Yesu Keriso Varana Biibiina
Matiu
Igirumi
(Matthew)
Vonaviakova
Weni bukana na Yesu kana kivina Matiu igirumi ma kamonai Yesu varana biibiina idebei. Giruma katamana kamonai God ina vonakiiyapa bagibagina iterei ina wawaya kurisi da mara sago ina Vivinevine Wawayina ina vonatawei kurisi. Matiu evonavoneta da wawayina inekiibau, tuna kata Viviyawa, kana vava Yesu.
Yesu na Jiu damsi kamosiyai itupuwa ma imagura ma weni varana biibiina na ke ti damsi kava kubiisi, ma bade tota kudubita dobuwai tamakamakai na kubiita.
Weni bukana kamonai Matiu ina nota weni nakanani irereghi.
Sapta 1:1 da ku 2:23 Yesu ina kaekiki mau i giu ma ikikava Yesu itupuwa.
Sapta 3:1-12 Jon Babataito ina biga.
Sapta 3:13 da ku 4:11 Yesu ibabataito ma muriyai ruyagha ipanani.
Sapta 4:12 da ku 18:35 Yesu ina baba kamonai idimadima, ivivi beyebeyena, ma wawaya ivivi yawasisi.
Sapta 19:1 da ku 20:34 Yesu ibaba Gariri da ku Jerusalem.
Sapta 21:1 da ku 27:66 Yesu ku Jerusalem inekiibau ma mara miikovimaruwa kamonai bera ghamaghamasi iberai ma damonai korosiyai irabobo.
Sapta 28:1-20 Yesu rabobowai ivomiiri ma kana kivikivina kurisi ivi debe meyei da yawayawana.
Weni bukana kamonai takitai da Yesu na vibeyebeyena wawayina ghamana. Rewapana gwabinai da God ina vonaviyoyovana iyamna vaghata idebei. Ma ina vibeyebeyena kamonai God ina vikiivavona isisiyei.
Weni bukana kamonai na Matiu nota ghamaghamasi miikovi irereghi da kamonai Yesu ina vibeyebeyena isisiyei. Nani notasi na weni.
1 Wawaya God ina vikiivavona kamonai na ikikava ina makai. Weni vibeyebeyena kana vava “Dima koya baranai.” Sapta 5 da ku 7
2 Aposols ivi 12 i biga avai. Sapta 10
3 God ina vikiivavona miibiisi. Sapta 13
4 Wawaya Yesu ina kivini na aviyavisina ina berai. Sapta 18
5 Mara damona ma ikikava God ina vikiivavona ina nekiibau. Sapta 24 da ku 25
1
Yesu ina kaekiki mau.
(Luk 3:23-38)
1 Kimta ma kimta kamonai na Yesu Keriso* Keriso: Grik damsi gamosi evonavona bo ‘Keriso’ ma Hibru damsi gamosi evonavona bo ‘Mesaya.’ Ivi ruwa iyamna ‘God ina Vivinevine Wawayina.’ ina kaekiki mau kii vava girumina na weni. Yesu na Kiivavo David tupurereghina, ma David na Abraham tupurereghina.
2 Abraham natuna na Aisiki,
ma Aisiki natuna na Jeikap,
ma Jeikap natunatuna na Juda titina yoghoyogho yavata,
3 Ma Juda natunatuna na Peres ma Zera, ma i maduwa na Tama,
ma Peres natuna na Hesron,
ma Hesron natuna na Ram.
4 Ma Ram natuna na Aminadab,
ma Aminadab natuna na Nason,
ma Nason natuna na Samon,
5 ma Samon kawana na Reiyab ma natusi na Bowas,
ma Bowas kawana na Ruti ma natusi na Obedi,
ma Obedi natuna na Jesi,
6 ma Jesi natuna na Kiivavo David.
Ma David na Uraya kwapurina iravaghi ma ivi tuwa da natusi na Soromon,
7 ma Soromon natuna na Reyobowam,
ma Reyobowam natuna na Abiya,
ma Abiya natuna na Asa,
8 ma Asa natuna na Jospat,
ma Jospat natuna na Jeyoram,
ma Jeyoram natuna na Usaya,
9 ma Usaya natuna na Jotam,
ma Jotam natuna na Ahas,
ma Ahas natuna na Hesekaya,
10 ma Hesekaya natuna na Manase,
ma Manase natuna na Amon,
ma Amon natuna na Josaya,
11 ma Josaya natunatuna na Jekonaya titina yoghoyogho yavata. Nani maranai Babilon damsi ipisi ma Israel damsi ipatumisi ma irutinisi ku Babilon da kubiisi ita biga.† Israel damsi Babilon kamonai imakai da madegha 70 ikovi ma muriyai ivovira ku Israel. 2Kgs 24:14-15; 2Chr 36:10; Jer 27:20
12 Nani dobunai Jekonaya natuna Seletiyel itupuwa,
ma Seletiyel natuna na Zerubabel,
13 ma Zerubabel natuna na Abiudi,
ma Abiudi natuna na Eliyakim,
ma Eliyakim natuna na Aso,
14 ma Aso natuna na Zadok,
ma Zadok natuna na Akim,
ma Akim natuna na Eriyudi,
15 ma Eriyudi natuna na Eriyesa,
ma Eriyesa natuna na Matan,
ma Matan natuna na Jeikap,
16 ma Jeikap natuna na Josepa.
Ma Josepa kawana Meri ivi tuwa da Yesu, ma tuna na God ina Vivinevine Wawayina.
17 Abraham ina kimtiyai da David ina ku kimta nani kamonai na kimta ivi 14. Ma bade David ina kimtiyai da Jekonaya ina ku kimta (ti damsi na irutinisi ku Babilon) na nani kamonai kimta ivi 14. Ma bade Babilon murinai da Keriso ina ku mara nani kamonai na kimta ivi 14.
Yesu Keriso itupuwa.
(Luk 2:1-7)
18 Yesu Keriso na weni nakanani itupuwa. Ina maduwa Meri na Josepa kana vopapara. Muriyai da ita ravaghi na Meri damina iviiya da Kanuma Vovokaravina ina rewapanai iropeya.* Luk 1:27 19 Ma Josepa na tomowa maninina, tuna kubiine maranai akova iviiya da Meri na roperopeyina, nota iviiya da gavugavunai ita voterei. Ma ke wawaya matasiyai ita berai da Meri iti avaberowei. 20 Nakanani nuwanuwana ivivi tetei ma ina matu kamonai Bada ina aneya kurina inekiibau. Ivona bo, “Josepa, tam David tupurereghina, Meri kuna ravaghi da kawam. Ke kuna yabumana, iyamna Kanuma Vovokaravina ina rewapanai iropeya. 21 Meri ini tuwa da natuna tomowa ma kuni vavei Yesu,‡ Hibru gamosiyai Yesu kana vava iyamna na ‘Bada ini yawasita.’ * Luk 1:31 iyamna ina wawaya i berabero kamonai ini yawasisi.”
22 Weni berasi peyarina ivi debei da aviyavisina rorova mara katamaninai God peroveta Aisaya kurina ivi sisiyei da ita tupuwa na itupuwa. Aisaya weni nakanani igiruma, ivona bo, 23 “Kovi yana, wiwike gubugubu na ke meyani tomowa damina ita viiya, ma kegha da ina ropeya da natuna tomowa ini tuwei. Ini vavei Imanuweru.” Nani vavana iyamna, “God gwabitiyai emakamakai.”* Isa 7:14
24 Vaghina ma, Josepa irumataka ma aviyavisina aneya ivonavonei na peyarina iberai. Meri irutini 25 da yavata imakamakai. Nani kamonai Josepa, Meri damina ke ita viiya, ikoyakoyaghi da iti tuwa. Ma ivi tuwa da natuna tomowa ma Josepa tomowa kikei ivi vavei Yesu.* Luk 2:21
*1:1: Keriso: Grik damsi gamosi evonavona bo ‘Keriso’ ma Hibru damsi gamosi evonavona bo ‘Mesaya.’ Ivi ruwa iyamna ‘God ina Vivinevine Wawayina.’
†1:11: Israel damsi Babilon kamonai imakai da madegha 70 ikovi ma muriyai ivovira ku Israel. 2Kgs 24:14-15; 2Chr 36:10; Jer 27:20
‡1:21: Hibru gamosiyai Yesu kana vava iyamna na ‘Bada ini yawasita.’
*1:23: Isa 7:14