5
Jesús ma, ni kaxtnu'u ya sukan kúni Su'si ma ja jin sa'a o, te nde ñayii jin ni'i ja vava'a‑ka ma
(Lc 6:20‑23)
1 Te ja ni jini Jesús ma kua'a xeen ñayii ma, te ni kaa ya ichi sukun‑ka yuku ma, te ni jinkoo ya. Te ni jan koo tee ka ndikin ya ma, ni ka jan nu tna'a‑ka de ya.
2 Sani te ni keja'a ya káxtnu'u ya, te sa'a jiña'a ya:
3 ―Vava'a jin kendoo ñayii ka ndakunitnuni ja ka jiniñu'u i Su'si ma, vaa kivi tatnuni Su'si ma, nuu koo ya ma, yukan jin koo i ji'in ya.
4 ’Vava'a jin kendoo ñayii ka nda'yu ma chi ndaka'an mani ña'a maa Su'si ma.
5 ’Vava'a jin kendoo ñayii kuee ini ma chi jin nduta'vi i in ñu'ú ni skuiso ya ja kua'a ya ma.
6 ’Vava'a jin kendoo ñayii ni‑yu'u ni‑ini i ka ndanduku i ja va'a ja ndaa tátnuni Su'si ma ja jin ko sa'a i ma, vaa jin ni'i ndija i ja ka jiniñu'u anua i ma.
7 ’Vava'a jin kendoo ñayii inunda'vi ini ma, vaa ndunda'vi ini ña'a maa Su'si ma.
8 ’Vava'a jin kendoo ñayii ñatuu na ja u'vi ka iyo ini anua i ma, vaa suu i jin kuni Su'si ma.
9 ’Vava'a jin kendoo ñayii ka ndi ini te ka nduku i naxe jin koo mani ñayii ma chi suu i jin konani sa'ya Su'si ma.
10 ’Vava'a jin kendoo ñayii ka sondikin ña'a ñayii ma kuechi ja ka sa'a i ja va'a ma te ka ndo'o ka neni i ma chi ñayii yukan jin koo nuu tatnuni Su'si ma.
11 ’Vava'a jin kendoo maa ni, nú kuechi ja ka kandija ña'a ni a, te jin ka'an ndeva'a i nuu ni, te jin sondikin ña'a i, te jin xtekuechi ña'a i ja ka sa'a ni ndaka ja u'vi tna'a ja masu sukan ka sa'a ni ma.
12 Jin kusii ini ni, te jin kutachi ni, vaa iyo ja ka'nu ka'nu ja jin kuta'vi ni ja iyo i onde andivi ma, te jin kona'a ni ja sukan ka sondikin ña'a ñayii a, sukan ni ka yo sondikin i tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, tee ni ka yo iyo onde xi'na‑ka ma.
Sukan kúu ñii jaa o ma ka kuu o
13 ’Ndijin chi sukan kúu ñii jaa o ma sukan ka kuu ni ja ka kandija ni tnu'u Su'si ma te ka iyo ni ñuu ñayivi a. Chukan kúu ja jin ko koto vava'a ni maa ni, chi vaa ka jini maa ni ja nú ñii ma, ñatuu u'wa‑ka i ma, masu nawa kuu sa'a o ja ndu‑u'wa‑ka i, te ni masu jiniñu'u‑ka i. Yika ja skana o i te jin kuiñu ña'a maa ñayii ma.
Sukan kúu ñu'u ndú'va ja xtnuu i nuu o ma, sukan ka kuu o
14 ’Ndijin chi sukan kúu ñu'u ndú'va vava'a ja xtnuu i nuu o ma, sukan ka kuu tna ni ñuu ñayivi a, te suni sukan kúu in ñuu iyo onde xini yuku ma ja masu kuu chu'u i ma, sukan ka kuu tna ni.
15 Vaa ka jini maa ni ja nú ni xndu'va o in ñu'u ma chi masu ja chinee va'a o i in chii kajoo ma kúu, su'va nú ni xndu'va o i chi sonee sukun o i nuu candileru ma, sukan‑va'a xtnuu va'a‑ka i nuu ndaka ñayii ka iyo ve'e ma.
16 Sukan kúu ñu'u ndú'va ma, sukan jin ko kuu ni nuu ñayii ma, sukan‑va'a ja jin kuni i ja va'a ka sa'a ni ma, te jin ndasa'a i kuenda ja kuechi ja ka iyo ni ji'in Su'si ma kúu ja ka sa'a ni sukan, te jin ndachiñu'u i Yuva o Su'si ma iya iyo andivi ma.
Jiniñu'u ja jin sa'a o sukan káxtnu'u Jesús ma
17 ’Másu ko jin kani ini ni ja vee sa ja xtandiyo sa ja ni ndakaxtnu'u Moisés ma xi ja ni ka yo kaxtnu'u tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma. Masu vee sa ja xtandiyo sa, chi ña'a, su'va vee sa ja xsinu sa ja kaxtnu'u vava'a sa sukan kúni Su'si ma ja jin ko sa'a jin ko kuu ni.
18 Ja ndaa ká'an sa ja nani ka iyo‑ka andivi ma ji'in ñu'ú ya, chi ndaka tna'a ja ni tatnuni Su'si ma onde ndi'i kuiti ko kuu, te ni masu yanduu ni‑in letra lilikin.
19 Te chukan kúu ja nú na in te ñatuu sa'a ndi'i sa'a tu'u i ndaka tnu'u tátnuni sa ya te suni sukan‑ni káxtnu'u i nuu ñayii ma ja máko jin sa'a tna i ndaka sukan tátnuni sa ma, te kóna'a i ja masu in ñayii kanuu ko kuu i nuu tatnuni Su'si ma. Kovaa nú na in na sa'a ndaka tu'u tnu'u káxtnu'u sa ya te káxtnu'u tna i ja sukan jin sa'a ndi'i jin sa'a tu'u tna ñayii ma, te kóna'a i ja in ñayii kanuu ko kuu i nuu tatnuni Su'si ma.
20 Chukan kúu ja ká'an sa ja kanuu ja jin sa'a va'a jin sa'a ndaa‑ka ni sana tee ka skua'a tnu'u ni yo kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo ma, vaa nú ña'a, te masu kuu jin kivi koo tna ni nuu tatnuni Su'si ma.
Ni kaxtnu'u Jesús ma sukan jin ndaka'an mani nuu tna'a o
(Lc 12:57‑59)
21 ’Ni ka jiniso'o ni ja sa'a ni ka kaxtnu'u ñayii jana'a ma: “Másu ko ka'ni ni ñayii ji'in ni ma, vaa ñayii ni ja'ni in ndiyi ma, jâ ni jiso kuechi i te ndachunaa maa i ja ni sa'a i ma.”
22 Kovaa saña chi ká'an sa ja nú na in na ndakiti ini nuu tna'a i ma, suni kuiso kuechi tna i te ndakan Su'si ma kuenda nuu i. Te nú na in jani ini ja maa i kúu‑ka ma te kuña'a i nuu tna'a i ma ja masu nde jiniñu'u ñayii yukan ma, te jâ ni jiso kuechi i te ndakua'a i kuenda nuu Su'si ma kivi ndenda i nuu núkoo ya ja ka'nde ya tniñu ñayii ma. Te ñayii ûni ká'an u'vi nuu in‑ka ñayii ma, jâ iyo i ja ki'in i nuu andeya ma ja ndachunaa i ja ni sa'a i ma.
23 ’Chukan kúu ja nú vee ni ve xsia'a ni ja ndakua'a ni nuu Su'si ma te ndaka'án ni ja iyo kuechi ni nuu tna'a ni ma,
24 te ja sa'a ni kúu ja xndoo ni ja yinda'a ni ma nuu iyo altar ma, te ki'in ni, te ndaka'an mani ni tna'a ni ma, te nú ni jinu, sani te kii ni te ndakua'a ni nuu Su'si ma ja vee ni ve xsia'a ni ma nkuu.
25 ’Ñama ni, te vitna iyo ja kuu‑ka te ndaka'an mani ni ñayii ñatuu iyo mani ji'in ni ma. Nú ña'a te kua'a i kuenda nuu tee ja'nde tniñu ma, te tee ya'a tatnuni de nuu tee ka kuu ndaja'a ma, te jin koo de jin chinee va'a ña'a de vekaa ma.
26 Ja ndaa ká'an sa ja nú na in na kivi vekaa ma, masu ndee‑ka i onde ndachunaa ndi'i kuiti i ja ni sa'a i ma.
Ni kaxtnu'u Jesús ma ja ja u'vi kúu ja ko ndiyo ini o in‑ka ñayii masu ni tnanda'a ji'in o ma
27 ’Ni ka jiniso'o ni ja ni ka yo ka'an i ma: “Máko kivi nduu ni ji'in in‑ka ñayii masu ni tnanda'a ji'in ni ma.”
28 Kovaa saña chi ká'an sa ja nú in tee, te konde'ya de in ña'a te ndiyo ini de ja kivi nduu de ji'in ña ma, jâ ni jiso kuechi de, vaa jâ ni jani ini de sukan ma, te nuu Su'si ma chi kuenda tnu'u ja jâ ni kivi nduu de ji'in ña kúu.
29 ’Chukan kúu ja nú nduchinuu kua'a ni a kúu ja sa'a ja kuiso kuechi ni ma, tava ni i te skana ni i chi va'a‑ka ja skenaa ni in nduchinuu ni a sana ni‑ka'nu ni skenaa maa ni nuu andeya ma.
30 Te nú nda'a kua'a ni a kúu ja sa'a ja kuiso kuechi ni, ka'nde ni i te skana ni i chi va'a‑ka ja skenaa ni in nda'a ni a sana ni‑ka'nu ni skenaa maa ni nuu andeya ma.
Ni kaxtnu'u Jesús ma ja máko xndoo tee ma ñasi'i de ma
(Mt 19:9; Mr 10:11‑12; Lc 16:18)
31 ’Suni ni ka yo ka'an tna i: “Nú tee ma, te ndásaxiko de ñasi'i de ma te xndoo de ña kúni de, te kuu xndoo de ña ma, te kuá'a de in tutu ká'an ja jâ ni xndoo de ña.”
32 Kovaa saña chi ká'an sa, nú tee ma, te ndásaxiko de ñasi'i de ma te xndoo de ña ma, nú masu kuechi ja ni kivi nduu ña ji'in in‑ka tee kúu, chi sa'a de ja kivi nduu ña ji'in in‑ka tee, te sa'a de ja kuiso kuechi ña. Te tee ndakueka ña'a ni ndoo ma, kuiso kuechi tna de, vaa téku yii ña ma.
Ni kaxtnu'u Jesús ma sukan jin ka'an ndaa o ma
33 ’Te suni ni ka jiniso'o ni ja ni ka ka'an tna i nuu ñayii jana'a ma: “Má ndakune'e ni Su'si ma te xnda'vi ni tna'a ni ma, su'va sa'a ni ja ni skuiso ni nuu Iya Tátnuni ma.”
34 Kovaa saña chi ká'an sa, máko jin skuiso ni ja maa andivi ma te jin sa'a ni, vaa andivi ma iyo nuu núkoo Su'si ma ja tátnuni ya ma.
35 Ni a ko jin ka'an ni ja maa ñu'ú ya'a te jin sa'a ni, vaa nuu ka yoxtnee ja'a ya ma kúu. Ni a ko jin ka'an ni ja maa ñuu Jerusalén ma te jin sa'a ni, vaa ñuu Jerusalén ma kúu ñuu iya kúu Rey Kanuu ma.
36 Ni a ko jin ka'an ni ja maa xini ni a te jin sa'a ni, vaa masu kuu jin ndasa'a kuijin ni xi jin ndasa'a tnuu ni ni‑in ixi xini ni a.
37 Kovaa su'va in‑ni ja jin ka'an ni: nú saa te jin ka'an ni “saa”, te nú ña'a te jin ka'an ni “ña'a”, vaa nuna jin skaa‑ka ni ja jin ka'an ni ma, ja u'vi ko kuu i.
Ni kaxtnu'u Jesús ma sukan jin kutoo o ñayii ñatuu ka kunimani nuu o ma
(Lc 6:27‑28, 32‑36)
38 ’Suni ni ka jiniso'o ni ja sa'a ni ka yo ka'an i: “Nuna xtnakue'e ñayii ma nduchinuu ni ma, te suni ndaxtnakue'e ni nduchinuu i ma. Nuna kene'e i nu'u ni ma, te suni ndakene'e ni nu'u i ma.” Te nú sukan ma, chi ja ni ka yo sa'a ña'a in‑ka ñayii ma, te suni sukan ni ka yo ndasa'a tna ni i ma.
39 Kovaa saña chi ká'an sa, nú na in kúni ja sa'a ña'a i ja u'vi, máko sunkani ni i, te ko kuu maa i. Te nú na in ni kani yikinuu ni ichi kua'a ma, kua'a ni tnu'u, te káni maa i in‑ka yikinuu ni ma.
40 Nú na in kúni ja kanaa i ji'in ni te xtandee i su'nu ni ma, suni kua'a tna ni su'nu ka'nu ndii ni ma.
41 Nú na in xtetuu ña'a nawa kondiso ni te ki'in jika ni ji'in i, su'va uu jichi jika‑ka ki'in ni ji'in i.
42 Nú na in jikan, te kua'a ni nawa jikan i ma. Te nú na in jikan nuu, te máko ka'an ni ja ma kuanuu ni.
43 ’Ni ka jiniso'o ni ja sa'a ni ka yo ka'an i ma: “Kutoo ni tna'a ni ma, te saxiko ni nuu ñayii kúni u'vi nuu ni ma.”
44 Kovaa saña chi ká'an sa: Jin kutoo ni ñayii ka kuni u'vi nuu ni ma, te jin ka'an va'a jin ka'an vii ni ja jin kuu ñayii ka ka'an u'vi ja jin kuu ni ma, te jin ko sa'a ni ja va'a ja jin kuu ñayii ka saxiko ña'a ma, te jin kakan‑ta'vi ni ja jin kuu ñayii ka nduku ja jin sa'a ña'a i ja u'vi ma,
45 sukan‑va'a jin ko kuu ni sa'ya Yuva o iya iyo onde andivi ma. Vaa maa ya chi sa'a ya ja kána kandii ma nuu ka iyo ñayii ka sa'a ja va'a ma, ji'in nuu ka iyo ñayii ka sa'a ja u'vi ma, te suni sa'a ya ja kúun savi nuu ka iyo ñayii ka sa'a ja u'vi ma ji'in nuu ka iyo ñayii ka sa'a ja va'a ma.
46 Vaa nú ka kutoo ni yika‑ni ñayii ka kutoo ña'a ma, ¿nawa ka ndetu ni ja jin kuta'vi ni ja taa Su'si ma? Vaa sukan kuiti‑ni tna ka sa'a ñayii ka sa'a ja u'vi ma.
47 Te nú ka wa'a ni nchuxi nani ñayii ni ka nduu ji'in ni sa'ya Su'si ma, ¿nawa kúu ja ka sa'a‑ka ni? ¿Masu sukan ka sa'a tna ñayii ñatuu ka jini Su'si ma, ja vivii ka kuu i ji'in ñayii ka ketna'a ini ji'in i ma‑ni?
48 Chukan kúu ja ndijin ja ni ka nduu ni sa'ya Su'si ma, su'va jin ku'un ini ni ja ndimaa ja va'a ja vii jin ko sa'a ni, sukan sa'a Yuva o iya iyo onde andivi ma ja ndimaa ja va'a ja vii sa'a ya ma ―kúu ya jiña'a ya.