Ruth
Hay Aat Ten Liblu
Hay Nangitudo' eten Liblu: mid mapto' ya hi Samuel.
Hay Nangitud'an Samuel eten Liblu: nan Hudyu.
Hay Pohdon nan Ngadan ten Liblun Ibaga: nan niyibbaan.
Hay Gutud hi Nangitud'anan ten Liblu: hidin numbattanan di 1075 B.C. hi engganah din 1035 B.C. Hiyah ne gutud di huhuwis an numpapto' ad Israel, ya mid pay di a'alidan mumpumpapto'.
Hay Teman ten Liblu: hay na'at hinan ohan babain iMoab an hi Ruth an niddum hinan patad Jesu Kristu.
Hay Outline ten Liblu:
Hay aat di GUTUD Ruth (1:1)
Hay aat di NANGAHAWAAN Ruth (1:2-4) — ni'yahawa ay Mahlon
Hay aat di AꞋUMUꞋUTUN Ruth (1:5)
Hay aat di ABUNAG Ruth (1:6-22)
Hay aat di TAMUN Ruth (2:1-23)
Hay aat di NIꞋYENGHAAN Ruth (3:1-18) — ay Boaz
Hay aat di NUMBENTANAN Ruth (4:1-13)
Hay aat di HOLAG Ruth (4:14-21) — hi Obed
Hay aat di PATAD Ruth (4:18-21) — hi Perez hi engganan David.
1
Hay Ni'hituwan da Elimelek an Hina"amad Moab
1 Hidin hopapnah numpapto'an di huhuwis ya wada han batel eden babluy ad Judah. Ya wada han lala'in iBethlehem,* Hay pohdon ten babluy an ibaga ya nan babluy hi awadan nan tinapay. Mu mattig an waday batel hidid Bethlehem, at mid di tinapayda! ya nan ahawana, ya nan duwan linala'in imbabaluyda ya nakakda ta immuyda ni'hitud Moab. 2 Ya hay ngadan nan lala'i ya hi Elimelek,† Hay pohdonan ibaga ya hi Apo Dios ya ali'. ya hi ahawana ya hi Naomi,‡ Hay pohdonan ibaga ya pohod. ya nan duwan imbabaluyna ya da Mahlon§ Hay pohdonan ibaga ya nakapuy. ay Kilion.* Mid nanginnilah pohdonan ibaga. Ya nalpudah nan holag Ephrath an iBethlehem hidid Judah, ya ni'hitudad Moab hi enggana.
3 Ya hidin awadandad Moab ya natoy hi Elimelek an ahawan Naomi ta na'angang da Naomi ya nan duwan linala'in imbabaluyda. 4 Ya ni'yahawa nan imbabaluynah nan iMoab an hay ngadanda ya da Orpah† Hay pohdonan ibaga ya bagang. ay Ruth.‡ Hay pohdonan ibaga ya pi'ligwaan.§ Bahaom nan Deut. 23:3 ta innilaom hi un mabalin an ahawaon nan Hudyu nan iMoab.* Hay amataguna ya hidin 1200-1150 B.C. At nunhitudah dih himpuluh tawon. 5 Ya awni ya natoy da Mahlon ay Kilion, at un anggay hi Naomi hi na'angang.
Hay Numbangngadan Naomi ay Ruth ad Bethlehem
6 Ya ninomnom Naomi an mumbangngad ad Judah, ya nitnud nan duwan binabain inapunah nan babluy ad Moab ti dengngolnan winagahan Apo Dios nan tataguna an wada mahkay di ma'an hidi. 7 At nakakdah nan babluy ta inipluydad Judah, mu hidin awadandah nan dalan 8 ya inalin Naomi hinan duwan binabain inapunay, “Onaynah un ayu mumbangngad hinan o'ommodyun binabai! At hi Apo Dios di okod an manalimun ya bumadang ay da'yun umat hinan ma"aphod an inatyuh nan a'ahawayu ya ha"in! 9 Ya hi Apo Dios di okod ay da'yu ta mi'yahawa ayu ta way pamilyayu!” Ya inungnguna dida.
Ya nunnaud an ma'akkilada, 10 ya alyondan hiyay, “Adi da'mi pumbangngadon ta mi'yali amin he"ah nan umayam hinan awadan nan i'ibbam!”
11 Mu tembal Naomi an inalinay, “Mumbangngad ayun imbabaluy'u ti anaad ta pohdonyun mi'yali? Ti undan mabalin ta munhabia' goh ta umimbaluya' ta way ahawaonyu? 12 Mumbangngad ayun imbabaluy'u ti na'in'innaa' hi un alyon unna' goh mangahawa! Ya ta"on unna' damdama mangahawad ugwan ta wada ay di imbabaluy'uh linala'i 13 ya undan mabalin damdama ta hohoddonyu ta engganay unda umilog? Ya undan ammuna ya pimmawah pangahawaanyu? Inilayun naligat di umat hina, at un ayuat ni' mumbangngad hinan babluyyu ti impaligligata' ay Apo Dios! At adi ayu mitnud ti na'alligat di nitagua' ya un nan nitaguanyu!”
14 Ya ma'akkilada goh. Mu hi Orpah ya inungngunah Naomi, ya immanamut. Mu hi Ruth ya adi ahan mihapitan.
Hay Adi Pamhodan Ruth an Makak ay Naomi
15 Ya inalin Naomi ay hiyay, “Tigom han agim an numbangngad hinan awadan di i'ibbana ya nan Diosna, at hiyanan unudom nan agim!”
16 Mu tembal Ruth an inalinay, “Adia' ni' pumbangngadon ay he"a ta nan umayam ya hiya goh aya', ta nan punhituwam ya hiya goh pi'hituwa', ya nan tatagun i'ibbam ya dida goh i'ibba', ya nan Dios an dayawom ya Hiya goh dayawo'. 17 Ya nan babluy an atayam ya hiya goh ataya' ya ilubu'a'. Ya undan adi nunheglay pummoltan Apo Dios ay ha"in hi un namag ya tinaynan da'a ti awni ta hay atayantay punhiyananta!” 18 Ya unat goh ininnilan Naomi an adi mihapitan hi Ruth at nonong ya dimminong.
19 At didan duwa ya intuluydan immuy ta engganay dinatngandad Bethlehem. Ya unat goh dimmatongda ya manoh'a nan tatagun dida, ya inalin din binabaiy, “Undan hiyah teh Naomi?”
20 Ya inalinan diday, “Adia' ngadnan hi Naomi ta ngadnana' hi Mara† Hay pohdonan ibaga ya pait. (Bahaom nan footnote di Ruth 1:2 ta innilaom di pohdon nan ngadan Naomi an ibaga.) ti nan nidugah di abalinanan Dios‡ Unu hi El-Shaddai. ya nunnaud di nangipalungdayaanan ha"in! 21 Ti din nakaka' eten babluy ya ma"aphod di nitagua', ya ten hay pumbangngada' ya na"appuhi ahan! At undan ngadnana' hi Naomi? An ten hi Apo Dios ya din'uga', at nunheglay nunlungdayaa'!”
22 At heden numbangngadan da Naomi ya nan inapuna an hi Ruth an iMoab hi nalpuwandah nan babluy ad Moab ta immatamdad Bethlehem ya hiyay nete"aan di boto' hi barle an umat hi paguy.
*1:1 Hay pohdon ten babluy an ibaga ya nan babluy hi awadan nan tinapay. Mu mattig an waday batel hidid Bethlehem, at mid di tinapayda!
†1:2 Hay pohdonan ibaga ya hi Apo Dios ya ali'.
‡1:2 Hay pohdonan ibaga ya pohod.
§1:2 Hay pohdonan ibaga ya nakapuy.
*1:2 Mid nanginnilah pohdonan ibaga.
†1:4 Hay pohdonan ibaga ya bagang.
‡1:4 Hay pohdonan ibaga ya pi'ligwaan.
§1:4 Bahaom nan Deut. 23:3 ta innilaom hi un mabalin an ahawaon nan Hudyu nan iMoab.
*1:4 Hay amataguna ya hidin 1200-1150 B.C.
†1:20 Hay pohdonan ibaga ya pait. (Bahaom nan footnote di Ruth 1:2 ta innilaom di pohdon nan ngadan Naomi an ibaga.)
‡1:20 Unu hi El-Shaddai.