36
Élixuning tötinchi bayani: — Azablardin alghan terbiye
Élixu sözini dawamlashturup mundaq dédi: —
«Méni birdem sözligili qoysang,
Men yene Tengrige wakaliten qilidighan sözümning barliqini sanga ayan qilimen.
Bilimni yiraqlardin élip keltürimen,
Ademlerni Yaratquchimni heqqaniy dep hésablaydighan qilimen. «Bilimni yiraqlardin élip keltürimen...» — Élixu béridighan misallarni «yiraqlardin» almaqchi — démek, uzun tarix hem tebiettin almaqchi.
Méning gépim heqiqeten yalghan emestur;
Bilimi mukemmel birsi sen bilen bille bolidu. «Bilimi mukemmel birsi» — Élixu özini bek yuqiri chaghlisa kérek; chünki u 37-babta del bu sözler bilen Xudaning Özini teswirleydu.
Mana, Tengri dégen ulughdur,
Biraq U héchkimni kemsitmeydu;
Uning chüshinishi chongqurdur, meqsitide ching turidu. «Biraq U héchkimni kemsitmeydu» — Élixuning ayettiki bu birinchi jümlisini alahide ehmiyetlik dep qarighinimiz bilen u yenila uning 35-bab -7-ayettiki bayanigha sel zit kélidu.   Ayup 9:4; 12:13, 16; 37:23; 38:23
U yamanlarni hayat saqlimaydu;
Biraq ézilgenler üchün adalet yürgüzidu. «U yamanlarni hayat saqlimaydu; biraq ézilgenler üchün adalet yürgüzidu» — Élixu eslide «Men silerning (üch dostning) gepliringlar boyiche uninggha jawab bermeymen» dégini bilen, u yenila bu ayette ularning addiy xulasilirige qaytip keldi.
U heqqaniylardin közini élip ketmeydu,
Belki ularni menggüge padishahlar bilen textte olturghuzidu,
Shundaq qilip ularning mertiwisi üstün bolidu. Zeb. 33:18; 34:15-16; 113:8
We eger ular kishenlen’gen bolsa,
Japaning asaritige tutulghan bolsa,
Undaqta U ulargha qilghanlirini,
Ularning itaetsizliklirini,
Yeni ularning körenglep ketkenlikini özlirige körsetken bolidu.
10  Shuning bilen U qulaqlirini terbiyige échip qoyidu,
Ularni yamanliqtin qaytishqa buyruydu.
11 Ular qulaq sélip Uninggha boysunsila
Ular qalghan künlirini awatchiliqta,
Yillirini xushluqta ötküzidu.
12  Biraq ular qulaq salmisa, qilichlinip dunyadin kétidu,
Bilimsiz halda nepestin toxtap qalidu.
13  Biraq könglige iplasliqni pükkenler yenila adawet saqlaydu;
U ulargha asaret chüshürgendimu ular yenila tilawet qilmaydu.
14  Ular yash turupla jan üzidu,
Ularning hayati bechchiwazlar arisida tügeydu. «bechchiwazlar» — ibraniy tilida bu söz «hezilek er pahishe»ni körsitidu.   Ayup 22:16
15  Biraq U azab tartquchilarni azablardin bolghan terbiye arqiliq qutquzidu,
U ular xar bolghan waqtida ularning quliqini achidu.
16  U shundaq qilip sénimu azarning aghzidin qistangchiliqi yoq keng bir yerge jelp qilghan bolatti;
Undaqta dastixining maygha toldurulghan bolatti. «U (Xuda) shundaq qilip sénimu azarning aghzidin qistangchiliqi yoq keng bir yerge jelp qilghan bolatti; undaqta dastixining maygha toldurulghan bolatti» — Élixuning 8-15-ayettiki bergen telimi shuki, nurghun azab-oqubetler emiliyette jazalash emes, belki Xudaning terbiyisi bolidu. Shübhisizki, bu telimning ehmiyiti bar. Biraq u yenila Ayupning asasiy ehwalini chüshenmeydu. U töwende (17-ayette) yenila Ayupni xata eyibleydu.   Zeb. 23:5
17  Biraq sen hazir yamanlargha qaritilghan tégishlik jazalargha toldurulghansen;
Shunga Xudaning hökümi hem adaliti séni tutuwaldi. «Biraq sen hazir yamanlargha qaritilghan tégishlik jazalargha toldurulghansen; shunga Xudaning hökümi hem adaliti séni tutuwaldi» — 17-21-ayetlerning bashqa xil terjimiliri uchrishi mumkin. Esli tékistni chüshinish sel tes.
18  Ghezipingning qaynap kétishining séni mazaqqa bashlap qoyushidin hushyar bol;
Undaqta hetta zor kapaletmu séni qutquzalmaydu.
19  Yaki bayliqliring,
Yaki küchüngning zor tirishishliri,
Özüngni azab-oqubettin néri qilalamdu?
20  Kéchige ümid baghlima,
Chünki u chaghda xelq öz ornidin yoqilip kétidu. «Kéchige ümid baghlima» — bu tolimu selbiy menide ishlitilgen. Belkim Élixu: Ayup bashqilar özini körmeydighan, özi yaman ishlarni qilalaydighan waqitni ümid bilen kütmekte, démekchi bolushi mumkin.
21  Hushyar bol, eskilikke burulup ketme;
Chünki sen qebihlikni derdke sewr bolushning ornida tallighansen.
22  Mana, Tengri küch-qudriti tüpeylidin üstündur;
Uningdek ögetküchi barmu? «Mana, Tengri küch-qudriti tüpeylidin üstündur; Uningdek ögetküchi barmu?» — Élixuning telimidiki intayin yaxshi nuqta shuki, Xudaning «ögetküchi»dur, U del Özining Rohi arqiliq insan’gha yolyoruq béridu.
23  Kim Uninggha mangidighan yolni békitip bergenidi?
We yaki Uninggha: «Yaman qilding?» déyishke pétinalaydu? Qan. 32:4; 2Tar. 19:7; Ayup 8:3; 34:10; Rim. 9:14
24  Insanlar tebrikleydighan Xudaning emellirini ulughlashni untuma!
25  Hemme adem ularni körgendur;
Insan baliliri yiraqtin ulargha qarap turidu».
 
Xudaning karamet emelliri — •••• Uning zor heywisi dehshetlik qara quyunda ayan bolidu
26  « — Berheq, Tengri ulughdur, biz Uni chüshinelmeymiz,
Uning yillirining sanini tekshürüp éniqlighili bolmaydu. Zeb. 90:2; 92:8; 93:2; 102:12; Yesh. 63:16; Yigh. 5:19; Dan. 6:27; Ibr. 1:12
27  Chünki U suni tamchilardin shümürüp chiqiridu;
Ular pargha aylinip andin yamghur bolup yaghidu.
28  Shundaq qilip asmanlar yamghurlarni quyup bérip,
Insan baliliri üstige molchiliq yaghduridu.
29  Biraq kim bulutlarning toqulushini,
Uning samawi chédirining gümbür-gümbür qilidighanliqini chüshinelisun?
30  Mana, U chaqmiqi bilen etrapini yoruq qilidu,
Hetta déngiz tektinimu yoruq qilidu. «Mana, U chaqmiqi bilen etrapini yoruq qilidu, hetta déngiz tektinimu yoruq qilidu» — chaqmaq déngizning chongqur yerlirige téship yétidu.
31  U bular arqiliq xelqler üstidin höküm chiqiridu;
Hem ular arqiliqmu mol ashliq béridu. Ayup 37:13
32  U qollirini chaqmaq bilen tolduridu,
Uninggha uridighan nishanni buyruydu.
33  Xudaning güldürmamisi uning kélidighanliqini élan qilidu;
Hetta kalilarmu sézip, uni élan qilidu. «Xudaning güldürmamisi uning kélidighanliqini élan qilidu; hetta kalilarmu sézip, uni élan qilidu» — Ayup 28-babta boran-chapqun dégen sözni tilgha alghan. Buning bir sewebi bir boran-chapqunning heqiqeten ulargha yéqinlishiwatqanliqini anglighini bolushi mumkin. Emdi Élixuning boran-chapqunni tepsiliy teswirlishining sewebi hazirning özide boran (emeliyette qara quyun)ning ularning béshigha chüshüwatqinini körsetken bolushi mumkin. 38:1ni körüng.
 
 

36:3 «Bilimni yiraqlardin élip keltürimen...» — Élixu béridighan misallarni «yiraqlardin» almaqchi — démek, uzun tarix hem tebiettin almaqchi.

36:4 «Bilimi mukemmel birsi» — Élixu özini bek yuqiri chaghlisa kérek; chünki u 37-babta del bu sözler bilen Xudaning Özini teswirleydu.

36:5 «Biraq U héchkimni kemsitmeydu» — Élixuning ayettiki bu birinchi jümlisini alahide ehmiyetlik dep qarighinimiz bilen u yenila uning 35-bab -7-ayettiki bayanigha sel zit kélidu.

36:5 Ayup 9:4; 12:13, 16; 37:23; 38:23

36:6 «U yamanlarni hayat saqlimaydu; biraq ézilgenler üchün adalet yürgüzidu» — Élixu eslide «Men silerning (üch dostning) gepliringlar boyiche uninggha jawab bermeymen» dégini bilen, u yenila bu ayette ularning addiy xulasilirige qaytip keldi.

36:7 Zeb. 33:18; 34:15-16; 113:8

36:14 «bechchiwazlar» — ibraniy tilida bu söz «hezilek er pahishe»ni körsitidu.

36:14 Ayup 22:16

36:16 «U (Xuda) shundaq qilip sénimu azarning aghzidin qistangchiliqi yoq keng bir yerge jelp qilghan bolatti; undaqta dastixining maygha toldurulghan bolatti» — Élixuning 8-15-ayettiki bergen telimi shuki, nurghun azab-oqubetler emiliyette jazalash emes, belki Xudaning terbiyisi bolidu. Shübhisizki, bu telimning ehmiyiti bar. Biraq u yenila Ayupning asasiy ehwalini chüshenmeydu. U töwende (17-ayette) yenila Ayupni xata eyibleydu.

36:16 Zeb. 23:5

36:17 «Biraq sen hazir yamanlargha qaritilghan tégishlik jazalargha toldurulghansen; shunga Xudaning hökümi hem adaliti séni tutuwaldi» — 17-21-ayetlerning bashqa xil terjimiliri uchrishi mumkin. Esli tékistni chüshinish sel tes.

36:20 «Kéchige ümid baghlima» — bu tolimu selbiy menide ishlitilgen. Belkim Élixu: Ayup bashqilar özini körmeydighan, özi yaman ishlarni qilalaydighan waqitni ümid bilen kütmekte, démekchi bolushi mumkin.

36:22 «Mana, Tengri küch-qudriti tüpeylidin üstündur; Uningdek ögetküchi barmu?» — Élixuning telimidiki intayin yaxshi nuqta shuki, Xudaning «ögetküchi»dur, U del Özining Rohi arqiliq insan’gha yolyoruq béridu.

36:23 Qan. 32:4; 2Tar. 19:7; Ayup 8:3; 34:10; Rim. 9:14

36:26 Zeb. 90:2; 92:8; 93:2; 102:12; Yesh. 63:16; Yigh. 5:19; Dan. 6:27; Ibr. 1:12

36:30 «Mana, U chaqmiqi bilen etrapini yoruq qilidu, hetta déngiz tektinimu yoruq qilidu» — chaqmaq déngizning chongqur yerlirige téship yétidu.

36:31 Ayup 37:13

36:33 «Xudaning güldürmamisi uning kélidighanliqini élan qilidu; hetta kalilarmu sézip, uni élan qilidu» — Ayup 28-babta boran-chapqun dégen sözni tilgha alghan. Buning bir sewebi bir boran-chapqunning heqiqeten ulargha yéqinlishiwatqanliqini anglighini bolushi mumkin. Emdi Élixuning boran-chapqunni tepsiliy teswirlishining sewebi hazirning özide boran (emeliyette qara quyun)ning ularning béshigha chüshüwatqinini körsetken bolushi mumkin. 38:1ni körüng.