Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Matta 22

Toy ziyapiti toƣrisidiki tǝmsil

Luⱪa 14:15-24

1 Əysa ularƣa yǝnǝ tǝmsillǝr bilǝn mundaⱪ dedi:

2 Ərx padixaⱨliⱪi huddi ɵz oƣli üqün toy ziyapitini tǝyyarliƣan bir padixaⱨⱪa ohxaydu.■ 3 U qakarlirini toy ziyapitigǝ tǝklip ⱪilinƣanlarni qaⱪirixⱪa ǝwǝtiptu, lekin ular kelixkǝ unimaptu. 4 U yǝnǝ baxⱪa qakarlirini ǝwǝtip, ularƣa tapilap: «Qaⱪirilƣanlarƣa: — Mana, mǝn ziyapitimni tǝyyar ⱪildim; mening torpaⱪlirim, bordaⱪ mallirim soyuldi, ⱨǝmmǝ nǝrsǝ tǝyyar. Ziyapǝtkǝ mǝrⱨǝmǝt ⱪilƣay, dǝydu, dǝp eytinglar, — dǝptu. 5 Biraⱪ ular tǝklipini etibarƣa almay, birsi etizliⱪiƣa kǝtsǝ, yǝnǝ biri sodisiƣa ketiptu. 6 Ⱪalƣanliri bolsa padixaⱨning qakarlirini tutuwelip, horlap ɵltürüwetiptu. 7 Padixaⱨ buni anglap ⱪattiⱪ ƣǝzǝplinip, ǝskǝrlirini qiⱪirip, u ⱪatillarni yoⱪitip, ularning xǝⱨirigǝ ot ⱪoyuwetiptu. 8 Andin u qakarliriƣa: «Toy ziyapiti tǝyyar boldi, lekin qaⱪirilƣanlar meⱨmanliⱪⱪa munasip kǝlmidi. 9 Əmdi silǝr aqa yollarƣa berip, udul kǝlgǝn adǝmlǝrning ⱨǝmmisini toy ziyapitigǝ tǝklip ⱪilinglar» dǝptu. 10 Buning bilǝn qakarlar yollarƣa qiⱪip, yahxi bolsun, yaman bolsun, udul kǝlgǝnliki adǝmlǝrning ⱨǝmmisini yiƣip ǝkǝptu. Toy soruni meⱨmanlar bilǝn liⱪ toluptu.

11 Padixaⱨ meⱨmanlar bilǝn kɵrüxkili kirgǝndǝ, u yǝrdǝ ziyapǝt kiyimi kiymigǝn bir kixini kɵrüptu. □ 12 Padixaⱨ uningdin: «Buradǝr, ziyapǝt kiyimi kiymǝy, bu yǝrgǝ ⱪandaⱪ kirding?» dǝp soraptu, biraⱪ u kixi jawab berǝlmǝy ⱪaptu. 13 Padixaⱨ qakarliriƣa: «Uni put-ⱪolliridin baƣlap, texidiki ⱪarangƣuluⱪⱪa aqiⱪip taxlanglar! U yǝrdǝ yiƣa-zarlar kɵtürülidu, qixlirini ƣuqurlitidu» dǝptu. ■ 14 Qünki qaⱪirilƣanlar kɵp, lekin tallanƣanlar azdur.■

«Baj tapxuramduⱪ?» degǝn ⱪiltaⱪ

Mar. 12:13-17; Luⱪa 20:20-26

15 Buning bilǝn Pǝrisiylǝr u yǝrdin qiⱪip, ⱪandaⱪ ⱪilip uni ɵz sɵzi bilǝn tuzaⱪⱪa qüxürüx ⱨǝⱪⱪidǝ mǝsliⱨǝtlǝxti. ■ 16 Ular muhlislirini Ⱨerodning tǝrǝpdarliri bilǝn billǝ uning yeniƣa ǝwǝtip:

— Ustaz, silini sǝmimiy adǝm, kixilǝrgǝ Hudaning yolini sadiⱪliⱪ bilǝn ɵgitip keliwatidu wǝ adǝmlǝrgǝ ⱪǝt’iy yüz-hatirǝ ⱪilmay ⱨeqkimgǝ yan basmaydu, dǝp bilimiz. □

«Ⱨǝrodlar»ning nǝsǝpnamisi

17 Ⱪeni, ⱪandaⱪ oylayla? Rim imperatori Ⱪǝysǝrgǝ baj-seliⱪ tapxurux Tǝwrat ⱪanuniƣa uyƣunmu-yoⱪ? — deyixti.□

18 Lekin Əysa ularning rǝzil niyitini bilip:

— Əy sahtipǝzlǝr, meni nemixⱪa sinimaⱪqisilǝr? 19 Ⱪeni, bajƣa tapxurulidiƣan bir tǝnggǝ manga kɵrsitinglar, — dedi. Ular bir dinar pulini ǝkǝldi. 20 U ulardin:

— Buning üstidiki sürǝt wǝ nam-isim kimning? — dǝp soridi.

21 Ⱪǝysǝrning, — dǝp jawab bǝrdi ular.

U ularƣa: — Undaⱪ bolsa, Ⱪǝysǝrning ⱨǝⱪⱪini Ⱪǝysǝrgǝ, Hudaning ⱨǝⱪⱪini Hudaƣa tapxurunglar, — dedi.□ ■

22 Ular bu sɵzni anglap, ⱨǝyran bolup ⱪelixti-dǝ, uning yenidin ketip ⱪaldi.

Tirilixkǝ munasiwǝtlik mǝsilǝ

Mar. 12:18-27; Luⱪa 20:27-40

23 Xu küni, «Ɵlgǝnlǝr tirilmǝydu» dǝydiƣan Saduⱪiylar uning aldiƣa kelip ⱪistap soal ⱪoydi:□ ■

24 — Ustaz, Musa pǝyƣǝmbǝr Tǝwratta: «Bir kixi pǝrzǝntsiz ɵlüp kǝtsǝ, uning aka yaki inisi tul yǝnggisini ǝmrigǝ elip, ⱪerindixi üqün nǝsil ⱪalduruxi lazim» dǝp tapiliƣan. □ ■ 25 Burun arimizda yǝttǝ aka-uka bar idi. Qongi ɵylǝngǝndin keyin ɵlüp kǝtti. Pǝrzǝnt kɵrmigǝnliktin, ayalini ikkinqi ⱪerindixining ǝmrigǝ ⱪaldurdi. 26 Biraⱪ ikkinqisidiki ǝⱨwalmu uningkigǝ ohxax boldi, andin bu ix üqinqisidǝ taki yǝttinqi ⱪerindaxⱪiqǝ ohxax dawamlaxti.

27 Ahirda, u ayalmu ɵlüp kǝtti. 28 Əmdi tirilix künidǝ bu ayal yǝttǝ aka-ukining ⱪaysisining ayali bolidu? Qünki uni ⱨǝmmisi ǝmrigǝ alƣan-dǝ!

29 Əysa ularƣa mundaⱪ jawab bǝrdi:

— Silǝr nǝ muⱪǝddǝs yazmilarni nǝ Hudaning ⱪudritini bilmigǝnlikinglar üqün azƣansilǝr. 30 Qünki ɵlümdin tirilgǝndǝ insanlar ɵylǝnmǝydu, ǝrgǝ tǝgmǝydu, bǝlki Hudaning ǝrxtiki pǝrixtilirigǝ ohxax bolidu.

31 Əmdi ɵlümdin tirilix mǝsilisi ⱨǝⱪⱪidǝ Hudaning silǝrgǝ eytⱪan: 32 «Mǝn Ibraⱨim, Isⱨaⱪ wǝ Yaⱪuplarning Hudasidurmǝn!» degǝn xu sɵzini oⱪumidinglarmu? Huda ɵlüklǝrning ǝmǝs, bǝlki tiriklǝrning Hudasidur!».□ ■

33 Bu sɵzni angliƣan hǝlⱪ uning tǝlimidin ⱨǝyranuⱨǝs ⱪelixti.■

Əng muⱨim ǝmr

Mar. 12:28-34; Luⱪa 10:25-28

34 Pǝrisiylǝr uning Saduⱪiylarning aƣzini tuwaⱪliƣanliⱪini anglap, bir yǝrgǝ jǝm boluxti. ■ 35 Ularning arisidiki bir Tǝwrat-ⱪanun ustazi uni sinax mǝⱪsitidǝ uningdin:■

36 — Ustaz, Tǝwrat ⱪanunidiki ǝng muⱨim ǝmr ⱪaysi? — dǝp ⱪistap soridi.

37 U uningƣa mundaⱪ dedi:

— «Pǝrwǝrdigar Hudayingni pütün ⱪǝlbing, pütün jening, pütün zeⱨning bilǝn sɵygin» □ ■ 38 — ǝng uluƣ, birinqi orunda turidiƣan ǝmr mana xu. 39 Uningƣa ohxaydiƣan ikkinqi ǝmr bolsa «Ⱪoxnangni ɵzüngni sɵygǝndǝk sɵy». □ ■ 40 Pütün Tǝwrat ⱪanuni wǝ pǝyƣǝmbǝrlǝrning sɵzliri bu ikki ǝmrgǝ esilƣan ⱨalda mangidu.

Ⱪutⱪuzƣuqi-mǝsiⱨ — Dawutning oƣli ⱨǝm uning Rǝbbi

Mar. 12:35-37; Luⱪa 20:41-44

41 Pǝrisiylǝr jǝm bolup turƣan waⱪitta, Əysa ulardin:■

42 — Mǝsiⱨ toƣrisida ⱪandaⱪ oylawatisilǝr? U kimning oƣli? — dǝp soridi.

Dawutning oƣli, — deyixti ular.

43 U ularƣa mundaⱪ dedi:

Undaⱪta, nemǝ üqün Zǝburda Dawut uni Roⱨta «Rǝbbim» dǝp atap, —□

44 «Pǝrwǝrdigar mening Rǝbbimgǝ eyttiki: —

«Mǝn sening düxmǝnliringni ayiƣing astida dǝssǝtküqǝ,

Ong yenimda olturƣin!» — dǝydu?□ ■

45 Dawut Mǝsiⱨni xundaⱪ «Rǝbbim» dǝp atiƣan tursa, ǝmdi u ⱪandaⱪmu Dawutning oƣli bolidu?□

46 Wǝ ⱨeqkim uningƣa jawabǝn bir eƣizmu sɵz ⱪayturalmidi; xu kündin etibarǝn, ⱨeqkim uningdin soal soraxⱪimu petinalmidi.

Matta
<
22
>

■22:2 Luⱪa 14:6; Wǝⱨ. 19:7.

□22:11 «Padixaⱨ meⱨmanlar bilǝn kɵrüxkili kirgǝndǝ, u yǝrdǝ ziyapǝt kiyimi kiymigǝn bir kixini kɵrüptu» — bu sɵzgǝ ⱪariƣanda xu waⱪitlarda katta toy ziyapǝtliridǝ saⱨibhan ɵzi ⱨǝrbir meⱨmanƣa alaⱨidǝ bir ziyapǝt kiyimi sowƣat ⱪilatti. Undaⱪ kiyimni kiyixni rǝt ⱪilix saⱨibhanƣa intayin biⱨɵrmǝtlik bolatti.

■22:13 Mat. 8:12; 13:42; 24:51; 25:30; Luⱪa 13:28.

■22:14 Mat. 20:16.

■22:15 Mar. 12:13; Luⱪa 20:20.

□22:16 «Ⱨerod padixaⱨning tǝrǝpdarliri» — Ⱨerod padixaⱨ Rim imperiyǝsi tǝripidin tǝyinlǝngǝn bolup, u Yǝⱨudiy bolmiƣaqⱪa Yǝⱨudiylarning kɵpinqisi uningƣa intayin ɵq idi. Xundaⱪ bolƣini bilǝn ɵz mǝnpǝitini kɵzlǝydiƣan, uni ⱪollaydiƣan «Ⱨerod tǝrǝpdarliri» bar idi. «Ⱨerodlar» toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

□22:17 «Rim imperatori Ⱪǝysǝr...» — Rimning ⱨǝrbir imperatoriƣa «Ⱪǝysǝr» degǝn nam-unwan berǝlǝtti; mǝsilǝn, Ⱪǝysǝr Awƣustus, Ⱪǝysǝr yulius, Ⱪǝysǝr Tiberius ⱪatarliⱪlar. «Rim imperatori Ⱪǝysǝrgǝ baj-seliⱪ tapxurux Tǝwrat ⱪanuniƣa uyƣunmu-yoⱪ?» — ǝyni waⱪitta, Yǝⱨudiylar rimliⱪlarning zulmi astida yaxawatⱪanidi, ǝgǝr Əysa: «Rim imperatoriƣa baj tapxurux toƣra» desǝ, bu gǝptin azadliⱪni istigǝn Yǝⱨudiylar uni «Mana taza bir yalaⱪqi, hain ikǝn» dǝp tillixatti. «Baj tapxurmasliⱪ kerǝk» degǝn bolsa, u Rim imperiyǝsigǝ ⱪarxi qiⱪⱪan bolatti; andin ular uni Rim waliyisiƣa ǝrz ⱪilƣan bolatti. Ular muxundaⱪ soallarni sorax arⱪiliⱪ Əysani gepidin tutuwelip, rimliⱪlarning ⱪoliƣa tapxurup, uningƣa ziyankǝxlik ⱪilmaⱪqi boluxⱪan.

□22:21 «Ⱪǝysǝrning ⱨǝⱪⱪini Ⱪǝysǝrgǝ, Hudaning ⱨǝⱪⱪini Hudaƣa tapxurunglar» — Ⱪǝysǝrgǝ Ⱪǝysǝrning ⱨǝⱪⱪi (uning süriti qüxürülgǝn nǝrsǝ)ni tapxurunglar — demǝk, baj tɵlǝx kerǝk. Əmma ⱪandaⱪ nǝrsǝ üstidǝ «Hudaning süriti» bar? Insan ɵzi «Hudaning süriti» bolƣaqⱪa, biz pütünimizni Hudaƣa tapxuriximiz kerǝktur («Yar.» 1:26-27ni kɵrüng).

■22:21 Mat. 17:25; Rim. 13:7.

□22:23 ««Ɵlgǝnlǝr tirilmǝydu» dǝydiƣan Saduⱪiylar» — «Saduⱪiylar» toƣruluⱪ 16:1diki izaⱨatni wǝ xundaⱪla «Tǝbirlǝr»nimu kɵrüng.

■22:23 Mar. 12:18; Luⱪa 20:27; Ros. 23:8.

□22:24 «Bir kixi pǝrzǝntsiz ɵlüp kǝtsǝ, uning aka yaki inisi tul ⱪalƣan yǝnggisini ǝmrigǝ elip, ⱪerindixi üqün nǝsil ⱪalduruxi lazim» — «Ⱪan.» 25:5.

■22:24 Ⱪan. 25:5-6; Yar. 38:8.

□22:32 «Mǝn Ibraⱨim, Isⱨaⱪ wǝ Yaⱪuplarning Hudasidurmǝn!» — «Mis.» 3:6.

■22:32 Mis. 3:6,15.

■22:33 Mat. 7:28.

■22:34 Mar. 12:28.

■22:35 Luⱪa 10:25.

□22:37 «Pǝrwǝrdigar Hudayingni pütün ⱪǝlbing, pütün jening, pütün zeⱨning bilǝn sɵygin» — «Ⱪan.» 6:5.

■22:37 Ⱪan. 6:5; 10:12; 30:6; Luⱪa 10:27.

□22:39 «Ⱪoxnangni ɵzüngni sɵygǝndǝk sɵy» — «Law.» 19:18.

■22:39 Law. 19:18; Mar. 12:31; Rim. 13:9; Gal. 5:14; Əf. 5:2; 1Tes. 4:9; Yaⱪ. 2:8.

■22:41 Mar. 12:35; Luⱪa 20:41.

□22:43 «Dawut uni Roⱨta «Rǝbbim» dǝp atap...» — «Roⱨta» — Hudaning Muⱪǝddǝs Roⱨida.

□22:44 Dawut «Pǝrwǝrdigar Mening Rǝbbimgǝ eyttiki: — «Mǝn sening düxmǝnliringni ayiƣing astida dǝssǝtküqǝ, ong yenimda olturƣin!» — dǝydu» — «Zǝb.» 110:1.

■22:44 Zǝb. 110:1; Ros. 2:34; 1Kor. 15:25; Ibr. 1:13; 10:13.

□22:45 «Dawut Mǝsiⱨni xundaⱪ «Rǝbbim» dǝp atiƣan tursa, ǝmdi u ⱪandaⱪmu Dawutning oƣli bolidu?» — demǝk, Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨ padixaⱨ Dawutning ǝwladi bolsimu, lekin padixaⱨ Dawut Mǝsiⱨni «Rǝbbim» degǝn yǝrdǝ Mǝsiⱨ Dawuttin uluƣ bolidu, ⱨǝm tuƣuluxtin burunla «Rǝb» süpitidǝ idi.