Luuk
Oligaa Buŋa Luuknoŋ ooro.
Jeŋ-asa-asari
Uumeleeŋ yoŋonoŋ miti dologa mende meŋ kajuti, dokta Luuknoŋ ii eja uuta Tiofiluswaajoŋ qendeemambaajoŋ ama Oligaa Buŋa koi ooro. Luuk ii Jiisaswaa gowokoya 12 yoŋoonoŋga moŋ qaagoto, Griik ejaga kolooŋ ji ejemba meŋqeeaŋgo gawonoŋ laligoro. Luuknoŋ Jiisaswaa kania woi ii kokaeŋ qendeema nononja: 1) Anutunoŋ Hamoqeqe Toya wasimambaa qaa somoŋgoroti, ii Israel iyoŋoonoŋ kolooro, 2) Iinoŋ kantria kantria meŋ qeaŋgoŋ nonomambaajoŋ karo. Pombaa Uŋa Toroyanoŋ Jiisas oono “Ejemba kamaaŋqeqeta yoŋoojoŋ Oligaa Buŋa” jeŋ asariŋ laligoro. Ejemba iwoi kania kania kawaajoŋ memeqemeaŋ ama laligogiti, Jiisasnoŋ iyoŋoojoŋ majakaka moma ilaaŋ oŋoma laligoro. Luuknoŋ sundu kaaŋa seiseiya areŋgoŋ oodabororo. Luuknoŋ korisorowaa sunduya mamaga ooro. Jiisasnoŋ wala namonoŋ kamaaro ano tetegoyanoŋ namo mesaoŋ Siwenoŋ uro. Kawaajoŋ korisoro seiseiya ii boŋ 1-2 ano boŋ 24 iikanoŋ eja. Jiisasnoŋ Siwenoŋ uro Buŋa gawoŋ meŋ seigi momalaari tuuŋnoŋ somariiŋ somariiŋ keno. Luuknoŋ iikawaa sunduya ii buk qata “Aposol gawoŋ meme,” iikanoŋ oorota eja.
Luuknoŋ Oligaa Buŋa ooroti, iikawaa qaa waŋa ii kokaeŋ sokoma ano eja: Qamakooli gawoŋ megi hoŋa kolooro. Uŋa Toroyanoŋ ejemba sololooŋ oŋono laligogi. Emba yoŋonoŋ Jiisaswo gawoŋ mamaga naŋgoŋ megi. Anutunoŋ siŋgisoŋgogia mesaoŋ laligoro.
Buk kokawaa bakaya waŋa 8 ii kokaeŋ:
Buk kokawaa kania Luuknoŋ ooro boŋ 1.1-4
Jon Oomulu eja ano Jiisas kolooŋ somariiri 1.5–2.52
Jon Oomulu ejanoŋ Anutuwaa gawoŋ mero 3.11-20
Jiisas oomulu meŋ muro aŋgobato mokolooro 3.21–4.13
Jiisasnoŋ qenjaaro gawoŋa Galili prowinsnoŋ mero 4.14–9.50
Galili mesaoŋ kana kema Jerusalem keuro 9.51–19.27
Jerusalem keuma sonda konoga laligoro 19.28–23.56
Waama asugiŋ oŋoma Siwenoŋ uro 24.1-53
Matyuu, Maak, Jon yoŋonoŋ sundu tosia mende oogiti, ii Luuknoŋ iyaŋodeeŋ ooro bakaya 2 ano 6 iikanoŋ eja. Sundu tosia ii kokaeŋ: Gajoba yoŋonoŋ rii qagi. Lama galeŋ yoŋonoŋ Jiisas kolooro kaŋ iigi. Jiisasnoŋ melaadianoŋ jiwowoŋ jigonoŋ uro. Samaria ejanoŋ gbilibuuruŋ eja kiaŋkomuŋ muro ano qewoloŋ ejanoŋ siŋgisoŋgonoŋ kemeŋ sooroti, iikawaa sareqaaya.
1
Luuknoŋ tere Tiofiluswaa ooro.
1 Gejatootoo ejembanoŋ Hamoqeqe Toya koloowaatiwaa qaa jegi iikawaa hoŋa batunananoŋ asugiroti, ejemba mamaganoŋ kawaa sunduya kanaiŋ oogi. 2 Iwoi hoŋa ii batunananoŋ asugiro tosianoŋ ii kanakanaiyanoŋga kanaiŋ kouma iyaŋgiaa jaagianoŋ iima moma yagogiti, yoŋonoŋ iikawaa so kawaa bujuya toroqeŋ jeŋ seigi gejanananoŋ kemeŋ ananaa buŋa kolooro. Ejemba kaaŋa yoŋonoŋ Buŋa ii kanaiŋ papianoŋ ooŋ areŋgogita eja.
3 Niinoŋ kaaŋagadeeŋ iwoi kuuya asugiŋ kouroti, ii tororo qisiŋ oŋombe kanianoŋga kanaiŋ jegi moma kotojeŋ. Oo Tiofilus niinoŋ goojoŋ mobe uuta koloojaŋ. Niinoŋ giwo qaa amiŋ mobotiwaajoŋ mobe awaa kolooro Jiisaswaa sunduya ii kuuyagadeeŋ areŋgoŋ oojeŋ. 4 Buŋa qaa hoŋa kuma goŋgi mojaŋi, giinoŋ iikawaa kania weeŋgoŋ korebore moma komuwa. Kiaŋ.
Jon koloowaatiwaa qaaya Geibrielnoŋ jero.
5 * 1 Hist 24.10Judia prowinswaa kiŋ qata Herod iwaa kambaŋanoŋ eja moŋ qata Zekaraia laligoro. Iinoŋ jigo gawoŋ galeŋ laligoŋ Abaiawaa gawoŋ areŋnoŋ nano. Embia qata Elisabet iinoŋ kaaŋagadeeŋ jigo gawoŋ galeŋ Aarombaa gbili moŋ kolooro. 6 Yoronoŋ Anutuwaa jaanoŋ laaligo dindiŋa laligoŋ Pombaa jojopaŋ qaa ano jeŋkooto ii kuuya tororo otaaŋ koposowaa qaagara qaa laligori. 7 Laligorito, Elisabetnoŋ kopimbaajoŋ gbiligara qaa laligoŋ ejemba waŋa koloori.
8 Kambaŋ moŋnoŋ Abaiawaa gawoŋ areŋ kambaŋanoŋ karo Zekaraianoŋ jigonoŋ galeŋ gawoŋ mewaatiwaajoŋ Anutuwaa jaasewaŋanoŋ kouro. 9 Kouro jigo gawoŋ galeŋ yoŋonoŋ kaiyakagia otaaŋ batugianoŋ gawoŋ mendeema Zekaraia metogogi Pombaa alatanoŋ uma jiniŋ moroŋawo ooro. 10 Jiniŋ marae ooŋooŋ kambaŋanoŋ kaŋ kuuro iinoŋ iwoi moroŋawo ii ooro ejemba tuuŋ kuuya yoŋonoŋ jiwowoŋ jigo seleeŋgeŋ mamboma Anutu qama kooliŋ ragi.
11 Jiniŋ ooro moroŋanoŋ pumpuŋgoŋ miri uuta sokono kanoŋ Pombaa gajoba moŋnoŋ alatanoŋ eu asugiŋ muŋ boria dindiŋaageŋ nano. 12 Nano Zekaraianoŋ iima aaruŋ toroko moro. 13 Toroko moroto, gajobanoŋ kokaeŋ ijoro moro, “Zekaraia, gii toroko mende moba. Anutunoŋ qamakooliga modaboroja. Kawaajoŋ embaganoŋ koro ama koko meraga mewaa. Ii mero giinoŋ qata Jon qaba.
14 Meraga kolooro uuganoŋ iwaajoŋ qeaŋgoro aisoona ejemba mamaganoŋ korisoro mobuya. 15 * Jaŋ 6.3Ii nemuŋaa goroŋ uutanoŋ raro Uŋa Toroyanoŋ iikanondeeŋ kanaiŋ uuta saa qero somariiŋ wain me apu kotiga ii mende neŋ Pombaa kooroŋanoŋ eja uuta kolooŋ laligowaa.
16 Kaeŋ laligoŋ Israel ejemba mamaga uugia meleeno Poŋgia Anutuwaanoŋ eleembuya. 17 * Mal 4.5-6Anutuwaa Uŋanoŋ gejatootoo eja Elaija inaaro ku-usuŋ qaganoŋ gawoŋ meroti, iinoŋ mono iikawaa so waladeeŋ keno Poŋnoŋ gematanoŋ kawaa. Iinoŋ kema kanageso uu kuuŋ oŋono Poŋnoŋ kawaatiwaajoŋ jojoriŋ nambuya. Maŋ ano merabora juma deeŋgi uukuukuu meŋ oŋono mombo metulaŋgoŋ aowuya ano qootogo ejemba ii dindiŋa yoŋoo momo areŋnoŋ keubuya.”
18 Siwe gajobanoŋ kaeŋ ijoro Zekaraianoŋ jero, “Embanawo noronoŋ ejemba waŋa koloojotiwaajoŋ qaaganoŋ mono nomaeŋ hoŋawo koloonaga?”
19 * Dan 8.16; 9.21Kaeŋ jero meleeno, “Nii Geibriel. Niinoŋ Anutuwaa wambu-sooŋanoŋ nambe wasiŋ nono buju awaa koi meŋ kaŋ gijowe mojaŋ. 20 Noo qaa jena hoŋawo koloowaati, giinoŋ ii jewe mende moma laarijaŋiwaajoŋ qaaga mono muuŋgoro nekoŋ laligowa. Kaeŋ laligona buju qaa kokawaa hoŋa koloowaatiwaa kambaŋa kaŋ kuuro iikanoŋ neselaŋga lolooro qaa mombo jewaga.”
21 Kambaŋ biiwianoŋ kanoŋ ejembanoŋ mamboma rama Zekaraianoŋ jiwowoŋ jigonoŋ eu kambaŋ koriga nanotiwaajoŋ uugianoŋ motoqoto mogi. 22 Kaeŋ ama ragi seleeŋgeŋ kamaaŋ qaa jemambaajoŋ amamaaro moma asariŋ kokaeŋ jegi, “Iinoŋ jiwowoŋ jigonoŋ nama jaaya meleeno Siwenoŋga uŋa moŋ iija.” Kaeŋ jegi borianondeeŋ kaisare ama oŋoma nekoŋ kolooŋ laligoro.
23 Kaeŋ laligoŋ jigo gawoŋ meme kambaŋanoŋ tegoro eleema mirianoŋ keno. 24 Weeŋ tosia tegoro Elisabetnoŋ koro ama koiŋ 5 kawaa so mirinoŋ asaŋgoŋ kokaeŋ jeŋ rama laligoro, 25 “Merana qaawaajoŋ ejembanoŋ meŋ kamaaŋ noŋgi Poŋnoŋ wambusooŋ qeŋ noma iikawaa lombota meŋ giliŋ kiaŋkomuŋ nonja.” Kiaŋ.
Jiisas koloowaatiwaa qaaya Geibrielnoŋ jero.
26 Elisabetnoŋ koro anotiwaa koiŋa 6 kolooro Anutunoŋ gajobaya qata Geibriel wasiro Galili prowinswaa gomaŋa moŋ qata Nazaret kanoŋ kamaaro. 27 * Mat 1.18Kamaaŋ emba saraŋ jumuŋa qata Maria iwaanoŋ keno. Iinoŋ eja qata Joosef iwaa emba buŋaga laligoro. Joosefnoŋ kiŋ Deiwidwaa gbilia moŋ kolooro. 28 Gajobanoŋ Mariawaanoŋ kema kokaeŋ ijoro, “Oo Maria, weeŋga awaa. Poŋnoŋ kaleŋmoriaŋ goma giwo namba.”
29 Kaeŋ ijoroto, Marianoŋ joloŋ iikawaajoŋ mamaga aaruŋ kania moŋgama motoqoto moro. 30 Motoqoto moro kokaeŋ ijoro, “Maria, Anutunoŋ kaleŋmoriaŋ gono iwaa jaanoŋ sokonjaŋ. Kawaajoŋ toroko mende moba. 31 * Mat 1.21Moba, giinoŋ koro ama koko meraga mewaga. Meŋ qata Jiisas qaba. 32 * 2 Sml 7.12, 13, 16; Ais 9.7Jiisas iinoŋ somariiŋ eja qabuŋayawo kolooro qata ‘Uuta somataa Meria,’ qagi laligowaa. Kaeŋ laligoro Poŋ Anutunoŋ amboya kiŋ Deiwidwaa jiŋkaroŋ duŋ muro ejemba galeŋ koma oŋoma laligowaa. 33 Jeikobwaa kanageso yoŋoo kiŋgia kolooŋ tetegoya qaa galeŋ koma oŋoma laligowaa. Bentotoŋa iikanoŋ mono kambaŋ moŋnoŋ mende qaombaa.”
34 Gajobanoŋ kaeŋ ijoro Marianoŋ jero moro, “Yei! Nii ejawaa kania mende mojeŋ. Kawaajoŋ qaa jejaŋi, iikawaa hoŋa mono nomaeŋ koloowaa?”
35 Kaeŋ jero moma meleeno, “Uŋa Toroyanoŋ mono aŋgoŋ koma gono Anutu uuta somataa esuŋanoŋ sokoma turuŋ gombaa. Kawaajoŋ mera mewagati, iinoŋ toroya kolooro ejembanoŋ qata ‘Anutuwaa Meria,’ jeŋ qamakebuya. 36 Moba. Tinitosaga Elisabet iinoŋ kaaŋagadeeŋ ‘Kopiŋ laligoŋ mera memambaajoŋ amamaaja,’ jegito, kileŋ emba waŋa kolooŋ kambaŋ kokaamba koko merawaa koroyawo kolooro koiŋa 6 kolooja. 37 * Jen 18.14Anutunoŋ iwoi moŋ amambaajoŋ jeŋ ii mende amamaaŋkeja.”
38 Kaeŋ jero Marianoŋ ijoro, “Moba, niinoŋ Pombaa weleŋqeqe emba koloojeŋ. Kawaajoŋ qaa jejaŋi, iikawaa so saanoŋ kolooŋ nomba.” Kaeŋ ijoro Siwe gajobanoŋ mesaoŋ keno. Kiaŋ.
Marianoŋ Elisabetwaanoŋ kusu kema iiro.
39 Marianoŋ ii moma kambaŋ koriga mende kolooro waama uulaŋawo jojoriŋ gomaŋ baaŋanoŋ uma Judia prowinswaa taoŋa moŋnoŋ keno. 40 Kema Zekaraiawaa mirinoŋ uma embia Elisabet iima aisooŋ joloŋa jero. 41 Joloŋa jero iikanondeeŋ moro koko meranoŋ goroŋ uutanoŋ luguŋ uma kamaaro Uŋa Toroyanoŋ Elisabetwaa uuta saa qero.
42 Saa qero qa somata qama kokaeŋ jero, “Oo alana, Anutunoŋ kotumotueya uuta ama gono emba batunananoŋ laligowaga ano mera mewagati, ii kaaŋiadeeŋ kotuegoŋ mubaa. 43 Nomaembaajoŋ Poŋnaa nemuŋanoŋ kaŋ niiro kaeŋ kolooŋ nonja? 44 Moba, gii jolona jena qaa aroga gejananoŋ kemero meranoŋ goronanoŋ kaaŋagadeeŋ korisoro qaganoŋ luguŋ uma kamaaja. 45 Poŋnoŋ buju qaaya jero moma iikawaa hoŋa asugiwaati, ii moma laarijaŋiwaajoŋ goojoŋ mobe simbawoŋawo koloojaŋ.” Kiaŋ.
Marianoŋ korisoro rii qaro.
46 * 1 Sml 2.1-10Marianoŋ qaa ii moma kokaeŋ jero,
“Ii-ia! Noo uu kononanoŋ mono jinoŋa qaa Poŋ mepeseeja.
47 Noo uŋananoŋ Anutu, Hamoqeqe Tonaajoŋ aisooŋ koriaŋ maaja.
48 * 1 Sml 1.11Niinoŋ weleŋqeqe emba kamaaŋqeqeta laligojento, Anutunoŋ kileŋ ba koma kiaŋkomuŋ nonja.
Moba, ejemba tuuŋa tuuŋa kete kanaiŋ koloowuti, yoŋonoŋ mono noojoŋa ‘Simbawoŋawo!’ jeŋ mepeseeŋ noma laligowuya.
49 Ku-usuŋ Toyanoŋ mono aŋgoleto uuta meŋ nono laligojeŋ.
Iwaa qata ii Toroya.
50 Ejemba kete namonoŋ laligojuti ano kanageŋ kolooŋ seiwuti, iyoŋoo batugianoŋ isi daeŋ yoŋonoŋ Anutuwaa jeta uuguwubotiwaa toroko mobuti, iwaa kiaŋkomuyanoŋ mono yoŋowo pondaŋ ewaa.
51 Anutunoŋ borianoŋ aŋgoleto meŋ iikanoŋ usuŋa
qendeema nonono iiniŋ.
Ejemba iyaŋgia meŋ biwiiŋ aoŋ sewaŋpiriŋ laligojuti, Anutunoŋ mono ii kondeema oŋono simbiriŋsambaraŋ kolooŋ laligoju.
52 * Job 5.11; 12.19Kiŋ poŋa poŋa jiŋkaroŋ duŋgianoŋ rama ejemba galeŋ
koma oŋoma laligogiti, Anutunoŋ ii iikanoŋa qetegoŋ utama oŋono kamaagi.
Kamaagito, kamaaŋqeqeta iiga mono meŋ uma oŋono.
53 Ejemba iwoiwaa memeqemeyaŋ ama laligogiti, iyoŋoo uugia mono
iwoi awaa awaanoŋ saa qeroto,
ejemba qaqabuŋagiawo ii wasiŋ oŋono borogia bobora eeŋ keŋgi.
54-55 * Jen 17.7Anutunoŋ ambosakoŋurunana metogoŋ uŋuano Israel koloogi nono
toroqeŋ Anutuwaa weleŋqeqeuruta laligojoŋ.
Anutunoŋ wala eeŋanoŋ jojopaŋ qaaya kokaeŋ jeŋ somoŋgoŋ nonono, ‘Niinoŋ Aabram ano iwaa gbiliuruta tetegoya qaa laligoŋ uma laligowuti, ii kiaŋkomuŋ oŋoma laligomaŋa.’
Kaeŋ jeŋ qaaya ii mende duduuŋ laligoŋ kouro.
Qaagoto, iinoŋ mono qaa jeta ii otaaŋ laligoŋ kete baagoŋ nonomambaajoŋ kaja.”
Marianoŋ kaeŋ jero.
56 Marianoŋ koiŋ karooŋ kawaa so Elisabetwo laligoŋ mombo mirianoŋ eleeno. Kiaŋ.
Jon Oomulu ejanoŋ kolooro.
57 Elisabetwaa mera meme kambaŋanoŋ kaŋ kuuro koko meraga mero. 58 Koko meraga mero miri kosianoŋ laligogiti ano tinitosauruta yoŋonoŋ Poŋnoŋ kiaŋkomu uuta qendeema muroti, ii moma asariŋ iwo motooŋ korisoro aŋgi.
59 * Lew 12.3Korisoro ama weeŋ 7 tegoro waama kema Anutuwaa aiweseya mera selianoŋ kotowutiwaajoŋ ajoroogi. Ajorooŋ maŋaa qata Zekaraia ii wase meŋ muwombaajoŋ jegi. 60 Jegito, nemuŋanoŋ jero, “Ii qaagoto, qata mono Jon qaboŋa.”
61 Jero kokaeŋ ijogi moro, “Jon qajanto, goo tinitosaga yoŋoonoŋga mombaa qata kaeŋ mende eja.” 62 Kaeŋ ijogi nama maŋanoŋ iwaa qata qabaatiwaa qisiŋ borogianoŋ kaisare aŋgi.
63 Kaisare aŋgi tafewaajoŋ qisiro mugi iikanoŋ tere kokaeŋ ooro, “Qata ii Jon.” Kaeŋ ooro iikawaajoŋ kuuya aaruŋ tililiŋgogi. 64 Aaruŋ tililiŋgogi iikanondeeŋ buuta afaaŋgoro neselaŋa lolooro qaa jeŋ Anutu mepeseero. 65 Mepeseero alaurugia kuuya yoŋonoŋ qarasombugia mamaga mogi. Mogi iwoi kolooroti, iikawaa bujuya amiŋ mogi seiŋ Judia baaŋa gomaŋ kuuya sokono.
66 Bujuya amiŋ mogi kuuyanoŋ ii moma uu konoŋgianoŋ ama aŋgoŋ koŋgi. Poŋnoŋ ku-usuŋa kokosaposapo qaganoŋ maaro laligoroti, iikawaa kania moma asariŋ kokaeŋ jegi, “Mera koi kanoŋ somariiŋ mono naa iwoiga moŋ nomaeŋ ama menaga?” Kiaŋ.
Zekaraianoŋ gejatootoo qaa jero.
67 Kaeŋ jegi Uŋa Toroyanoŋ maŋa Zekaraiawaa uuta saa qero gejatootoo qaa kokaeŋ jero,
68 “Nono Israel nonoonoŋ Poŋ Anutu mepeseewoŋa. Ii-ia!
Iinoŋ mono kanagesouruta ba koma nonoma dowenana memambaajoŋ jojoriŋ kawaa.
69 Anutunoŋ weleŋ ejia kiŋ Deiwidwaa kanageso nonoo batunananoŋga
eja ku-usuŋawo kuuro waama Hamoqeqe Tonanaga koloowaa.
70 Monowaa monoyanoŋga gejatootoo ejembauruta tak-kootoya
ii sololooŋ oŋono qaa je kokaeŋ jeŋ laligogi,
71 ‘Niinoŋ mono kereurugia yoŋoo esuŋgia qewe kamaaro oŋoo sewaŋgia somoŋgomaŋa.
Daeŋ yoŋonoŋ kazi ama oŋombuti, niinoŋ mono kuuya iyoŋoo borogianoŋga metogoŋ sopa somoŋgoŋ oŋomaŋa.’
72 Qaa kaeŋ jeŋ beŋurunana kiaŋkomuŋ oŋoma yoŋowo soomoŋgo
areŋ tania moŋ somoŋgoroti, ii romoŋgoŋ otaaro hamoqeqewaa hoŋa asugiwaa.
73 Soomoŋgo qaa ii beŋnana Aabrahambaajoŋ jeŋ jojopaŋ qaanoŋ jeŋ kotiirota eja.
74 Soomoŋgo qaa iikawaa hoŋa kokaeŋ:
Iinoŋ nono kereurunana yoŋoo borogianoŋga metogoŋ nonono yoŋoojoŋ toroko mende moma weleŋa qeŋ muŋ laligowoŋa.
75 Iinoŋ qaanana jeŋ tegoro solaŋaniŋ iwaa jaanoŋ soraaya kolooŋ
laaligonana hoŋa dindiŋa kaeŋ laligoŋ komuwoŋa.
76 * Mal 3.1Oo kokona Jon, giinoŋ somariiŋ laligoŋ waladeeŋ kema ejemba uugia mindiŋgoŋ iikaaŋ ama Pombaa kania meleuna kawaa.
Kawaajoŋ qaga ‘Anutu uuta somataa gejatootoo ejaga,’ kaeŋ qagi laligowaga.
77 Kaeŋ laligoŋ hamoqeqe Toyaa kania ii Anutuwaa kanagesouruta kuma
oŋona ii moma kotoŋ uugia meleeŋgi Anutunoŋ siŋgisoŋgogia soŋgbama mesaowaa.
78 Anutunananoŋ uutanoŋ jopagoŋ kiaŋkomuŋ nonomakeja.
Kaeŋ ama ba koma nonoma widia eukanoŋa ano bilikbilik anja.
Kawaajoŋa nononoŋ mono weŋgeraŋ suluro asuganoŋ asariwombaa anjoŋ.
79 * Ais 9.2Nono paŋgamanoŋ tiŋtuaŋ raniŋ koomuwaa kondomondo Toyanoŋ aŋgoŋ koma nonomakejato, weeŋ jiliŋjolaŋ kouma qanananoŋ kuuŋ meŋ asariŋ nonombaa.
Meŋ asariŋ nonono luaewaa kania asuganoŋ asugiro iima iikanoŋ keuma riiŋ namboŋa.” Zekaraianoŋ kaeŋ jero.
80 Mera Jon iinoŋ somariiŋ waaro Uŋa Toroyanoŋ inaaŋ muro Anutuwaa qele eja kotakota kolooro. Kaeŋ kolooŋ baloŋ qararaŋkoŋkoŋanoŋ laligoro kambaŋanoŋ kaŋ kuuro Israel kanageso yoŋoo jaagianoŋ asuganoŋ asugiŋ qenjaaro gawoŋa kanaiŋ mero. Kiaŋ.