1 Jesus sor umu beteram ale ko olekem nongorak noko wonong duap te Nazareth peleram. 2 Se tom Sabbath tom tai aragam, mu nu synagogue ningi kausa ura duap beteram, se kariimet ikiman mu ninguru pitigiman, ale “Kakirip ewere ikia ewere aparete tam?” makasan. “Ikia sinar nu karogo bagoso mu ikia duap awuk wore se nu miracle te karogo la beteso? 3 Agi imi carpenter kari umu mena agila? Agi imi Maria ko namar se James, Joseph, Judas se Simon nunga laun mena agila? Agi ko korasari aitak ana nangarak ewela me bagasan agila?” makasan ale ko nongomang magakaso.* Nuna ali imi ko munan te Jesus ko ura tutiakasan: John 6:42; 7:15; 2 Corinthians 5:16.

4 Se Jesus nunga maonam, “Prophet mu nup ago, bare kota ko wonong te se ko gue suan ningi mu mel yam ko betesan!” mam. 5 Ale nu umu te miracle bo me beteram, bare kariimet kuera karogo mu suan suan ta kuting nusupuling te bitakaso se nungiakasan. 6 Se nu kariimet umu te mu nuna nongomang ningi nunguning mu mena mu arikaso ale ikia ninguru moakaso.

Se Jesus koma mu te wonong wonong geraga geraga kausa ura bitakaso. 7 Nu olekem 12 umu nunga auram se kote taiman. Se ura ko nup se ko sokel te bur memek nunga karomonko mu nungaram, ale ilagala ilagala nunga bitakaso se namakasan.

8 Nu iwita nunga kiti gurugam, “Aolak umu iluwalko mu, ninga tam sikir la iluwalko, na inang mena, aolak ko karar mena, se manga mel bo nigiriwim ningi me gialko. 9 Ninga nisiwik gomang mu la tugumal ale guang bo ago me talko. 10 Ale tom kawam bo ko ikial terong se pueneral, mu umutang la te baga wonong umu beteralko. 11 Ale wonong bo me ninga aru tamon agi ninga den me ikimonko nongomang aniruk mu, beteral ale nisiwik gege siwu se namaral, se nuna te ikimon mu nuna bita paguwuman.”

12 Se olekem alo wonong wonong namaman ale kariimet giris palagamonko den mu apukasan. 13 Ale bur memek suen biya nunga karokasan. Ale oil kariimet kuera ago mu nungumik te bilungurukasan se nungiakasan.† James 5:14.

14 Se king Herod den mu ikiam, mu awuk, Jesus ura bitakaso mu ko nup wonong wonong geragam se iki sapaman.‡ Herod imi mu Herod Antipas. Nu mu Herod Biya wore ko namar bo. Kariimet saki Jesus balukasan, “Mu Anuwa marak kari John, kueram wore aking barasam. Buta se nu miracle bitirukko sokel ago se te beteso,” makasan. 15 Se kariimet saki balukasan, “Mu prophet Elijah,” makasan. Se saki balukasan, “Mena, mu girakala ko prophet wore iwita,” makasan. 16 Bare Herod den mu ikiam mu balam, “Mu Anuwa marak kari John. Anigita dogotak batagem se kueram, bare aking barasam!” mam.

17 Herod balam uwuta, Anuwa marak kari John te moram se kueram ko dugu duap mu iwita. Tom umu te mu Herod ko uria Philip ko nuwus Herodias kumik te, Herod balam se John talipara kawam ningi beteman. 18 Mu awuk, John Herod iwita manarukaso, “Munan te aniso mu nika uria ko nuwus sumu taem mu me terong!” makaso. 19 Se Herodias John ko gomang ninguru magakaso. Se nu John moruk se kuerukko ko gomang biyala anikaso, bare lage mena. 20 Mu awuk, Herod mu John ko nguangakaso, ale ninguru bitarukaso. Mu awuk, nu ko ikiam John mu kari ningo diram, se kari laili. Tom Herod John kuring te den ikikaso mu ninguru ikia moa lagakaso, bare kuring te den ikiokko kua lagakaso.

21 Asele Herodias kuring ningo bo kapa tuam: Herod ko bilangara tom te tai aragam ale ko amilmil inang biya bo beteram, ale ali sor bitaru se anira ko kari bibiya, se kager kari nunga supuling, se Galilee ningi wonong wonong ko kari bibiya suen biya nunga auram se taiman. 22 Se Herodias ko nanawus tairam ale iru sesekakaso. Se Herod ko daup karogo ninguru ko amilmilakasan. Se king imet itiwik mu maonam, “Ni anapeya mel aitakta imi te ko kuar, ale balu mu ani am kisekko,” mam. 23 “Ani balsam mu balsam, nunguningta nunguning, ni anapeya ko balu mu ani am kisekko, aninga kingdom pagik sang kisekko balu mu ani am butata bitirikko,” mam.

24 Se imet itiwik mu aratam namaram ale nuam isuam, “Ani anape mel nunguningkiri ko isuekko?” mam. Se nuam mam, “Anuwa marak kari John ko supuling tawir te karogo tai kisimonko baluko,” mam.

25 Se imet itiwik mu tairate peleram king kote nama kasu naguram ale mam, “Ani mel ko kuesam mu Anuwa marak kari John dogotak bataguru ale ko supuling tawir awote bitar ale karogo tai aisuko,” mam.

26 Se king gomang motam ninguru kaparam. Bare ko daup nunga negeram ale ko bala balam mu ko negeram ale itiwik mu am karo tuam. 27 Ale ko kari bo ura umu bitirukko umu maonam, ale mam, “John dogotak bataguru ale supuling karogo tairko,” mam, se kari mu namaram talipara kawam ningi John dogotak batogam, 28 ale ko supuling tawir te giam ago tai imet itiwik mu tuam, se nu karogo nama ko nuam tuam. 29 Se John ko olekem alo den umu ikiman, ale taiman John ko kumik guang giman karogo nama mutim tuguman.

30 Se olekem alo taiman Jesus laturman ale ura beteman ale kausa beteman mu ko manarukasan. 31 Bare kariimet namara taira tawun biya se nuna kuring bo te na namonko wore mena, se nu nunga maonam, “Nengeta ilukuawura la ani agarak tairal se nama kuwim bo kutekam te, se neneman saparalko,” mam.

32 Se nuna ilak dal te aragaman ale sor bo kariimet mena ipi wore te namaman. 33 Bare kariimet suen biya tala nuna ari ikiman, ale nunga wonong bita bita nagu nagu giriman ale kuwim nuna te namamonko mu te namaman bagakasan. 34 Se nuna nama arataman mu, Jesus kariimet suen biya bolala awuman bagakasan se nungarkam, ale nogo ko gomang batagam, mu awuk, nuna sipsip nungumik bitua kari mena wore iwita. Se nu aking kausa duap ura nongorak bitakaso, ale mel suen biya ko nunga kasurukaso.

35 Bare sor maingkala baingam, se ko olekem taiman Jesus maman, “Sor imi batoga te biya, se sor tirom batagoso. 36 Se ni kariimet imi nunga manaru se wonong pingi pingi wore te namamon ale nomoke nomoke nunga na yu diamon ale namonko,” maman.

37 Bare nu mam, “Mena, mu nina inang nungaral se namonko,” mam.

Bare nuna balman, “Kariimet suwuta mu sige tom 8 ko ura ta ale ko ura koma manga ta ale te inang diara mu nongorak terong maukko. Se ana namanak ale manga uwuta te na dianak ale karogo tai nungarnak se namonko e?” maman.

38 Se nu nunga isuam, “Nina bread awila karogo bagasan? Namaral arigalko,” mam. Se namaman arigiman, mu maman, “Bread 5, se wal ilagala karogo aniso,” maman.

39 Se Jesus ko olekem nunga maonam, se kariimet nunga manorman se ilu biguwura motam gotektek te sirsir yawara mu ningi dagi muruwuman. 40 Se kariimet nunumi pagaru pagaru sika 100 se saki 50 ko dagi dagi namaman. 41 Se Jesus bread 5 se wal ilagala mu giam, ale motam patawuram ale Kaem aru maonam. Ale bread pakakumuram se kaparam se ko olekem alo nungaru gurugam, se giman ale nama kariimet nungaru gurugu karogo namaman. Se wal ilagala mu butatala beteram. 42 Se kariimet na mu naman ale nungumik ago terong ma saparam. 43 Se olekem alo na nukum wogaram mu korokem 12 ningi tuguman se kuring aratu namaram. 44 Kari tom mu te na naman mu nunga tom 5000.

45 Se kam me maiyam mu Jesus ko olekem nunga maonam se dal aragaman, nu beteman ale giriman yu komasang te Bethsaida namakasan. Se nu kariimet nunga maonam se nunga wonong wonong parasa namaman. 46 Se kariimet parasa namaman mu nu duruk bo te guranek bitirukko nama tarigiram.

47 Se tirom batagam tairam mu dal mu yu luan kusumuri namawakaso, se Jesus mu betela kota duruk te guranek bitawakaso. 48 Se nu olekem alo wos karogo dangal pagakasan mu nungarkam, mu awuk, daula biyala nongoma ko taikaso. Se ukira karogo, 3 o'clock mel iwita, mu nu yu guang awote aolak iluwam nongote namakaso. Ale nunga kia kaparukko pingi awaram, 49 se nuna arigiman, ale wit mairap bo i maman, ale nia aikasan, 50 mu awuk, nuna ninguru nguangakasan. Bare nu tairate nongorak munakaram ale mam, “Nengemang kua kaparukko! Imi anigita. Me nguangaralko.” mam. 51 Ale nu nongote dal te aragam se daula tairate kueram. Se nuna am nuguring mena saparam se nungamin tugu turutuwukasan. 52 Mu awuk, Jesus bread 5 se wal ilagala wore te la nuna nunga ikia me sinarakaso. Nuna nongomang motam am sisira biya anikaso.

53 Nuna komasang ko kasu kapaman ale Gennesaret sor te arataman ale dal kalo beteman. 54 Ale nuna dal bitawaman ale arataman mu kariimet Jesus ko ari ikiman. 55 Ale tairate namaman sor mu te kariimet kuera ago ani se animan mu pakapang te nunga gi gi arungu taikasan, koma aguwaya nu te namaram bagakaso se ko den ikikasan mu te kote taikasan. 56 Se Jesus koma suen biya te geragakaso, wonong gotektek, wonong bibiya, se kuera ikes ago anira mu nunga gi gi arungu nama diara guruga kuwim te la nunga awukasan, ale Jesus kote wosengakasan, kariimet kuera ikes karogo mu noko guang kinikan la kau tamonko makasan. Se suen la ko guang kinikan kau tokasan mu nungiakasan.