunan don yɔrɔ saninman* kɔnɔ. 10 Ka Jakariya to wusunandon na yɔrɔ saninman kɔnɔnɔ, jama bɛɛ lɔnin tun bɛ kɛnɛ ma, o bɛ Ala daarira. 11 Matigi Ala ta mɛlɛkɛ dɔ ka a yɛrɛ yira Jakariya ra; a lɔnin tun bɛ wusunan sarakajɛnifɛn* kininboroyanfan fɛ. 12 Jakariya ka o mɛlɛkɛ ye tuma min na, a hakiri ɲagamina, siranya ka a mina fana. 13 Mɛlɛkɛ ko: «Jakariya, i kana siran, Ala le ka i ta daariri lamɛn; i ta muso Elizabɛti bɛna dencɛ woro i ye, i bɛna a tɔgɔ la ko Yuhana. 14 O den bɛna kɛ ɲagarikoba le ye i fɛ. O den woroko bɛna mɔgɔ caman ninsɔndiya fana. 15 Sabu a bɛna bonya sɔrɔ Matigi Ala ɲa kɔrɔ. A tɛna duvɛn min, walama minnifɛn fariman wɛrɛ; a bɛna fa Nin Saninman* na kabini a worotuma. 16 A bɛna kɛ sababu ye k’a to Izirayɛlimɔgɔ caman ye sekɔ ka sɔn o Matigi Ala ma. 17 A bɛna baara kɛ ka Matigi ta sira labɛn ni Nin Saninman ta sebagaya ye i n’a fɔ cira Iliya* 1.17 Iliya: Dɔw b’a fɔ a ma ko Eli. tun bɛ cogo min na, ka denw ni o facɛw cɛ bɛn, ka mɔgɔ murutininw hakiri yɛlɛma k’a to o ye mɔgɔsɔbɛ hakiri sɔrɔ. O cogo ra, a bɛna siya dɔ labɛn ka o bla Matigi ye.»
18 Ayiwa, Jakariya ko mɛlɛkɛ ma ko: «O bɛ se ka kɛ cogo di? Sabu ne kɔrɔra ka ban, ne ta muso fana kɔrɔra.» 19 Mɛlɛkɛ ka Jakariya jaabi k’a fɔ a ye ko: «Ne le ye Jibirili ye. Ne le bɛ Ala kɛrɛ fɛ ka to ka a ta baaraw kɛ. Ale le ka ne ci ka na kuma i fɛ ka nin kibaro diman fɔ i ye. 20 Nka i bɛna kɛ bobo ye, fɔ ka taga nin kow bɛɛ kɛwagati se, sabu i ma la o kuma ra, k’a sɔrɔ o kow bɛna kɛ a wagati ra.»
21 Jama belen tun lɔnin bɛ kɛnɛ ma, o bɛ Jakariya makɔnɔna. A mɛɛnna yɔrɔ saninman kɔnɔ minkɛ, o ka jama kɔnɔnɔban. 22 Jakariya nana bɔ kɛnɛ ma minkɛ, a ma se ka kuma. O k’a lɔn ko Ala tun ka fɛn dɔ le yira a ra yɔrɔ saninman kɔnɔ yi. A ka kɛ tagamasiyɛnw le kɛ ye o fɛ ni a boro ye; a ma se ka kuma. 23 Jakariya ta baarakɛlonw nana dafa tuma min na, a sekɔra ka taga a ta so kɔnɔ.
24 Ayiwa, wagati dama tɛmɛnin kɔ, Jakariya ta muso Elizabɛti nana kɔnɔ ta; a dogora ni kɔnɔ ye fɔ karo looru. A ko: 25 «A flɛ, Matigi ka nin le kɛ ne ye: denworobariya maroya min tun bɛ ne ra mɔgɔw ɲa kɔrɔ, a sɔnna ka o maroya le bɔ ne ra.»
Mɛlɛkɛ ka Yesu woroko fɔ
26 Ayiwa, Elizabɛti ta kɔnɔ karo wɔɔrɔnan na, Ala ka mɛlɛkɛ Jibirili ci ka taga Galile dugu dɔ ra, o dugu tɔgɔ ye ko Nazarɛti. 27 Mɛlɛkɛ tagara sunguru dɔ fɛ; cɛ min tun ka o sunguru mamina o tɔgɔ tun ye ko Yusufu. Dawuda ta duruja dɔ tun lo. Sunguru yɛrɛ tɔgɔ tun ye ko Mariyamu.
28 Mɛlɛkɛ donna a kan, k’a fɔ a ye ko: «Ne bɛ i fo, Mariyamu, Ala ka koɲuman kɛ ele min ye; Matigi Ala bɛ n’i ye.» 29 O kuma ka Mariyamu hakiri ɲagami. Mariyamu k’a yɛrɛ ɲininka ko o fori suguya kɔrɔ ye mun ye? 30 O tuma mɛlɛkɛ k’a fɔ a ye ko: «I kana siran, Mariyamu, sabu Ala ka koɲuman le kɛ i ye. 31 A flɛ, i bɛna kɔnɔ ta ka dencɛ woro, i bɛna a tɔgɔ la ko Yesu. 32 A bɛna bonyaba sɔrɔ; a bɛna wele ko Den* min bɔra Ala Kɔrɔtaninba ra. Matigi Ala bɛna a sigi a bɛmacɛ Dawuda ta masasiginan kan. 33 A bɛna sigi masaya ra Izirayɛli ta mɔgɔw* kunna wagati bɛɛ. A ta masaya tɛna ban fiyewu.» 34 Mariyamu ko mɛlɛkɛ ma ko: «O bɛna se ka kɛ cogo di, sabu ne ma cɛko lɔn fɔlɔ.» 35 Mɛlɛkɛ ka a jaabi ko: «Nin Saninman* bɛna jigi i kan, Ala Kɔrɔtaninba ta sebagaya bɛna i datugu i ko yirisuma. O le kosɔn, i bɛna dencɛ saninman min woro, o bɛna wele ko Den min bɔra Ala ra*. 36 A flɛ, i balemamuso Elizabɛti ni a ta kɔrɔya bɛɛ, a fana ka kɔnɔ ta dencɛ ra. O tun b’a fɔra ko ale min tɛna den sɔrɔ, nin ye a kɔnɔ karo wɔɔrɔnan ye sisan. 37 Sabu foyi si tɛ Ala kaɲa.»
38 Mariyamu ko: «Ne ye Ala ta jɔnmuso le ye; i ka min fɔ, Ala y’a kɛ ten.»
O kɔ, mɛlɛkɛ tagara ka bɔ Mariyamu kɔrɔ.
Mariyamu tagara Elizabɛti fɛ
39 Ayiwa, o wagati kelen na, Mariyamu ka sira ta ka teliya ka taga dugu dɔ ra Zude mara kuruyɔrɔw ra. 40 A tagara se yi minkɛ, a donna Jakariya ta bon kɔnɔ ka Elizabɛti fo. 41 Kabini Elizabɛti ka Mariyamu ta forikan mɛn dɔrɔn, Elizabɛti ta den lamagara a kɔnɔ. Elizabɛti fara Nin Saninman* na. 42 A pɛrɛnna ni fanga ye k’a fɔ Mariyamu ye ko: «Ala ka baraka don i ra ka tɛmɛ muso tɔw bɛɛ kan; den min bɛ i kɔnɔ, Ala ka baraka don o ra fana. 43 Ne ye jɔntigi le ye sa, fɔ ne Matigi bamuso bɛ na ne ta so? 44 I m’a ye, kabini ne ka i ta forikan mɛn, ne ta den ɲagaritɔ lamagara ne kɔnɔ. 45 Ala ka baraka don i ra, Mariyamu, sabu Matigi Ala ka min fɔ i ye, i lara a ra ko o kow bɛna kɛ.»
Mariyamu ka Ala tando
46 Ayiwa, Mariyamu ko:
«Ne nin bɛ Matigi ta bonya lakari,
47 ne jusukun bɛ ɲagari ne Kisibaga Ala kosɔn;
48 sabu a ka a ɲa majigi ka a ta jɔnmuso majiginin flɛ.
Ka a ta bi ra, wagati bɛɛ ta mɔgɔw bɛna a fɔ ko ne ta ɲana;
49 sabu Sebɛɛtigi Ala ka kobaw kɛ ne ye.
A tɔgɔ saninyanin lo,
50 a ta makari bɛ se a ɲasiranbagaw ma,
wagati bɛɛ, ani tuma bɛɛ.
51 A boro barakaman ka kabakow kɛ;
yɛrɛbonya miiriyaw tun bɛ minw jusukun na, a ka olugu janjan.
52 A ka fagamaw lajigi ka bɔ o ta masasiginanw kan,
ka mɔgɔ ɲanibagatɔw kɔrɔta.
53 A ka kɔngɔtɔw sɔn fɛnɲumanw na fɔ ka o wasa,
ka naforotigiw borolakolon bla ka taga.
54 A nana a ta jɔnw, Izirayɛlimɔgɔw dɛmɛ,
sabu a ma ɲina a ta ɲumanya kɔ,
55 i n’a fɔ a tun ka a layiri ta an bɛmaw ye cogo min na,
min ye Iburahima ni a ta duruja ye.»
56 Ayiwa, Mariyamu tora Elizabɛti fɛ yi ka karo saba ɲɔgɔn kɛ, o kɔ, a sekɔra ka taga a ta so.
Yuhana Batizerikɛbaga worocogo
57 Ayiwa, Elizabɛti jigiwagati nana se; a jigira dencɛ ra. 58 Elizabɛti sigiɲɔgɔnw, ani a balemaw nana a mɛn ko Matigi Ala ka o koɲumanba kɛ a ye minkɛ, o bɛɛ ɲagarira ni a ye. 59 Ayiwa, den woronin tere seeginan na, o tun bɛna a kɛnɛsigi lon min na, o tun b’a fɛ ka a facɛ Jakariya tɔgɔ le la a ra. 60 Nka den bamuso ko: «Ɔn-ɔn, a tɔgɔ bɛ la ko Yuhana.» 61 Mɔgɔw ko: «O tɔgɔ tɛ mɔgɔ si ra i ta mɔgɔw ra dɛ!»
62 O ka tagamasiyɛn kɛ den facɛ ye ka a ɲininka ko a b’a fɛ den tɔgɔ ye la di? 63 Ayiwa, Jakariya ko o ye walaka dɔ di ale ma. O k’a di a ma. A k’a mina ka sɛbɛ a kan ko: «Den tɔgɔ ye ko Yuhana.» Mɔgɔw bɛɛ kabakoyara.
64 O yɔrɔnin kelen bɛɛ ra, Jakariya nɛnden fonina, a sera ka kuma tuun, a ka kɛ Ala tando ye.
65 O ko ka siranya bla o sigiɲɔgɔnw bɛɛ ra; Zude kuruyɔrɔw mara mɔgɔw bɛɛ ka kɛ o kow lakari ye ɲɔgɔn ye. 66 Mɔgɔ o mɔgɔ ka o kuma mɛn, o bɛɛ tun bɛ miiri k’a fɔ ko: «O tuma nin den bɛna kɛ mɔgɔ suguya juman le ye sa?» Sabu o bɛɛ ɲa tun bɛ Ala ta sebagaya ra den kan.
Jakariya ta cirayakumaw
67 Ayiwa, den facɛ Jakariya fara Nin Saninman* na, Ala ka kuma don a da ra; a ko:
68 «An ye baraka la Matigi Ala ye, Izirayɛli* ta Ala;
sabu a nana a ta mɔgɔw dɛmɛ ka o kunmabɔ.
69 Ala ka Kisibaga* barakaman di an ma
ka bɔ a ta jɔncɛ Dawuda ta gba ra.
70 Ala ta cira saninmanw tun ka o ko le fɔ kabini wagatijan.
Ala tun ka layiri ta an ye
71 ko a bɛna an bɔsi ka bɔ an juguw boro,
ani ka an bɔ an kɔninyabagaw bɛɛ ta fanga kɔrɔ.
72 Ala ka a ta hina yira an bɛmaw ra nin cogo le ra.
A ka jɛnɲɔgɔnya saninman min layiri ta, a ma ɲina o kɔ.
73 Sabu Ala tun karira an bɛmacɛ Iburahima ye
74 ko a bɛna an bɔsi ka bɔ an juguw ta fanga kɔrɔ,
janko an ja siginin ye baara kɛ ale Ala ye.
75 Ala ka o kɛ, janko an ye tagama saninya ra,
ani terenninya ra a ɲa kɔrɔ an si bɛɛ ra.
76 Ayiwa, Ne den, i bɛna wele ko Ala Kɔrɔtaninba ta cira;
sabu i bɛna tagama Matigi ɲa kɔrɔ, ka a ta siraw labɛn a ye,
77 ka kisiri lɔnniya yira a ta mɔgɔw ra,
ka o ta jurumunw yafa o ma.
78 Sabu an ta Ala ye hina tigi ani ɲumanya tigi le ye;
o le kosɔn a bɛna yeelen bɔ an ye ka bɔ san fɛ, i ko sɔgɔmada tere,
79 janko minw bɛ Alalɔnbariya dibi ni saya ɲasiran na, yeelen ye bɔ olugu ye,
janko an ye yɛlɛma ka hɛra sira ta.»
80 Ayiwa, den kɔni tun bɛ bonyara ka hakiri sɔrɔ. A nana taga to kongokolon kɔnɔ, fɔ lon min na a nana a yɛrɛ yira Izirayɛlimɔgɔw ra.