Daniel
Hay Aat Ten Liblu
Hay Nangitudo' eten Liblu: hi Daniel.
Hay Nangitud'an Daniel eten Liblu: nan Hudyu.
Hay Pohdon nan Ngadan ten Liblun Ibaga: hi Apo Dios di munhumalyan ha"in.
Hay Gutud hi Nangitud'anan ten Liblu: hidin numbattanan di 605 B.C. hi engganah din 535 B.C.
Hay Teman ten Liblu: hay aton Apo Dios an mumpapto' an amin hinan pumpapto'an hidin amatagun Daniel ta engganah nan angunuh an pumpapto'an.
Hay Outline ten Liblu:
Hay NAꞋAT AD BABYLON hidin amatagun Daniel (1:1—6:28)
Hay na'at ya inadal Daniel nan ugalin di iBabylon (1:1-21)
Hay na'at ya impa'innilan Daniel din hopap di enenap nan Alin hi Nebuchadnezzar (2:1-49)
Hay na'at ya namolta nan liligwan Daniel hinan pun'apuyan nan Alin hi Nebuchadnezzar (3:1-30)
Hay na'at ya impa'innilan Daniel din netob an enenap nan Alin hi Nebuchadnezzar (4:1-37)
Hay na'at ya impa'innilan Daniel nan nitudo' hinan da'lig hidin nun'alian nan Alin hi Belshazzar (5:1-31)
Hay na'at ya nitapal hi Daniel hinan way do'ol an layon (6:1-28)
Hay MAꞋMAꞋAT HITUN LUTAH alpahan di atayan Daniel (7:1—12:13)
Hay ma'ma'at ya nan enenapnah aat nan opat an animal (7:1-28)
Hay ma'ma'at ya nan enenapnah aat nan butu'al an kalnilu ya nan butu'al an gandeng (8:1-27)
Hay ma'ma'at ya nan enenapnah aat ad Jerusalem (9:1-27)
Hay ma'ma'at ya nan enenapnah aat nan numbino'ob'on an a'ali (10:1—12:13).
1
Hay Nanginaynayunan da Daniel ya nan Liligwanah nan Pangulugdan Apo Dios
1 Hidin miyatluh tawon* Unu 605 B.C. hi numpapto'an nan Alin hi Jehoiakim† Hay nun'alianad Judah ya hidin 609-598 B.C. hi ad Judah ya impangpangulun nan alid Babylon an hi Nebuchadnezzar‡ Hay nun'alianad Babylon ya hidin 605-562 B.C. Ya hay pohdon nan ngadana an ibaga ya Nabu, baliwam nan imbaluy'un lala'i! unu, Nabu, halimunam nan igad'u!, ya hi Nabu ya ohan bululdad Babylon. ta ginubatdad Jerusalem. 2 Ya inyabulut Apo Dios ta inabakda nan iJudah, at nunhamhamda nan udumnan gina'uh nan Timplun Apo Dios ta inyuydad Babylon,§ Hete ya hopap di nangilayawan nan iBabylon hinan Hudyu an na'at hidin 605 B.C., ya ni'yuy da Daniel (bahaom nan footnotes di Jer. 25:11 ya Jer. 27:16 ta innilaom di aat nan netob ya miyatlu). ya inhinadah nan kuwaltun puntalepnandah gina'uh nan timplun awadan nan bululda.
3 Ya hennag nan Alin hi Nebuchadnezzar nan ap'apun di u'upihyalna an hi Ashpenaz ta umuy mumpilih nan holag di i'Israel an imbabaluy di a'ali unu nan imbabaluy nan nun'abagtun tatagud Israel 4 an hay piliona ya nan ungungan linala'in mi'id di dogohda, ya maphod di pangod'odolda, ya nala'engda, ya nan ag'agan mituduwan ta innilaonday tamuh nan palasyu. Ya hi Ashpenaz di mangitudtudun didah nan hapit di iBabylon ya nan nitudo' an aatdah di. 5 Ya inalin nan ali an hay idatdah onon ya inumon danen linala'ih abigabigat ya ma'alah nan onona. Ya tuluy tawon di pangituduwandah nan atondan mangat hi tamuda ya unda mahkay mabalin an itamuan nan ali.
6 Ya niddum hinan ungungan iJudah an napili da Daniel ay Hananiah, ya da Mishael ay Azariah.* Hay pohdon hanan ngadan an ibaga? Nan ngadan Daniel ya hay pohdonan ibaga ya an hi Apo Dios di munhumalyan ha"in, ya nan ngadan Hananiah ya hi Apo Dios ya ipattignay homo'na, ya nan ngadan Mishael ya hay nanginnilah aat Apo Dios?, ya nan ngadan Azariah ya hi Apo Dios di bumadang. 7 Ya nunhukatan Ashpenaz di ngadanda ta hay ngadan di iBabylon di impingadanan dida, at hay impingadanan Daniel ya hi Belteshazzar, ya hi Hananiah ya hi Shadrach, ya hi Mishael ya hi Meshach, ya hi Azariah ya hi Abednego.† Hay pohdon hanan ngadan an ibaga? Nan ngadan Belteshazzar ya hay pohdonan ibaga ya an hi Bel di manalimun ay hiya!, ya nan ngadan Shadrach ya hi Aku di mummandal ay hiya, ya nan ngadan Meshach ya hay nanginnilah aat Aku?, ya nan ngadan Abednego ya baal Nego. Ya hi Bel (unu hi Marduk), ya da Aku ay Nego (unu hi Nebo, unu hi Nabul) di tulun bulul ad Babylon, ya hi Nego ya impapto'na anu nan mun'adal hi science.
8 Ya ninomnom Daniel an adina onon nan ma'an‡ Nan iBabylon ya (1) inlahhinday udumnan dotag an ihdada ta e'nongdah mahhun hinan bululda, ya (2) hin'umu'uddum ya nun'onongdah mapaniaw an animal hinan Hudyu an umat hi babuy unu littalit, ya (3) nan iBabylon ya agguyda hinamad an tinidtidan nan dalan di animal ya inhaangda. An amin hana ya umipabohol hinan Hudyu. ya inumon nan bayah§ Nan bayah di iBabylon ya nilahhin di udum ta mihiit hinan pun'onngan di bululda ta way atondan mundayaw ay dida. an ma'alah nan onon di ali an paniawon di Uldin, at imbaganah nan ap'apun nan u'upihyal an hi Ashpenaz ta adida ipilit. 9 Ya impa'ulay Apo Dios nan upihyal, at inalinan Daniel di, 10 “Tuma'ot amih nan Apumin Ali an nangalih nan midat hi ononyu ya inumonyun bayah ti gulat ta tigona an ma'ung'ung ayu an adi ayu umat hinan udumnan ungungan papaddungyu at mid mapto' ya ipaputulna tun ulu'!”
11 Ya pento' nan ap'apun di u'upihyal di ohan guwalyah manalimun ay da Daniel, ya hi Hananiah, ya hi Mishael, ya hi Azariah. Ya inal'alu' Daniel heden manalimun ay didan inalinay, 12 “Padahonyu ni' an hay hamu' di ipa'anyun da'mi, ya nan danum di idatyuh pangiyinumanmih himpuluy algaw. 13 Ya magtud ay henen himpuluy algaw ya impaddung da'mih nan ungungan linala'in mangan ya manginum hinan bayah an ma'alah nan onon di ali. Ya tinnigmuy aatmih un waday nun'abhiwanmin dida.” 14 Ya inabulut den manalimun ay dida nan inalin Daniel, at hiyah ne pinadahnah inat ay didah himpuluy algaw.
15 Ya unat goh nagtud henen himpuluy algaw ya da Daniel di pinumhod di odolda ya un din ungungan gun nangan hinan ma'an an na'alah nan onon di ali. 16 At nete"an de ya nan pohdon da Daniel hi onon ya inumon di indat nan manalimun ay dida an bo'on nan ma'alah nan onon di ali.
17 Ya indatan Apo Dios danen opat an ungungah la'engda, ya abalinandan manginnilah nan numbino'ob'on an nitudun dida. Ya bo'on hene ya anggay di inat Apo Dios ti indatanah Daniel hi abalinanan manginnilah ibalinan di ma'enap ya nan mipa'innilan ma'at.
18 Ya unat goh nagtud heden tuluy tawon an din inalin nan alih pangiyayandah nan ungungan linala'in hiya ya initnud din ap'apun di upihyal dida ta inyuynah nan Alin hi Nebuchadnezzar. 19 Ya inohha'ohhan nan alin ni'hapit ay didan amin, ya ininnilana an mi'id ah ohan didah nipaddung hinan anala'eng Daniel an didan amin ay da Hananiah, ya hi Mishael, ya hi Azariah. At niddumdah nan puntamuon nan ali. 20 Ya an amin di way ibagan nan alin dida ya mattigna an mumpipuluy amaphod nan panugun danen opat ya un nan mumpumbuyun ya nan mangat hi madyik an wah nan babluy an pumpapto'ana.
21 At nunnonong hi Daniel hidin nuntamu an ta"on un hinakup nan Alin hi Cyrus ad Babylon.* Unu hidin 539 B.C.
*1:1 Unu 605 B.C.
†1:1 Hay nun'alianad Judah ya hidin 609-598 B.C.
‡1:1 Hay nun'alianad Babylon ya hidin 605-562 B.C. Ya hay pohdon nan ngadana an ibaga ya Nabu, baliwam nan imbaluy'un lala'i! unu, Nabu, halimunam nan igad'u!, ya hi Nabu ya ohan bululdad Babylon.
§1:2 Hete ya hopap di nangilayawan nan iBabylon hinan Hudyu an na'at hidin 605 B.C., ya ni'yuy da Daniel (bahaom nan footnotes di Jer. 25:11 ya Jer. 27:16 ta innilaom di aat nan netob ya miyatlu).
*1:6 Hay pohdon hanan ngadan an ibaga? Nan ngadan Daniel ya hay pohdonan ibaga ya an hi Apo Dios di munhumalyan ha"in, ya nan ngadan Hananiah ya hi Apo Dios ya ipattignay homo'na, ya nan ngadan Mishael ya hay nanginnilah aat Apo Dios?, ya nan ngadan Azariah ya hi Apo Dios di bumadang.
†1:7 Hay pohdon hanan ngadan an ibaga? Nan ngadan Belteshazzar ya hay pohdonan ibaga ya an hi Bel di manalimun ay hiya!, ya nan ngadan Shadrach ya hi Aku di mummandal ay hiya, ya nan ngadan Meshach ya hay nanginnilah aat Aku?, ya nan ngadan Abednego ya baal Nego. Ya hi Bel (unu hi Marduk), ya da Aku ay Nego (unu hi Nebo, unu hi Nabul) di tulun bulul ad Babylon, ya hi Nego ya impapto'na anu nan mun'adal hi science.
‡1:8 Nan iBabylon ya (1) inlahhinday udumnan dotag an ihdada ta e'nongdah mahhun hinan bululda, ya (2) hin'umu'uddum ya nun'onongdah mapaniaw an animal hinan Hudyu an umat hi babuy unu littalit, ya (3) nan iBabylon ya agguyda hinamad an tinidtidan nan dalan di animal ya inhaangda. An amin hana ya umipabohol hinan Hudyu.
§1:8 Nan bayah di iBabylon ya nilahhin di udum ta mihiit hinan pun'onngan di bululda ta way atondan mundayaw ay dida.
*1:21 Unu hidin 539 B.C.