E Luk
Ka Knovvur To Tittiegom Mang E Yesus
O Rhek Ruk Ktar Kam Keknen Mang E Luk Ka Knovvur To Tittiegom
A knovvur ta, e Luk tittiegom. A knovvur ta, ta vle te, a knovvur langto kun mnam o knovvur ruk korlotge ngat vrua maenang. E Yoanes ka knovvur ta ktua vle ge. Vanangko mar tgus ngat kothoi mang o tgoluk tgus ruk ngata pis mang e Yesus mnam o kolkhek ruk en ta vle mo mmie. E Luk en a mhel to nam smia mnor kmeharom o mia pum ngaro yor ngo mamten. Va en a mhel to nam kaikkiem e Pol kam turang orom karo reha kat.
E Luk thavaeng ngor kun mnam ka knovvur ta te, en tittiegom ka knovvur ta her mi kut mang o mia kam sim ktua mnor mang o papat ruk o minar mang e Yesus ka ngorsang to mo mmie.
E Luk mruo to ta mrua havae mang en te, ther sim kut non ekam o rhek ruk mang e Yesus he kaittiegom mar. Va thavae mang en mruo kat te, tsim kut kaikkiem o rhek ruk endruk kmelel mo kmar momalpek kmittiegom mar kun mnam ka knovvur ta.
E Luk ta khenam e Yesus te, en a mhel ka mten to nma turang o mia tgus, nang lo gia khen endruk ngaro vu gol kar endruk ngaro mnok, nang ka mnang akuruk e. Nove.
Va lmien hak ko mnam a hor ta, e Luk tkothoi mang o ngothoi vang mang ko e Yesus ta sei kam mrung o mia ruk ngta lol o vnek ngo mamten he en nma turang ngar pum mar.
O tgoluk vang ruk mang e Yesus ka ngorsang mo mmie, e Luk en atgiang to tkothoi mang ngar. O rhek ruk endruk mang o tgoluk ruk mang e Yesus ngat lua vle kun mnam o hor akuruk e.
E Luk karo rhek ruk mang e Yesus ngat lua nop mo mnam ka knovvur ta kat e. Nove. Vanangko e Luk kat to tittiegom o rhek ruk kun mnam ka hor langto kat, endo ngma mon te, O Aposel Ngaro Reha.
1
E Luk Ta Nantom O Rhek Ruk Mang E Yesus
1-4 Vae, kolaip e Tiopilas, E Nut karo reha ruk o propet ngta ktar kpavap mang ngar tiok ngat mia pis lmien ma mmok ko kim o mia ruk ngat mur vokom mar orom ngaro mur kerok mruo mnam a venloot to ngat mi pis lmien mnam. To koknaik o mia ruk endruk ngat kaelha kmeha kngae kam polger a re mang o reha ruk endruk kat. He her mar ruk arhe ngat smia papsim mor ruk tete orom o rhek ruk mang E Nut karo reha ruk endruk kat. Kam ngae, to o mia kavurgem tete, endruk ngat smia lol o rhek ruk endruk mang o reha ruk endruk ngat sim kut ikkiem o rhek ruk mkor mar ruk ngat mia vokom mar orom ngaro kerok mruo he le kaelel mo kmar momalpek kmittiegom mar kam smia havaeng o mia akuruk tete kat mang ngar.
He kmikkiem enang tok, kolaip, ko hera pat mang yin tok kat. He ekam tok, dok kat, ko her sim kut non ekam o rhek ruk endri tiok kngae kais mang tete, he knantom mar kmelel mar momalpek kmittiegom mar ngang in, yin kam sim ktua mmok te, o ngothoi ruk endruk ngat patter in mang ngar, ngat mi ktua mien hak. Ii, o ngothoi ruk endruk her endri arhe.
A Ngothoi To Mang E Yoanes To Nama Parrum O Mia Ko Ngta Ktar Kpavap Mang Te, Knan Nera Kol
5-7 Tennik, mnam a venloot to e Herot to vlou, ta vle te, o Yudea nga taven, a pris langto ka munik e Sekaraia kar ktavlom to e Lisabet nginta vle. Nginm sim kut kaikkiem E Nut kakro pos va o mia ngam lo kais kam mon min orom a kerkeknen tang. Kelua min alo ho hipun he, vanangko, e Lisabet nma vle orom a leep ko pum o mia ngaro kerok ekam ko tgia mait, nop kles ngin e. Lomevek ri nkong ngin mnam o pris nga ngausie to me Eron. Va e Sekaraia nam kaeha ku meorom a pris to alaut to e Abaisia kta ngaiting.
8 To mnam a kolkha langto e Abaisia ka ngaiting tkaeha, he e Sekaraia tkol a pris ka ngaekam to kmeha ko pum E Nut ka lo keik. 9 Va ngat ikkiem o pris nga keknen, he klenar ngat mur el en kam vaik ogun mnam E Nut ka maksien ke rek Ka Taban To A Totur Hak kam raom a ho ka ye ko kim E Nut.*Langto mnam o Yuda ngaro pris nma raom a ho ka ye ogun mnam E Nut ka maksien ke rek Ka Taban To A Totur, he o mia ruk ku mnok ngma vokong a paei ka ngaus to la grir ko ta grap ngpalmai kmel a ngaelmir orom va ngat kais kam mnor te, a pris ther kaelha orom karo ngarkie ngang E Nut. Ii, e Sekaraia tvaik kmeharom tok, 10-11 vanang o mia vang ngta kaum mnam a taban langto yok gi ku mnok he kngarkie kam hover E Nut ka munik, phevgom e Sekaraia ko ther vaik ogun mnam a taban ogun ktar kam raom a ho ka ye to ka gri tvua ya kuo mang a psen to a totur.
E Sekaraia tkaeha kam raom a ho ka ye kuo mang a psen to a totur, va te E Nut tmeng ka engyel langto ko tpis her gi mur khenam kam sir ko vanam a psen to endo ko pa ngaiting to a miktiek. 12 E Sekaraia tre gia vokom, va ka ngaung ta ksir he ksei kam gor hak. 13 Vanangko a engyel ta reng te, “Sekaraia, ya gor kman? Or tok, ko E Nut ther ngan ila ngarkie he, he itavlom nera kol kalyie ngang in. Nak kol, va ngiak mon te, e Yoanes. 14 En ner kaensireim yin, he ila sirei ner ho mi ktua hover in hak, va o mia kavurgem ruk ngara ngnek mang ko knan na kol, va en ner kaensireim mar kat 15 ko E Nut mruo nera teiver kam vokom te, en a taip. Va na ho lo kat kaiviem o itok ruk lserpgue hak, ngaro serppak kam lua viging, ekam ko E Nunu A Totur tuk ner kle va kviging. Ii, si kun mnam a kolkha to knan nak kol mnam E Nunu A Totur nera viging ge. 16 Va ner kaelel o papat mnam lIsrael, mar kam kat kaeknik ko kim Ngaldaip to E Nut, he nang mar kam kta mokpom kar En. 17 Ii, ko naka ktar kaol kpis ktar mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen orom a serppak to enang e Elaisia ktang va orom kakro krovek ruk enang e Elaisia ktakor kat he nera vaer ekam tok. Nera ktar tok, kam hortgem o ngnes ngaortek ngaro keknen, mar kam kta ngaung ya mang ngles kat, va kam hortgem o kerngnek, mar kam sim kut kaikkiem o papat ruk lyar ruk mkor endruk ngam sim kut kaikkiem E Nut karo rhek. Ner sim kaelel mo kim o mia enang tok, en kmeharom mar, mar kam ttek he kpaneng Ngoldaip.”
18 A engyel thavaeng tok, to e Sekaraia tkoripang te, “Hai-e, nguaka mnor te, ilaro rhek ngar mi kael mit nngia? Ko dok kar kotavlom muo alo ho hipun he. Mot lo is kmel a sie tang e!”
19 Va a engyel tkoripang te, “Dok e Kambriel, koma vle ko kim E Nut he klol o rhek vgum to kpis ormar mo kmin, ko tmeng dok kam havaeng in orom o rhek ruk endri lyar. 20 Ther gia ya kat e, vanangko vokom na, ekam ko ya lopumtang pum kuaro rhek, ila gu nera vat kmelha tete, kam ngae kais mnam a kolkha to E Nut karo rhek ngak kael mit.”
21-22 Phevgom ko e Sekaraia ta rere kar a engyel to endo, o mia ruk ngta gun ko ma taban to ku mnok, ngta paneng e Sekaraia va ngat sia papat mang te, “Ngola, enda te vua hus ko tkan?” Ngta pat tok, to hera mnor he te, “O, E Nut telmir ngang orom a nunu tang kun to he.”
Ka vle, to e Sekaraia tkottek, to ngta vokom ko tlo is kam kta rere kat e, to ngat her mia mnor te, o, lmien, pusner ko tgia kikier, nang lo kta rere va ka ngnek.
23 E Sekaraia ta vle tok, nang kle kaeharom karo reha ge, krum karo kolkhek ruk ngtelik ngang. Trum mar, to ther kaeknik ngok mrek. 24-25 Ta vle ko mrek kam ngae, to ktavlom e Lisabet ther kael ka vrek mang. To e Lisabet ther gi mur kaetim en mruo te, “E Nut ta khenam ngang dok te, ta higiang dok tete, ko ta pet kua leep to koma vle orom ko pum o mia ngakro kerok he. Ii, En mruo teharom tok ngang dok.” Tmur kaetim tok, to ther gia vle ko mrek orom a sirei. Va tlo kta pupunpa orom ka vrek e, kais kmo kenho ruk a ktiek ko ngat ngae knop.
A Ngothoi To Mang E Yesus Ko Ngta Ktar Kpavap Mang Te, Knan Nera Kol
26 Mu vokom na, mnam e Lisabet ka kenho to a ktiek he hori ko ther gia vle orom ka vrek, E Nut ta kta meng ka engyel to e Kambriel kam ngae mGalili ngok ma maksien to e Nasaret. 27 Tngae pis ko kim a vlom sie langto ka munik e Maria, endo lurokol ngat lo ehang vop. Ngat polger re mang he te, en kam lei orom e Yosep, endo kaes to a hipun to e Devit. 28 Tpis ko kim to kreng te, “Vae, E Nut tho mi kut higiang in he nma vle ko kmin.”
29 E Maria ta ngan karo rhek tok, to tsia vavle ngang ngar he gia moruo kun mnam en mruo pum mar te, “Ngola, ani re ta, enda ta havae orom ti?” 30-31 To a engyel ta kta rere kreng te, “Maria ngior kam gor ekam ko E Nut te sei kam higiang in he! Vokom na, ngir kael ila vrek he kol ihal to ngiak mon te, e Yesus.†E Yesus ka munik ka pun msim ta vle te, Endo kam sulgim o mia kam hong ngar pum ngaro kerkeknen. 32 En ner ho mia laut hak va E Nut nera kvam en te, E Nut To A Ho Lautar Hak Khal Msim,‡A munik to te, E Nut To A Ho Lautar Hak Khal, ka pun ta rere mang Endo O Yuda ngaro propet ngta ktar kpavap mang tennik te, nak pis kam hong o mia pum ngaro kerkeknen. Va en, her en endo o Yuda ngma mon te, Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen. va ekam tok, Ngoldaip to E Nut ner kael en kam kpom a ngaekam to mkor kaes to a hipun to e Devit ngang, en kam laut va ka nho mang o mia. 33 Ii, he nera nho mang lIsrael§A re ke vgon to te, e Israel, tkol a re to e Yakop ka ngaekam ekam ko o Yuda ngma kvam lIsrael tok kmikkiem ngares to e Yakop ka munik kat. kam ngae ngnik ngnik hak va ka serppak ner lo kais kam nop e.”
34 E Kambriel ta rere knop, to e Maria ta mnganang te, “Ngola, nak pis nngia ko a ngokol tang tlo ehang dok vop?”
35 Va e Kambriel tkoripang te, “E Nut To A Ho Lautar Hak kta serppak mruo nera pis kmin he nera kokomor yin to ngir le kael ila vrek ekam E Nunu A Totur. Ekam tok, o mia ngara mon ilyie to ngira kol te, E Nut Khal To A Totur. 36-37 Vokom na, o gi vrong reha tgus E Nut tis kmeharom mar. Ko si ila ngausie ka pun msim to e Lisabet, endo a ho ngoumie hak kat he o mia ngma havae te, tgia mait, en tel ka vrek mang katngokol he, va ka vrek ther gia vle te, o kenho aktiek hori orom agitgiang he.”
38 To e Maria tkoripang te, “Yu, o tgoluk ruk ya havaeng dok mang ngar, ngak pis kmok, gi enang ko ya re tok. Ko vokom dok na, ko gia vle te, E Nut kalkayie ormok.” Thavae tok, to a engyel thera parem to kngae.
E Maria Ta Ptang Ka Ngausie Ka Pun Msim To E Lisabet
39 To mnam o kolkhek ruk endruk e Maria ta ktar kaen a re ngang e Lisabet to kngae oguon mnam a mhe to e Yudea karo mhetor ruk kuo kio vlik kam ptang ka ngausie ka pun msim to e Lisabet. 40 Tpis ko tok, to kvaik kun mnam e Sekaraia ka rek to her gia rere kam mrung e Lisabet. A gi hi to ta mrung knop, 41 e Lisabet kalyie thera prik kun mnam ka vrek. Ta ngan ko E Nunu A Totur tviging tok, 42 to tkaelha kam kanprim e Maria kuon mail te, “E Nut ta khenger yin kir kim lraip tgus hak. Ko a sie to kun mnam ila vrek E Nut ta teiver. 43-44 Vokom na, yi re gia rere kar dok va a sie ta mnam kua vrek ta prik kun mnam dok ko ta prik orom a sirei to mang a sie to ngira kol. Vanang, nngia ko E Nut ta le ksei kam higiang dok he kmeng yin ngte kam pis mo kmok ko klo is enang yin e, ko her yindo arhe, ngira kol Koldaip. 45 Ii, her yin arhe ya lgekol ekam ko yi her kor mnam yin mang E Nut karo rhek ruk ka engyel ta havaeng yin ormar te, ngar mi kael mit hak.”
E Maria Tkaetim E Nut Orom Ka Kni
46 E Maria ta ngnek tok, to her le koripang vat kmetim E Nut orom ka kni te,
“Koma kanprim Ngoldaip 47 va ko ho mi ktua sirei hak ko her E Nut arhe Endo Ta Sulgim dok.
48 Va si kalkayie ta dok, ko gia vle enang a gi vrong vlom langto ko mrek va ta pat mang dok ge. He ekam tok, o gi vrong mia tgus ruk tete va endruk koknaik koknaik ngara re te, dok kua lgekol.
49 Kua sirei mang E Nut To A Serpgar ko teharom o reha ruk laol, endruk ngat papagis kim dok he. En, ka munik a ho totur hak.
50 Va ka mamrung nma vaas kim o gi vrong mia ruk ngma totu pum, endruk nga main to tete kar ngaro maineik ruk koknaik koknaik kat.
51-52 Va her Endo teharom o reha ruk lho mi vankue hak orom ka serppak ko thera rum kim o taven ruk ngat lol o ngaekmol ruk kam nho mang o mia he kseneker mar ko ngam mrua hover mar mruo. Vanang endruk ngalmialaol ngma kol a regesal mang ngar he ker kol vgum o vnek vgum mar, E Nut ther kle khover mar.
53 Ii, va endruk ngma vang, her E Nut to ta klang ngar orom o tgoluk ruk lyar mar kmis, vanang endruk ngat vu kais kmo tgoluk, ta kle her gia likim mar kmeng ngar kam gia ngongae.
54-55 Ii, va E Nut ther turang kalngunes ruk mor lIsrael ko thera pat mang ka tnangal to tel ngang ngorores, endo kam mrung e Ebrehem kar kaores tgus ruk koknaik koknaik. Ta pat mang ka tnangal tok he kaenserpgam kam mitom he, kam turang ngor orom tete kat.”
56 E Maria tkaetim E Nut orom ka kni to endo knop, to le ka vle ko kim e Lisabet mnam o kenho ruk korlotge, to her kaeknik ngok mrek.
E Yoanes To Nama Parrum O Mia Knan Tkol
57 E Lisabet ta vle, to kalyie tkaimim kam hera kol. To thera kol kalyie to a ngokol. 58 To o mia ruk kun mnam ka ngausie ka pun msim va o mia akuruk ko yok, ngta ngnek mang ko ta llues, to ngta pat mang E Nut ko tho mi kut mrung e Lisabet tok, to ngta kaum kam sirei kar.
59 To pekam o kolkhek ruk aktiek hori orom alomin ko ngat nop, o mia ngta ngam a sie kun moulu va ngta re kam mon orom kteit e Sekaraia ka munik mruo. 60 Vanangko ngat lo is e, ko knan tkaur kmar he kre te, “O-o, ngruak mon te, e Yoanes.”
61 Va ngta havaeng te, “A munik to endo ingores ruk tennik ngat lo mnok orom vop.”
62 To ngat kle kikier ngang a gunsvel kteit kam mnor te, en te ktua svil mang ani munik to. 63 To tgi kta kikier ngang ngar, mar kmen a pla tang ngang. Tkol he, to kaittiek kuo mang te, “Ka munik e Yoanes.” Tkaittiegom tok knop, va te o mia ngat gi senkrip kim ko 64 tre gi kaittiek knop va te ka naprai ther mrua halgir to ther kaelha kam kta rere kat kam kanprim E Nut.
65 Kam ngae, to o mia ruk ngta vle ko rkieng ngar, ngte sei kam senkrip kim o tgoluk ruk ngat pis kim e Sekaraia enang tok. Va o mia ruk kun mnam e Yudea karo mhetor ruk kuo kio vlik ngam ngae her gia mo rere kar mar mang ngar. 66 He enang tok, ngat kaelha kam sia ngam kmar he, he kmo mnganang ngar te, “Ngola, a sie to enda karo reha ngara vle enang erie e?” Ii, o mia ngam sia ngam kmar tok arhe ekam ko E Nut tkaenkrovgem a sie to orom kta serppak mruo.
E Sekaraia Ta Kni Pum E Nut Kam Ktar Kpavap Mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen Te Nera Pis
67 Kam ngae, to E Nunu A Totur ta viging e Sekaraia vat he kaenkrovgem, to e Sekraia ta ktar ka kni kam ktar kpavap mang o tgoluk ruk ngar le kpis koknaik yek te,
68-69 “Ko ho mi ktua kanprim Ngoldaip to E Nut, Endo lIsrael ngma totu pum, ko En tkaelha kam tavger Endo Tvua Serppak, Endo Kam Sulgim Mor Kam Hong Ngor Pum Nguaro Kerkeknen.*O rhek ri te, Endo Tvua Serppak To Ta Sulgim Mor Kam Hong Mor Pum Nguaro Kerkeknen ta vle lInglis te, Horn Of Salvation. A re to enda ta rere mang Endo O Yuda ngaro propet ngta ktar kpavap mang te, nak pis. En her endo o Yuda ngma mon te Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen. He en nera pis mnam a ngausie ka pun to mkor E Nut kalkayie to e Devit, he E Nut tre kmel ko ma mmok orom ka serppak, en kam sulgim mor kam hong ngor pum nguaro kerkeknen tok arhe. Ii, her endo arhe tre kam ptang ngor he, he kael ekmor†E Nut tel ekam o mia pum ngaro kerkeknen orom khal to e Yesus ka yor. ruk karo mia ormor kam hong ngor ko maktiegom nguaro imuo.
70 E Nut tkaelha he kam tavger endo tok kmikkiem karo rhek mruo ruk ta ktar kpavap mang tennik ko vgum o propet ruk o totur ko ngat havae te,
71 en nak sulgim mor he khong ngor ko maktiegom nguaro imuo ruk ngam kaelat mor.
72-73 Ii, E Nut ther tavger endo tok, kmaottam ka tnangal to a totur, endo ta khenam ka mamrung ngang ngores orom, en kam pis lmien orom tok. A tnangal to endo, E Nut ther ktar el orom ka serppak mruo ngang ngores to e Ebrehem ko ta ktar kpavap mang te,
74-75 nera turang ngor he khong ngor ko maktiegom nguaro imuo, mor kmeha ngang En mruo mekam mekam he lo kta gorang ngar kat e. Ii, nera turang ngor tok, mor kam kle sim kut kaikkiem karo pos, mor kam vle la mmok hak ko pum kalo keik. Ii, E Nut nama svil mor kam vle tok mekam mekam.
76 Vanang yindo kua gidiel ormin, o mia ngara kvam in te, E Nut To A Ho Laut Hak ka propet to yin, ko ngira ktar mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen kam vaer ekam.
77 Ngira ktar tok, ko E Nut nera meng yin ngok kim karo mia mruo ruk ormor kam havaeng ngor mang a papat to enda te, E Nut nera sulgim mor he khong ngor pum nguaro kerkeknen ko nera lol patgiang ngaiting.
78 Ii, E Nut nera lol nguaro kerkeknen patgiang ngaiting ekam ko nam vua mrung ngor. Ii, E Nut nera mrung ngor he kmeng Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen, ko ner kottek kuon ma volkha he kaol ngte kmor kam valler mor enang a kolkha ko nma plek he kvaller mor tgus tok kat. Ner kaeharom tok, he nang mor kam mmok mang te, her en arhe endo kam sulgim mor he khong ngor pum nguaro kerkeknen.‡O rhek ri te, “Endo ta vle enang a kolkha msim to nma plek he kvaller mor tgus” ngta rere mang endo O Yuda ngaro propet ngta ktar havae mang, endo o Yuda ngma mon te Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen. Him a hor to mkor e Malakai 4:2.
79 Ii, en ner kaol he kpis enang tok, kam valler o mia ruk ngma vle kun mnam a slommok ko ngma vle enang o mia ruk ngat yor he. Va a mmok to endo nera ktong ngor, mor kmikkiem a ngaelaut to kam smia kol a vrek longeik kar E Nut.”
80 E Sekaraia ta kni knop to ka vle. Nang e Yoanes nam her gia vle ko ma kalputmok to ngae klaut ko tok orom kakro krovek ruk ngta serppak, kam ngae kais ko mnam a kolkha to tngae kpis ma mmok ko kim lIsrael.
*1:9: Langto mnam o Yuda ngaro pris nma raom a ho ka ye ogun mnam E Nut ka maksien ke rek Ka Taban To A Totur, he o mia ruk ku mnok ngma vokong a paei ka ngaus to la grir ko ta grap ngpalmai kmel a ngaelmir orom va ngat kais kam mnor te, a pris ther kaelha orom karo ngarkie ngang E Nut.
†1:30-31: E Yesus ka munik ka pun msim ta vle te, Endo kam sulgim o mia kam hong ngar pum ngaro kerkeknen.
‡1:32: A munik to te, E Nut To A Ho Lautar Hak Khal, ka pun ta rere mang Endo O Yuda ngaro propet ngta ktar kpavap mang tennik te, nak pis kam hong o mia pum ngaro kerkeknen. Va en, her en endo o Yuda ngma mon te, Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen.
§1:33: A re ke vgon to te, e Israel, tkol a re to e Yakop ka ngaekam ekam ko o Yuda ngma kvam lIsrael tok kmikkiem ngares to e Yakop ka munik kat.
*1:68-69: O rhek ri te, Endo Tvua Serppak To Ta Sulgim Mor Kam Hong Mor Pum Nguaro Kerkeknen ta vle lInglis te, Horn Of Salvation. A re to enda ta rere mang Endo O Yuda ngaro propet ngta ktar kpavap mang te, nak pis. En her endo o Yuda ngma mon te Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen.
†1:68-69: E Nut tel ekam o mia pum ngaro kerkeknen orom khal to e Yesus ka yor.
‡1:78: O rhek ri te, “Endo ta vle enang a kolkha msim to nma plek he kvaller mor tgus” ngta rere mang endo O Yuda ngaro propet ngta ktar havae mang, endo o Yuda ngma mon te Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen. Him a hor to mkor e Malakai 4:2.