11
1 Na Kirasi tepa molorumu mele pilipu manda manjipu molio mele eno aku siku na tepo molio mele kanokolie manda manjiku molangi.
11:2-14:40 PULU YEMONGA MINI KAKE TELIMUNI OLIO TONDOLOMA WE SILIMO MELE KINIE, MAKU TOPO PULU YEMO POPO TOPO KAPI NIMBU IMBI LIPU OLA MUNDUNDUPU KONDOMOLO MELE KINIE, AKUSELONGA UNGU TE
11:2-16 Maku Toko Pulu Yemo Popo Toko Kapi Ningu Imbi Liku Ola Mundundungendo Enonga Pengena Meltene Aki Toko Pakongemondo Nirimu Ungu Te* inie anjokondo 14:33-35, Ou Timoti 2:8-14.
2 Alieli na ⸤eno kinie molopolie terindu mele⸥ konopu kimbu siku, ungu mane sirindume tondolo munduku ambolko telemelemonga eno kapi nimbu “Paa teko kondolemele.” nikiru.
3 Nalo kinié ⸤ungu te pea⸥ eno piliengi niembo:† ungu pulu te inie yakondo 7:1*. ⸤Pulu Yemo popo toko kapi ningendo i siku teangi:⸥ Amboma enonga pali nokolime‡ akune Pollone wale awisili “penge” nirimu akumu wale mare yembomanga sike pengemando nirimu. Wale mare “penge” nirimu “nokolimu” nimbendo ungu iko topalie “penge” nirimu. Akumu ‘eno tepa embambo simbenje.’ nimbulie ya sumbi sipu torumulu. Kirasi yu olionga “pengemo” molemo mele ungu mare Epesasi 1:22, 4:15, 5:23, Kollosi 1:18, 2:19. enonga yema;§ Ambomane yema liku awi singemonga ungu mare inie anjokondo 14:34-35, Epesasi 5:22, Ou Timoti 2:11-12. yemanga pali nokolimu Kirasi; Kirasinge nokolimu Pulu Yemo. Akumu pilku kondangi. 4 ⸤Eno maku toko molemele kinie⸥ enonga ye tene Pulu Yemo kinie ungu nimbé molo Pulu Yemone ungu umbu tondomba ungu te pilipe yemboma nimbe simbendo yunge pengemo aki tomu liemo yunge nokoli ⸤ye Kirasi⸥ tepa kenjilimo. 5 ⸤Eno maku toko molemelena⸥ ambo tene Pulu Yemo kinie ungu nimbe mawa temba molo Pulu Yemone ungu umbu tondomba ungu te pilipe yemboma nimbe simbendo yunge pengemo aki naa tomu liemo ⸤yu ye pulimomo⸥ yunge nokoli ⸤ye Kirasi⸥* Giriki ungune “yunge pengemo” nirimu akumunge ungu pulu te inie yakondo 11:3* molemo, nalo ya aku sipe molemo, yembo marene ‘Sike ambomo yunge pengemondo nirimu.’ ningu pilimele; mare awisilini ‘Yunge yemondo nirimu.’ ningu pilimele. ‘Pipili kolopili.’ nimbe tepa kenjilimo. Penge aki naa tolemo akumu ambo te penge porolimu molemo mele,† Enonga kolea awili Korini wapora kongonomo tendeli ambomanga penge porondoringi. Ye puli amboma ye lupe mare kinie andoko wapora toringi amboma ‘Pipili kolangi. Yembomane yu kanoko keri kanangi.’ ningu enonga penge porondoringila. Yembo marene pilkulie ‘Pollone ya nikimumu akumundu nikimu.’ ningu pilimele. Nalo yembo marene pilkulie ‘Molo. Ambo te penge porolimu molopalie yu ‘Ambo sikemo mele naa molkoro.’ nimbe pipili kolka mele yu makune penge naa aki toli molomu liemo aku sili ambomo molomba nimbe nirimu.’ ningu pilimele. yu aku sipe ambo te mele molemo. 6 Ambo te yunge pengemo aki naa tomu liemo kapola, “⸤‘Yunge yemo lipe awi naa silimo lepamo.’ nimbe⸥ yembo tene yunge pengemo kolomongo tepa ponjindepili.” nipili. Molo ambo tenga pengemo kolomongo tenge molo poronge kinie aku siku tengemonga yu teko pipili kondonge liemo ‘Na pipili naa tepili.’ nimbe yunge pengemo aki topili. 7 Yemo yu Pulu Yemo none tepa, Pulu Yemo imbi molopa tondolo pupili molemo mele lipe ora silimo kene yunge pengemo aki naa topili. Nalo ambomo ⸤yunge pengemo aki tolemo kinie yunge yemone yu nokolemo, yuni yemo pilipe molemo mele lipe ora silimomonga⸥ yuni yemonga imbimu lipe ola mundundulimo ⸤kene yunge pengemo aki tomba kinie papu⸥. 8-9 Pulu Yemone ambomonga kalu te wendo lipelie yemo naaterimu. Yemonga kalu te wendo lipelie ambomo terimu. ‘Yemone ambomo lipe tapondopili.’ nimbelie yemo naa terimu. ‘Ambomone yemo lipe tapondopili.’ nimbelie ambomo terimu.‡ Ou Pulu Pulu 2:18,21-22. Akumunge ⸤‘Ambomone ‘Na yemone nokopili. Yunge imbi ola molopili.’ nipili.’ nikiru.⸥ 10 Aku kene ⸤eno maku toko molongena⸥ ambomo ⸤Pulu Yemo kinie ungu nimbé molo Pulu Yemonga ungu te yemboma nimbe simbendo⸥ yunge pengemo aki topili. Aku temba kinie kanokolie angellomane ‘Yuni yunge yemonga ungume pilipe lipe molemo.’ ningu kanonge.
11-12 Nalo eno Awilimunge ambo ye molemelema ⸤telune tapu toko molonge kinie papu⸥. Amboma enono ulu mare teko, yema enono ulu mare teko, molonge kinie kapola naa temba. Ambomane yema liku tapondoko, yemane amboma liku tapondoko, telemele kinie papu. Sike ⸤Pulu Yemone⸥ ou pulu pulu ambomo yemonga kangimuni terimu, nalo kinié yema ambomanga kangine wendo olemele, nalo eno pali Pulu Yemone telemo akumunge ⸤amboma kinie enonga yema kinie aku siku kapola kapola molemele kinie papu⸥. 13 Ulu te enono apuruku piliengi: ⸤Eno maku toko molongena⸥ ambo tene yunge pengemo aki naa topa Pulu Yemo kinie ungu nimbé kinie peangaye? 14 Yembomane ⸤enonga pengema⸥ telemele mele olio temolo mele lipe ora silimo. ‘Ye te ‘yunge penge-indi omba sulu pupili.’ nimbelie siye kolemo kinie aku telemomone yuyu tepa pipili kondolemo.’ nimbu pilimolo. 15 Nalo ‘Ambo tene ‘yunge penge-indi omba sulu pupili.’ nimbelie siye kolemo kinie aku telemomone yuyu tepa kondopa yunge imbi lipe ola mundulimo.’ nimbu pilimolo. Pulu Yemone ambomonga penge-indi ‘we omba sulu pupe ⸤yunge pengemo⸥ aki topili.’ nimbe silimomonga ⸤we omba sulu pulimomo papu⸥. 16 Yembo tene ya “Teangi.” nikiru mele pilipe keri pilipelie “Kolo tokomo. Nikimumu lawa tepa nimbe kenjikimu.” nimbe ‘Na kinie kerepale niembo.’ nimu liemo kanu yembomo iungumu piliepili: Olio telemolo mele lupe molo. ⸤Koleamanga pali⸥ Pulu Yemonga yembo talapemane§ bokumunge alsena anjokondo “43. sios”. kepe aku sikula telemele. Akumu piliepili.
11:17-34 Yesusi Kolombando Yunge Lombili Andolime Pea Langi Noringi Mele Pilipulie Tapu Topo Molopo Langi Nomolondo Tepo Kondomolo Mele Ungu Mare* molemo ungu akumunge pulumu isipe: 11:17-22 kinie 11:27-34 molemo ungu mare kinie, Yesusi kinie yunge lombili andoli yema kinie kamu pea langi noringi mele pilkulie Kirasinge yembomane aku teringi. Angenupili kinie Awilimu kinie konopu mondoringimunge maku toko liku tere leko langi noringi. Aku siku we langime nongo molangi, Awili Yesusini yu kolombando ‘Pe pe kepe piliengi!’ nimbe berete te kinie no-waene kinie lipe ‘nangi.’ nimbe sirimu mele pilingendo Kirasinge yembomane akula teringi, akumu 11:23-26 molemo. Liku tere leko “Awilimu Kinie Yunge Yemboma Kinie Lipu Maku Topo Molopo Tapu Topo Nolemolo Langimu” niringi.
11:17-22 Korini Yemboma Awilimu Kinie Tapu Toko Langi Nongo Molongendo Teko Kenjeringi Mele Ungu Te
17 Enone kinié ulu te telemelemonga† ungu pulu te inie yakondo 7:1*. nane eno mane simbondo kapi nimbu taka lipu mane simbo naa tekero. ⸤Liku maku toko Awilimuni mako topa “Nanga” nirimu langime nongo molongendo maku toko⸥ ulu mare tenge mele niembo: Eno maku toko molko telemele ulumene eno lipe tapondopa ‘Konopu tondolo pupili molangi.’ nilimo ulu te naa pelemo. Eno maku toko molkolie teko kenjiku, molko kenjinge ulume mindi telemelemonga nane eno kapi nimbulie naa nikiru. 18 Ou kumbi lepo nane isipu nikiru: ‘Eno Kirasinge yemboma maku toko molkolie eno konopu talo yepoko mele liku mundukulie talape lupe-lupe ningu molemele mele.’ ningu silimele pilio ‘akumu mare sike nikimili.’ nimbu pilkiru. 19 Eno konopu talo yepoko mele liku mundukulie talape lupe-lupe ningu molemele ulumene eno mare Kirasinge yemboma sike molko yunge ungumu tondolo munduku pilimele mele‡ “Pulu Yemone kanopa peanga kanolemo ulume telemele yemboma” nimulu liemo mandala. Giriki-ungune molemo mele kanokolie ungu pulu laye lupe lupe mele pilkulie topele tolemele. lipe ora silimomonga ⸤‘eno mare sike aku siku molko kenjilimele.’ konopu lekero⸥. 20 ‘⸤Awilimunge imbimu lipu ola mundundupu yu kapi nimbu⸥ yu kinie tapu topo langi namili.’ ningu maku tolemele nalo sike aku siku langi naa nolemele. 21 Eno ⸤yemboma pea langi nonge langime mengo ongolie⸥ ‘Yemboma pali ou wangi.’ ningu nokoko naa molko, enone yu mele mele langime nolemele. ⸤Aku telemelemonga⸥ yembo mare ⸤koropa molemelemonga langi te naa meli pe olemele yemboma⸥ engelene kolemele; yembo mare no waene awisili nongo kekelepa tolemele. Aku telemelemonga pilipulie ⸤“Awilimu kinie tapu toko langime naa nolemele.” nikiru⸥. 22 ⸤Akumu nambemune telemeleye?⸥ Eno ⸤taki-teki⸥ no nongo langi nonge ulkema naa angilimoye? “Awilimunge yembo talapemo kanopo keri kanopo lipu awi naa sipu, Awilimunge yembo mare melema molo tolemo yemboma tepo pipili kondamili.’ nimolo kinie papu.’ konopu leko aku siku telemeleye? ⸤Aku telemelemonga⸥ nane eno nambolka unguri niemboye? Eno ⸤aku telemelemanga⸥ “Papu tekemele.” nimbu eno kapi niemboye? Eno paa kapi naa nimbo.§ inie nondopa 11:17.
11:23-26 Yesusi Kolopalie Mulu Koleana Olando Pumbendo Pillawa Berete Kinie No Waene Kinie Lipe “Nangi.” Nimbe Sirimumunge Temanemo Pollone Kelepa Torumu Ungumu* Mateyu 26:26-29, Mako 14:22-25, LLuku 22:14-20.
23 Eno nimbu sirindu ungumu ou Awilimuni yando na nimbe sirimu. ⸤Kanu ungumu pilimelanje telemele mele naa telemela.⸥ ⸤Kanu ungumu isipe:⸥
⸤Judasini⸥ Awili Yesusi yunge opa puluema
ou naa lipe sipili kanu ipuluelimunge
⸤Awilimu kinie yu lombili andolime kinie
langi nongo moloringi kinie⸥ Awilimu yuni
pillawa berete te lipelie nirimumuni,
24 ⸤Pulu Yemo kinie⸥ “Ange” nimbe ambolopa
pike lepa eno sipelie nimbendo:
“I mu nanga kalumu.
⸤‘Eno mindili naa nangi, lipu tapondambo.’
nimbu⸥ nanga kalumu enonga nimbu
⸤‘Na tangi.’ nimbu⸥ simbo tekero.
Pe pe kepe, nanga kangimu enonga nimbu
tendembo mele ‘Altopo piliemili!’ ningu
⸤iberetemo-kinie tekero mele⸥
eno aku siku tekolie piliengi!” nirimu.
25 Pe eno langime nongo pora siringi kinie
yuni aku sipela no waene molorumu kapomo lipe
⸤eno sipelie⸥ nimbendo:
“I no waenemo ⸤Pulu Yemone ‘Eno kinie tembo.’
nimbe,⸥ nimbe panjipe mi lierimu ungu kondemo.† bokumunge alsena anjokondo “22. kontrak”.
Na kolopolie nanga mememo ondo lendembomonga
ungu kondemo kamu wendo ombá.
Pe pe kepe, na enonga nimbu
nanga mememo ondo lendembo tekero mele
‘Altopo piliemili.’ ningulie
no-waene altoko i siku nangi.” nirimu.
26 Awilimu kelepa manie naa opili iberetemo kinie no waenemo-selo taki-teki nonge kinie aku siku tenge ulumuni enone Awilimu kolorumu mele yemboma liku ora singe.
11:27-34 Yemboma Awilimuni ‘Teangi.’ Nirimu Mele Pilkulie Berete Kinie No Waene Kinie Nongendo Enonga Konopume Liku Sumbi Naa Siku Nonge Kinie Kapola Naa Temba Mele Ungu Te
27 Akumunge, Awilimuni “Yu pilku nangi.” nirimu beretemo kinie no waenemo-selo yembo tene nombando ⸤‘Uluri molo.’ nimbe Awilimuni kanopa keri kanomba⸥ ulu te tepa kenjilimo kinie aku telemo ulumuni yu ‘Awilimunge kangimu kinie mememo-selone uluri naa temba.’ nimbe lipe awi naa silimo. Aku sipe telemo ulumu ulu pulu keri te telemo. 28 Aku telemo kene yembo te yunge konopukundu apurupe pilipelie beretemo kinie no waenemo-selo nopili. We walu naa nopili. 29 Yembo tene Awilimunge kangimu nimbe naa pilipelie beretemo kinie waenemo-selo we walu nomu liemo aku telemomonga yu yuyu ulu umbune te ‘wendo opili.’ nimbe aku telemo, akumunge sike Pulu Yemone “Yu-kinie umbune wendo opili.” nimbé, aku kene “Konopukundu apuruku pilkulie nangi.” nikiru. 30 ⸤Aku siku teko kenjilimele⸥ akumunge enonga yembo awisili kangime enge naa pepili molko, kurume kanoko liku, mare kolemele.‡ Giriki-ungune “uru pelemele” nilimo; ungu pulu te Mateyu 9:24*.
31 Nalo olione telemolo mele oliolio ⸤konopukundu⸥ apurupu pilipulie ⸤Awilimuni “Nangi.” nirimu langime nolemela⸥ nje mindili nomolo ulu te naa pelka. 32 ‘Ya ma koleana yemboma teko kenjilimelemonga Pulu Yemone eno kolea kerine lipe mundumbe kinie olio pea aku sipe naa tepili.’ nimbe Awilimuni olio ulu telemoloma kanopa keri kanopalie olio mane simbendo ulu umbunema silimo.
33 Aku kene, nanga angokeme, eno ⸤Awilimu kinie angenali kinie tapu toko⸥ langi nongendo ongo maku tolemele kinie yembo mare wangi nokoko molkolie, pea langi nangi.§ inie yakondo 11:20-22 molemo akumundu kamu nirimu. 34 Yembo te engelene kolomu liemo yunge ulkena ou langi nopili. ‘Engelene kolopo maku topolie tepo kenjimolo kinie Pulu Yemone olio pali mindili simbe.’ nimbelie aku sipe ou tepalie makune pupili.
Ungu ekendo we pelemo nalo pe na eno molongena ombolie eno mane simbo.
*11:1: inie anjokondo 14:33-35, Ou Timoti 2:8-14.
†11:3: ungu pulu te inie yakondo 7:1*.
‡11:3: akune Pollone wale awisili “penge” nirimu akumu wale mare yembomanga sike pengemando nirimu. Wale mare “penge” nirimu “nokolimu” nimbendo ungu iko topalie “penge” nirimu. Akumu ‘eno tepa embambo simbenje.’ nimbulie ya sumbi sipu torumulu. Kirasi yu olionga “pengemo” molemo mele ungu mare Epesasi 1:22, 4:15, 5:23, Kollosi 1:18, 2:19.
§11:3: Ambomane yema liku awi singemonga ungu mare inie anjokondo 14:34-35, Epesasi 5:22, Ou Timoti 2:11-12.
*11:5: Giriki ungune “yunge pengemo” nirimu akumunge ungu pulu te inie yakondo 11:3* molemo, nalo ya aku sipe molemo, yembo marene ‘Sike ambomo yunge pengemondo nirimu.’ ningu pilimele; mare awisilini ‘Yunge yemondo nirimu.’ ningu pilimele.
†11:5: Enonga kolea awili Korini wapora kongonomo tendeli ambomanga penge porondoringi. Ye puli amboma ye lupe mare kinie andoko wapora toringi amboma ‘Pipili kolangi. Yembomane yu kanoko keri kanangi.’ ningu enonga penge porondoringila. Yembo marene pilkulie ‘Pollone ya nikimumu akumundu nikimu.’ ningu pilimele. Nalo yembo marene pilkulie ‘Molo. Ambo te penge porolimu molopalie yu ‘Ambo sikemo mele naa molkoro.’ nimbe pipili kolka mele yu makune penge naa aki toli molomu liemo aku sili ambomo molomba nimbe nirimu.’ ningu pilimele.
‡11:8-9: Ou Pulu Pulu 2:18,21-22.
§11:16: bokumunge alsena anjokondo “43. sios”.
*11:16: molemo ungu akumunge pulumu isipe: 11:17-22 kinie 11:27-34 molemo ungu mare kinie, Yesusi kinie yunge lombili andoli yema kinie kamu pea langi noringi mele pilkulie Kirasinge yembomane aku teringi. Angenupili kinie Awilimu kinie konopu mondoringimunge maku toko liku tere leko langi noringi. Aku siku we langime nongo molangi, Awili Yesusini yu kolombando ‘Pe pe kepe piliengi!’ nimbe berete te kinie no-waene kinie lipe ‘nangi.’ nimbe sirimu mele pilingendo Kirasinge yembomane akula teringi, akumu 11:23-26 molemo. Liku tere leko “Awilimu Kinie Yunge Yemboma Kinie Lipu Maku Topo Molopo Tapu Topo Nolemolo Langimu” niringi.
†11:17: ungu pulu te inie yakondo 7:1*.
‡11:19: “Pulu Yemone kanopa peanga kanolemo ulume telemele yemboma” nimulu liemo mandala. Giriki-ungune molemo mele kanokolie ungu pulu laye lupe lupe mele pilkulie topele tolemele.
§11:22: inie nondopa 11:17.
*11:22: Mateyu 26:26-29, Mako 14:22-25, LLuku 22:14-20.
†11:25: bokumunge alsena anjokondo “22. kontrak”.
‡11:30: Giriki-ungune “uru pelemele” nilimo; ungu pulu te Mateyu 9:24*.
§11:33: inie yakondo 11:20-22 molemo akumundu kamu nirimu.