Arúke
1
Arúkema maami-kátáámá Tíópiratinopaq agatáiye.
Tíópiratio, naayóbáqá netuq-wáyúkámá iyááté-íyááté umá ketááí aúkáapi Áánûqtuma máqte-qtataaqa tarôq urái-kataama agatáane. yemá mi-qtátááqá yúrapike aónaraa-kayukati yáama naayóbákáráq aati-aatigáráqá wakáane. yemá mi-káyúkámá Áánûqtun áaraqa wení mayaí-wáyúkámá máeta yemá maami-kátáámá keqtáá timá tímikaataae. anó-nako, miráitaq kegáráq kemá maami-kátáámá agamá enôpaq yuwánáae téq kétune. maami-máqté-qtátááqtábámá áaimma ítátukaune. íbêqa kemá arupú umá agatáunamanibo miráuma áqnáabaq-kanaarake iráinikaa uráiye. miráinaa emá ítama arutánóne min-áímmá emmá aráátíyamma minnâ áraine.
Áánûqtuni kaqtó-nakoma Yóáanema pááq íniqtaba Tékáráíyamma timá ámikaiye.
Érôtima Yúría-marukaq kínima mái-kanaaraqa mórama monoq-náqá máqe uráimma min-nákóní áwîqa Tékáráíyae. wemá Ábááíyan-annabike monoq náqiye. ánáakoma Éronin-annabikemma min-íníkón awîqa Irítabetie. yenákámá Áánûqtuni aúrakaqa íráqôniq urááye. yenákámá máqten-amaan-aimma waréta uyátárai-nakoni áama kéwaraayanaboana yepímmá otaa-qtátááqá íma wáqe-uraiye. miráimanibo yenákámá mórama iyápóma íma ákáraaye. Irítabetima iyápóma íma kanaaráq marákáitata yenákámá araaqná anónuqma kamáguraaye.
Tékáráíyan-anna-wayukama mayaírátáá owana Tékáráíyama Áánûqtuni aúbáq monoq-máyáímá matáiye. anó-monoq-wayukati yáaimma waraíkáae téta Tékáráíyamma awaaméqá umáketa weqtábá uyátárai-nakoni aokaq-náúpáqá uténa átê-kuyumma i-qtátááqá agamá ákûq íkáae.
10 agamá ákûq-umumma í-kánááráqá mi táoqa taíbaq Íbaru-wayukama máápaq áíkuteta nunamummá kéteta máqe-uraae. 11 ánibo Tékáráíyama aónaimma uyátárai-nakoni kaqtó-nakoma agamá ákûq íyáárégóní ayáánurapaq itó-uma máqe-uraiye. 12 Tékáráíyama kaqtó-naqa aónatuwena iyánáaq umárena ikatîq uráimanibo 13 kaqtó-nakoma Tékáráíyamma timá ámikaiye: “Tékáráíyao, emá ikatîq íuwo. Áánûqtuma ení nunamummá ítátukaiye. enánáakoma Irítabetima iyápóma inaamaímá marakániye. ánibo emá min-íyápógóní áwîqa Yóáane té yamámiyo. 14 enáyakoma íráqôniq umá wáinaa amuqá maránóne. netuqyaa-káyúkámá wemá pááq í-nayaba yimuqá maránóe. 15 uyátárai-nakoni aúrakaqa anón-awiqa wániye. ánibo wemá wááéni-nokaraq akoqnáá-nokaraqa íma nániye. ánibo wemá anóani áyaqnobaqo márainanama Áánûqtuni Aokaq-Áágómá wepímmá ógiraniye. 16 wemá taíbaq Íbaru-wayukama mamá yirummá waeráiyana yeqtí uyátárai-naqa Áánûqtunopataa yauwéqma yíwíqme íniye. 17 wemá Áánûqtuni watáagaraq mamé wéna wení akoqnááma maména Iráíyaraa umá mamé wínímma Áánûqtuni naayóbáq-ámúné-nákáá umá mániye. wemá anóboyugaraq yeqtí yíráabitigaraq yíwíqmena mórabi máá áíkuiniye. Áánûqtuni aammá íma wáráiya-kayukama yeqtí yúyánámmá mamá waeráinata yemá keqnáámmá mamá yokaa umáyíkarainana Îtuma kumíniye.”
18 Tékáráíyama kaqtó-nakomma maará téna timá ámikaiye: “kemá náaraq ínaraq maamin-áímmá áraine téq itánúnô? kemá anónuqma kamágúnana ketínáakogaraq araaqná kamáguraiye.” téna Tékáráíyama tiráiye. 19 ánibo kaqtó-nakoma yauwéqma tiráiye: “kemá Kébariomune. Áánûqtunopaq itó-uma kémaune. maamin-íráqón-áímmá wemá timátíkáitaq emmá timámena kukáunamanibo 20 ketáama íma itáánaboana óyáukoma aráápaginaa aamá íma tínónaboana wéqéna aamá túnnayataakoma pááq ínnaraq wíniye.” téna kaqtó-nakoma tiráiye.
21 aarawaamá paá Tékáráíyani awé uréta netuq-yúyánámmá ítaraae. ‘aokaq-náúpáqá nói-qtataaraq pááq uráitanawaq átáyaaqa minnóbáqá máiyo?’ téta tirááe. 22 anaaékaqa Tékáráíyama máápaq yaúbarena aarawaamá aamá íma timá yíméwaniq uráiye. miráitana paá ayáánapo awaaméqá umá watáama timá yímikaibo óyáuqa aúyakuraiye. yemá ítaraae Tékáráíyama móra óq-yataaqa aokaq-náúpáqá aónaitana óyaukoma aúyakuraiye.
23 anaaékaqa Tékáráíyani mayaí-kánáámá ánatagitana wení naaópaqa yauwéqma kóuraiye. 24 anaaékaq ánáakoma Irítabetima araaqnágoma ámûkarariq urénaboana aúpáq máitana móra-tiyaapaq-wiyomma yáuraiye. 25 Irítabeti wenáúyánápímmá maará téna tiráiye: “uyátárai-nakoma kaayoné umátikena aarawaatí yúrakaq tigae íyábá mamá paá kéumatikaiye.” téna tiráimanibo móra-inikoma iyápóma íma kanaaráq ákáin-inikomma Íbaru-wayukama wemmá timá agaeráq kákaae.
Áánûqtuni kaqtó-nakoma Îtuma pááq íniye téna Máríaamma timá ámikaiye.
26 abapaké móra-wiyokaqa Áánûqtuma kaqtó-naqa Kébariomma timákáitana móra-maruqa Kááriribaq kukáimma áwîqa Náátárêtibare. 27 mórama inaarúmá áwîqa Máríaa móra-nakoma mayániye téta ataa makáan-inikonopaq kukáiye. minnámo aúyarakaraa-nakon áwîqa Yótêbie. min-náqá Tébitin-annabikene. 28 kaqtó-naqa Áánûqtunopake Kéberioma min-íníkónôpaq uréna tiráiye: “kaayoné-yátááqá etê waíno. Aánûqtuma etê máena íráqô-qtataariq kéumakaiye.” téna tiráiye. 29 Máríaama min-áímmá ítátuwaitana aúyánákómá ummaa yáguraiye. ánibo áyáqnobaqa maará téna aúyánámmá ítaraiye: “maaminnáma nóin-ainabiyo?” téna tiráiye. 30 ánibo kaqtó-nakoma timá ámikaiye: “Máríaao, emá ikatîqa íuwo. Áánûqtuni áyákoma emmá íráqôniq kéumakaiye. 31 itaao. emá ámûkarariq uré iyápóma inaamaí marakaínónama emá áwîqa Îtue té yamámiyo. 32 wemá anó-naqa mániye. mú mikákáá anó-naqa Áánûqtuma wení áanikoe téta áwîqa yánóe. áítaubikoma Tébitiraa umá anó-kinima wemmá uyátárai-nakoma Áánûqtuma tarôq umákaniye. 33 wemá Yáakobon-anna-wayukati anó-kinima aati-aatimá mániye. miráinana wemá yabíkáí-qtataaqa íma ánataniye.” téna Áánûqtuni kaqtó-nakoma tiráiye.
34 Máríaama kaqtó-nakomma maará téna timá ámikaiye: “mi-qtátááqá náaraq umáwaq pááq íniyo? kemá móra-naqa íma matáune.” téna Máríaama tiráiye. 35 ánibo Áánûqtuni kaqtó-nakoma yauwéqma timá ámikaiye: “Áánûqtuni Aokaq-Áágómá enámûraaq kumínana Áánûqtuni uyáta-maqma akoqnáá-yataakoma ekáq pááq íniye. miráinata min-áókáq-íyápómá anaaékaq emá marákénatama maará téta áwîqa yánóe ‘Áánûqtuni áanikoe.’ tínóe. 36 itaao. enanógaaoma Irítabetima araaqná kamágimanibo áyáqnobaqa iyápóma inaamaímá matokáiye. naayóbáqá téta ‘wemá iyápóma kanaaráq íakaniye.’ tiráámanibo íbêqa ámûkaraq máitana abapaké móra-wiyomma kóiye. 37 Áánûqtuma kanaaráq máqte-qtataariq íniye.
38 ánibo Máríaama tiráiye: “kemá uyátárai-nakoni mayaí-ínímúne. kanaaráq Áánûqtuma kemmá emá ténnaiq umátikaniye.” téna titana Áánûqtuni kaqtó-nakoma mikáké ayuwéna kóuraiye.
Máríaama Irítabetima ko aónaraiye.
39 mi-kánááráqá Máríaama páátákáá itó-uma Yúríabaq móra-maruqa anuáráaq-mapaq uráiye. 40 ánibo wemá Tékáráíyani naaúpaq uréna Irítabetimma áwátiraiye. 41 Irítabetima Máríaama áwátin-aimma ítátuwena iyápóma Irítabetini áyaqnobaq máin-iyapogoma kanageq uráiye. Áánûqtuni Aokaq-Áágómá Irítabetimma ógikaitanaboana 42 anókaq ááyama tiráiye: “máqte-noiniti aúkáapikemma emmá Áánûqtuma awaaméqá umákena awíkaita min-íyápómá marákánónama wemmá Áánûqtuma awaaméqá umákena awíkaiye! 43 kemá nôraq uráunanawaq ketí uyátárai-nakoni anóama ketôpaqa iráíyô? 44 taákoma emá tíwátennama kéitaitana tíyáqnobaq iyápóma mái-waigoma amuqá maréna kanageq uráiye. 45 uyátarai-nakoni watáama emmá timá ámikain-aimma áraimma pááq íniqtaba itáíq-itaiq ínónaboa emá amuqá kémaraane.” téna Irítabetima mirá tiráiye.
Máríaani imá
46 maamin-ímá Máríaama maará tiráiye:
“kemá ketirupikémmá uyátárai-nakon áwîqa
múte kéyauyune.
47 Áánûqtuma wemá kemmá mamá paá kéumatikaiye.
weqtábábóana tirun-íyápógómá amuqá kémaraiye.
48 kemá paá wení mayaí ínímánibo
wemá keqtábá aákaq matokáiye.
49 kekáqá anó-qtataaqa uyátá-maqma tarôq uráipoata
máqte-marabi-kayukama maa-kánááráké
yemá keqtábámá téta
‘Áánûqtuma awaaméqá umákena awíkaiye.’
téta tínóe.
Áánûqtuma wenáwîkoma aokaríq kéiye.
50 yemá náayubi weqtábá ikatîqa móra-wayukati-kanaagaraq
káqo-kayukati kanaayábágáráq
kéo-kayukama yemmá
wemá arummá kéumayikaiye.
51 wemá wení akoqnáá-ayaamma arúqtuwena
waayúkama yetí yúma mamé kéuyeta
mirá onaae teq-qtátáákáráq
wemá mamá pípêban umátuwaniye.
52 kateko-yáínáí-nákáá umá
kíni-kayukama yetí akoqnáágaraq náápaakaraq-yibiqtatama
mamá paábaq yukéna
káqomma paá-wayukama
yemmá múte yaútaiye.
53 ánibo yáayaba kéo-kayukama
wemá mamá íráqô-qtataaqnapo.
maqmá ógikaimanibo
taíbaq-otamma makáa-kayukama
yetí iyáápima móra-yataaqa íma yiména
timá yíkaraiye. 54 ketááí títaubikokaq wemá timá
akoqnáá umákaimma
Áánûqtu paá matokáine.
Ítíráaeoma wení kaqtó-nakoma naayóbáqá
áwáqnaa uréna
55 Áabaraakaraq wenánnágáráq
arummá umáyikena minnáyaba
aati-aatimá aúyánámmá ítame utáine.”
téna Máríaama ibí tiráiye. 56 Máríaama Irítabetite kaumo-wíyómmá máqena anaaékaqa wenamáápaq yauwéqma koúraiye.
Irítabetima Yóáanemma marákáraiye.
57 Irítabetima iyápó marakání-kanaama yáwitana iyápóma inaamaí marákáraiye. 58 Irítabetin-anna-wayukagaraq móra-marukaq-wayukagaraq uyátárai-nakoma Irítabetimma nôrabi umákái-qtataaqtaba ítátuweta yimuqá marákáraae.
59 Áánûqtuni waayúkati yáaimma waréta abapaké kaumo-kánááráqá min-íyápógóní áúma karánéta urááe. min-íyápógóní áwîqa aboán áwîkaq ‘Tékáráíyae’ téta áwîqa yamámineta uráámanibo 60 min-íyápógóní anóama téna “ímiye.” tiráiye. “ketáámá Yóáane tétaa áwîqa yamámenunatae.” téna tiráiye. 61 ánibo waayúkama tirááe: “mórama maamirán-áwíqá enawaammá íma wáiye.” téta tirááe. 62 mirá-timatuweta Tekáráíyama íma kanaaráq aamá titatabóata yemá awaaméqá iyáánapo umátuweta aboámmá ítama aónaraae. ‘nóin-awiraq maamin-íyápógómmá yamáminono?’ téta tirááe. 63 ánibo Tékáráíyama aúba agayaí-yátááqá ítama maténa maará téna agatáiye: “min-íyápógóní áwîqa Yóáane.” titata yemá iyánáaq urááe. 64 ánibo é mikáq Tékáráíyama aamá keqnáámá áaimma átama kétena Áánûqtuni áwîqa múte yaútaiye. 65 miráitata máqtemma wení móra-marukaq-wayukama ikatîq urááe. ánibo mi máqte-qtataaqo pááq i-wáígóní watáagoma Yúríabaqa anuáráaq-marupakaraq wéyáwé uráiye. 66 máqte-kayukama maami-kátáámá ítáa-kayukama íyaqnobaqa netuq-yúyánámmá itéta maará-tiraae: “anaaékaqa maan-íyápógómá náaraq umáwaq mániyo?” téta tirááe. ánibo uyátárai-nakoni akoqnááma wepí wáitataboata máqte-kayukama ítaraae.
Tékáráíyani imá
67 min-íyápógóní aboámá Tékáráíyama Áánûqtuni Aokaq-Áágómá ógikaitanaboana amunémá kuténa tiráiye:
68 “ketáámá anómma uyátárai-naqa Íbaru-wayukati Áánûqtuma
wenáwîqa múte yauyónátae.
wemá wení waayúkama yíwáqnaa kéena
mamá paá kéumayikaiye.
69 móra-nakoma akoqnáá umá
ketááí kúmiq-yataaqa mamá
paábaq yuwánéna kukáiye.
min-náqá wemá Áánûqtuni kaqtó-naqa Tébitin-annabike náqiye. naayóbáqá
70 Áánûqtuni aokaq-ámúné-wáyúkátí yáanapo
minnáyaba Áánûqtu mirá-tiraine.
71 ketááí namuro-wáyúkágáráq
yaímma íyamma umátíkáa-kayukagaraq
yetí akoqnáábikema keqtáámá mamá
paábaq tiyuwánitae.
téna timá akoqnáá uráine.
72 ketááí títaubikoqtaba arummá umáyikena
wení anón-anon-aimma timá yarúmakaiqtabama
‘aákaq maranúne’ téna Áánûqtuma tiráine.
73-74 ketááí namuro-wáyúkábíkémmá mamá
paá umátikenataa túawaaq
tuqmá mái-aimma akoqnáá umá
ketááí tíbaubikomma Áabaraamma timá ámikaiye.
wemá paá tiyúwáitaqtaa wení mayáímá kémayetaa
ketáámá weqtábá ikatîqa íma éta
tirummá kámunanataa
75 wemá ketááí kateko-ámmá awítíkaraitaqtaa
wenáurakaqa arupú umátaa
ketááí túwarauna-kanaaraqtaama kémaunatae.
76 ánibo emá ketí pááqyan-iyapoma eqtábámá
‘mú mikákáá anón-naqa
Áánûqtuma wení amuné-náré’ téta tínoe.
anómma uyátárai-nakoni aakaqá
emá áqnáabaq kéoe.
wení aammá mamá yokaa kéumake
77 wení waayúkama timá yíminata
náayuwabi uyátárai-nakoma
yetí kúmiq-yataaqa mamá
paábaq kéyuwena awikátuwainayuma
yemá yetí kúmiq-yataapikemma atóbanoe.
78 ketááí Áánûqtuma keqtáámá
arummá kéumatikenata kaayoné kéiye.
wemá keqtáyábá atóbaigae téna miráurai-waigoma aabaúmá utaréna
kamá tágainikaa umá
79 ketááráqá Áánûqtuni márûpake
ómmá kamá kétagaiye.
náayuwabi íbêqa puí-yátáákóní
amakaq máawana
Áánûqtuni márûpake ókómá
kamá kétagainata
yemá kanaaráq káoneta
kaayoné-ákáq kanaaráq uréire ínoe.”
téna Tékáráíyama tiráiye.
80 anaaékaqa min-íyápógómá anómma aúkitana wení aúgaraq arun-íyápógáráq akoqnáá urááye. ánibo Yóáanema waayúkama íma máa-kaqmaapaq máqena abarokáq Ítíráaeo-wayukati yúrakaq pááq umá iráiye.