18
Ersh padishahliqida kim eng ulugh?
Mar. 9:33-37; Luqa 9:46-48
Bu chaghda, muxlislar Eysaning yénigha kélip:
Ersh padishahliqida kim eng ulugh? — dep soridi. Mar. 9:34; Luqa 9:46; 22:24.
Eysa yénigha kichik bir balini chaqirip, uni otturida turghuzup, mundaq dédi:
— Men silerge shuni berheq éytip qoyayki, öz yolunglardin yénip, kichik balilardek sebiy bolmisanglar, ersh padishahliqigha hergiz kirelmeysiler. Mat. 19:14; 1Kor. 14:20; 1Pét. 2:2. Emdi kim özini bu kichik balidek kichik péil tutsa, u ersh padishahliqida eng ulugh bolidu. «Emdi kim özini bu kichik balidek kichik péil tutsa, u ersh padishahliqida eng ulugh bolidu» — «kichik balilar» adette chongchiliq qilmaydu we özini bilermen qilip körsetmeydu we belkim hemmidin muhim atisining sözige shertsiz ishinidu.   1Pét. 5:6. Bundaq kichik bir balini méning namimda qobul qilsa, u méni qobul qilghan bolidu. Mar. 9:37; Luqa 9:48; Yuh. 13:20. Lékin manga étiqad qilghan bundaq kichiklerdin birini gunahqa putlashturghan herqandaq ademni, u boynigha yoghan tügmen téshi ésilghan halda déngizning tégige chöktürüwétilgini ewzel bolatti. Mar. 9:42; Luqa 17:2. Insanni gunahqa putlashturidighan ishlar tüpeylidin bu dunyadikilerning haligha way! Putlashturidighan ishlar muqerrer bolidu; lékin shu putlashturghuchi ademning haligha way! «insanni gunahqa putlashturidighan ishlar tüpeylidin bu dunyadikilerning haligha way! Putlashturidighan ishlar muqerrer bolidu; lékin shu putlashturghuchi ademning haligha way!» — bu muhim ayet üstide «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz.   Mat. 26:24; Ros. 2:23; 4:27,28; 1Kor. 11:19.
Eger emdi qolung yaki putung séni gunahqa putlashtursa, uni késip tashliwet. Chünki ikki qolung yaki ikki putung bar halda dozaxtiki otqa tashlan’ghiningdin köre, cholaq yaki tokur halda hayatliqqa kirgining ewzeldur. Qan. 13:7; Mat. 5:29,30; Mar. 9:43.
Eger közüng séni gunahqa putlashtursa, uni oyup özüngdin néri tashliwet. Ikki közüng bar halda dozaxtiki otqa tashlan’ghiningdin köre, birla közüng bilen bolsimu hayatliqqa kirgining ewzeldur.
 
Azghan qoy toghrisidiki temsil
10 — Bu sebiy kichiklerning héchbirigimu sel qarashtin hézi bolunglar. Chünki shuni silerge éytayki, ularning ershtiki perishtiliri ershtiki Atamning jamalini herdaim körüp turidu. Zeb. 34:7; Luqa 15:3-7 11 Chünki Insan’oghli halaketke azghanlarni qutquzghili keldi. «Chünki Insan’oghli halaketke azghanlarni qutquzghili keldi» — bu ayet bezi kona köchürmilerde tépilmaydu.   Luqa 19:10.
12 Qandaq qaraysiler? Birawning yüz tuyaq qoyi bolup, uningdin biri ézip toptin chüshüp qalsa, u toqsan toqquz qoyni taghlargha qoyup qoyup, héliqi azghan qoyini izdeydighu? Luqa 15:3. 13 We eger uni tépiwalsa, men silerge shuni berheq éytip qoyayki, u qoy üchün bolghan xushalliqi azmighan toqsan toqquziningkidin zor bolidu. 14 Shuninggha oxshash, bu sebiy kichiklerning herqandiqining halaketke ézip qélishi ershtiki Atanglarning iradisi emestur.
 
Gunah ötküzgen qérindashqa bolghan muamile
Luqa 17:3
15 — Emdi eger qérindishing sanga ziyan sélip gunah qilsa, uning yénigha bérip ikkinglar xaliy chaghda sewenlikini körsitip qoy. Qérindishing sözüngni anglisa, uni ézishtin qayturuwalghan bolisen. Law. 19:17; Pend. 17:10; Luqa 17:3; Yaq. 5:19. 16 Lékin anglimisa, yene bir-ikki guwahchini élip, uning yénigha barghin. Shundaq qilip, hemme ish ikki-üch guwahchining sözi bilen qilinsun. «hemme ish ikki-üch guwahchining sözi bilen qilinsun» — bu söz «Qan.» 19:15din neqil keltürülgen.   Chöl. 35:30; Qan. 17:6; 19:15; Yuh. 8:17; 2Kor. 13:1; Ibr. 10:28. 17 Lékin eger qérindishing ularning sözigimu qulaq salmisa, ehwalni jamaetke yetküzüp éytqin. Eger u jamaettikilerge qulaq salmisa, uni yat ellik yaki bajgir qatarida körünglar. «Eger u jamaettikilerge qulaq salmisa, uni yat ellik yaki bajgir qatarida körünglar» — shu chaghda «yat ellik»lerning köpinchisi butperes idi. «Bajgir»lar (Rim impériyesi üchün xelqtin baj alidighan Yehudiylar) bolsa «Rim impériyege sétilip ketken xainlar» dep «iplas ademler»ning qatarida qarilatti.   1Kor. 5:9; 2Tés. 3:14.
18 Men silerge shuni berheq éytip qoyayki, siler yer yüzide némini baghlisanglar, ershtimu shu baghlan’ghan bolidu we siler yer yüzide némini qoyup bersenglar, ershtimu qoyup bérilgen bolidu. «siler yer yüzide némini baghlisanglar, ershtimu shu baghlan’ghan bolidu we siler yer yüzide némini qoyup bersenglar, ershtimu qoyup bérilgen bolidu» — bu söz 16:19-ayettikige oxshash, biraq ashu yerde yalghuz Pétrusqa éytilghan. Biz Eysaning mushu sözliride éytilghan hoquq peqet rosullarghila emes, belki pütkül jamaetke tewedur. Eysa tapshurghan bu hoquq: (1) jamaettiki dualarda alahide tilesh hoquqini; (2) jamaet tertipi boyiche, gunah sadir qilip, emma towa qilmighan ezalarni cheklesh, jamaettin chiqirish yaki ulargha terbiye bérish hoquqini körsitidu, dep ishinimiz (17-ayet we 19-20-ayetni, «1Kor.» 5:1-5, «2Kor.» 2:5-11ni körüng).   Mat. 16:19; Yuh. 20:23.
19 Men yene shuni silerge berheq éytip qoyayki, yer yüzide aranglardin ikkisi özliri tiligen bir ish toghruluq qelbi bir bolup herqandaq nersini tilep dua qilsa, ershtiki Atam ularning tilikini ijabet qilidu. 20 Chünki ikki yaki ücheylen méning namim bilen qeyerde yighilghan bolsa, men shu yerde ularning arisida bolimen. «ikki yaki üch adem méning namim bilen qeyerde yighilghan bolsa...» — grék tilida «ikki yaki ücheylen adem méning namimgha qeyerde yighilghan bolsa...».   Luqa 24:15,36.
 
Shepqet körgüchi shepqetlik bolushi kérek
21 Andin Pétrus uning aldigha kélip:
— I Reb, qérindishimning manga ziyan sélip ötküzgen qanche qétimliq gunahini kechürüshüm kérek? Yette qétimmu? — dédi. Luqa 17:4.
22 Eysa uninggha mundaq dédi:
—Men sanga shuni éytip qoyayki, yette qétim emes, yetmish hesse yette qétim! «yette qétim emes, yetmish hesse yette qétim!» — yaki «yette qétim emes, yetmish yette qétim».   Mat. 6:14; Mar. 11:25; Kol. 3:13. 23 Ersh padishahliqi chakarliri bilen hésab-kitab qilmaqchi bolghan bir padishahqa oxshaydu. 24 Hésab-kitabni bashlighinida, uninggha on ming talant pul qerzdar bolghan bir chakar keltürülüptu. «on ming talant pul» — bir «talant» altun yaki kömüsh tengge az dégende bir ishchining yilliq heqqining 17 hessisi bolup, 10000 talant hazir ottura hésab bilen belkim ikki milyard (ming milyon) dollarche bolidu. 25 Chakarning töligüdek héchnersisi bolmighachqa, xojisi chakarning özini, xotun bala-chaqisi we bar-yoqini sétip, qerzini töleshini buyruptu. Mat. 5:25. 26 Shunga chakar uning aldida yerge yiqilip bash urup: «Xojam, manga kengchilik qilghayla, men pütün qerzimni choqum töleymen» dep yalwuruptu. 27 Chakarning xojisi uninggha ich aghritip, uni qoyup bérip, qerzini kechürüm qiliptu.
28 Lékin chakar u yerdin chiqip, özige yüz dinar qerzdar bolghan yene bir chakar buradirini uchritiptu. Uni tutuwélip, boynini boghup turup: «Qerzni töle!» deptu. «yüz dinar qerzdar» — shu waqitlarda «bir dinar» bir ishchining bir künlük heqqi bolup, yüz tengge belkim ottura hésab bilen 1300 dollarche bolatti. 29 Buning bilen bu chakar buradiri yerge yiqilip uningdin: «Manga kengchilik qil, qerzni choqum qayturimen» dep yalwuruptu. 30 Lékin u unimaptu we: «Pütün qerzni tölimigüche zindanda yatisen» dep uni zindan’gha tashlitiptu. 31 Bundaq ishning yüz bergenlikini körgen bashqa chakarlar intayin azablinip xojisining aldigha bérip, ehwalni bashtin-axir sözlep bériptu.
32 Buning bilen xojisi héliqi chakarni chaqirtip: «Ey rezil chakar! Manga yélin’ghanliqing üchün shunche köp qerzingning hemmisini kechürdüm. 33 Men sanga ich aghritqinimdek, senmu chakar buradiringge ich aghritishinggha toghra kelmemdu?!» deptu. 34 Buning bilen xojisi ghezeplinip uni pütün qerzini tölep bolghuche adem qiyn’ghuchi gundipaylarning qolida turushqa tapshurup bériptu. «adem qiyn’ghuchi gundipaylar» — mushu gundipaylarning adettiki wezipisi jinayetchining jinayitini sürüshte qilish üchün mehbuslarni qiynash idi.
35 Shuninggha oxshash, eger herbiringlar öz qérindashliringlarni chin dilinglardin kechürmisenglar, ershtiki Atammu silerge oxshash muamile qilidu. Mat. 6:14; Mar. 11:26; Yaq. 2:13.
 
 

18:1 Mar. 9:34; Luqa 9:46; 22:24.

18:3 Mat. 19:14; 1Kor. 14:20; 1Pét. 2:2.

18:4 «Emdi kim özini bu kichik balidek kichik péil tutsa, u ersh padishahliqida eng ulugh bolidu» — «kichik balilar» adette chongchiliq qilmaydu we özini bilermen qilip körsetmeydu we belkim hemmidin muhim atisining sözige shertsiz ishinidu.

18:4 1Pét. 5:6.

18:5 Mar. 9:37; Luqa 9:48; Yuh. 13:20.

18:6 Mar. 9:42; Luqa 17:2.

18:7 «insanni gunahqa putlashturidighan ishlar tüpeylidin bu dunyadikilerning haligha way! Putlashturidighan ishlar muqerrer bolidu; lékin shu putlashturghuchi ademning haligha way!» — bu muhim ayet üstide «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz.

18:7 Mat. 26:24; Ros. 2:23; 4:27,28; 1Kor. 11:19.

18:8 Qan. 13:7; Mat. 5:29,30; Mar. 9:43.

18:10 Zeb. 34:7; Luqa 15:3-7

18:11 «Chünki Insan’oghli halaketke azghanlarni qutquzghili keldi» — bu ayet bezi kona köchürmilerde tépilmaydu.

18:11 Luqa 19:10.

18:12 Luqa 15:3.

18:15 Law. 19:17; Pend. 17:10; Luqa 17:3; Yaq. 5:19.

18:16 «hemme ish ikki-üch guwahchining sözi bilen qilinsun» — bu söz «Qan.» 19:15din neqil keltürülgen.

18:16 Chöl. 35:30; Qan. 17:6; 19:15; Yuh. 8:17; 2Kor. 13:1; Ibr. 10:28.

18:17 «Eger u jamaettikilerge qulaq salmisa, uni yat ellik yaki bajgir qatarida körünglar» — shu chaghda «yat ellik»lerning köpinchisi butperes idi. «Bajgir»lar (Rim impériyesi üchün xelqtin baj alidighan Yehudiylar) bolsa «Rim impériyege sétilip ketken xainlar» dep «iplas ademler»ning qatarida qarilatti.

18:17 1Kor. 5:9; 2Tés. 3:14.

18:18 «siler yer yüzide némini baghlisanglar, ershtimu shu baghlan’ghan bolidu we siler yer yüzide némini qoyup bersenglar, ershtimu qoyup bérilgen bolidu» — bu söz 16:19-ayettikige oxshash, biraq ashu yerde yalghuz Pétrusqa éytilghan. Biz Eysaning mushu sözliride éytilghan hoquq peqet rosullarghila emes, belki pütkül jamaetke tewedur. Eysa tapshurghan bu hoquq: (1) jamaettiki dualarda alahide tilesh hoquqini; (2) jamaet tertipi boyiche, gunah sadir qilip, emma towa qilmighan ezalarni cheklesh, jamaettin chiqirish yaki ulargha terbiye bérish hoquqini körsitidu, dep ishinimiz (17-ayet we 19-20-ayetni, «1Kor.» 5:1-5, «2Kor.» 2:5-11ni körüng).

18:18 Mat. 16:19; Yuh. 20:23.

18:20 «ikki yaki üch adem méning namim bilen qeyerde yighilghan bolsa...» — grék tilida «ikki yaki ücheylen adem méning namimgha qeyerde yighilghan bolsa...».

18:20 Luqa 24:15,36.

18:21 Luqa 17:4.

18:22 «yette qétim emes, yetmish hesse yette qétim!» — yaki «yette qétim emes, yetmish yette qétim».

18:22 Mat. 6:14; Mar. 11:25; Kol. 3:13.

18:24 «on ming talant pul» — bir «talant» altun yaki kömüsh tengge az dégende bir ishchining yilliq heqqining 17 hessisi bolup, 10000 talant hazir ottura hésab bilen belkim ikki milyard (ming milyon) dollarche bolidu.

18:25 Mat. 5:25.

18:28 «yüz dinar qerzdar» — shu waqitlarda «bir dinar» bir ishchining bir künlük heqqi bolup, yüz tengge belkim ottura hésab bilen 1300 dollarche bolatti.

18:34 «adem qiyn’ghuchi gundipaylar» — mushu gundipaylarning adettiki wezipisi jinayetchining jinayitini sürüshte qilish üchün mehbuslarni qiynash idi.

18:35 Mat. 6:14; Mar. 11:26; Yaq. 2:13.