I Mahalap Sumat Nagsurat-na Si
Markos
Pagbulig Pagsabot Sito Libro
Si Markos addangan nga aniya' kaya-na. Akatu'anan kita parti sito tungod kay i magpanutu'o pirmi agbararagat ari si ruma'-na mga iya si nanay-na nag'arunan Maria (Buhat 12:12). Kabulig-bulig-nay to kas Pablo pati' Bernabe si primiro bisis pagparapasamwak-na mga iya si mahalap sumat (Buhat 13:5) pero pa'amban iya si kas Pablo ari si Perga kay pabwilta dina iya pan Jerusalem. Akapabido' to gayod si Pablo sanglit ngan si kaduwa bisis pagpasamwak-na mga iya, ga'i anugot si Pablo si karuyag-na si Bernabe nga pinabaya' gihapon si Markos. Tungod sinan, agkabulag si Pablo pati' si Bernabe (Buhat 15:36-39). Pero agklaro nga si kaliyat-liyatan agkarawat-na gihapon si Pablo si Markos (Col 4:10; 2Tim 4:11).
Akatu'anan liwat kita nga si Markos kahuwang-huwang-na si Pedro (1Ped 5:13). Malabbat i mag'arabuyon, huwang na i magpakadahulu'an manniniripon pag'ampo', nga si Pedro i nag'inala'an-na si Markos si mga allingon pati' si mga nagbuhat-na si Ginu'o. Ag'inala'-nay to tikang si mga nagturu'-na si Pedro.
Yayto Ebanghelyo agsurat-na si Markos ngan 50 AD (mga 20 anyos kahuman abanhaw si Jesus). Agsurat-nay to para si mga ma'in Hebro, labihan na i mga taga Roma, sanglit diki'it hamok ato i nagpahuwang-na si makigpasumat-na si Diyos ari si Kada'an Kasuratan kumparar si tawa'-na si Mateo o si Lukas. Ag'isplikar iya parti si mga Hebruhanon allingon pati' si kabatasanan-na si mga Hebro basi' akasabot i mga ma'in Hebro (3:37; 5:41; 7:1-4,11,34).
Ato sito Ebanghelyo, agpasabot si Markos nga si Jesus i Dadi'-na si Diyos. Akapamatu'uran to pina'agi si bali kapambihira gahum-na si Jesus nga kinakulawan pina'agi si mga makagagahom buhat-na, si pagda'ug-na kuntra si mga mara'at espirito pati' si pagpasaylu-na si mga sala'-na si a'a. Aruyag si Markos pagpasabot si kita nga si Jesus pirmi agbuhat si mahalap sanglit urog i pag'isturya-na parti si mga buhat-na si Jesus kuntra si mga nagturu'-na. Agpakatu'an mismo si Jesus hi'unong si kalugaringun-na pina'agi si pagsumat-na nga iya i Pinili' A'a nga ga'i pada'ito si kalibutan basi' nagsirbihan pero basi' iya i magsirbi ngan basi' sapumwan-na liwat i kinabuhi'-na paglukat si malabbat a'a (10:45).
I mga impurtanti sa'adalan-ta ato sito Ebanghelyo: 1. I pagpamatu'od nga si Jesus ungod Dadi'-na si Diyos (1:1,11; 3:11; 5:7; 9:7; 12:1-11; 13:32; 15:39) 2. I pagparatugun-na si Jesus nga ga'i pagsumat nga iya i Tinu'inan Mannanalwas (1:34-44; 3:12; 5:43; 7:36-37; 8:26,30; 9:9) 3. I kina'iya-na si Jesus bilang ungod a'a (3:5; 6:6,31,34; 7:34; 8:12,33; 10:14; 11:12) 4. I kasakitan aragihan-na si Jesus ag'alagad si katuyu'an-na si Diyos (8:31; 9:31; 10:33) 5. I mga surunurun-ta kam bilang mga inadalan-na si Jesus (8:34–9:1; 9:35–10:31; 10:42-45) 6. I kadilikaduhan-na si Jesus si magpanguntra si iya (12:12; 14:1-2; 15:10).
I Pagtunga'-tunga' Sito Libro
1. I Nagsumat-na si Juan Paragbunyag hasta i Pagbunyag pati' Pagtintar si Jesus (1:1-13)
2. I Pagpasamwak-na si Jesus ari si Galilea (1:14–6:29)
3. Patala Dahulo si Jesus si Galilea (6:30–9:32)
4. I Pagbwilta-na si Jesus ari si Galilea (9:33-50)
5. I Pagpasamwak-na si Jesus ari si Judea pati' Perga (10:1-52)
6. I Pagsallud-na si Jesus si Jerusalem pati' i Pag'ampu'-na ari si Getsemane (11:1–14:42)
7. I Pagdakop, Pagbista pati' Pagpapako' si Jesus (14:43–15:47)
8. I Pagkabanhaw, i mga Tugon pati' i Pag'alsa pan Langit (16:1-20)
1
I mga Nagsumat-na
si Juan Paragbunyag
Mateo 3:1-11; Lukas 3:2-16
1 I tinikangan-na si mahalap sumat nga si Jesus i Tinu'inan Mannanalwas pati' i Dadi'-na si Diyos: 2 Aniya' nagsurat-na si paragsumat Isaias siray panahon nga agpahalling i Diyos pada'iray si Dadi'-na:
Aniya' paragsumat-ko nga padahulu-ko si ka'aw
paghawan si pangngagihan-mo.* Mal 3:1
3 Awiray iya si disyirto ngan agparapasamwak,
“Hawani-bi i aragihan-na si Paragdalom;
tadungu-bi i lalan ralangnganan-na.Ӡ Isa 40:3
4 Mangno a'ungod to anan si Juan. Agparabunyag iya ari si disyirto ngan agparawali si mga a'a nga kinahanglan mga iya agbasol huwang si pagbag'o ngan agpabunyag basi' apasaylo i mga sala'-na. 5 Ka'urugan si magpangistar si Jerusalem i magdayo si iya ngan da'inan may i ditangnga' pa mga kaburubungtuhan si Judea. Kahuman si pagparapangumpisal-na mga iya, agbunyagan-na‡ Si kabatasanan-na si mga Hebro, aniya' la'in katuyu'an-na si pagbunyag kuntra si pagbunyag Kristiyano. Agsob i mga nagbunyagan i mga ma'in Hebro si laha' nga ag'ako' na si Hebruhanon pagtu'o. I kabatasanan-na mga iya pagpatugnob si buwahi', iya i pagpakulaw si gawas nga naghugasan na i a'a si mga sala'-na. mga iya si Juan ari si Suba' Jordan.
6 Agbado' si Juan si hiniro hinimo tikang si barahibu-na si kamel ngan agpaha iya tikang si anit-na si hayop. I kinakan-na duron pati' anira'. 7 Yayto liwat i nagparasumat-na: “Aniya' mabantog kahuman si ako nga mas labaw pa i gahum-na. Ma'in ngani' ako angay bisan pagbak'ad si sintas-na si sapatus-na. 8 Agbunyagan-ko kam parti si buwahi', pero burunyagan-na i mga a'a pagpa'ayop si Espirito Santo.”§ Parti si espirituhanon pagbunyag, kulawin i pagsabi-na sinan si Jesus ari si Buhat 1:5 pati' i pagtuman sinan ari si Buhat 2:1-4.
I Pagbunyag
pati' Pagtintar si Jesus
Mateo 3:13-17; 4:1-11; Lukas 3:21-22; 4:1-13
9 Sinan mga uras, anakka si Jesus tikang si Nasaret, adda baryo si prubinsya Galilea ngan agpabunyag iya si Juan ari si Suba' Jordan. 10 Ngan pakatuwa'-na si Jesus si buwahi', sakulawan-na i pag'abri-na si langit ngan i Espirito Santo pan hawod pada'iray si iya pariho si adda sarampati. 11 Aniya' liwat kinabati'an busis tikang si langit nga agpinugad, “Ka'aw i Dadi'-ko* Si kada'an mga panahon, kon agtu'in i hadi' si addangan si gamhanan pwisto agbuwanan-na si titulo, Dadi'. Agda'inan liwat sinan i Diyos pagpublikar kon ay i katungdanan-na si Jesus. Pwira si kinabati'an busis (Mateo 3:17; 17:5; Buhat 13:33), i duwa pa hinabo' nga magpamatu'od sinan, iya i pagbanhaw si iya (Roma 1:4) pati' i pag'alsa si iya pan langit (Hebro 1:3-5). nga hinigugma'-ko. Alipay gayod ako si ka'aw.”
12 Agpirit-na dayon iya si Espirito pagpada'iray si disyirto, 13 ngan ag'istar iya ari sallod si kwarinta diyas. Agparatintar-na iya si Satanas ngan aniya' liwat ari mga ma'isog hayop, pero agpara'ataman-na iya si mga anghel.
I Pag'agda-na si Jesus
si Primiro mga Inadalan
Mateo 4:18-22; Lukas 5:2-11; Juan 1:35-42
14 Kahuman pagpriso si Juan, pada'iray si Jesus si Galilea, ngan agpasamwak-na i mahalap sumat-na si Diyos. 15 Agpinugad iya, “Anakka na i uras. Matapit na gayod i paghadi'-na si Diyos. Agbasula kam huwang si pagbag'o ngan anutu'uha kam si mahalap sumat.”
16 Ngan pagparalalangngan-na si Jesus si bihing-na si Danaw Galilea, sakulawan-na i magdingsirarihan Simon pati' Andres. Agtaktak-na mga iya i pukut-na siray uras kay pandaying may i mga paka'allum-na. 17 Agban'u-na mga iya si Jesus, “Tuwa kam, amaya'a kam ngan agsunura kam si ako basi' sapabawa-ko kam malabbat a'a pagtapod si Diyos pariho si kalabbat-na si daying nga sabawa-na si pukut-bi nan.” 18 Mangno, aglabbahan-na dayon mga iya i mga pukut-na ngan amaya' si Jesus.
19 Ngan pira pa hamok i mga pitad-na, sakulawan-na namay si Jesus kas Santiago pati' Juan nga mga dadi'-na si Sebedeo. Agparaladlad mga iya si mga pukut-na ari si paraw-na mga iya. 20 Agban'u-na dayon mga iya si Jesus, ngan diritso ag'ambanan-na i tatay-na mga iya Sebedeo hasta i mga kabulig-na ari si paraw, ngan amaya' mga iya si Jesus.
I Pagpapinda-na si Jesus
si Mara'at Espirito
Lukas 4:31-37
21 Pada'iray kas Jesus si syudad Capernaum. Ngan panakka-na si Allaw Pandidiskanso, pasallod kas Jesus si sinaguga ari pagturo'. 22 Ag'usa i mga a'a kay si pagturu'-na, akapariho iya si addangan nga aniya' pwirsa-na si mga allingun-na pagpasunod, ma'in pariho si mga paragturo' bala'od.
23 Mangno, aniya' lalla paluwa' ari si sinaguga nga nagbawa-bawa mara'at espirito. Anurakaw to makusog, 24 “Ay ba' gayod i tuyu'-mo si kami', Jesus taga Nasaret? Pada'ito ba' kaw pagtapok si kami' pan impyirno? Sakilala-ta kaw. Ka'aw i Sagrado A'a nga nagpabawa-na si Diyos.”
25 Animol si Jesus, “Dakaw pararibok! Papindaha anan si iya!” 26 Tinakka i lalla si buntug-na ngan agpakurug-kudug-na iya si mara'at espirito. Papinday to dayon si iya bawa i pagturakaw.
27 Kinulbahan ngan agpangusa gayod i dimu'an mga a'a sanglit agsipurupatilaway mga iya, “Ay ba' to? Adda ba' to baha'o pagturo' nga aniya' gahum-na? Samandaran-na bisan i mga mara'at espirito ngan agpansunod si iya.” 28 Sanglit, ga'i agliyat, abantog dagos si Jesus si bug'os Galilea.
I Pagbulung-na si Jesus
si Malabbat A'a
Mateo 8:14-17; Lukas 4:38-43
29 Ngan paguwa'-na kas Jesus si sinaguga, pamadc'iray mga iya diritso si ruma'-na kas Simon pati' Andres, nga aghuruwang mga iya kas Santiago pati' Juan. 30 Aglibbak i ugangan-na danda si Simon tungod kay mapanas iya. Agsumatan-na mga iya si Jesus nga maburong i ugangan-na si Simon. 31 Sanglit, duguk-na si Jesus i maburong ngan antanan-na si tamburo' pagpabangon. A'ala' i panas-na ngan manginanoy to dayon pagkiwa para si mga iya.
32 Si pakatunud-na si allaw, agpamawa-na si mga a'a pada'iray si Jesus i dimu'an maburong hasta i mga a'a nga nagbawa-bawa si mga mara'at espirito. 33 Agtarambak ari siray ruma' i ka'aha'an si bug'os syudad 34 ngan malabbat i sapahalap-na si Jesus nga aniya' pala'in-la'in binati'-na. Malabbat liwat i nagpapinda-na mara'at espirito, pero ga'i naynan agpanugutan-na nga agpakayawit pa kay akatu'anan mga iya kon say iya.
35 Ngan mananalong na, pabangon si Jesus ngan pagawas iya si ruma'. Pada'iray iya si adda mamingaw lugar ngan ari agpara'ampo'. 36 Kata'ud-ta'uran, pagawas kas Simon pag'anda' si iya. 37 Ngan paka'anda'-na na mga iya, agpanumat to, “Nagpara'anda' kaw si mga a'a.”
38 Anaruman dina si Jesus, “Pada'iray kita kam si la'in lugar, ari si mga matapit baryo, basi' sapasamwak-ko liwat ari i allingun-na si Diyos. Iyay nan i tuyu'-ko si pagpada'itu-ko.” 39 Sanglit, aglibut-na mga iya i kaburubungtuhan si bug'os Galilea ngan agparawali si mga sinaguga ngan agparapamapinda si mga mara'at espirito.
I Pagbulong si Liprusuhon
Mateo 8:2-4; Lukas 5:12-14
40 Ngan ari kas Jesus si adda bungto, aniya' liprusuhon padugok ngan makimalu'oy si iya. Anluhod to atubang si iya ngan aminugad, “Sapahalap-mo gad ako, kon aruyag kaw.” 41 Alu'oy si Jesus, sanglit agdu'unan-na si palat-na i lalla ngan aminugad, “Oho' gad, buhat-koy nan. Anhalapa!” 42 A'ala' dayon i liprusu-na ngan anlimpyo i puhu'-na.
43 Agpalitira-na dayon si Jesus i lalla, ngan bali i pagkapada'an-na, 44 “Agmatuha nga ga'i kaw akasumat si la'in a'a parti sito, pero pada'iraya si paraghalad ngan pakulawon si iya i puhu'-mo. Tighalara ari si nagmandu'-na si Moises para si manhalap basi' kinatu'anan nga nagparatuman pa i Bala'od.” 45 Pero pagawas to dina ngan agsumat-na i dimu'an mahi'unong si mahinabo'. Sanglit, tungod si kalabbat-na si magpara'anda' si Jesus, aglikay na hamok iya si pagparadurudulhog. Lugod, ag'istar hamok iya si mga mamingaw lugar. Pero, nagparadayo gihapon iya si mga a'a tikang si dimu'an lugar.
*1:2 Mal 3:1
†1:3 Isa 40:3
‡1:5 Si kabatasanan-na si mga Hebro, aniya' la'in katuyu'an-na si pagbunyag kuntra si pagbunyag Kristiyano. Agsob i mga nagbunyagan i mga ma'in Hebro si laha' nga ag'ako' na si Hebruhanon pagtu'o. I kabatasanan-na mga iya pagpatugnob si buwahi', iya i pagpakulaw si gawas nga naghugasan na i a'a si mga sala'-na.
§1:8 Parti si espirituhanon pagbunyag, kulawin i pagsabi-na sinan si Jesus ari si Buhat 1:5 pati' i pagtuman sinan ari si Buhat 2:1-4.
*1:11 Si kada'an mga panahon, kon agtu'in i hadi' si addangan si gamhanan pwisto agbuwanan-na si titulo, Dadi'. Agda'inan liwat sinan i Diyos pagpublikar kon ay i katungdanan-na si Jesus. Pwira si kinabati'an busis (Mateo 3:17; 17:5; Buhat 13:33), i duwa pa hinabo' nga magpamatu'od sinan, iya i pagbanhaw si iya (Roma 1:4) pati' i pag'alsa si iya pan langit (Hebro 1:3-5).