Ibaluwa ya Pauli kwa
Waroma
Ichilongole
Ibaluwa ya Pauli kwa Waroma tsayandikighwa na Mtumighwa Pauli chipindi cha miyaka ya hamsini na nne na hamsini na nane kulawa Yesu helekighwe. Pauli tsang'ana yangile Roma bae, apfo tsakatuma ibaluwa ino kuwalaghitsa Wakiristu wa Roma, wose Wayahudi na iwanu iwali si Wayahudi bae. Tsakandika ibaluwa ino hang'ali mne ghumji ghwa Kolinto kwaang'ali yokala matsuwa agho. Pauli tsakandika ili iwanu wa isi tsingi wamtoghole na kumtegheletsa Yesu Kiristu (16:26).
Ibaluwa ino chinu chikulu kwa Wakiristu wose, wa chila hanu na chila chipindi kwaapfila pfayandikighwe mwatsimwatsi na Pauli na pfailonga ukombotsi watupata kubitila Yesu Kiristu. Pauli pfipfila koitenda Imbuli Inoghile ya Yesu na Laghano lya Ghumwande pfilunge. Iwasomi wengi wolonga ghumstali mkulu ghendo mne ibaluwa ino ighwo ghuno 1:16, ighulonga, “Siyonela chinyala bae Imbuli inoghile, kwaapfila ayo ya ingupfu ye Imulungu kwa ukukombolighwa kwa chila imunu iyotoghola, kwanzila kwa Wayahudi, kuya kwe iwanu wa isi tsingi.” Isula ya mwanduso mbaka ya kumi na mbili tsa ibaluwa ya Waroma tsina malangulitso gha mghati ghendo, na kwanzila (13-15) hana malaghitso kwa Wakiristu pfawobamighwa wakale.
Ighali mno
Isula ya 1:1-15 Pauli kakwandusa ibaluwa yake kwa kulonga yeye imwenyegho yali nani na yang'ali yowandikila tsina nani.
Isula ya 1:16-11:36 kolonga apfila imunu pfayali na pfayodaha ukukombolighwa kubitila Yesu.
Isula ya 12:1-15:13 Pauli kowalaghitsa Wakiristu pfawobamighwa kukala.
Isula ya 16 Pauli komalitsila na kuwalamsa iwanu iwali mne kanisa lya Roma.
1
1 Nene Pauli, mtumwa wa Kiristu Yesu. Imulungu tsakang'ema niwe mtumighwa na kambaghula niwapetele iwanu Imbuli yake Inoghile.
2 Aho ghumwande Imulungu tsakawalongela iwanu Imbuli ino Inoghile kubitila manabii wake mne Ghamaandiko Mahenzeluka. 3-4 Mbuli ino Inoghile yolonga mbuli tse Imwana we Imulungu, Imtwatsa wetu Yesu Kiristu, yeye kwa lukuli tsakelekighwa mne lukolo lwa Daudi. * twika hamwe ghumstali wa kadatu na wa kane, kwaapfila twona pfinogha kwa Mtwatsa Yesu Kiristu koneka mna ghumstali wa kadatu Kwa muhe wake wa uhenzeluka, na kwa ngupfu yake ya kutsilihuka yeye tsakalangusighwa yawe Imwana we Imulungu. 5 Yeye iyo yatutendele twetwe uluso na kutwing'a utumighwa wa kuwalongotsa iwanu wa makabila ghose mne ukutoghola ikughala ukuhulika. 6 Mwemwe mwa iwanu ka wawo, yamkemighwe muwe iwanu wa Yesu Kiristu.
7 Lelo nomwandikilani mwemwe wose yamkala Roma yamnoghelighwa ne Imulungu, yamkemighwe muwe wanu wake wahenzeluka.
Imulungu aba wetu na Imtwatsa wetu Yesu Kiristu wamtendeleni uluso na wamtendeni mkale tseghamba.
Pauli kobama yangile Roma
8 Tanu nonge mighede kwe Imulungu wangu kubitila Yesu Kiristu kwaajili ya mwemwe mwose, kwaapfila ukutoghola kwenu kopetighwa muisi mwose. 9 Nomsang'anila Imulungu kwa ghumoyo ghwangu ghose kwa kupeta Imbuli Inoghile ye Imwanaghe. Na yeye ka mkalangama wangu pfanimkumbukani 10 ghamatsuwa ghose hanilomba. Nomlomba ka Imulungu ang'abama yanende nidahe kumwangilani. 11 Kwaapfila tsanisulukila ghendo kumwonani na kwihangila namwe balaka tsayomwing'ani Ghumuhe Mwenzeluka ili kuwatenda mkomale. 12 Chanilonga hano, wose twikanze, mwemwe mnitoghole nene na nene nimtogholeni mwemwe.
13 Mwemwe ndughu tsangu, nobama mmanye pfino, tsaning'ali nibamagha kumwangilani ili iwanu wamtoghole Imulungu kuna mwemwe ka iwanu pfawamtoghole Imulungu kwe iwanu si Wayahudi bae, lekeni mbaka sambi nighomighwa kumwangilani. 14 Nilaghitsighwa sang'ano ya kuwapetela Wagiriki na awala si Wagiriki bae, na kuwapetela awala iwakengele na iwabotsi. 15 Apfo, nene nosulukila sideke kuwapetelani Imbuli Inoghile mwemwe pfipfila yamkala Roma.
Ingupfu ye Imbuli Inoghile
16 Siyonela chinyala bae Imbuli Inoghile, kwaapfila ina ngupfu ye Imulungu ya kumkombola chila munu iyoitoghola, tanu kwe Wayahudi, kuya kwe iwanu iwali si Wayahudi bae. 17 Mana Imbuli Inoghile yolangusa mwatsi Imulungu pfayowatenda iwanu wanoghe kuna yeye kwa ukutoghola, kulawa mwanduso mbaka utsighilo. Ka pfayandikighwe mne Ghamaandiko Maenzeluka; “Imunu iyanoghile kwe Imulungu katsokala kwa ukutoghola.”
Iwanu wose wana nzambi
18 Kulawa kulanga Imulungu kaghubula maya yake kwa nzambi tsose na kwa ghose ghehile gha iwanu wala iwoutenda ukweli uleke kumanyika kwa ghehile ghawo. 19 Kwaapfila aghala ighomtenda Imulungu yamanyike kuna wawo ghamwatsi ghendo. Na Imulungu mwenyegho kaghatenda ghawe mwatsi. 20 Kulawa ghamatsuwa Imulungu hayalumbile isi, uwetso wake wa ghamatsuwa ghose na ulungu wake pfomanyika mwatsi, hata ka ng'apfikoneka kwa tsinenge bae. Iwanu wodaha kuumanya kwa pfinu pfayalumbile. Apfo wahela chinu che ukwiyamila. 21 Wammanya Imulungu, lekeni ng'awamtunitse bae ka Imulungu wawo wala ng'awalongile mighede kuna yeye, ila chawalangule tsachiwa cha ubotsi na imimoyo yawo tsaighumighwa chisi. 22 Tsawalonga wawo wakengela, lekeni wawa wabotsi. 23 Waleka kumtunitsa Imulungu yang'akufa bae, lekeni wapfitunitsa ipfinyagho ipfighala ne iwanu iwakufa, na iwapfideghe ne iwanyama na awala iwotambala.
24 Apfo Imulungu kawaleka wasulukile pfihile mne imimoyo yawo na wetendele pfinu pfe chinyala mne ng'uli tsawo. 25 Waughalusa ukweli we Imulungu kwa ughutsu, wapfitamanila na wapfitumikila ipfinu ipfilumbighwe ne Imulungu, ila ng'awamtunitse bae mwenyegho Mulumba iyobamighwa kutunyighwa ghamatsuwa ghose. Ona.
26 Kwaapfila wotenda pfino, Imulungu kawaleka wengilighwe na tsitamaa tse chinyala. Hata wapinga wawo waleka kuwasa na iwamale tsawo ka Imulungu pfawalumbile, tsawesulukila iwenyegho. 27 Iwamale pfipfila waleka kuwasa ne wapinga tsawo ka Imulungu pfawalumbile, wesulukila iwenyegho. Wetendela pfinu pfa chinyala iwamale kwa iwamale. Apfo weghalila wenyegho maghayo kwa ghehile ghawo ghawatendile.
28 Kwaapfila iwanu awo tsawalema kumtanga Imulungu kwa mbutsi tsawo, Imulungu kawaleka wawinze mbutsi tsawo tsihile, waghatenda aghala ghawaghomighwe kughatenda. 29 Iwanu wano wamemesighwa ghehile ghose, kwiha na ukubunza na chepfu na ukukoma na ughobo na ughutsu na ukudesa na ung'enye, 30 iwowabangitsila wayawo, iwomuhila Imulungu, iwoligha, iwetunya, iweghoda, iwobama kutenda ghehile na iwolema kuwategheletsa awala iwaweleke. 31 Wahela tsimbutsi na ng'awokinda bae laghano na ng'awowanoghela bae au kuwonela libatsi iwanu wangi. 32 Womanya ka ghamalaghitso ghe Imulungu gholonga iwanu iwotenda pfinu ka pfino wobamighwa wafe, lekeni wotenda pfinu apfo na si pfipfo pfiliheka bae, ila pfipfila wowatoghola awala iwotenda pfinu apfo.
*1:3-4 twika hamwe ghumstali wa kadatu na wa kane, kwaapfila twona pfinogha kwa Mtwatsa Yesu Kiristu koneka mna ghumstali wa kadatu