Yang Isinulat Ni Pablo Tung Ni TITO
Patkaw Ang Pasanag Tung Kumpurming Magbasa
Ti Titong naa, sasang belag̱an Judiong nagtalig tung ni Jesu-Cristo ekel tung pagpadag̱en-dag̱en ni Pablo. Tanya sasang tinalig̱an ni Pablo ig durug kaderep tung kumpurming unu pay ipiniar na tung anya. Pinanunut nganing ni Pablo atiing pag̱angay nira ni Bernabe duun tung Jerusalem ang para mag̱urunta-untaan tanira yang pamagmangulu tung sam pundaan duun natetenged tung sasang prublima (2:1-5; Mga Binuat-buatan 15:1-2; Galacia 2:1-4). Tanya kay tinuw̱ul ni Pablong magkunsiu tung sam pundaan yang mga tumatalig duun tung Corinto natetenged tung pagkulikta nira yang kuartang itaw̱ang tung mga tumatalig duun tung Jerusalem (2 Corinto 8:6, 16-17, 23). Dispuis tanya kay nagkereng tung ni Pablo ang tanya sasang matuud ang apustul. Yang pinakaw̱ut na, asan ngaulikay yang pagterelengen nira tung ni Pablo (2 Cor. 7:5-7). Tung pira pang takun, nagtaw̱ang da ka tung ni Pablong nagparakaw̱utun duun tung Creta. Duun da ka nga butwanay na ang para panadlengen na yang kumpurming kaministiran ang tadlengen. Kag yadwa pa ang para magpamilik da ka ta mga mamag̱maepet-epet ang kada sam pundaan duun tung pulung atii. Bilang ti Tito piniaran ni Pablong mangerengan tung anya duun.
Atiing pagpasulat ni Pablo yang sulat ang naa, makapupungaw yang nag̱ainabung kada sam pundaan. Duru rang nagturuldukanen ta belag matuud ang duun da nga patalangay nira yang dumang mga tumatalig (1:10-11). Dispuis pa, kumus anda pay napilik ang mamagmaepet-epet, anda pay mapagpasanag tung mga tumatalig natetenged tung tamang nag̱itulduk (1:9). Purisu isinulat ni Pablo yang sulat ang naa ang para asan da ngaintindiay ni Tito kung ya pa ag̱aring maanluyan na yang mga prublimang mga maning tia.
May tulung bag̱ay ang pinabilug̱an ni Pablo tung sulat ang naa: (1) Ipinaintindi na tung ni Tito kung unu pay mga impurtanting pitik ang gamiten nang magpamilik ta mga mamagmaepet-epet ang kada sam pundaan (1:5-9). Durug kaimpurtanti ang yang mga taung pamiliken na, magkatunu yang mga ug̱ali nira tung mga pitik ang atiang sinambit na ay kipurki duru ra ka man ang pamagtulduk ta belag̱an tama ig malaway yang mga ubra-ubra nira. (2) Ipinaintindi na ka tung anya yang tamang itulduk na tung mga kinalasi-klasi yang mga tumatalig duun, mag̱ing mga mamaepet ang mga lalii, mag̱ing mga mamaepet ang mga baw̱ay, mag̱ing mga sinultirus, mag̱ing mga kirepen (2:1-10). Pagkatapus ipinademdem na ka dayun tung ni Tito kung unu pay kantidad yang kaneeman ang ipinagpaita yang Dios tung mga tumatalig ang para asan da tanira ngaeyangay ta nag̱ipagpaderep nirang magtuman yang mga kalelyag̱an na (2:11-14). (3) Ipinasanag na ra ka tung anya kung unu pang klasiay ta pagpangabui ang dapat maita tung mga tumatalig (3:1-8). Sinambit na si yang natetenged tung kaneeman yang Dios ang durung pisan agkabew̱ereng ang yay pinatielan yang Dios ang nagtapnay tung nira. Gustu ni Pablo ang yang kaneeman yang Dios ang atiang durug katinlu, ya ra enged ay pabilug̱an ni Titong iwaswas ta maayen yang katuyuan na tung mga tumatalig duun ug̱ud asan da tanira ngaeyangay ta ipagpaderep nirang pirming mag̱intindi tung pagburuaten nira yang kumpurming ikaayen yang mga masigkatau nira. Pinaaman na kang likayan ni Tito yang mga diskusiun ig kung unu pay matinlung buaten tung sasang taung may gustu nang belaken na yang sam pundaan (3:9-11).
1
Yang Intrada Yang Sulat (1:1-4)
1 Yang may sulat taa yuung ti Pablong tinulduk yang Dios ang mag̱ing turuw̱ulun na ig tinuw̱ulaw ka ni Jesu-Cristong mangerengan tung anya, bilang sasang apustul na. Yang gustu na magpadag̱en-dag̱enaw tung mga taung pinilik yang Dios ang mag̱ing mga tauan nang sadili ang para mamaresmesan da enged nira ta maayen yang matuud ang nag̱itulduk natetenged tung Dios ang asan da ka tanira ngaeyangay ta ipag̱usuy nira tung kalelyag̱an na. 2 Yang luluaan yang pagpadag̱en-dag̱enu tung nira, duru rag kadererep tanirang pamagpakbat ang magsarapenan da tanira yang Dios ang asta tung sampang anday katapusan. Indi enged lumalis tiang nag̱apakbat nira ay kipurki atiing indi pa nganing nag̱aimu yang kaliw̱utan, ya kang lag̱i ay pinangakuan yang Dios ang tanya ka man anda enged ang pisan ay bukli na. 3 Pagkatapus tung uras ang ipinagtipu na, ipinagpabunayag na ra yang bitala na ekel tung mga taung pinagpilik nang magparakaw̱utun ig tung yeen ipiniar na ra ka ang para ipagpakaw̱utu ka tung mga tau. Bilang yay kalalangan yang Dios mismu tung yeen ang tanya ka man yay masarang ang magtapnay tung yaten ang mga tau. 4 Sinulatana ra yeen, Tito, gated agkaw̱ig̱ena ra yeen ang anaung sadili natetenged atiing primiru, pinainunukuana ra yeen kung ya pa ag̱ari yang pagtalig mu yang sadili mu tung ni Ginuu ta ang katulad ka tung binuatu* 1:4 “...natetenged...pinainunukuana ra yeen kung ya pa ag̱ari yang pagtalig mu... puiding maning taa: ...natetenged pagsinasaayita ra tung pagparanangeren ta tung tamang nag̱itulduk.”.
Yang nag̱ipag̱ampuu para tung nuyu ang mas pang maispirinsiaan mu yang kaneeman yang Ama tang Dios ang pagpadag̱en-dag̱en tung nuyu durua ni Jesu-Cristong nagyari rang Mananapnay ang nag̱atalig̱an ta ig mas pa kang ikasadya yang isip mu yang kaampiran mung naang baklu tung nira.
Natetenged Tung Ipinagbutwan Na Tung Anya Duun Tung Creta (1:5-9)
5 Yang ipinagbutwanu tung nuyu asan tung Creta ay ug̱ud panadlengen mu yang kumpurming kaministiran ang taradlengen. Kag yadwa pa ang para magpamilika ta mga mamagmaepet-epet tung mga kaarumanan nirang mga tumatalig ang kada sam pundaan. Duun ipapanaway mu tung mga pitik ang ya si kay ipademdemu tung nuyu. 6 Kung tinu pay piaran mu, dapat ang anday mapitikan tung anyang mga malalain. Bilang sam bilug ilem yang kasawa na ang yay nag̱apabug̱usan na ta gegma na. Yang mga ana na dapat kang mapinanangeren tung anya ang yay puiding matalig̱an na. Bilang anday nuta nirang mapinagpapsaw tung mga malalaway ang pag̱urubraen ubin mabinatukun pa tung anya. 7 Kipurki kung tinu pay magmaepet-epet tung sam pundaan, dapat ang anday mapitikan tung anyang malalain ay natetenged tanya sasang taralig̱an yang Dios ang magpadag̱en-dag̱en tung grupu. Bilang belag̱an mapinaglalang, belag̱an kang tipusun, belag̱an kang tarainem, belag̱an kang kanununtuk, belag̱an kang mainamlukun tung kuarta. 8 Kung indi, dapat ang durug kainasikasuen tung mga taung nag̱apanaw tung balay na, duru kag derep ang magbuat yang matinlu ig magkatama ka tung pagterelengen yang Dios, pirmi kang bilug yang isip na tung nag̱auyunan na, ig pirmi ka tung katamtaman ilem yang pag̱irisipen nang makdek kang magsuspindi tung sadili na. 9 Kidispuis pa, dapat kang durug peg̱et yang pamges na tung Matinlung Balita natetenged tung ni Jesus ang usuy ang pisan tung ipinagtulduk ta tung nira atiing primiru. Ay kung maning tia, maske rang magturuldukun tung mga tumatalig yang magkatama ang nunut da ka ta pagpaktel na tung mga isip nirang mamagtuman. Kag yadwa pa, maske ra kang magbinsir tung isip yang kumpurming pagpakigkuntra tung nag̱itulduk ta ang basi pa ra ilem mamanmanan da ka nira ang tanira ka man pala ay mali.
Kung May Nag̱aisip Dang Magpaekel Da Yang Mga Isip Nira Tung Maling Nag̱itulduk, Dapat Ang Paamanen Na (1:10-16)
10 Nag̱asambitu tia, ay duru ra asan ang pamagpakigkuntra tung tamang nag̱itulduk. Indi enged magpalalang tung duma ig pagpandaya tung pananged tung nira ekel tung nag̱itulduk nirang anday kuinta. Yang lumiru unu asan, ya ra yang mga Judiong nagtalig tung ni Ginuung Jesus, piru pamagreg̱es tung mga tumatalig ang tag̱a duma-rumang nasyun ang dapat ang magpabuat ta tanda tung mga tinanguni nira. 11 Yang mga taung atia, Tito, dapat ang indi mu ra pakdulan ta lugar ang para magturuldukun pa. Kipurki, teed mu, intirung sam pamilyang lag̱i yang nag̱akumbinyu nirang nag̱apatalang tung kamatuuran, natetenged ka man tung nag̱itulduk nira yang dapat da rin ang indi ra nira itulduk. Yang pag̱asikad enged nirang pagturuldukun ay ang para manginguarta ra ilem. Makakaeyak yang trabaw nirang atia. 12 Maskin nganing yang sasang tag̱a asan tung Creta ang bantug da atii kanay ang ya unu ay sasang propeta, may inaning na natetenged tung mga masigkabanwa na ang maning taa:
“Yang mga tag̱a taa tung Creta, pirmi ra ilem ang pagburukli-buklian. Midyu tung mga dayamdam ang durug karaiseg ang dapat pangamanan. Durug katatamad ig duru kag katatakab,” ag̱aaning.
13 Yang inaning nang atii talagang matuud, temeng da ka man ang pisan tung mga manigtulduk ang atia, maskin yang nag̱adayaan nira man, ya ka. Ya ray natengeran na ang kaministiran ang tag̱aman mung pangkelan yang mga isip yang mga tau asan ekel tung pagparasanag̱en mung klaradung pisan ang basi pa ra ilem asan da tanira magkaramanmanay ang tanira ka man ay mali ug̱ud maulikan da yang pagparanangeren nira tung kamatuuran ang nagkawaldang da. 14 Ya ray buaten mu ug̱ud indi ra mamagpadayun ang mamag̱intindi tung mga isturia-isturiang atiang inimu-imu ka ilem yang mga Judiong atia ang asan da ilem nag̱ipatielay nira yang nag̱itulduk nirang mali tung mga tau. Pati yang mga riglamintung atiang nag̱ipatuman da rin yang mga manigtulduk ang atiang pamanalyud da tung kamatuuran, ya ka, indi ra ka intindien nira. 15 Yang tanan ang bag̱ay limpiu tung may mga kinaisipan ang linimpiuan da, piru tung may mga kinaisipan ang mansadu ta kasalanan ig indi ka pagtalig tung ni Ginuung Jesus, alus pa ilem anday bag̱ay ang limpiu tung pagterelengen nira. Kumu mansadu ka man yang kinaisipan nira, kung mangabuat da nganing ta malain, ya ra ilem agpamateltelay nira yang pag̱imasul da rin yang mga painu-inu nira† 1:15 Yang nag̱itulduk yang mga manigtulduk ang atii maning taa. Ang para mag̱ing limpiu unu yang sasang tau tung pagterelengen yang Dios, dapat unung sulipeten na yang mga riglamintu kapin da enged yang natetenged tung mga palanganen ang dapat unung liian nira. Piru yang nag̱itulduk na Pablo, ang para mag̱ing limpiu unu yang sasang tau tung pagterelengen yang Dios, dapat unung magpapunas yang mga kasalanan na tung ni Ginuung Jesu-Cristo. Atia unu, pati yang pagterelengen na tung tanan ang bag̱ay, mag̱ing limpiu ra ka. Purisu anda ray kumbini, maskin unu pang bag̱ayay.. 16 Kung pabitalaen mu yang mga manigtulduk ang atia, pag̱aning ka ang may kaampiran unu nira tung Dios, piru asan da tung mga ubra-ubra nira nga bistuay ta ang belag matuud. Nag̱alawayan ngani yang Dios ang pagteleng tung nira ay pamagpasuag tung kalelyag̱an na. Maskin unu pang ubra-ubraay ang matinlu indi nganing kayanan nirang buaten.
*1:4 1:4 “...natetenged...pinainunukuana ra yeen kung ya pa ag̱ari yang pagtalig mu... puiding maning taa: ...natetenged pagsinasaayita ra tung pagparanangeren ta tung tamang nag̱itulduk.”
†1:15 1:15 Yang nag̱itulduk yang mga manigtulduk ang atii maning taa. Ang para mag̱ing limpiu unu yang sasang tau tung pagterelengen yang Dios, dapat unung sulipeten na yang mga riglamintu kapin da enged yang natetenged tung mga palanganen ang dapat unung liian nira. Piru yang nag̱itulduk na Pablo, ang para mag̱ing limpiu unu yang sasang tau tung pagterelengen yang Dios, dapat unung magpapunas yang mga kasalanan na tung ni Ginuung Jesu-Cristo. Atia unu, pati yang pagterelengen na tung tanan ang bag̱ay, mag̱ing limpiu ra ka. Purisu anda ray kumbini, maskin unu pang bag̱ayay.