2
Jesus bilangaram
(Matthew 1:18-25)
1 Tom mu te Caesar Augustus munan iru bo beteram se kariimet suen la Rome government nunga bitaruwara mu nunup gi sapamonko.* Mu census ura bitakasan. 2 Kariimet nunup gia ko munan imi am ko iru nuam aratam, tom Quirinius, Syria sor ko governor bagaram se munan imi aratam. 3 Se kariimet suen la mu nunga wonong duap ko pila pila namakasan ale nunup nungurukasan.
4 Se Joseph agotala Nazareth wonong, Galilee sor te mu beteram ale Bethlehem, David ko wonong Judea sor te mu te nama tarigiram. Mu awuk, nu David ko gue te ko kari bo tala. 5 Se nu ko imet Maria, luan ilu beteman, se tuagu karogo, mu ilak nunup nungurmonko namaman. 6 Nuna umu te bagaman se kuriang bilangarukko tom kaparam, 7 se Maria ko kuriang gira, kuriang kari iluwam. Nu guang mel maiya maiya mu te kuriang kaolam, ale bulmakau nunga na nana ko tawir ningi beteram se aniwakaso, mu awuk, kuwim bo nuna te bagamonko mu mena, am kariimet karogo sisi saparam.
Engel alo sipsip bitua kari den nunga manorman
8 Koma mu te sipsip bitua kari saki tirom wonong buring ko nunga sipsip bitaru se bagakasan. 9 Se Kari Biya ko engel bo nongote aratam se Kari Biya ko nikim biya nunga taluru gurugam, se nuna ninguru nguangaman. 10 Bare engel nunga maonam, “Me nguangaralko! Ani den gilalong yawara ago nengete tairem, se den umu kariimet lilim amilmil nungarukko. 11 Aitakta David ko wonong ningi Saonga Kari nenenga ningi bilangaram, nu Kristus, nu Kari Biya. 12 Nina te arigal ale sinararalko mu: Nina kuriang mimili bo guang maiya maiya mu te ira kaloman ale bulmakau nunga tawir ningi beteman se aniwoso se arigalko.”
13 Se me kam la, Kaem ko engel motam biya taiman ale engel umu ilak Kaem nup patawukasan, ale balukasan:
14 “Nikim nup biya, Kaem kalel biya kote!
Se ali lilim awote mu, lila yawara
kariimet Kaem nunga amilmiloso mu nongote anirukko.”
Sipsip bitua kari namaman Jesus arigiman
15 Se tom engel nunga beteman ale duruk wonong te peleman namaman, mu sipsip bitua kari alo nunumi manarukasan, “Ario, ana Bethlehem namanak ale mel aratam se Kari Biya nanga kausam wore ariginakko,” maman.
16 Ale biririka namaman ale Maria se Joseph se kuriang bulmakau te na nana ko tawir ningi aniwaram se arigiman. 17 Asele namaman ale engel kuriang ko den nunga maonam mu balu balu geragakasan. 18 Se kariimet kari umu nuguring te den umu ikikasan ale nungamin yenakaso. 19 Bare Maria den se mel suen la aratam mu gomang motam ningi la ko iki guruguwakaso. 20 Se sipsip bitua kari peleman Kaem nup patawu se nuguwim te namaman. Nuna mel suen biya engel balam se ikiman butata arigiman, ale Kaem ko ninguru amilmilakasan.
Kuriang nup beteman Jesus i maman
21 Se day tom 8 mu te mu kuriang kumik guang batoga tom, mu te nup beteman Jesus maman, nup nu nuam kumik te me taira la engel balam wore te beteman.
Nuna Jesus ilak Jerusalem temple ningi namaman
22 Tom tai aragam se Moses ko law te aniram iwitata, Maria temple ningi namaruk ale yusan ta ko tuawun ko tama bita Kaem tuokko. Se nu Joseph ilak kuriang agotala giman ale ilak nama Jerusalem, Kari Biya koma te wetang sapamonko namaman.† Juda nunga munan te, imet kuriang iluwok mu nu Kaem koma te “karur ago” makasan. Se nu am bagaruk nama tom 40 mu asele nu temple ningi namaruk ale Kaem tama tuokko, nu kuriang tam ko karur te menawurokko: Leviticus 12:1-8. 23 Kari Biya ko law te aniso mu, “Kuriang kari gira bilangara mu ilak nama Kari Biya koma te wetang sapamonko.”‡ Exodus 13:2,12,15; Leviticus 12:8. 24 Ale Kari Biya ko law te anira iwita: “Inangnang biton ilagala agi, arum kulak ilagala te tama bita tumonko.”
25 Se Jerusalem kari bo ko nup Simeon. Nu Kaem ko munan karo tua ko kari, se ko bagara diram. Nu Israel akingtala daiga bagara ningo arigokko mu motam bita lagakaso. Se Bur Laili mu nu ilak bagakaso. 26 Ale maingkala maonam, nu me kueruk bagaruk se Kaem§ Greek den te “Kurios” (Kari Biya) aniso, bare Nuet ko baluwoso. Kristus bitiruk se tairuk se nu motam te arigokko, mam. 27 Bur Laili nu diruwuram se nu temple ningi namaram ale bagaram. Se tom Jesus ko nuamnuet giman ale law balam iwitata, Kaem koma te betemonko ilak taiman mu, 28 Simeon kuriang mu nuguting te tam ale kokosa karogo yasaram, ale Kaem nup patawu se balam:
29 “O Kari Biya, mel suen la bitua ko Kaem,
ni balem butata, aitak asele, ani nika
ura kari aga bitar se angamang lila te namarikko.
30 Mu awuk, ani aitak amotam te nika
saonga anananga ko beterem mu arigem,
31 se ni ali lilim ko kariimet nomotam te munan umu beterem.
32 Sor saki ko kariimet nunga galep iwita nungarem,
ale nikim nup biya ka kariimet Israel nungarem.”* Jesus mu ali lilim ko Nikim: John 8:12.
33 Kuriang ko nuetnuam kuriang kumik ko den umu ikiman ale ikia nunga moakaso. 34 Se Simeon marak den nungaram ale kuriang ko nuam Maria iwita maonam, “Ninguru ikiko! Kuriang imi maingkala ko balam, nu te Israel kariimet sang dagulomon se sang barasamonko.† Israel kariimet sang Jesus nubiring tuman: Isaiah 8:14; Matthew 21:42; 1 Corinthians 1:23; 1 Peter 2:8. Kaem ko gomang motam mu nu te wetang saparukko, bare kariimet balu maguwumonko. 35 Nu te, ikia yumura suen biya nongomang motam ningi mu wetang te aratu saparukko. Se nika gemang motam mu batir te batagurukoyam gemang batagukko,” mam.
36 Se tom mu te tala prophet imet bo agotala bagakaso, ko nup Anna. Nu Asher ko gue te, kari Phanuel ko nanawus. Nu kari tam ale yia tom 7 ko ilak baga kari kueram, 37 se nu gerewa baga laga ko yia tom 84 aram. Nu temple me bita arikaso, nu tirom woremkalal inang yu kalo se guranek bita se kagin bita lagakaso. 38 Nu tom nung te la nongote tairam ale Kaem amilmil tuam, ale kariimet awiriya Kaem aking Jerusalem sangaru taukko nomotam bita lagaman mu nunga, kuriang umu ko den balukaso.
39 Se Joseph Maria ilak mel suen la Kari Biya ko law den te balam iwitata bita sapaman, mu aking peleman Galilee sor te nunga wonong Nazareth namaman. 40 Se kuriang umu lagaram ale sokel ago; nu ikia sinar ago terong mam, se Kaem ko gomang lila yawara nu ilak bagakaso.
Kuriang gotek Jesus temple ningi namaram
41 Yia pempem mu noko nuamnuet Passover ko tom biya mu ko Jerusalem namakasan. 42 Se tom nu ko yia tom 12 bagaram mu nuna munan te anira uwuta tom biya mu ko Jerusalem namaman. 43 Se tom biya umu ko tom menaram se nuna peleman nunga wonong te namakasan. Se kuriang Jesus mu nu am Jerusalem bagakaso mu nuna me ko ikikasan.
44 Nuna ikikasan mu nu kariimet biya tala mu arungak taiwakaso i makasan, ale nuna woremkalal suanta ko aolak iluman. Nuna aolak iluman nama asele udagi nuna nunga gue suan se nunga tiran gar suan ningi ko loagakasan. 45 Bare me arigiman, ale aking peleman Jerusalem ko sor gimonko namaman. 46 Ko sor giman nama woremkalal ilagala suan namaram asele temple ningi, kausa kari nunga ningi daigam ale nuna munakakasan mu iki se isa sang nunga isaruwaram se arigiman. 47 Se kasik la noko ikia se den koma balukaso mu ikikasan ale ko ikia ninguru nunga moakaso. 48 Se tom ko nuamnuet arigiman mu nuna nungamin tugu turutuwukasan. Se ko nuam maonam, “Aga namar, ni awuk se ana suwuta nanga beterem a? Ani ka niet ilak ni ko ko naneman sisiram se nika loaga lagaman,” mam.
49 Se nu mam, “Nina anape ko aninga sor gi lagaman? Nina ani aga Ait ko kawam ningi me bagarikko iwita ikiman ale aninga loaga lagaman e?” mam. 50 Bare nuna noko den umu ko me sinarman.
51 Asele nu nongorak peleram Nazareth namaram, ale tom suen biya nuguring bowa ningi la bagakaso. Bare noko nuam mu munan suen la mu gomang motam ningi la ilu lagakaso. 52 Se Jesus Kaem motam te se ali ko kariimet nomotam te ikia sinar ago se ningo la lagakaso se ko amilmilakasan.
*2:1: Mu census ura bitakasan.
†2:22: Juda nunga munan te, imet kuriang iluwok mu nu Kaem koma te “karur ago” makasan. Se nu am bagaruk nama tom 40 mu asele nu temple ningi namaruk ale Kaem tama tuokko, nu kuriang tam ko karur te menawurokko: Leviticus 12:1-8.
‡2:23: Exodus 13:2,12,15; Leviticus 12:8.
§2:26: Greek den te “Kurios” (Kari Biya) aniso, bare Nuet ko baluwoso.
*2:32: Jesus mu ali lilim ko Nikim: John 8:12.
†2:34: Israel kariimet sang Jesus nubiring tuman: Isaiah 8:14; Matthew 21:42; 1 Corinthians 1:23; 1 Peter 2:8.