□9:2 «Ustaz» — Grék tilida «Rabbi».
□9:4 «méni Ewetküchining emellirini ada qilishim kérek» — yaki «méni Ewetküchining emellirini ada qilishimiz kérek». «Kech kirse, shu chaghda héchkim ish qilalmaydu» — Eysaning yer yüzide bolidighan xizmitige belkim peqet alte ay qalghan bolsa kérek.
■9:5 Yesh. 42:6; Luqa 2:32; Yuh. 1:9; 8:12; 12:35,46; Ros. 13:47.
□9:7 «Siloam» — Ibraniy tilida «Siloha». « Eysa uninggha: «Siloam kölchiki»ge bérip yuyuwetkin» dédi... héliqi adem bérip yuyuwidi, közi köridighan bolup qaytip keldi» — bu kor adem ibadetxanigha yéqin jayda tilemchilik qilip olturghan bolsa, ibadetxanidin «Siloam kölchiki»ge bir kilométrdek kéletti. Shuning üchün bu seper kor ademning ishenchige nisbeten xéli bir sinaq idi. Lay qattiqlashqandin kéyin u közlirini héch achalmighan halda mushu uzun yolni méngishi kérek idi. Bu kor adem üchün intayin éghir idi, elwette. Uning üstige yolni bikar mangsa köp «tilemchilik waqti» israp bolup kétetti.
■9:14 Mat. 12:1; Mar. 2:23; Luqa 6:1; Yuh. 5:9.
□9:16 «U adem Xudaning yénidin kelgen emes, chünki u shabat künini tutmaydu» — ular «u shabat künini tutmaydu» deydu. Chünki ular Eysaning tükürükidin lay qilishni «emgek qilish», shundaqla shabatning «dem élish prinsipi»ni buzush, dep qaraytti. Eysa bolsa «Atamning emellirini ada qilishim kérek» dégenidi (4-ayet). Démek, «ish qilghuchi» yaki «emel qilghuchi» eslide Xuda Özidur. Uningdin bashqa kim shundaq möjize yaritaytti?
■9:16 Yuh. 3:2; 7:12; 9:33; 10:19.
■9:17 Luqa 7:16; 24:19; Yuh. 4:19; 6:14.
□9:22 «Yehudiylar kimdekim Eysani Mesih dep étirap qilsa, u sinagog jamaitidin qoghlap chiqirilsun dep qarar qilghanidi» — «sinagogtin chiqirilish»ning netijisi, jemiyettikilerdin héchkim sinagogtin chiqirilghan kishi bilen bardi-keldi qilmaytti.
□9:24 «Xudagha shan-sherep bérip qesem qil» — Eslide grék tilida «qesem qil» dégen söz yoq idi. Bu ayette shu söz bolmisimu, shu mene chiqip turidu (mesilen «Yeshua» 7:19ni körüng). Shuning üchün bu jümlining menisi «Eysagha emes, belki Xudagha shan-sherep ber» dégenlik emes, belki «Xudani ulughlash üchün rast gep qil, bu möjize eslide chong bir aldamchiliq emesmu?» dégendek.
■9:31 Zeb. 66:18; Pend. 15:29; 28:9; Yesh. 1:15; Mik. 3:4.
□9:34 «ular... uni sinagogtin qoghlap chiqiriwétishti» — 22-ayet we izahatni körüng.
□9:35 «Sen, Xudaning Oghligha étiqad qilamsen?» — bezi kona köchürmilerde «Sen, Insan’oghligha étiqad qilamsen?» dep pütülgen.
□9:39 «Men korlarni köridighan bolsun, köridighanlarni kor bolsun dep bu dunyagha höküm chiqirishqa keldim» — «höküm chiqirishqa keldim» — Bu «höküm» toghruluq «Yesh.» 42:1 we uningdiki izahatni körüng. Bu qandaq «höküm»? Bizningche Yeshaya peyghemberning bésharitide éytilghandek az dégende bu «höküm»ning öch teripi bardur: (1) étiqadchilargha toghra közqarashlarni yetküzüsh; (2) Xudaning köp ishlar üstidiki hökümlirini bildürüsh; (3) Mesihning xewiri kishilerning qelbini yaki yoruq yaki téximu qarangghu, kor qilish; xuddi Yeshaya peyghember öz waqtida Xudaning söz-kalamini Israilgha yetküzgende, Israilning ehwali «Siler anglashni anglaysiler, biraq chüshenmeysiler; körüshni körüsiler, biraq bilip yetmeysiler» («Yesh.» 6:9-10) dégendek bolghan’gha oxshash. «Yesh.» 44:18nimu körüng.