Tataroha Diana I Sulie A Jisas Kraes Nge A
Mak
E Uusue
?A tei ni e uusue uusu-uusu ienini?
A Mak nge e uusue Tataroha Diana ienini, ingeie nga pwaarongoisuli a Jisas ha'ike, ta'e e sai diana aana a Pita, na e takihana a Banabas. Nikana a Mak e to'o aana paineha'ana nume ta'au i Jerusalem na i leune nge kira hiiwalaimoli ko loo-loko aana tarau. Sa'a mola a Jisas e hele aana ngaunge ooreta ingeie aana Liumwaanie wau aana nume ikire ngeena. A Jon Mak e hakusie a Pol na Banabas aana eetana nga mai laenga ikire huni taroha'inie Tataroha Diana. Leesie Palonga 13:5.
?E uusue uusu-uusu ienini hunie kira tei?
A Jon Mak e uusue Tataroha Diana ie hunie mo Rom na ahutana mo Aapoloa Aaopa, mo iini nge ikire nga mo Jiu ha'ike. Mo Rom kire uure-uure ma'uta'a mola aana nanamanga liutaa aana saenanaunge na laeliwalanga diana. Oto a Mak e unue mo hu'i-hu'ite nge a Jisas e asui'i nge kire haata'inie uri ingeie tohungei Kalena God.
?Nga taa e rau-reu maholo e uusue uusu-uusu ienini?
I purine tahela'inge a Jisas, taunge'inilada kira hiiwalaimoli e lae aana huilume paine i Rom, na e paine oto liutaa aana 64 A.D. Tataroha Diana a Mak ienini e pe'ie kira hiiwalaimoli huni uure a'aila'a aana hiiwalaimolinge ikire, na huni uure ma'uta'a ma'alana uri mwala ko teunge'inire wa ko horo maesire i tehula'ana a Kraes.
?E uusue uusu-uusu ienini huni taa?
A Jon Mak e uusue Tataroha Diana ie hunie hiiwalaimolinge ikie mo Aapoloa Aaopa ke susu aana a Jisas, aena aana ingeie oto Kalena God nge e lae mai huni pe'ikie mo iinoni. A Jisas oto Kalena God, na e to'o aana paineha'ana nanamanga. E nanama haahie mo aakalo, na haahie mo maelaa, na haahie mawasidengi, na haahie maenga. Ta'e ma'alana e urine a Jisas e haro haata'inie maraana uri ingeie a Kale Ni Iinoni. Ne'isaenga ngeena e haata'i diana aana uri ingeie nga iinoni to'ohuu. Ingeie oto tohungana oaka mo iinoni, aana ingeie no'one e hiinge'inie ahutana mo aasanga nge kie ko oodoi'i i laona mauringe ikie. A Jisas e lae mai huni luhesikie mo iinoni mwaanie mo ooraha'aa ikie, na huni niie maurihe huu naka.
?Nga taa ni mo pweu ni wala i laona uusu-uusu ienini?
rareta'inge, taunge'inge, ha'a-uuringe
?Nga taa ni ngaeta mo eehu'i tatala i laona uusu-uusu ienini?
?Nga taa ni mo eehu'i ne'isaenga i laona uusu-uusu ienini?
A Jon Loto Maa'i e dau aakau aana mwala hunie kire ke lulu i sulie a Kraes.
(1:1—1:13)
A Jisas e dau esunge aana po'o ni henue i Kalili.
(1:14—7:23)
A Jisas e dau esunge i matolana mo Aapoloa Aaopa mwaanie i Kalili.
(7:24—9:32)
A Jisas e uure i Kalili hunie huilume i Jerusalem.
(9:33—10:52)
A Jisas e ii'o i Jerusalem aana mo dinge i na'ona e mae.
(11:1—13:37)
A Jisas e mae na e mauri eeliho'i lo'u.
(14:1—16:20)
1
1A Jon Loto Maa'i E Dau Aakau Aana Tala Hunie A Kraes
MATIU 3:1-12; LUK 3:1-18; JON 1:19-28
1 Tataroha Diana i sulie a Jisas Kraes, Kalena a God e aehota oto mala 2 uusulana e lae i laona uusu-uusu a Propet Aesaea, aana e unue uuri, Ne kei uusunge'inie hurula'aa ineu wau i na'omu hunie ke dau aakau aana tala i'oe loosi'o. Malakae 3:1 3 Nga iini ko soi-soi peine i laona hanuesala uuri, “Omu ke dau aakau aana tala loosie laenga mai a Aalaha, na omu ke ha'a-oodohie tala ni lae ingeie.” Aesaea 40:3
4 Oto a Jon Loto Maa'i e ii'o i henuesala, na ko taroha'inie hunie mwala uri kire ke aali'u to'ohuu mwaanie ooraha'aa, nge kire ke si loto maa'i hunie a God ke sae'aasie mo ooraha'aa ikire. 5 Na mwala hunge kire lae mai saana uure mwaanie i Jerusalem na ta'ena nga leu lo'u aana po'o ni henue i Jiudia. Kire ko ha'ahoue oto mo ooraha'aa ikire, oto a Jon ko si loto maa'i aada i laona wai peine i Jodan.
6 A Jon e ho'o-ho'osie mola to'oni aaela kire asuie aana iihune kamel, na e ho'osie haahie danumana roroto'oni aani te'e-te'ei puluke.† 1:6 A Propet Elaeja e sai ho'osie mo to'oni aaela urine oto i na'o. Leesie 2 Kings 1:8. Na ngaulaa ingeie oto mo oru na mo ngingidue. 7 Na e taroha'inie i na'ona mwala uuri, “Ngaeta iini kei lae mai puriku, ingeie e paine lo'u liutaa aaku, hule aana ineu na nou ka'a diana ike malisine ne ke asu mala koni-konihe huni luhesie ho'ohaahi'ae ingeie. 8 Ineu no ko loto maa'i eemiu mola aani wei, ta'e ingeie kei loto maa'i eemiu aana Li'oa Maa'i.”
A Jon E Loto Maa'i Aana A Jisas
MATIU 3:13-17; LUK 3:21-22
9 Oto aana maholona a Jisas e lae mai mwaanie i Nasaret aana po'o ni henue i Kalili, na a Jon e loto maa'i aana i laona wai i Jodan. 10 Aana maholo a Jisas e ta'ela'i poi mwaanie wai, e lio na ko leesie ta'au i Lengi e taha, na Li'oa Maa'i ko siho oto i lengine mala hiroikuu. 11 Na mei wala uure ta'au i Lengi ko te'uri, “I'oe oto hahu'ana kaleku, na nou tohungei manata diana huni'o, na no ko ilenimwa'e oto liutaa haahi'o.”
A Satan E Malaahongana A Jisas
MATIU 4:1-11; LUK 4:1-13
12 Na oto lau-leu Li'oa Maa'i e toolea i laona hanuesala 13 aana leu nga mwala ha'ike aana, ta'e mo ola mauri ni me'esu hali'ite kire ii'o wau i leune. Oto a Satan e malaahongana hunie hai aawalai hei dinge wau i leune, oto mo ensel kire si lio i sulie.
A Jisas E Soie
E Hai Mwane Wee-weesi
MATIU 4:12-22; LUK 4:14-15, 5:1-11
14 Oto i purine kire ne'ie a Jon i nume ni ho'o, a Jisas e lae hunie po'o ni henue i Kalili na ko taroha'inie Tataroha Diana a God. 15 Na e ere uurini, “E hule oto aana pongi nge holosilana e lae, uri Aalahanga a God e kara'ini oto. Omu ke aali'u mwaanie mo ooraha'aanga i'omu, na omu ke hiiwalaimoli aana Tataroha Diana.”
16 Maholo a Jisas e lae-lae i reune Aasi I Kalili, na ko leesie ro mwane wee-weesi, a Saemon na a Andru aasine. Kirerue ko weesi aani hu'o. 17 Oto a Jisas ko te'uri hunirerue, “More ke lae mai i sulieu, na more ke lulu i sulieu hunie ne ke ha'asai'omore'i aana tolahai weesinganga hunie mo iinoni.” 18 Oto e ro mwaasine ngeena ko tolana toli'aasie oto mo hu'o ikirerue, na kirerue ko lulu i sulie oto a Jisas.
19 Oto maholo ko ada lo'u hao, na ko he'i leesie lo'u ngaeta ro mwaasine, a Jemes na Jon pe'ie aamadarue a Sebedi. Ikire i laona iiola, na kire ko seumaa aana mo hu'o ikire. 20 Oto a Jisas e soirerue, na kire ko toli'aasie oto aamada a Sebedi na mo koni-konihe i laona iiola, kirerue ko lulu i sulie oto.
A Jisas E Ha'a-uurie
Mwane Li'oa Aaela Nge Aana
LUK 4:31-37
21 Oto kire ko lae oto hunie huilume i Kapaneam, na aana Dinge Maa'i Mo Jiu, a Jisas e lae huni ha'a-uusuli ta'au i laona nume ni palo-palo ikire. 22 Na ahutana mwala ko meni pangata'inie ha'a-uusulinge ingeie, aana ha'a-uusulinge ingeie e ka'a urihana ike mo ha'a-uusuli aana mo Ha'atolanga a Mosis, aana ko ha'a-uusuli aana nanamanga.
23 Na nga mwane li'oa aaela aana ingeie no'one wau i laona nume ni palo-palo aana maholona. A mwaena ko toolea oto aawaranga paine na ko unue uuri, 24 “!Aaia! !Jisas ni Nasaret! ?O kei ue emeelu lo'u eena? ?Ohe o lae oto mai huni waeli'emeelu ni ngeena? Ineu nou sai'o mola. I'oe iini maa'i a God.”
25 Oto a Jisas ko si ere aana li'oa aaela ngeena ko te'uri, “O ke rohu oto, na o ke lae mwaanie a mwane ngeena.”
26 Oto li'oa aaela ngeena e papata'inie a mwaena hailiu, e si aawara, na ko iisitaa oto mwaanie.
27 Na ahutana mwala ko meni pangata'i, na kire ko dolosi heiliu oto i matolada uuri, “?Ha'a-uusulinge haalu uri taa ni ie? Mwane ngeena ko ere aana nanamanga. E ere hunie mo li'oa aaela, oto kire tola oto i sulie.” 28 Na oto lau-leu tataroha aana e taro oto ahusie ahutana mo henue kali-kelie i Kalili.
A Jisas E Ha'a-uurie Mwala Hunge Mwaanie Mo Maelaa Hai Aaopa'i
MATIU 8:14-17; LUK 4:38-41
29 Oto a Jisas na e hai mwane pe'ie, kire iisitaa mwaanie nume ni palo-palo, kire ko si oodohie nume a Saemon na Andru. 30 Na keni hungaona a Saemon e eno taane i nume aana ko tohungei mata'i oto hiito'o. Oto kire ha'arongoa a Jisas aana. 31 Na e lae mai saana, oto e hele i ki'ine na ko ta'ea. Oto mata'i e tolana mango oto mwaanie, ko si rareta'inire.
32 Oto aana maholo ko seulehi oto,† 1:32 Dinge Maa'i Mo Jiu e mango mola aana maholo sato e suu, oto kire sai esuie lo'u ta'ena nga mei esunge. nge mwala kire toolea mai mo mae-maea'a hunge i saana a Jisas, na ngaeta mo iini mo li'oa aaela aada no'one. 33 Ahutana mwala ni Kapaneam kire loko tarakoni i maana nume. 34 A Jisas e ha'a-uurie mwala hunge aana mo maelaa hai aaopa'i e hite aada, na e oohe aasie no'one mo li'oa aaela mwaanie mwala hunge. E ka'a toli'aasie ike mo li'oa aaela ngeena kire ke ere, aena aana kire manata'inie oto.† 1:34 A Jisas e ka'a sai toli'aasie mo li'oa aaela huni ere-ere aana e ka'a hule ue aana maholo huni unu haada'i aana uri ingeie oto Kalena God.
A Jisas E Taroha'i Weu
Aana Po'o Ni Henue I Kalili
LUK 4:42-44
35 Oto i maahu'o-hu'o na e ka'a dangi ue, a Jisas e ta'ela'i na e lae maraana takoie leu nga mwala ha'ike aana, nge e si aarenga'i. 36 Lae-lae a Saemon na ngaeta mo iini lo'u pe'ie, kire lae huni heitalea. 37 Oto maholo kire lio oodoie, kire ko te'uri hunie, “Ahutana mwala ko lo'ohi'o.”
38 Ta'e a Jisas e aalamire uuri, “Ha'ike, ta'e kolu ke lae aana ngaeta mo huilume lo'u, hunie ne ke laeliwala no'one nada, i sulie nou lae mai huni esu oto urine.” 39 Oto e si lae kalie ahutana mo huilume i Kalili pe'i laeliwalanga i laona mo nume ni palo-palo mo Jiu, na pe'i oohe aasie mo li'oa aaela lo'u no'one.
A Jisas E Ha'a-uurie Mwane Maelaa Aaela E Waelie Sapena
MATIU 8:1-4; LUK 5:12-16
40 Na ngaeta mwane e to'o aana maelaa ni osa, e lae mai pouruuru i na'ona a Jisas, na ko ha'atohu aana uuri, “Mala o ko mwa'e-mwa'e, o ke kuraa sapeku hunie ne ke rere'a adona ii'onga lo'u pe'ie mwala a God.”† 1:40 Mo Ha'atolanga mo Jiu e unue uri mwala pe'ie maelaa aaela ngeena, kire tohungei mada'a i maana God. Kire mada'a oto liutaa, hule aana iini nge ko kele kopi mola aana iini e to'o aana maelaa ngeena kei mada'a no'one mala ikire. Aena urine mo Jiu ka'a toli'aasie kire ke ii'o i laona mo huilume, wa kire ke lae mai i laona leu ni uusi'e, wa kire ke lae mai i laona mo nume ni palo-palo mo Jiu. Leesie Levitikas 13:45-46.
41 A Jisas e aamasie oto liutaa, oto e si susue'inie wau nimana huni hele i sapena mwaena, na ko te'uri, “Iau, nou mwa'e-mwa'e taane. Sapemu ke mola oto.” 42 Oto mola lau-leu aana maholo e ere urine, maelaa ni osa ngeena e tolana mango oto mwaanie, na sapena e mola oto. 43-44 Oto a Jisas ko si ere aana a mwaena uuri, “!O ke rongo! Mwaanie o ha'a-ha'arongoa nga iini aana nga taa e rau. Ta'e o ke oodo mola i saana mo pris hunie kire ke saie uri sapemu e mola oto. Na o ke niie uuraa'inge hunie a God mala mo Ha'atolanga a Mosis e unue. Urine ahutana mwala kire ke si meni saie uri sapemu e mola oto.”
45 Ta'e a mwaena e lae ta'au ngeena na ko aehota taroha'inie oto hailiu. Na aena ko tohungei ere hiito'o i sulie leune, oto hule aana a Jisas e ka'a sai lae haada'i ike lo'u takoie nga huilume. A Jisas e lae mola aana mo henuesala nge nga mwala ha'ike aani, na mwala kire ko si lae mola mai saana uure mwaanie ta'ena nga leu.
†1:6 1:6 A Propet Elaeja e sai ho'osie mo to'oni aaela urine oto i na'o. Leesie 2 Kings 1:8.
†1:32 1:32 Dinge Maa'i Mo Jiu e mango mola aana maholo sato e suu, oto kire sai esuie lo'u ta'ena nga mei esunge.
†1:34 1:34 A Jisas e ka'a sai toli'aasie mo li'oa aaela huni ere-ere aana e ka'a hule ue aana maholo huni unu haada'i aana uri ingeie oto Kalena God.
†1:40 1:40 Mo Ha'atolanga mo Jiu e unue uri mwala pe'ie maelaa aaela ngeena, kire tohungei mada'a i maana God. Kire mada'a oto liutaa, hule aana iini nge ko kele kopi mola aana iini e to'o aana maelaa ngeena kei mada'a no'one mala ikire. Aena urine mo Jiu ka'a toli'aasie kire ke ii'o i laona mo huilume, wa kire ke lae mai i laona leu ni uusi'e, wa kire ke lae mai i laona mo nume ni palo-palo mo Jiu. Leesie Levitikas 13:45-46.