I Mahalap Sumat Nagsurat-na Si
Juan
Pagbulig Pagsabot Sito Libro
Si Juan addangan si Dusi nagpili'-na si Jesus bilang apostol (Mateo 10:2; Markos 3:17; Lukas 6:14). Dadi'-na iya si Sebedeo pati' si Salome nga mga taga Capernaum. Ga'i iya agsabi si arun-na ato sito Ebanghelyo, lugod agpakilala hamok iya bilang inadalan nga hinigugma'-na si Jesus (13:23; 19:26; 20:2; 21:7,20,24). Agsurat-nay to ngan maktong na iya si 85 AD (mga 55 anyos kahuman abanhaw si Jesus). Iyay to i pangultimo nagsurat si mga Ebanghelyo.
Bali haya i pagkala'inan-na sito kuntra si nagsurat-na kas Mateo, Markos pati' Lukas. Tungod kay agsurat si Juan kahuman na dina si maliyat panahon pagpaki'adda si mabanhaw Jesus, mas malalom i pagsabut-na parti si Diyos. Ga'i iya akuntinto pagsumat hamok si mga hinabo' kundi' ag'isplikar iya kon ay kay ahinabo' to. Pariho si Katapusan Panihapon, agsumat iya sito si lima gayod kapitulo (13-17) pero ga'i iya agbagaw parti si pan pati' si kupa. Ari si tallo mga Ebanghelyo, i Katapusan Panihapon sallod hamok si pira mga birsikulo.
Aggamit i a'a allingon pagpaklaro kon ay i maka'anna' si isip-na. Sanglit pina'agi si allingon sakilala-ta i kina'iya-na si a'a. Si pariho kamutangan, anakka si Juan i pagsabot nga si Jesus i Allingon nga agpakang'a'a ngan makihuwang pag'istar si kita kam ato si kalibutan (1:14) basi' agpakakulaw i mga a'a kon say i Diyos Tata' ngan agpakasabot si kina'iya-na pati' isip-na. Agsurat iya sito basi' agpanutu'o i mga a'a nga si Jesus i Tinu'inan Mannanalwas, i Dadi'-na si Diyos ngan tungod si mga pagtutu'u-na, agpaka'angkon mga iya si kinabuhi' nga gana' katapusan-na (20:31). Sanglit, malabbat i maka'anna' ato parti si pagkadiyus-na si Jesus, parti si pagtu'o, pati' parti kon ay i ungod kinabuhi'. Agpamatu'od ato si Juan nga ungod si Jesus hamok i nagsa'ad Paragsalbar.
Agpasabot ato si Juan si pagkala'inan-na si kina'iya-na si tallungan: I Tata', i Dadi', pati' i Espirito Santo.
Parti si Diyos Tata', aka'adal kita hi'unong: Si gahum-na pagbanhaw si mga minatay (5:21), si pagkagamhanan-na labaw si dimu'an (10:29), si klasi si kasing-kasing nga iristaran-na (14:23), si pagkasagradu-na (17:11), pati' si pagkamatadung-na (17:25).
Parti si Dadi', agsumat si Juan si pala'in-la'in nagpaparihu'an-na si Jesus si kalugaringun-na: Si karakanon (6:35), si danta' (9:5), si pwirtahan (10:7), pati' si pu'un-na si ubas (15:1). Agpasabot liwat ato nga si Jesus hamok i pangngagihan, i kamatu'uran, pati' i kinabuhi' (14:6).
Parti namay si Espirito Santo, malabbat liwat i sa'adalan-ta si iya ari si kapitulo 14-16 hi'unong si pagpasayud-na si kita si kamatu'uran, si pag'ayup-na si kita, si pagparagiya-na pati' si pagparaturu'-na si kita kam magpanutu'o si Kristo.
Malabbat mga pangngilalahan si langitnon kasiguruhan nga ato hamok kina'anda'an: Aghimu-na si Jesus bino i buwahi' (2:1-11), agpahalap-na i dadi'-na si tinapuran (4:46-54), agpalangngan-na i lulid (5:1-18), agpakulaw-na i buta (9:1-7), ngan agbanhaw-na si Lazaro (11:38-45).
I la'in pa mga isturya nga ato hamok kina'anda'an: I pagturu'-na si Jesus si Nicodemos (3:1-21), i pagpakibagaw-na si Jesus si Samaritana hi'unong si ungod kinabuhi' (4:1-26), i mahalap mangngataman (10:1-21), i pagturu'-na si Pyista nga Dadi'-na iya si Diyos (10:22-42), pati' i pagpangadyi'-na pada'iray si Tata' (17:1-26).
I Pagtunga'-tunga' Sito Libro
1. Si Jesus i Allingon nga Agpakang'a'a (1:1-18)
2. I Pag'agda-na si Dahulo mga Inadalan-na si Jesus (1:19-51)
3. Hayag si Jesus Pagpasamwak (2:1–4:54)
4. I Paghimu-na si mga Pangngilalahan si Langitnon Kasiguruhan pati' i Pag'atindir-na si mga Pyista si Jerusalem (5:1–11:57)
5. I Pagturu'-na ari si Templo Sallod si Kamahalan (12:1-50)
6. I Pagturu'-na si mga Inadalan-na pati' i Pagpangadyi'-na ari si Katapusan Panihapon (13:1–17:26)
7. I Pagdakop, Pagbista pati' Pagpapako' si Jesus (18:1–19:42)
8. I Pagkabanhaw (20:1-31)
9. I Pagtu'in-na Gihapon si Jesus si Pedro (21:1-29)
1
Agpakang'a'a i Allingon
1 Antis si panikangan aniya' na Allingon, ngan yayto Allingon aghuwang si Diyos, ngan i Allingon, iya i Diyos. 2 Aghuwang na iya si Diyos antis pa si panikangan.
3 Ahimo i dimu'an pina'agi si iya, ngan kon ma'in iya i magbuhat, gana' mahimo si bisan ay. 4 Awinan si iya i ungod kinabuhi', ngan yaynan kinabuhi' i magdanta' si mga a'a. 5 Agsana'ag to danta' si kalu'uman, pero ga'i to sasabutan-na.* I adda pa kahulugan-na si Grikuhanon linggwahi: ga'i to salupig-na si kalu'uman.
6 Mangno abantog i naglihug-na si Diyos nag'arunan Juan. 7 Naglihog iya bilang tistigos pagpamatu'od mahi'unong sito danta', basi' pina'agi si iya anutu'o kunta' i dimu'an. 8 Ma'in iya mismo i danta', pero pada'ito hamok iya pagpasayod hi'unong sito danta', 9 kay ma'in na pira tisiga ato si kalibutan i ungod danta' nga agsana'ag si balang a'a.
10 Si kamatu'uran, mismo sinan panahon, ato na si kalibutan i Allingon pero ga'i iya nagkilala si mga a'a bisan kon naghimo mga iya pina'agi si iya. 11 Pada'ito iya si mga sakup-na pero ga'i iya nag'ako'. 12 Pero aniya' may gihapon magtapod si arun-na, ngan para sito dimu'an nga ag'ako' si iya, agpumwan-na i katungod nga magin dadi'-na si Diyos. 13 Ga'i mga iya aka'angkon sito kamutangan pina'agi si pribilihiyu-na si maghinganak si mga iya, o tungod si mga pag'ungara'-na, o ma'in ngani' tungod si mga pagpili'-na, kundi' ahimo mga iya dadi'-na tungod kay i Diyos mismo magbuwan si mga iya baha'o kinabuhi'.† Si Grikuhanon: i Diyos mismo maghinganak si mga iya.
14 Agpakang'a'a i Allingon ngan makihuwang pag'istar si kita kam. Sakulawan-ta kam i maka'angayan kina'iya-na nga iya i ka'angayan-na si gana' kaparihu-na Dadi'. Linihug-na iya si Tata' pagpakatu'an si kabug'usan-na si mapinalangga'on pagpanginanu-na pati' si kamatu'uran.
15 Agparapasayod si Juan mahi'unong si iya pina'agi si pagpinugad, “Yayto i nagparapinugad-ko siray nga i mabantog kahuman si ako, labaw dina kay dati na iya antis si paka'allum-ko.” 16 Tungod si kabug'usan-na si mapinalangga'on pagpanginanu-na, bali pagsangyahan si kahalapan‡ I nagtukoy kahalapan, iya i naghingyap-ta kabubuwason nga tikang si Diyos ma'in i kayamanan. nga sunud-sunod sakarawat-ta kam dimu'an. 17 Agpumwan-na si Diyos i bala'od pina'agi si Moises, pero i mapinalangga'on pagpanginano pati' i kamatu'uran paguwa' pina'agi si Jesu-Kristo. 18 Gana' pa gayod bisan say aha'a makakulaw si Diyos, pero aniya' magpakilala kon say iya, nga gana' la'in kon ma'in mismo i Diyos nga gana' kaparihu-na Dadi' nga awiray ina'anto si kagiliran-na si Tata'.
Agsumat si Juan
nga Ma'in Iya
i Tinu'inan Mannanalwas
19 Aniya' nagpamabawa-na si mga punu'-na si mga Hebro ari si Jerusalem mga paraghalad pati' mga kabulig-na sito nga nagpangarunan Levita pagpatilaw si Juan kon say gayod iya. Yayto i kamatu'uran nagsumat-na si Juan. 20 Ga'i iya agruha-duha pagsaruman, lugod diritso iya aminugad, “Ma'in ako i Tinu'inan Mannanalwas.”
21 Agpaminugad to si iya, “Kon sugad, ka'aw si Elias.”
Aminugad iya, “Ma'in.”
Amatilaw gihapon mga iya, “Ka'aw na ba' i nagparapanimulat kami' paragsumat?”
Anaruman may iya, “Ma'in.”
22 Si katapus-tapusan agpaminugad mga iya, “Say kaw gayod? Buwanin kami' saruman nga angay sapasumat kami' si magpanlihog si kami'. Ay i pagka'abat-mo mahi'unong si pagka'a'a-moy nan?”
23 Anaruman si Juan pina'agi si mga allingun-na siray si paragsumat Isaias, “Ako i magparapasamwak ari si disyirto, ‘Tadungu-bi i aragihan-na si Paragdalom.’ ”§ Isa 40:3
24-25 Mangno amatilaw si iya i nagpamabawa Parisiyo, “Kapa'i may kay agparabunyag kaw kon ma'in ka'aw i Tinu'inan Mannanalwas, o ma'in ka'aw si Elias, o ma'in ka'aw i nagparapanimulat kami' paragsumat?”
26 Anaruman si Juan, “Parti si buwahi' i pagbunyag-ko* Si kabatasanan-na si mga Hebro, aniya' la'in katuyu'an-na si pagbunyag kuntra si pagbunyag Kristiyano. Agsob i mga nagbunyagan i mga ma'in Hebro si laha' nga ag'ako' na si Hebruhanon pagtu'o. I kabatasanan-na mga iya pagpatugnob si buwahi', iya i pagpakulaw si gawas nga naghugasan na i a'a si mga sala'-na. pero aniya' huwang ato nga ga'i sakilala-bi. 27 Iya i tisunod si ako. Ma'in ngani' ako angay bisan pagbak'ad si sintas-na si sapatus-na.”
28 Ahinabo' nan dimu'an ari si baryo Betania nga banda sirangan si Suba' Jordan kon singnga agparabunyag si Juan.
Si Jesus i Nati Karniru-na
si Diyos
Mateo 3:16; Markos 1:10; Lukas 3:22
29 Ka'asumuhan, sakulawan-na si Juan nga tidugok si iya si Jesus, ngan aminugad iya, “Kulawi-bi, awira' i Nati Karniru-na si Diyos nga tipara' si sala' ato si kalibutan! 30 Iya i nagtukuy-ko si pagpinugad, ‘I a'a nga mabantog kahuman si ako, labaw dina kay dati na iya antis si paka'allum-ko.’ 31 Ngan pagtu'in si ako pagbunyag parti si buwahi', mismo ngani' ako ga'i pa liwat angilala kon say iya, pero nagtu'inan ako sito basi' akakilala si iya i mga a'a-na si Israel.”
32 Agpadayon si Juan pagpamatu'od hi'unong si mahinabo' si pa'agi ray pa hamok mga allaw, “Sakulawan-ko i Espirito man langit nga pa'ayop si iya pariho si adda sarampati. 33 Ga'i kunta' ako angilala si iya kon ga'i agpinugad i maglihog si ako pagbunyag, ‘I a'a kon singnga sakulawan-mo i Espirito pan hawod ngan pa'ayop, burunyagan-na i mga a'a pagpa'ayop si Espirito Santo.’† Parti si espirituhanon pagbunyag, kulawin i pagsabi-na sinan si Jesus ari si Buhat 1:5 pati' i pagtuman sinan ari si Buhat 2:1-4. 34 Sakulawan-koy nan gayod ngan akatistigos ako nga yaynan i Dadi'-na si Diyos.”
I Primiro
mga Inadalan-na si Jesus
Mateo 4:18-22; Markos 1:16-20; Lukas 5:2-11
35 Ka'asumuhan, pabwilta gihapon ari si Juan ngan aniya' duwangan si mga inadalan-na huwang si iya. 36 Pakakulaw-na nga palabay si Jesus, aminugad iya, “Kulawi-bi, iyay ray i Nati Karniru-na si Diyos!”
37 Pakabati'-na si iya si duwangan inadalan, agpanlanat mga iya si Jesus. 38 Panili'-na si Jesus, sakulawan-na mga iya, mangno amatilaw, “Ay i tuyu'-bi?”
Pagpakulaw si karuyag-na mga iya nga magin ma'istru-nay to, agtahuran-nay to mga iya si Hebruhanon allingon, “Rabbi, pabaya'on daw kami' pada'iray si pandidiskansuhan-mo.”
39 Anaruman may si Jesus, “Hala, tana kam basi' aniya' sakatu'anan-bi.”
Sanglit amaya' mga iya pagkulaw si pandidiskansuhan-na. Siray uras, mga alas kwatro na si kakuhapon ngan ari mga iya hasta pa si ka'asumuhan kuhap.
40 Si duwangan nan nga makapamati' si mga allingun-na si Juan ngan magpamaya' si Jesus, addangan si mga iya si Andres, nga sirari-na si Simon Pedro. 41 Si pagbalik-na mga iya, gana' la'in isip-na si Andres kon ma'in i pag'anda' dayon si Simon ngan agpakatu'an-na, “Sabagatan kami' na i Tinu'inan Mannanalwas.” 42 Mangno agtulihan-na si Simon pada'iray si Jesus.
Pakakulaw-na si Jesus si iya, agpinugad-na iya, “Ka'aw si Simon, i dadi'-na si Juan. Ararunan kaw Cefas.” Si linggwahi-na kas Jesus, iyay nan i makapariho si sagara'an-bi na aron, Pedro.‡ I Cefas si Hebruhanon pati' i Pedro si Grikuhanon, bato i kahulugan-na si duway nan aron. Kulawin si Mateo 16:18.
Ag'agda-na si Jesus
kas Felipe pati' Nataniel
43 Ka'asumuhan, akahuna'-huna' si Jesus pagpada'iray si Galilea. Pakabagat-na si Felipe, agpinugad-nay to, “Amaya'a si ako.”
44 Si Felipe taga Betsaida nga iya liwat i nag'istaran-na syudad si kas Andres pati' Pedro. 45 Pakabagat-na si Felipe si Nataniel, agpinugad-nay to, “Sabagatan kami' na i nagtukoy si Bala'ud-na si Moises nga nagtukoy liwat si Nagpanurat-na si mga Paragsumat. Iya si Jesus taga Nasaret nga dadi'-na si Jose.”
46 Aminugad si Nataniel, “Ay? Taga Nasaret? Sigurado nga gana' sahimu-na kahalapan para si mga a'a si addangan nga taga sunsari'i.”
Aminugad may si Felipe, “Tuwa, amaya'a basi' aniya' sakatu'anan-mo.”
47 Pakakulaw-na si Jesus nga padugok si Nataniel, aminugad iya, “Atiya' i tangkod a'a-na si Israel, nga ga'i ata'o pagdaya'.”
48 “Pinapa'i ako sakilala-mo?” lingun-na si Nataniel.
Anaruman si Jesus, “Sakatu'anan-ta na kaw andang bisan ngan ari pa kaw si landung-na si igos myintras kaw agban'u-na si Felipe.”
49 Tungod sinan, akahintakan si Nataniel ngan diritso akapinugad, “Rabbi,§ Parti si Rabbi, kulawin si 1:38. ka'aw i Dadi'-na si Diyos, ka'aw i Hadi'-na si Israel.”
50 Aminugad si Jesus, “Anutu'o kaw hamok tungod kay agsumatan-ta kaw nga sakatu'anan-ta na kaw bisan ngan ari pa kaw si landung-na si igos. Aniya' pa mga tihinabo' nga anmas pa sito ka'urusahon.” 51 Mangno agpadayon iya pagsumat si mga iya, “Sumatan-ta kam si kamatu'uran, titakka i panahon nga sakatu'anan-bi dimu'an kon ay i maka'angayan kamutangan-na si Pinili' A'a nga bisan i mga anghel-na si Diyos amanahik paduwa'i si langit pagsirbi si iya.”
*1:5 I adda pa kahulugan-na si Grikuhanon linggwahi: ga'i to salupig-na si kalu'uman.
†1:13 Si Grikuhanon: i Diyos mismo maghinganak si mga iya.
‡1:16 I nagtukoy kahalapan, iya i naghingyap-ta kabubuwason nga tikang si Diyos ma'in i kayamanan.
§1:23 Isa 40:3
*1:26 Si kabatasanan-na si mga Hebro, aniya' la'in katuyu'an-na si pagbunyag kuntra si pagbunyag Kristiyano. Agsob i mga nagbunyagan i mga ma'in Hebro si laha' nga ag'ako' na si Hebruhanon pagtu'o. I kabatasanan-na mga iya pagpatugnob si buwahi', iya i pagpakulaw si gawas nga naghugasan na i a'a si mga sala'-na.
†1:33 Parti si espirituhanon pagbunyag, kulawin i pagsabi-na sinan si Jesus ari si Buhat 1:5 pati' i pagtuman sinan ari si Buhat 2:1-4.
‡1:42 I Cefas si Hebruhanon pati' i Pedro si Grikuhanon, bato i kahulugan-na si duway nan aron. Kulawin si Mateo 16:18.
§1:49 Parti si Rabbi, kulawin si 1:38.