28
Ètu pulu Malta
1 Ropa jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi dꞌai dae dènge sodꞌa, heka ngeꞌa kèna, na, rai èèna, pulu Malta. 2 Dhèu-dhèu ètu kabarai èèna, sèmi rare jiꞌi dènge beꞌa. Lula èjꞌi mai, ka pacuhi titu kèna, nèti èèna ka, ra bhubhu ai ètu kètu nebhe èèna, ka ra gale jiꞌi laꞌa manyiru ai. 3 Paulus madhutu kabhili ajꞌu kahèi, ho palake asa dꞌara ai. Te ngaa ropa na tao ajꞌu asa dꞌara ai, cagꞌagꞌa laa, mege ciꞌu dhu dènge raco kalua asa liꞌu mai, lula taha boe dènge ai pana. Ka na kadhi kacui-aai Paulus.
4 Ropa dhèu Malta sèra ladhe rèdhi mege dhu dhone-dhone ètu kacui-aai Paulus, ka ra pakaꞌuu èci dènge èci, peka na, “Èle boe dhèu ne, tuka pamadhe dhèu. Ka masi ka nèngu madhe boe dhasi, te ngaa neꞌe ne dꞌai unu nèngu kèna. Nèti èèna ka, nèngu bisa heka mamuri! Lula cee dhu adꞌu-ue bhabhelu, nèngu ka dhu sèmi nare babia na.” 5-6 Dhèu se pangee, na, tatu ciki ooꞌe hari, kacui-aai Paulus bai, ho na madhe dènge ka.
Te ngaa Paulus pici mege ne asa dꞌara ai laꞌe. Aa na rasa boe pèdꞌa ciki sa. Ka dhèu seꞌe tatae ku nèbhu jꞌoo aae, te ngaa Paulus ngaa-ngaa tao boe. Hèia ra pangee, na, “Èle boe dhèu ne, dewa!”
7 Kajꞌèu boe nèti era èèna, abhu èmu-èmu gubernur ètu rai dhu taleo. Gubernur èèna, ngara na Publius. Na mai soru jiꞌi ètu nebhe dhasi, ka gale nèti jiꞌi laꞌa pea ètu èmu na. Ètu èèna, na ladhe-leru jiꞌi tèlu lodꞌo.
8 Lodꞌo èèna, ama dꞌèlu gubernur pèdꞌa maringi sagoro, dènge pèdꞌa poꞌe taruu. Ka Paulus laꞌe ladhe ne asa dꞌara kama na. Hèia na soro kacui-aai na gꞌagꞌe dhèu pèdꞌa ne, ho na sabajꞌa hia ne. Ka na èle dènge ka. 9 Ropa ladhe rèdhi ama dꞌèlu gubernur èle le, ka dhèu pèdꞌa dhu leo sèra mai asa Paulus. Ra manèngi tulu nèti nèngu, ka na puri-paꞌèle si. 10 Hèia dhèu se padꞌelo tadha makasi rèngu, dènge rèti mèdha ae titu kèna hia jiꞌi.
Paulus si pakèdꞌi nèti Malta asa Italia
11 Jiꞌi pea ètu Malta tèlu hèru, toke paꞌèle hèru dhasi-ngèlu aae. Lodꞌo èèna, abhu kapa cue nèti Alexandria dhu karèi nèti hèru dhasi aae ngèlu aae panahu le ètu èèna. Ngara kapa na, Ana Kembar,* Madhutu agama dhèu ètu sèra, ngara ana kembar sèra, Kastor dènge Poluks. Rèngu dua se, dewa dhu ana mataroo biasa sogo-tagu. lula ètu kaduru kapa ne, ra tao patung dewa kembar. Ka jiꞌi neo caꞌe kapa èèna, ho laꞌa taruu asa Roma. De lodꞌo jiꞌi neo caꞌe asa dedha kapa, dhèu Malta sèra hia jiꞌi parèko jꞌara dènge mèdha leo dhu jiꞌi parluu ètu dꞌara kakako.
12 Jiꞌi kako mau-mau, ka jiꞌi dꞌai kota Sirakusa, ètu pulu Sisilia. Hèia jiꞌi panahu ètu èèna, tèlu lodꞌo. 13 Nèti èèna, jiꞌi kako oro-oro re sebhe pulu Sisilia, ka jiꞌi dꞌai kota Regium. Asa bèli èèna, ngèlu balèu mèdhu aae, hèia jiꞌi kako taruu, ka dꞌai malai. Asa camèdꞌa èèna, jiꞌi dꞌai kota hèbꞌa-namo cue, ngara na Putioli. 14 Ètu èèna, jiꞌi puru tèke eele kapa èèna. Hèia jiꞌi laꞌa tenge dhèu sarani dhu ètu era sèra. Ropa paraga dènge ra, ka ra manèngi sèna ka jiꞌi pea dènge rèngu. Ka jiꞌi manubha ètu èèna, ca migu. Èle èèna ka, jiꞌi kako haga laꞌa asa Roma. 15 Ropa dhèu sarani ètu Roma sèra tadèngi, na, jiꞌi neo laꞌa asa nèi, hèia rèngu mai soru jiꞌi ètu talora jꞌara. Cahagꞌe paraga dènge jiꞌi ètu Pasa Apius; aa cahagꞌe hari paraga dènge jiꞌi ètu era èci, ngara na Pasanggrahan Tèlu.† Pasa Apius kajꞌèu nèti Roma, pe dꞌai pidhu nguru kilo sa. Pasanggrahan Tèlu, kajꞌèu nèti Roma, lèmi nguru tèlu kilo. Lodꞌo Paulus ladhe nèdhi si, ka na manèngi makasi ae-ae mi Ama Lamatua, ka dꞌara na èra dènge.
Paulus ètu Roma
16 Ropa dꞌai Roma, [sordadꞌu sèra pamaso dhèu bèdho sèra asa dꞌara bèdho.]‡ a: Abhu sasuri Yunani cahagꞌe dhu uru-uru sèra, pake boe lii ètu dꞌara kurung se. Te ngaa ra pamaso boe Paulus. Ra hudꞌi ne sène, ho bisa sebꞌa èmu cue. Ètu èmu èèna, na pea dènge sordadꞌu dhèu èci dhu jꞌaga ne. Kacui-aai rèngu dua ra, dhu èki pake rate.✡ Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 28:20
17 Èle tèlu lodꞌo, hèia Paulus paroa dhèu heka-dhèu heka dhèu Yahudi ètu sèra, ho mai paraga dènge ne. Ropa ra pakaboko, hèia Paulus padhai lii dènge si, aku nèngu na, “Aꞌari aaꞌi-aaꞌi! Jaꞌa ètu neꞌe ne, lula aꞌari èdhi dhèu Yahudi sèra kèpe rare jaꞌa ètu Yerusalem. Ka ra soro jaꞌa asa dꞌara kacui-aai dhèu paredha Roma. Te ngaa jaꞌa tao sala boe ngaa-ngaa! Jaꞌa tao boe ngaa-ngaa dhu labꞌa isi kabarai èdhi. Aa jaꞌa labꞌa boe kahèi atora adꞌa dhu èdhi sèmi tare nèti bèi-baki èdhi sèra. 18 Dhèu paredha parisa le lii jaꞌa ne ètu nèi. Te ngaa ra abhu boe sasala jaꞌa èci sa dhu bisa abhu huku madhe. Nèti èèna ka, ra neo patalale eele jaꞌa. 19 Te ngaa, lula ama-ama dhèu Yahudi sèmi boe lii pamaꞌète nèti dhèu paredha ho patalale jaꞌa, nèti èèna ka, koꞌo do koꞌo boe, jaꞌa hudꞌi caꞌe banding ku mai asa Roma. Masi ka jaꞌa tao sèmi neꞌe, te ngaa dènge boe dꞌara neo galaa dhèu jaꞌa unu ku.✡ Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 25:11 20 Nèti lii langu neꞌe ka, jaꞌa pakaboko aꞌari aaꞌi-aaꞌi ètu neꞌe. Madhutu dadꞌèi jaꞌa, èdhi bisa padhue-padhai ngaa dhu èdhi dhèu Yahudi sanao-maena: nuka, èdhi aaꞌi-aaꞌi ti sanao mi Dhèu Aae dhu Ama Lamatua neo hia mai, sèna ka hia mamuri mi èdhi dhèu Israꞌel. Nèti jꞌara seꞌe ka, ra èki jaꞌa dènge rate ne.”
21 Hèia dhèu se dhaa, aku rèngu na, “Toke dꞌai lodꞌo deo neꞌe ne, jiꞌi sèmi mèka sasuri èci sa nèti Yudea, dhu peka lii langu èu ne. Sèmi èèna kahèi, aꞌari dhu mai nèti nèi, lolo boe ngaa-ngaa èci sa lula-nèti èu. 22 Te ngaa jiꞌi neo nanene ngaa dhu èu parcaya, lula jiꞌi tadèngi le ètu mia-mia, peka na, dhèu sèmi boe ngaa dhu partei Kristen sèra ajꞌa-nori si. De mamèci na, tasamia? Jiꞌi dhae ngeꞌa mèka. De lolo ku dènge jiꞌi laa.”
23 Ka rèngu rare lii èci ho pili ca lodꞌo dhu leo, sèna ka ra paraga hari. Ropa dꞌai lodꞌo pamoa èèna, dhèu ae titu kèna mai pakaboko ètu era pea Paulus. Hèia Paulus mulai lole ka dènge rèngu, dadꞌèi Ama Lamatua mi dhèu unu Na. Na pake isi nèti sasuri Musa, dènge sasuri dhèu rèti lii padhai Lamatua dhu leo sèra, sèna ka rèngu bisa parcaya Yesus. Na padhai lii nèti madꞌae toke dꞌai lodꞌo nihia.
24 Ropa tadèngi rare lii padhai lii Paulus ne, abhu ka cahagꞌe dhu parcaya. Te ngaa abhu kahèi dhu parcaya boe. 25 Nèti èèna ka, rèngu pabꞌala èci dènge èci, toke cahagꞌe neo lèpa. Te ngaa Paulus peka, aku nèngu na, “Mema lii pasisu miu ne, lèke sama sèmi ngaa dhu uru èèna Roh Ama Lamatua dhu Mola-Mèci peka le dènge Yesaya, 26 peka na,
‘Lamu peka dènge dhèu seꞌe se, na,
“Èèna na, miu nanene taruu lii Jaꞌa,
te ngaa meꞌa boe ciki sa!
Miu laladhe taruu ngaa dhu Jaꞌa tao,
te ngaa miu pusi boe ciki sa.”
27 Lula dꞌara dhèu seꞌe se adhu sèmi hadhu.
Dhilu rèngu dꞌèi heka nanene!
Aa musi madha rèngu, bèdho mèno le!
Hudꞌi rèngu sène, ra tadèngi ia ka;
Aa hudꞌi laa, sèna ka musi madha ra ladhe rèdhi ia ka.
Aa hudꞌi laa, sèna ka dꞌara ra adhu sèmi hadhu taruu.
Toke dꞌai rèngu sèra reꞌa heka jꞌara ho lèpa mai asa Jaꞌa,
De jꞌara tasamia ka Jaꞌa bisa tao pabeꞌa hari rèngu?’ ”✡ Yesaya 6:9-10
28 Hèia Paulus katange lii padhai lii na, aku nèngu na, “Sèmi neꞌe, aꞌari! Sèna ka miu se meꞌa, na, Ama Lamatua sadia tèke le mamuri hia dhèu Yahudi boe, lula rèngu dhu dꞌèi nanene Ne.” 29 [Ropa Paulus padhai lii nare sèmi èèna, ka dhèu se lèpa ka. Te ngaa ngangee rèngu paꞌèci boe, lula ra pasisu èci dènge èci.]§ Ayat ne abhu boe ètu pèri-pèri sasuri lii Yunani dhu uru-uru sèra.
30 Paulus pea ka ètu èmu dhu na sebꞌa èèna, dꞌai dua tèu. Na sèmi dènge karejꞌe dhèu aaꞌi-aaꞌi dhu mai tenge paraga dènge ne.
31 Dènge jꞌara sèmi neꞌe, nèngu abhu jꞌara sèna ka na ajꞌa-nori si lula-nèti paredha Ama Lamatua, aa Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus kahèi. Na lole dènge pahuni boe, aa na abhu boe dhu pahèbꞌe ne.
Ama Teofilus dhu beꞌa. Lii lolo jaꞌa dꞌai sange neꞌe ka.
Makasi.
Nèti jaꞌa, Lukas
*28:11 Madhutu agama dhèu ètu sèra, ngara ana kembar sèra, Kastor dènge Poluks. Rèngu dua se, dewa dhu ana mataroo biasa sogo-tagu.
†28:15 Pasa Apius kajꞌèu nèti Roma, pe dꞌai pidhu nguru kilo sa. Pasanggrahan Tèlu, kajꞌèu nèti Roma, lèmi nguru tèlu kilo.
‡28:16 a: Abhu sasuri Yunani cahagꞌe dhu uru-uru sèra, pake boe lii ètu dꞌara kurung se.
✡28:16 Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 28:20
✡28:19 Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 25:11
✡28:27 Yesaya 6:9-10
§28:29 Ayat ne abhu boe ètu pèri-pèri sasuri lii Yunani dhu uru-uru sèra.