38
Axirqi zamanlar — «Gog»ni eyibleydighan bésharet
Perwerdigarning sözi manga kélip mundaq déyildi: —
Insan oghli, yüzüngni Magog zéminidiki Rosh, Meshek we Tubalning emiri Gogqa qaritip uni eyiblep bésharet bérip shundaq dégin: — «yüzüngni Magog zéminidiki Rosh, Meshek we Tubalning emiri Gogqa qaritip...» — bashqa birxil terjimisi: «yüzüngni Magog zéminidin bolghan Meshek we Tubalning kattiwash shahzadisi bolghan Gogqa qaritip...». Meshek we Tubal shu dewrlerde hazirqi Türkiyede turghan ikki qebile idi. Ularning hazirqi Rusiyediki «Moskwa» we «Tobolsk» bilen munasiwiti bar bolushi mumkin. Bezi alimlar «Rosh»ni hazirqi «Rusiye» bilen munasiwiti bar, dep qaraydu.   Weh. 20:8
Reb Perwerdigar shundaq deydu: «Mana, i Gog, — Rosh, Meshek we Tubalning emiri, Men sanga qarshimen; Men séni arqinggha yandurup, éngikingge ilmeklerni sélip, sen we pütün qoshunungni — atlar we atliq eskerlerni, hemmisi toluq qorallan’ghan, sipar-qalqanlarni kötürgen, qilich tutqan top-top kishilerni jengge chiqirimen; Ez. 29:4; 39:2 Pars, Éfiopiye we Put, hemmisi qalqan-dubulgha bilen qorallinidu «Put» — hazirqi «Liwiye» («Libya»). — Gomér we uning barliq top-top ademliri, shimalning eng qeridin kelgen Torgamah jemeti we uning barliq top-top ademliri, bu köp eller sanga hemrah bolup bille bolidu. «Gomér» — bezi alimlar «Gomér»ni hazirqi «Gérmaniye» bilen munasiwiti bar, dep qaraydu. «Torgamah»ning kim ikenlikini bir néme déyish tes, biraq Pelestin yaki Babilgha nisbeten «shimaliy eng qeri» bolghan jay Sibiriyedur. Özüngni teyyarla; sen we sanga yighilghan barliq top-top ademliring teyyarlan’ghan pétida bol; sen ulargha nazaretchilik qilisen. «sen ulargha nazaretchilik qilisen» — bashqa birxil terjimisi: «sen ulargha muhapizetchi bolisen».
Köp künlerdin kéyin sen jengge chaqirilisen; sen axirqi yillarda qilichtin qutquzulghan, köp ellerdin yighilghan xelqning zéminigha, yeni uzundin béri weyran qélinip kelgen Israil taghlirigha hujum qilisen; uning xelqi ellerdin yighilghan bolup, ularning hemmisi aman-ésen turiwéridu; sen, barliq top ademliring we sanga hemrah bolghan nurghun eller bilen bille algha bésip, boran-chapqundek kélisen; sen yer yüzini qaplighan buluttek bolisen». Ez. 30:18
10 — Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Shu küni shundaq boliduki, könglüngge bashqiche xiyallar kirip, sen rezil hiyle-neyrengni oylap chiqisen; 11 sen: «Men sépilsiz yéza-kentler jaylashqan zémin’gha bésip kirimen; men aman-ésen turuwatqan bir xelqqe yéqinlishimen — ularning hemmisi sépilsiz, taqaqsiz we derwazisiz turuwatidu», deysen, — 12 «Shuning bilen oljilarni élip, bulang-talang qilimen; qolumni eslide weyran bolup emdilikte makanliq bolghan jaylargha, ellerdin yighilghan, mal-dunyagha ige bolghan, dunyaning kindikide yashawatqan xelqqe qarshi qilimen».
13 Shu tapta Shéba, Dédan, Tarshishtiki sodigerler barliq yash shirliri bilen sendin: «Sen olja élishqa keldingmu? Sen top-top ademliringni bulang-talang qiliwélishqa — altun-kümüshni élip kétishke, mal-dunyani élip kétishke, zor bir oljigha érishiwélishqa yighdingmu?» — dep soraydu. «Shéba, Dédan, Tarshish...» — «Shéba» we «Dédan» — Ereb milletliri idi. «Tarshish» — chong bir soda shehiri (yuqiriqi 27:12-ayettiki izahatni körüng).
«Yash shirliri» — bulargha oxshaydighan, ular bilen soda qilidighan eller. Ayetning menisi belkim Gog Israilgha hujum qilghanda ularmu ehwaldin paydilanmaqchi bolidu.
14 Shunga bésharet bergin, i insan oghli, Gogqa shundaq dégin: — Reb Perwerdigar shundaq deydu: — Méning xelqim Israil aman-ésen bolidighan künini, sen bilip yetmemsen? 15 Sen öz jayingdin, yeni shimalning eng chet jayidin chiqisen, sen we sanga hemrah bolghan nurghun eller, hemmisi atliq bolup, top-top ademler, chong qoshun bolisen. 16 Sen yer yüzini qaplighan buluttek xelqim Israilgha qarshi chiqisen — bu axirqi zamanlarda bolidu — Men séni öz zéminimgha qarshilishishqa chiqirimen; shundaq qilip Men sen arqiliq, i Gog, ellerning köz aldida Özümning pak-muqeddes ikenlikimni körsetkende, ular Méni tonuydu».
17 — Reb Perwerdigar shundaq deydu: «Men qedimki zamanlarda qullirim bolghan Israildiki peyghemberler arqiliq bésharet qilghan birsi sen emesmu? Ular shu künlerde, shundaqla köp yillardin béri, Méning séni xelqimge qarshilishishqa chiqiridighanliqim toghruluq bésharet bergen emesmu? «Men qedimki zamanlarda qullirim bolghan Israildiki peyghemberler arqiliq bésharet qilghan birsi sen emesmu? Ular shu künlerde, shundaqla köp yillardin béri, Méning séni xelqimge qarshilishishqa chiqiridighanliqim toghruluq bésharet bergen emesmu?» — bu ayet üstide biz «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.
18 We shu küni, yeni Gog Israil zéminigha qarshi chiqqan küni shundaq boliduki, — deydu Reb Perwerdigar, — ghezipim bilen Méning qehrim örlep chiqidu. 19 Méning Öz xelqimge bolghan qizghinliqimdin, ghezep bilen shundaq söz qilghanmenki, Israil zéminida zor yer tewresh bolidu; Ez. 36:5, 6 20 shuning bilen déngizdiki béliqlar, asmandiki uchar-qanatlar, daladiki haywanlar, yer yüzidiki ömiligüchi haywanlar we yer yüzide turghan barliq insanlar Méning yüzüm aldida tewrinip kétidu; taghlar örülüp, tik yarlar ghulap kétidu, barliq tamlar yerge örülüp chüshidu.
21 Men barliq taghlirimda uning bilen qarshilishishqa bir qilich chaqirimen, — deydu Reb Perwerdigar, — herbirsining qilichi öz qérindishige qarshi chiqidu. 22 Men waba késili we qan töküsh bilen uninggha höküm chiqirip jazalashqa kirishimen; Men uninggha, uning qoshunliri üstige, uninggha hemrah bolghan nurghun eller üstige dehshetlik yamghur, zor möldür tashliri, ot we gün’gürt yaghdurimen; 23 Men Özümni ulughlap, Özümni pak-muqeddes dep körsitimen; we nurghun ellerning köz aldida namayan bolimen, ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu».
 
 

38:2 «yüzüngni Magog zéminidiki Rosh, Meshek we Tubalning emiri Gogqa qaritip...» — bashqa birxil terjimisi: «yüzüngni Magog zéminidin bolghan Meshek we Tubalning kattiwash shahzadisi bolghan Gogqa qaritip...». Meshek we Tubal shu dewrlerde hazirqi Türkiyede turghan ikki qebile idi. Ularning hazirqi Rusiyediki «Moskwa» we «Tobolsk» bilen munasiwiti bar bolushi mumkin. Bezi alimlar «Rosh»ni hazirqi «Rusiye» bilen munasiwiti bar, dep qaraydu.

38:2 Weh. 20:8

38:4 Ez. 29:4; 39:2

38:5 «Put» — hazirqi «Liwiye» («Libya»).

38:6 «Gomér» — bezi alimlar «Gomér»ni hazirqi «Gérmaniye» bilen munasiwiti bar, dep qaraydu. «Torgamah»ning kim ikenlikini bir néme déyish tes, biraq Pelestin yaki Babilgha nisbeten «shimaliy eng qeri» bolghan jay Sibiriyedur.

38:7 «sen ulargha nazaretchilik qilisen» — bashqa birxil terjimisi: «sen ulargha muhapizetchi bolisen».

38:9 Ez. 30:18

38:13 «Shéba, Dédan, Tarshish...» — «Shéba» we «Dédan» — Ereb milletliri idi. «Tarshish» — chong bir soda shehiri (yuqiriqi 27:12-ayettiki izahatni körüng). «Yash shirliri» — bulargha oxshaydighan, ular bilen soda qilidighan eller. Ayetning menisi belkim Gog Israilgha hujum qilghanda ularmu ehwaldin paydilanmaqchi bolidu.

38:17 «Men qedimki zamanlarda qullirim bolghan Israildiki peyghemberler arqiliq bésharet qilghan birsi sen emesmu? Ular shu künlerde, shundaqla köp yillardin béri, Méning séni xelqimge qarshilishishqa chiqiridighanliqim toghruluq bésharet bergen emesmu?» — bu ayet üstide biz «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.

38:19 Ez. 36:5, 6