15
Türlük ⱪurbanliⱪlar toƣrisidiki ⱪaidǝ-nizam
1 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —
2 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ degin: — Silǝr makanlixixinglar üqün silǝrgǝ tǝⱪdim ⱪilip beridiƣan zeminƣa kirgǝn qeƣinglarda, 3 ǝgǝr Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunulidiƣan, uningƣa huxbuy bolsun dǝp birǝr ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪ ⱪilmaⱪqi bolsanglar, ⱪurbanliⱪ kala yaki ⱪoy-ɵqkǝ padisidin bolsun. U kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ bolsun, ⱪǝsǝmni ada ⱪilix ⱪurbanliⱪi bolsun, ihtiyariy ⱪurbanliⱪ yaki silǝrgǝ bekitilgǝn ⱨeytlardiki zɵrür ⱪurbanliⱪ bolsun,□ «birǝr ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪ ⱪilmaⱪqi bolsanglar» — bu ayǝttǝ kɵzdǝ tutulƣan ⱪurbanliⱪlarning ⱨǝmmisi «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ» yaki «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi»dur (5-ayǝtni kɵrüng). 4-5 ⱪurbanliⱪ sunƣuqi kixi Pǝrwǝrdigarƣa atiƣiniƣa bir axliⱪ ⱨǝdiyǝsini ⱪoxup kǝltürsun. Kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ yaki baxⱪa ⱪurbanliⱪ ⱪoza bolsa, undaⱪta axliⱪ ⱨǝdiyǝsi zǝytun meyidin bir ⱨinning tɵttin biri ilǝxtürülgǝn esil undin ǝfaⱨning ondin biri bolsun; uningƣa yǝnǝ xarab ⱨǝdiyǝsi süpitidǝ tɵttin bir ⱨin xarabni ⱪuxup sunsun.□ «bir ǝfaⱨ» — tǝhminǝn 2 kürǝ yaki 22 litr idi. Bir ⱨin tǝhminǝn 3.6 litr idi. ■ Law. 2:1; 6:14
6 Ⱪurbanliⱪing ⱪoqⱪar bolsa, sǝn uningƣa axliⱪ ⱨǝdiyǝsi süpitidǝ üqtin bir ⱨin zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin ǝfaⱨning ondin ikkisi bolsun 7 wǝ xarab ⱨǝdiyǝsi süpitidǝ tɵttin bir ⱨin xarabni ⱪuxup sunsun; bular Pǝrwǝrdigarƣa huxbuy qiⱪarsun dǝp sunulsun. 8 Əgǝr sǝn Pǝrwǝrdigarƣa kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ, yaki ⱪǝsǝm ada ⱪilix ⱪurbanliⱪi yaki inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ torpaⱪ atiƣan bolsang, 9 undaⱪta torpaⱪⱪa axliⱪ ⱨǝdiyǝ süpitidǝ yerim ⱨin zǝytun meyi ilǝxtürülgǝn esil undin ǝfaⱨning ondin üqini, 10 xarab ⱨǝdiyǝ süpitidǝ yerim ⱨin xarabni ⱪoxup sunƣin; bular Pǝrwǝrdigarƣa atilip otta sunulup, huxbuy qiⱪarsun dǝp kǝltürülsun.
11 Ⱨǝrbir sunulƣan torpaⱪ, ⱪoqⱪar, ⱪoza yaki oƣlaⱪⱪa nisbǝtǝn muxundaⱪ ⱪilinsun. 12 Silǝr sunidiƣininglarning sani boyiqǝ, ⱨǝrhil ⱪurbanliⱪning saniƣa ⱪarap xundaⱪ ⱪilisilǝr.
13 Xu zeminda tuƣulƣanlarning ⱨǝmmisi Pǝrwǝrdigarƣa huxbuy qiⱪarsun dǝp, otta sunulidiƣan ⱪurbanliⱪ ⱪilmaⱪqi bolsa ǝnǝ xundaⱪ ⱪilsun. 14 Xuningdǝk silǝr bilǝn billǝ turuwatⱪan musapir yaki ǝwladmu-ǝwlad silǝr bilǝn billǝ turuwatⱪanlar bolsa, huxbuy qiⱪarsun dǝp otta sunulidiƣan ⱪurbanliⱪ ⱪilmaⱪqi bolsa, silǝr ⱪandaⱪ ⱪilƣan bolsanglar, ularmu xundaⱪ ⱪilsun. 15 Pütkül jamaǝtkǝ, mǝyli silǝr bolunglar yaki silǝr bilǝn billǝ turuwatⱪan musapir bolsun, ⱨǝmminglar üqün ohxax bir bǝlgilimǝ bolidu; silǝr üqün dǝwrmu-dǝwr ǝbǝdiy bir bǝlgilimǝ bolidu; Pǝrwǝrdigar aldida silǝr ⱪandaⱪ bolsanglar, musapirlarmu xundaⱪtur.■ Mis. 12:49; Qɵl. 9:14 16 Silǝrgimu, aranglarda turuwatⱪan musapirlarƣimu ohxax bir ⱪanun-bǝlgilimǝ, ohxax bir ⱨɵküm bolsun.
17 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —
18 Sǝn Israillarƣa sɵz ⱪilip ularƣa mundaⱪ degin: — «Silǝr Mǝn silǝrni ǝkiridiƣan zeminƣa yetip barƣanda, 19 xu yǝrdin qiⱪⱪan axliⱪni yǝydiƣan qeƣinglarda, Pǝrwǝrdigarƣa bir «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» tǝⱪdim ⱪilinglar. 20 Silǝr ⱨǝrbir yengi hemirdin pixⱪan nanlardin birini «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» ⱪilip tǝⱪdim ⱪilinglar; silǝr uni tǝⱪdim ⱪilƣanda huddi hamanning «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»sigǝ ohxax bolsun.□ «Silǝr ⱨǝrbir yengi hemirdin pixⱪan nanalardin birini «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» ⱪilip tǝⱪdim ⱪilinglar» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Silǝr dǝslǝpki ⱨosuldin qiⱪⱪan hemirdin bir nan pixurup uni «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» ⱪilip tǝⱪdim ⱪilinglar» (biraⱪ tǝrjimimiz «Əz.» 44:30din ⱪariƣanda toƣriraⱪ boluxi mumkin). «hamanning «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»sigǝ ohxax bolsun» — oⱪurmǝnlǝrgǝ mǝlumki, Israillar yengi pixⱪan ⱨosulning tunji ⱪismini hamandin ayrip, Hudaƣa atixi kerǝk («Mis.» 23:19, 34:22 wǝ 26ni kɵrüng.) 21 Dǝwrdin-dǝwrgǝ silǝr dǝslǝpki ⱨosuldin qiⱪⱪan hemirdin bir nanni «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» süpitidǝ Pǝrwǝrdigarƣa sununglar.
Bilmǝy ⱪilƣan gunaⱨi üqün kafarǝt kǝltürüx
22 Əgǝr silǝr ɵzünglar bilmǝy ezip gunaⱨ ⱪilip, Pǝrwǝrdigarning Musaƣa buyruƣan bu barliⱪ ǝmirlirigǝ ǝmǝl ⱪilmiƣan bolsanglar,□ «ǝmǝl ⱪilmiƣan bolsanglar» — bu ayǝtlǝrdǝ kɵzdǝ tutulƣan gunaⱨ Hudaning ǝmrlirigǝ ǝmǝl ⱪilmasliⱪtin ibarǝt; «Law.» 4-babta tilƣa elinƣan ⱪurbanliⱪlar Hudaning ǝmrlirigǝ hilapliⱪ ⱪilƣan ixlarƣa kafarǝt kǝltüridiƣan ⱪurbanliⱪlardin ibarǝt. 23 yǝni Pǝrwǝrdigar buyruƣan kündin etibarǝn barliⱪ ǝwladliringlarƣiqǝ Pǝrwǝrdigarning Musaning wastisi bilǝn silǝrgǝ buyruƣan barliⱪ ixliriƣa ǝmǝl ⱪilmiƣan bolsanglar, 24 jamaǝt xundaⱪ birǝr gunaⱨning bilmǝy ɵtküzülgǝnlikidin hǝwǝrsiz bolsa, undaⱪta pütkül jamaǝt Pǝrwǝrdigarƣa huxbuy qiⱪarsun dǝp yax bir torpaⱪni kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ süpitidǝ sunsun ⱨǝmdǝ ⱪaidǝ-nizam boyiqǝ uningƣa munasiwǝtlik axliⱪ ⱨǝdiyǝ bilǝn xarab ⱨǝdiyǝni ⱪoxup sunsun, wǝ uning üstigǝ bir tekini gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ sunsun. 25 Xu yol bilǝn kaⱨin pütkül Israil jamaiti üqün kafarǝt kǝltürüp, bu gunaⱨ ulardin kǝqürüm ⱪilinidu; qünki bu bilmǝy ɵtküzüp ⱪoyƣan gunaⱨ wǝ ular ɵzlirining bilmǝy ɵtküzüp ⱪoyƣan gunaⱨi üqün ⱪurbanliⱪ, yǝni Pǝrwǝrdigarƣa atap otta sunulidiƣan ⱪurbanliⱪ wǝ gunaⱨ ⱪurbanliⱪini birliktǝ Pǝrwǝrdigar aldiƣa sunƣan. 26 Bu gunaⱨ pütkül Israil jamaiti bilǝn ularning arisida turuwatⱪan musapirlarning ⱨǝmmisidin kǝqürüm ⱪilinidu, qünki bu pütkül hǝlⱪ bilmǝy turup ɵtküzüp ⱪoyƣan gunaⱨtur.
27 Əgǝr bir kixi bilmǝstin gunaⱨ ⱪilip ⱪoyƣan bolsa, u bir yaxliⱪ bir qixi oƣlaⱪni gunaⱨ ⱪurbanliⱪi süpitidǝ sunsun.■ Law. 4:27 28 Kaⱨin xu yol bilǝn bilmǝy gunaⱨ ⱪilip ⱪoyƣan adǝm üqün kafarǝt kǝltüridu; uning üqün kafarǝt kǝltürsǝ uning Pǝrwǝrdigar aldida bilmǝy ɵtküzgǝn gunaⱨi uningdin kǝqürüm ⱪilinidu. 29 Bilmǝy birǝr sǝwǝnlik ɵtküzüp ⱪoyƣan barliⱪ kixilǝrgǝ, mǝyli xu zeminda tuƣulƣan Israillar bolsun yaki ularning arisida turuwatⱪan musapirlarƣa bolsun, — silǝrning ⱨǝmminglarƣa ohxax bir ⱪanun-bǝlgilimǝ tǝtbiⱪlinidu.
Bilip turup ⱪilƣan gunaⱨlar toƣruluⱪ
30 Lekin yürikini ⱪaptǝk ⱪilip ix kɵrgǝn kixi, mǝyli u zeminda tuƣulƣan bolsun yaki musapir bolsun, Pǝrwǝrdigarƣa ⱨaⱪarǝt kǝltürgǝn bolidu; u ⱨaman ɵz hǝlⱪidin üzüp taxlinidu. 31 U Pǝrwǝrdigarning sɵzini mǝnsitmigǝnikǝn, Pǝrwǝrdigarning ǝmrigǝ hilapliⱪ ⱪilƣanikǝn; xuning üqün u qoⱪum üzüp taxlinidu; gunaⱨi ɵzining bexiƣa qüxidu.
Xabat künigǝ hilapliⱪ ⱪilƣuqilarƣa berilidiƣan jaza
32 Israillar qɵl-jǝziridiki waⱪitlirida, bir kixining xabat künidǝ otun tǝrgǝnliki bayⱪaldi.□ «bir kixining xabat künidǝ otun tǝrgǝnliki bayⱪaldi» — xübⱨisizki, bu wǝⱪǝ yuⱪiriⱪi 30-31-ayǝttiki prinsipⱪa misal kǝltürülüx üqün bayan ⱪilinidu. 33 Otun teriwatⱪanliⱪini bayⱪap ⱪalƣanlar uni Musa, Ⱨarun wǝ pütkül jamaǝtning aldiƣa elip kǝldi. 34 Uni ⱪandaⱪ bir tǝrǝp ⱪilix kerǝkliki tehi kɵrsitilmigǝqkǝ, ular uni ⱪamap ⱪoydi.■ Law. 24:12 35 Pǝrwǝrdigar Musaƣa: — U adǝm ɵltürülmisǝ bolmaydu; pütün jamaǝt uni bargaⱨning texiƣa ǝpqiⱪip qalma-kesǝk ⱪilip ɵltürsun, — dedi. 36 Andin pütün jamaǝt u adǝmni bargaⱨ sirtiƣa ǝpqiⱪip, huddi Pǝrwǝrdigar Musaƣa buyruƣandǝk, qalma-kesǝk ⱪilip ɵltürdi.
Kiyim-keqǝklǝrgǝ quqa tutux nizami
37 Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —
38 Sǝn Israillarƣa mundaⱪ degin, ular ǝwladmu-ǝwlad kiyim-keqǝklirining qɵrisigǝ quqilarni tutsun ⱨǝm burjikidiki quqilirining ⱨǝrbirigǝ kɵk xoyna tikip ⱪoysun;■ Ⱪan. 22:12; Mat. 23:5 39 bu hil quqilar silǝrning uni tikip turuxunglar üqün bolidu; uni kɵrgǝndǝ Pǝrwǝrdigarning barliⱪ ǝmrlirini esinglarda tutup, ularƣa ǝmǝl ⱪilixinglar üqün bu silǝrgǝ bir ǝslǝtmǝ bolidu; xuningdǝk silǝrning ⱨazirⱪidǝk ɵzünglarning kɵnglünglar wǝ kɵzünglarning kǝynigǝ kirip, ⱪatirap buzuⱪluⱪ ⱪilip kǝtmǝslikinglar,□ «buzuⱪluⱪ» — Tǝwrattiki kɵp ⱪisimlarda kɵrsitilgǝn bu «buzuⱪluⱪ»ning ⱨǝm jismaniy jǝⱨǝti (ǝyx-ixrǝt) ⱨǝm roⱨiy jǝⱨǝti (butpǝrǝslik ⱪilip Hudaƣa wapasizliⱪ ⱪilix) bardur. 40 Mening barliⱪ ǝmrlirimni ǝstǝ tutuxunglar ⱨǝm uningƣa ǝmǝl ⱪilip, Hudayinglarƣa atap pak-muⱪǝddǝs boluxunglar üqün bolsun. 41 Mǝn Hudayinglar bolux üqün silǝrni Misir zeminidin elip qiⱪⱪan Pǝrwǝrdigardurmǝn; Mǝn Pǝrwǝrdigar Hudayinglardurmǝn.
□15:3 «birǝr ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪ ⱪilmaⱪqi bolsanglar» — bu ayǝttǝ kɵzdǝ tutulƣan ⱪurbanliⱪlarning ⱨǝmmisi «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ» yaki «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪi»dur (5-ayǝtni kɵrüng).
□15:4-5 «bir ǝfaⱨ» — tǝhminǝn 2 kürǝ yaki 22 litr idi. Bir ⱨin tǝhminǝn 3.6 litr idi.
□15:20 «Silǝr ⱨǝrbir yengi hemirdin pixⱪan nanalardin birini «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» ⱪilip tǝⱪdim ⱪilinglar» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Silǝr dǝslǝpki ⱨosuldin qiⱪⱪan hemirdin bir nan pixurup uni «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ» ⱪilip tǝⱪdim ⱪilinglar» (biraⱪ tǝrjimimiz «Əz.» 44:30din ⱪariƣanda toƣriraⱪ boluxi mumkin). «hamanning «kɵtürmǝ ⱨǝdiyǝ»sigǝ ohxax bolsun» — oⱪurmǝnlǝrgǝ mǝlumki, Israillar yengi pixⱪan ⱨosulning tunji ⱪismini hamandin ayrip, Hudaƣa atixi kerǝk («Mis.» 23:19, 34:22 wǝ 26ni kɵrüng.)
□15:22 «ǝmǝl ⱪilmiƣan bolsanglar» — bu ayǝtlǝrdǝ kɵzdǝ tutulƣan gunaⱨ Hudaning ǝmrlirigǝ ǝmǝl ⱪilmasliⱪtin ibarǝt; «Law.» 4-babta tilƣa elinƣan ⱪurbanliⱪlar Hudaning ǝmrlirigǝ hilapliⱪ ⱪilƣan ixlarƣa kafarǝt kǝltüridiƣan ⱪurbanliⱪlardin ibarǝt.
□15:32 «bir kixining xabat künidǝ otun tǝrgǝnliki bayⱪaldi» — xübⱨisizki, bu wǝⱪǝ yuⱪiriⱪi 30-31-ayǝttiki prinsipⱪa misal kǝltürülüx üqün bayan ⱪilinidu.
□15:39 «buzuⱪluⱪ» — Tǝwrattiki kɵp ⱪisimlarda kɵrsitilgǝn bu «buzuⱪluⱪ»ning ⱨǝm jismaniy jǝⱨǝti (ǝyx-ixrǝt) ⱨǝm roⱨiy jǝⱨǝti (butpǝrǝslik ⱪilip Hudaƣa wapasizliⱪ ⱪilix) bardur.